Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

9-12

Authors: Yaşar PALA, Gültekin KARADERE

ÖZET: Bu çalışmada, dalgalı sınıra haiz delik ihtiva eden eksenel gerilmeye maruz sonsuz plak halinde gerilme dağılımı elde edilmektedir. Çözüm için pertürbasyonlar metodu kullanılmaktadır. Sonuçlar küçük üretim hatalarında bile gerilmenin önemli miktarlarda değişebildiğini göstermektedir. Özellikle yırtılmada önemli olan çengel gerilmesi için çeşitli grafikler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dalgalı sınır, Dairesel delik, Pertürbasyon, Gerilme. ABSTRACT: In this study, stress distribution in an axially loaded plate including a hole with corrugation is investigated. Perturbation technics is employed for the solution. Results reveal that stresses change in large amounts even for small variations in radius. Several graphics are given for the hoop stress that is especially important in tearing. Key words: Corrugated surface, Circular, Hole, Perturbation, Stress.

21-25

Authors: Emin GÜLLÜ, Gültekin KARADERE

ÖZET: Makine elemanlarının tasarım evresinde öngörülen ideal boyut ve konumlarına üretim ve montaj aşamasında belirli toleranslar içinde ulaşılabilir. Bu toleranslar genelde makine elemanının mikro ve makro geometrisine ilişkin olmak üzere ikiye ayrılmakta olup, makine elemanının işlevini etkilememeleri gerekir. Dolayısıyla diğer bazı makine elemanlarında olduğu gibi kaymalı yataklarda da makro ve mikrogeometrik toleransların etkilerinin incelenmesi önem arzeder. Çalışmada kaymalı yataklarda makrogeometrik düzgünsüzlüğün performans özelliklerine etkisi ele alınmıştır. Bu amaçla dairesel kaymalı yatakta ovalliği küçük olan elips biçiminde bir enkesite sahip milin dönmesi durumunda yatak performansının ideal dairesel bir milden farklılaşma derecesine göre nasıl değiştiği araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yağlama, Makrogeometri, Elastohidrodinamik. ABSTRACT: During manufacturing, ideal dimension and mutual positioning of machine elements proposed in project desing can be achieved only within certain range of tolerances. These tolerances, being classified in two groups, related to micro and macro geometry of machine elements, don't have to effect the functioning of these elements. So, as for all machine elements, investigation of the effects of macro and micro tolerances for journal bearings is important. In this study, we have investigated the effect of macro geometric irregularities of journal bearings on performance characteristics. In this regard, we have studied the change of bearing performance in respect to deviation from ideal circle for an elliptic shaft with small ovality rolling in circular journal bearing. Key words: Lubrication, Macrogeometry, Elastohydrodynamic.

33-38

Authors: Faruk MENDİ, Hüdayim BAŞAK

ÖZET: Bu çalışmada, alın freze tezgahında, çeşitli malzemelerin, kullanıcı tarafından belirlenen işleme şartlarında işlenmesi durumunda, elde bulunan çeşitli motor güçlerindeki alın freze tezgahlarını verimli bir şekilde kullanılabilmesine olanak sağlayacak kesme hızı (Vc ) ve talaş derinliği (a) değerlerinin elde edilmesini sağlayan bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Örnek olarak St 37 malzemesinin talaş derinliği (a), kesme hızı (Vc ) ve tezgah gücüne bağlı eğrileri verilmiş ve bu eğriler sayesinde kesme hızı (Vc ) ve talaş derinliği (a) seçiminde esnek davranarak, alın freze tezgahının en verimli motor gücünde kullanılması hedeflenmiştir. Kesme hızı (Vc ) ve talaş derinliği (a) değişiminin verim üzerindeki etkileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Frezeleme işlemi, Tezgah motor gücü. ABSTRACT: In this study, a computer program has been developed to calculate the cutting speed (Vc ) and depth of cut (a) under certain cutting condition which will be determined by the user for making maximum use of the various milling machines used presently. In the scope of the study, data related to the cutting speed (Vc ) and depth of cut (a) of St 37 Steel and powers of the machine have been obtained. The aim is to make maximum use of the machines by choosing cutting speed (Vc ) and depth of cut (a) with the help data. The effect of changes in cutting speed (Vc ) and depth of cut (a) on productivity has been studied. Key words: Milling process, Machining power.

47-55

Authors: Aydın KIZILKAYA, Mustafa TEMİZ, Sezai TOKAT

ÖZET: Bu çalışmada, Win32 API (Uygulama programlama arabirimi) fonksiyonları ve Windows sisteminin temel prensibi olan MDI (Çok dokümanlı arabirim) programlama tekniğini kullanarak Visual Basic 4 programlama dilinin 32-bit versiyonunda tasarlanan bir görüntü iyileştirme ortamı incelenmektedir. Bu ortamda görüntü iyileştirme algoritmaları kolaylıkla uygulanabilmekte ve elde edilen her bir sonuç aynı ortamda ayrı ayrı çerçeveler içerisinde gösterilebilmektedir. Bu ortamda kullanılan görüntü iyileştirme teknikleri; kontrast germe, histogram eşitleme, eşikleme, negatif görüntüleme, alçak geçiren filtreleme, yüksek geçiren filtreleme ve medyan filtrelemedir. Bu ortamda, görüntülerin filtrelenmesi işleminde konvolüsyon (katlama) tekniğinden yararlanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Görüntü iyileştirme, Visual basic, Win32 API fonksiyonları. ABSTRACT: In this paper, using the Win32 API (Application Programming Interface) functions and MDI (Multiple Document Interface) programming technique, which is main principle of Windows system, designed an image enhancement environment at 32-bit version of Visual Basic 4 programming language is investigated. Image enhancement algorithms could be easily applied in this environment and each of results obtained could be separately showed in frames on same environment. Image enhancement techniques used in this environment are observed in spatial domain. With this program observing image enhancement techniques are contrast stretching, histogram equalization, thresholding, negative imaging, low-pass filtering, high-pass filtering and median filtering. In the filtering process of the images are utilized of the convolution techniques at this environment. Key words: Image enhancement, Visual basic, Win32 API functions.

65-69

Authors: Beşir TATLI, Ş. İsmail KIRBAŞLAR, Metin HASDEMİR, F. Teoman MERİÇLİ

ÖZET: Su + asetik asit + sikloheksanol üçlü sistemi çözünürlük verileri 298.16 ± 0.2, 303.16 ± 0.2 ve 313.16 ± 0.2 K sıcaklıklarda deneysel olarak incelendi. Deneysel verilerin doğruluğu Othmer-Tobias korelasyonu uygulanarak test edildi. Asetik asidin su ve sikloheksanol arasındaki dağılım katsayısı çözünmezlik bölgesinde belirlendi. Yüksek kaynama noktalı bir çözücü olan sikloheksanolün asetik asidin sulu çözeltilerinden ekstraksiyonla saflaştırılmasında uygun bir çözücü olarak düşünülebileceği sonucuna varıldı. Anahtar Kelimeler: Asetik asit, Sıvı-sıvı ekstraksiyonu, Sikloheksanol. ABSTRACT: Experimental liquid-liquid equilibria of water + acetic acid + cyclohexanol system was investigated at 298.16 ± 0.2, 303.16 ± 0.2 and 313.16 ± 0.2 K. The reliability of experimental tie-line data were ascertained through an Othmer-Tobias plot. Distribution coefficient was evaluated over the immiscibility region. It is concluded that the high boiling solvent cyclohexanol is suitable separating agent for dilute aqueous acetic acid solutions. Key words: Acetic acid, Liquid-liquid extraction, Cyclohexanol.

79-85

Authors: Bahattin KÜÇÜK

ÖZET: Bu çalışmada betonarme yapıların statik ve betonarme hesaplarında alınmış olan proje dayanımının, şantiyede üretilen betonda sağlanması gerektiği üzerinde durulmuştur. Kaliteli beton üretimi için etkin faktörler, daha önce yapılan deneysel çalışmalar yorumlanarak açıklanmıştır. Böylece bilimsel çalışmaların ön plana alınması ile inşaat sektöründeki mühendis, mimar, müteahhit ve taşeronların anlayıp kolayca uygulayacakları pratikliğin kazandırılması sağlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Betonun dayanımı, Betonun durabilitesi, Betonun kalitesi, Beton malzemeleri. ABSTRACT: In this study, it has been stated that the project strenght of concrete structures assumed in static and reinforced concrete calculations should also be provided for the concrete produced in construction sites. The effective factors for the production of high quality concrete are explained by interpreting previously made experimantal studies. In this way, by giving preference to scientific studies, engineers, architects, contractors and subcontractors in construction sector are provided to gain practical experience. Key words: Strength of concrete, Durability of concrete, Quality of concrete, Materials of concrete.

97-100

Authors: Hüseyin KURT, Yaşar EREN

ÖZET: İnceleme alanındaki Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı metasedimanter kayaçlar, metakarbonat, metaçört, metapelit, metakumtaşı ve metakonglomeralardan oluşmaktadır. Bu birimler içinde araseviyeler şeklinde 1cm – 2m kalınlığında ve yanal olarak onlarca metre uzanım sunan grafit bantları gözlenir. Grafitler siyah renkli olup, iyi klivajlanmışlardır ve klivaj düzlemleri yan kayaçlardaki bölgesel klivajlanmaya paraleldir. Bunun yanı sıra, medisedimanter kayaçlar içinde klivaj düzlemlerine paralel olarak yönlenmiş kristal ve pulsu şekilli grafitler de bulunur. Yöredeki metamorfik kayaçlarda gözlenen makaslama ve granülasyon grafit oluşumu için yapısal kontrol oluşturur ve bu olaylar grafitler ile metasedimanterler arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. İnceleme alanındaki grafit mineralleşmesi tabakalanma, mikrokırıklar ve granülasyon ile kontrol edilir. Kısaca, sedimanter kayaçlar içindeki karbonlu maddeler, metamorfizma sonucu grafite dönüşmüştür. Anahtar Kelimeler: Konya, Metamorfizma, Grafit, metasedimanter kayaçlar, Mikrokırıklar. ABSTRACT: The Paleozoic-Mesozoic metasedimentary rocks in the study area are metacarbonate, metachert, metapelite, metasandstone and metaconglomerate. Graphite layers are 1cm to 2m thick, extend laterally for tens of meters and are intercalated with metasedimentary rocks. Generally, the graphite is black in color, with a well developed cleavage which is concordant with the cleavage of the host rocks. In addition, the crystal and flake graphites formed in metasedimentary rocks are mostly aligned parallel to the cleavage planes. These metamorphic rocks are subjected to shearing and granulation providing structural control for the development of graphite. It was probably this phenomenon that first led to emphasize the relationship between graphite and metasedimentary rocks. Graphite mineralization has been controlled by bedding, microfractures and granulations. Briefly, the metamorphism has converted carbonaceous matter into graphite. Key words: Konya, Metamorphism, Graphite, Metasedimentary rocks, Microfracture.

1025-1032

Authors: Dilek KUMLUTAŞ

ÖZET: Bu çalışmada, alüminyum ya da kalay ilave edilmiş yüksek yoğunluklu polietilen kompozitlerin efektif ısı iletim katsayısı nümerik metodla dolgu malzemesi konsantrasyonunun bir fonksiyonu olarak araştırılmıştır. Numerik çalışmada, partikül katkılı kompozitlerin ısı iletkenliği, bu kompozitlerin mikro görüntülerinden yararlanılarak nümerik olarak hesaplanmıştır. Kompozit malzemenin resmi üzerine uygun görüntü işlemi yapıldıktan sonra, resmin her pixeline sonlu fark denklemi tanımlanarak ısı iletkenliği saptanmıştır. Bu çalışmanın sonucunda, düşük partikül konsantrasyonlarında nümerik sonuçlar, deneysel değerler ve tüm modeller birbirine yakındır. %10’ dan daha büyük partikül konsantrasyonu için efektif ısı iletkenliği exponansiyel şekil almaktadır. Bu bölgede tüm modeller iyi sonuç vermemektedir. Ama, nümerik sonuçlar tüm bölgelerde tatmin edici sonuçlar vermektedir. Anahtar Kelimeler: Kompozit malzeme, Isı iletkenliği, Görüntü işleme, Sonlu farklar metodu. ABSTRACT: In this study, the effective thermal conductivity of aluminum or tin filled high-density polyethylene composites is investigated numerically as a function of filler concentration. The obtained values are compared with experimental results and the existing theoretical and empirical models. The thermal conductivity is measured by a modified hotwire technique. For numerical study, the effective thermal conductivity of particle-filled composites were calculated numerically using the microstructural images of them. By identifying each pixel with a finite difference equation and accompanying appropriate image processing, the effective thermal conductivity of composite material is determined numerically. As a result of this study, numerical results, experimental values and all the models are close to each other at low particle content. For particle content greater than 10%, the effective thermal conductivity is exponentially formed. All the models fail to predict thermal conductivity in this region. But, numerical results give satisfactory values in the whole range of aluminum particle content. Key words: Composite material, Thermal conductivity, Image processing, Finite difference method.

1041-1046

Authors: Muzaffer TOPCU, Ayşe ÖNDÜRÜCÜ, Harun KARAKAYA

ÖZET: Bu çalışmada düzgün yayılı çekme kuvvetlerine maruz dairesel delikli kompozit levhalarda sonlu eleman yöntemiyle elasto-plastik gerilme analizi yapılmıştır. Çözümde dokuz düğümlü dikdörtgen izoparametrik elemanlar kullanılmıştır. 0 ve 90 derece takviye edilmiş kompozit levhalarda farklı delik çapları için delik civarındaki artık gerilme değişimleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Elasto-plastik gerilme analizi, Sonlu elemanlar metodu, Kompozit malzemeler, Delikli levha. ABSTRACT: In this study, elasto-plastic stress analysis have been made for metal matrix composite plates containing a central hole subjected to uniaxial tension under various uniformly distributed loads. In the solution, ısoparametric rectangular elements with nine nodes have been used. In the reinforcement angles 0 and 90 degrees for different diameters of the holes ın the vicinity of the holes residual stress variations have been investigated. Key words: Elasto-plastic stress analysis, Finite element method, Composite materials, Plate with holes.

1057-1061

Authors: Mustafa BOZDEMİR, Esat ADIGÜZEL

ÖZET: Robot kollarının insan gücü yerine kullanımı, son yıllarda giderek yaygınlaşmaktadır. Kullanım alanının genişlemesi, robot kolunun hareket yeteneğinin gelişimine paraleldir. Bu çalışmada robot kollarının gelişmiş bir sistemi olan PUMA Robot Kol Sistemi insan kolu ile hareket açısından karşılaştırıldı. PUMA Robot Kol Sistemi’ne, insan omuz eklemine benzer hareketler yapabilmesi için yeni bir mafsal eklendi. Bu sayede, ön ve arkaya hareket edebilmesinin yanı sıra, yana doğru açılma hareketi de yapabilen bir omuz tasarlandı. Anahtar Kelimeler: Robot kol sistemi, Omuz mafsalı. ABSTRACT: Using the robotic arms instead of human power becomes increasingly widespread nowadays. Widening of the robotic arms usage field is parallel to improvement of movement capability of it. In this study PUMA Robotic Arm System that is a developed system of the robotic arms was compared with a human arm due to movement. A new joint was added to PUMA Robotic Arm System to have the movements similar to the human shoulder joint. Thus, a shoulder was designed that can make movements through the sides in addition to fore and back movement. Key words: Robotic arm system, Shoulder joint.

1067-1075

Authors: Faruk MENDİ, Mustafa Kemal KÜLEKÇİ

ÖZET: İmalat işlemlerinde su jetlerinin kullanılması oldukça yakın bir geçmişe dayanmaktadır. Ancak su jetleriyle kesilerek işlenebilen malzeme çeşitlerinin artması, kesme işlemlerinde arzu edilen sonuçların elde edilebilmesi, tekniğin verim ve güvenirliliğinin artmasıyla, özellikle son zamanlarda imalat teknolojisinde aranılan bir işlem olmuştur. Saf su jetleri ahşap, plastik, alüminyum, bakır gibi yumuşak malzemelerin kesilmesinde kullanılmaktadır. Aşındırıcı su jetleri ise; titanyum, inconel, cam, seramikler gibi oldukça sert olan malzemelerin kesilmesinde kullanılmaktadır. Söz konusu bu malzemelerin klasik talaş kaldırma yöntemleriyle kesilmesi imkansızdır. Kullanılan su jeti sisteminin basıncı, uygulama şekline göre 100Mpa-400Mpa, arasında değişmektedir. Aşındırıcı su jeti ile frezeleme, aşındırıcı su jeti ile kesme işlemlerinde kullanılan jet basıncı 400Mpa iken, su jeti ile yüzeyin dövülerek dayanım kazandırılması işleminde kullanılan jet basıncı, yaklaşık olarak 100Mpa’dır. Aşındırıcı su jeti ile kesme işleminde, suya abrasifin karışması olayı ile kesmedeki erozyon işlemi henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bu incelemede, su jeti sistemlerinin prensipleri ile DIN tanımı 16 MnCr 5 E olan malzemeyle yapılan çalışmalara ait sonuçlar verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Su jeti, Su jeti ile kesme, Su jeti ile yüzey işleme. ABSTRACT: Usage of water jets in manufacturing processes, has been known for many decades. A wide range of engineering materials can be cut by water jets with satisfactory results. Enhanced reliability and efficiency of the technique, have yielded the technology greater interest for manufacturing applications. Water jets are used to cut soft materials such as wood, plastics, aluminium and copper. Abrasive water jets are used to cut very hard materials such as titanium, inconel, glass and ceramics. It is impossible to cut these materials with classical cutting technics. A water jet processing system utilises water pressure in the range of 100Mpa-400Mpa, for the different applications. In abrasive water jet milling and abrasive water jet cutting processes, the pressure of the jet is about 400Mpa. In water jet surface penning, the jet pressure is about 100Mpa. The process of abrasives mixing with the water stream is a complex phenomena. Erosion processes involved in cutting not yet fully understood. The lack of understanding the process call for other strategies in finding appropriate ways to obtain a precision depth in cutting operation. In this paper the principles of water jet systems had been explained . Results of experiments that made on cutting process and surface strengthening with water jet had been given. Key words: Water jet, Water jet cutting, Water jet surface penning.

1083-1092

Authors: Mustafa TEMİZ, Rafig SAMEDOV

ÖZET: AlxGa1-xAs kristalinde x’in çeşitli oranlarda seçimi yapılarak kırılma indisine istenilen değişimin verilmesiyle, elektromanyetik dalga ve enjekte edilen taşıyıcıların (akımın) lazerin aktif bölgesinde aynı anda tuzaklanmalarını gerçekleştirmek için yapılan GaAs/AlxGa1-xAs heterojonksiyon (farklı yapılı eklem) yapılar vasıtasıyla meydana getirilen yarıiletken lazerlerle optik kazanç sağlanır. Fiber glas liflerinde enformasyonun nakli de aynı esasa dayanır. Bu çalışmada fiber glas ve yarıiletken lazerlerde optik kazancın değişimine etki eden faktörler incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Galyum-Arsenit, Lazer, Ters birikim. ABSTRACT: In AlxGa1-xAs choosing x in various per cent of aluminium it is obtained the changing of the index of refraction of the material. So, formed semiconductor lasers by making GaAs/AlxGa1-xAs heterojunction structures with changing the refractive index to confine the electromagnetic waves and injected carriers (current) in active of laser in time gives optical gain. It is also based the same method the transmission of the information. In this work in fiber glass and semiconductor lasers the effecting factors to change the optical gain are investigated. Key words: Gallium-Arsenide, Lasers, Inverted population.

1099-1108

Authors: Soner HALDENBİLEN, Yetiş Şazi MURAT, Nesrin BAYKAN, Nagehan MERİÇ

ÖZET: Şehirlerde özel oto ile yapılan yolculukların çoğunluğu, alışveriş ve iş merkezlerinin bulunduğu bölgelere olmaktadır. Dolayısıyla bu bölgelerdeki yolculukların bitiş noktalarında taşıtların mevcut trafik akışını bozmadan uygun bir yerde beklemesi gereksinimi ortaya çıkmaktadır. Bu amaçla otoparklara ihtiyaç duyulmakta, aksi halde yoliçi veya yoldışında sürücüler tarafından belirlenen yerlerde nizami olmayan şekillerde parklar yapılmaktadır. Otopark alanları dışına yapılan parklar; trafik akımını zorlaştırmakta böylece yolun kapasitesinin azalmasına sebep olmaktadır. Bu çalışmada otopark konusu kısaca incelendikten sonra, Denizli kent merkezine ait yoldışı otopark etüdünün sonuçları verilmektedir. Çalışma kapsamında Denizli kent merkezindeki mevcut yoldışı otoparklar araştırılmış, kapasiteleri ve doluluk oranları belirlenmiştir. Ayrıca otopark ihtiyacı ile ilgili geleceğe yönelik tahminler yapılarak öneriler getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Otopark, Yoldışı park, Kent merkezi, Otopark etüdü. ABSTRACT: Most of the traffic flows in cities are directed towards business and shopping centers. At end-points of the trips, the vehicles must be left in some appropriate places without disturbing existing traffic. Based on this demand, parking lots are required; otherwise the drivers select some illegal parking places inside or outside of the road according to their wish. This kind of parking obstructs the traffic flow and cause decreases in road capacity. The aim of this study is to investigate the off-road parking lots in city center of Denizli. In the scope of the survey, the existing off-road parking lots have been studied; their capacities and occupation rates determined. Besides the demand on park places, some predictions for the future have been made and proposal are submitted. Key words: Parking lot, Off-road parking, City center, Parking survey.

1115-1121

Authors: Yahya TÜLEK, Hüsnü Yusuf GÖKALP, Sami Gökhan ÖZKAL

ÖZET: Gıda maddelerinin muhafazası için uygulanan en etkin metotlardan birisi, dondurarak muhafaza etmektir. Dondurma, dondurulmuş ürünün depolanması ve çözülmesi işlemlerinin uygun bir şekilde yapılması durumunda, gıda maddesi orijinal haldeki özelliklerinin hemen hemen tamamını uzun bir süre koruyabilmektedir. Donma ve çözülme zamanlarının bilinmesi, hem dondurulmuş ürünün kalitesi hem de proses verimliliği ve ekonomisi açısından çok önemlidir. Donma ve çözülme zamanlarının hesaplama yöntemi ile belirlenmesi için kullanılacak olan bir metotta; basit çözüm, yüksek doğruluk oranı, az miktarda proses ve fiziksel özellik verilerine ihtiyaç duyması gibi nitelikler aranmaktadır. Ancak, bu özelliklerin tamamının aynı anda tek bir tahmin metodunda bulunması çok zordur. Bu nedenle, çok farklı donma ve çözülme zamanı tahmin metotları geliştirilmiş ve araştırmalar yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler : Donma zamanı, Çözülme zamanı. ABSTRACT: Freezing is one of the excellent methods for the preservation of foods. If freezing and thawing processes and frozen storage method are carried out correctly, the original characteristics of the foods can remain almost unchanged over an extended periods of time. It is very important to determine the freezing and thawing time period of the foods, as they strongly influence the both quality of food material and process productivity and the economy. For developing a simple and effectively usable mathematical model, less amount of process parameters and physical properties should be enrolled in calculations. But it is a difficult to have all of these in one prediction method. For this reason, various freezing and thawing time prediction methods were proposed in literature and research studies have been going on. Key Words : Freezing time, Thawing time.

1131-1138

Authors: A. Müjdat ÖZKAN, Ali Rıza SÖĞÜT

ÖZET: İnceleme alanında temeli Silüriyen-Kretase yaşlı Temel kayaları oluşturmaktadır. Temel kaya fillit, şist, kuvarsit, kireçtaşı, dolomit, spilit, diyorit, gabro, diyabaz ve serpantinitten ibarettir. Bu temel üzerine açısal uyumsuzlukla Üst Miyosen-Alt Pliyosen yaşlı Sille formasyonu, Yalıtepe formasyonu, Ulumuhsine formasyonu, Küçükmuhsine formasyonu, Alt Pliyosen yaşlı Yürükler formasyonu ve Üst Pliyosen-Kuvaterner yaşlı Topraklı formasyonu gelmektedir. Sille formasyonu alüvyal yelpaze ve örgülü akarsu ortamında çökelmiş kırmızı renkli konglomera, kumtaşı ve çamurtaşından oluşmaktadır. Yalıtepe formasyonu ise sığ göl ortamında çökelmiş bej, kahve renkli stromatolitik kireçtaşından oluşmuştur. Ulumuhsine formasyonu sığ ve açık gölde çökelmiş bej, krem renkli kireçtaşı, killi kireçtaşı, killi kireçtaşı-çamurtaşı ardalanması, çamurtaşı, marn, dolomit, çört yumrulu ve bantlı, bol fosilli kireçtaşından ibarettir. Sığ ve açık göl ortamında çökelim gösteren Küçükmuhsine formasyonu tüfitlerden oluşmaktadır. Ulumuhsine formasyonu ve Küçükmuhsine formasyonu ile hem açılı uyumsuz hem de uyumlu dokanaklı gözlenen Yürükler formasyonu alüvyal yelpaze ve örgülü akarsu ortamında çökelmiş konglomera ve kaliş yumrulu çamurtaşından ibrettir. Tüm bu birimleri açılı uyumsuz olarak örten Topraklı formasyonu ise alüvyal yelpaze ve örgülü akarsu ortamında çökelmiş konglomeradan oluşmaktadır. Yöredeki Neojen havzası zaman zaman tektonizma etkisinde kalmış dağlar arası bir havza özelliğindedir. Anahtar Kelimeler: Dilekçi, Alüvyal yelpaze, Göl, Stromatolit. ABSTRACT: The basement of the investigated area is Silurian-Cretaceous aged basement rocks. The basement rocks consists of phillite, schist, quartzite, limestone, dolomite, spilite, diorite, gabbro, diabase and serpentinite. This basement is overlined unconformably by Upper Miocene-Lower Pliocene aged Sille formation, Yalıtepe formation, Ulumuhsine formation, Küçükmuhsine formation, Lower Pliocene aged Yürükler formation and Upper Pliocene-Quaternary aged Topraklı formation. Sille formation consists of red conglomerate, sandstone and mudstone, deposited in alluvial fan and braided stream environments. Yalıtepe formation contains cream, brown stromatolitic limestone formed in a shallow lake environment. Ulumuhsine formation is made by cream, limestone, clayey limestone, clayey limestone-mudstone alternation, mudstone, marl, dolomite, nodules and bands of chert-bearing, fossils-bearing limestone deposited in a shallow and open lake environment. Küçükmuhsine formation formed in a shallow and open lake environment consists of tuffite. Yürükler formation overlies conformably and unconformably in local Ulumuhsine and Küçükmuhsine formations, and contains conglomerate, and caliche nodulled mudstone deposited in alluvial fan and braided Stream environments. All these lithologies is overlined unconformably by Upper Pliocene-Quaternary aged Topraklı formation. Topraklı formation consists of conglomerate deposited in alluvial fan and braided stream environments. Neogene basin in the region have characteristics of an intra-mountain basin, time to time controlled by tectonics. Key words: Dilekçi, Alluvial fan, Lake, Stromatolite.

1147-1153

Authors: Mustafa TEMİZ

ÖZET: Gerek lazerlerde, ve gerekse fiber optik iletişiminde elektromanyetik dalgalar özel tabakalar arasında ve fiber glas içinde hapsedilip kılavuzlanarak taşınırlar. Elektrik ve manyetik dalgaların, sırasıyla, lazerlerde aktif bölgede ve fiber optik’te çekirdek bölgesinde kalması istenir. Bu durum, bu bölgelerin kırılma indislerinin daha büyük yapılmasıyla temin edilir. Bu çalışmada fiber glas ve lazerlerde elektrik ve manyetik dalgaların değişim ve davranış şekilleri ve kırılma indisinin elektromanyetik dalgalar üzerindeki etkileri incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Kılavuzlanmış dalga, Lazer, Fiberglas. ABSTRACT: On the lasers or fiber optic communication electromagnetic waves are transmitted by confining and guiding between special layer’s or fiber glass respectively. It is desired that electric and magnetic waves are in the active region of the lasers and in the core of the fiber glass. It is obtained by making more larger the of refractive index of the regions. On this work, the behavior and varying of the electric and magnetic waves and the effects on the electromagnetic waves in the fiber glass and lasers are investigated. Key words: Guided wave, Laser, Fiber glass.

1163-1167

Authors: İ. Metin HASDEMİR, Mehmet BİLGİN, Ahmet AYDIN, Umur DRAMUR

ÖZET: Dolgu maddeli bir sıvı-sıvı ekstraksiyon kolonunun performansı üzerine besleme oranlarının (LE/LR) etkisi; 5.86 cm çapında, 132 cm etkin kolon yüksekliğine sahip ve 10 x 10 mm cam Raschig halkaları içeren borosilikat bir cam kolonda incelendi. Bu çalışmada, su - propiyonik asit - trikloretilenden oluşan üçlü bir sistem kullanılarak bu sisteme ait üçgen diyagram verileri, deneysel olarak tayin edildikten sonra ekstraksiyon kolonunda yapılan denemeler sonucunda elde edilen verilerle; toplam kütle transfer katsayıları, toplam kütle transfer birimleri sayıları, toplam kütle transfer birimleri yükseklikleri, teorik kademe sayıları ve bir teorik kademeye eşdeğer yükseklikler hesaplandı. Anahtar Kelimeler: Ekstraksiyon, Sıvı-sıvı, Dolgulu kolon, Kütle transferi. ABSTRACT: The influence of feed ratios ((LE/LR) ) on the performance of a packed liquid-liquid extraction column, with a diameter of 5.86 cm and a column height of 132 cm was investigated. The column is made of borosilicate glass and packed with 10 x 10 mm glass Raschig rings. In this study, a ternary system composed of water + propionic acid + trichloroethylene was used. The data used to triangular diagram were obtained experimentally. The overall mass transfer coefficients, the numbers of overall mass transfer units, the heights of mass transfer units, the numbers of theoretical stages and height equivalent to a theoretical stage (H. E. T. S.) values were calculated and compared with each other. Key words: Extraction, Liquid - liquid, Packed column, Mass transfer.

1173-1177

Authors: Yalçın ÖRS, Musa ATAR, Ayhan ÖZÇİFÇİ

ÖZET: Bu çalışmada, kenarları 5, 8 ve 12 mm kalınlığında kayın masif malzeme ile masiflenmiş ve masiflenmemiş orta yoğunlukta lif levha (MDF) deney örneklerine 6, 8 ve 10 mm çapındaki kavelalar, 25 mm derinlikte delikler açılarak PVAc tutkalı ile yapıştırılmıştır. Hazırlanan örneklere aynı amaçla yapılmış bir çalışma örnek alınarak çekme deneyi uygulanmış ve kavela çapı ile masif malzeme kalınlığının kavela çekme direncine etkileri araştırılmıştır. Sonuç olarak kavela çekme direnci; en yüksek ? 6 mm kavela ve 8 mm kalınlıkta masifli MDF?de (2.294 N/mm 2 ), en düşük ?10 mm kavela ve masifsiz MDF?de (1.314 N/mm 2 ) gerçekleşmiştir. Anahtar Kelimeler: MDF, Çekme direnci, Kavela, Kenar masifleme, PVAc. ABSTRACT: Dowels, 6, 8 and 10 mm ? diameters were bonded with PVAc adhesive on Medium Density Fiberboard (MDF). Edges were covered with 5, 8 and 12 mm beech wood materials, drilled 25 mm depth. Tensile strength measurments were made on the samples. The highest tensile strength value was given as 6 mm ? dowel and MDF covered with 8 mm thickness beech wood material (2.294 N/mm2), the lowest value was obtained with 10 mm ? dowel and with unprocessed MDF (1.314 N/mm2). Key words: MDF, Dowel, Tensile strength, PVAc.

1187-1193

Authors: Eyüp SABAH

ÖZET: Bu çalışmanın amacı; kömür flotasyonunda kullanılan reaktiflerin içerdiği alifatik hidrokarbonların flotasyon ürünlerince adsorplanmasının 14C-iletken isotoplar yoluyla tespiti için gerekli olan ölçüm yöntemlerini belirlemektir. Güvenilir yöntemler geliştirmek amacıyla deneyler, düşük seviye-?-katı numune ölçme cihazı ve ekstraksiyon yöntemi olarak adlandırılan sıvı-sintilasyon sayıcısında gerçekleştirilmiştir. Adı geçen cihazlarda ölçülen aktivasyon değerleri ile gerçek aktivasyon değerleri arasında bir fark oluşmaktadır. Ancak düşük seviye ?-katı numune ölçme cihazı ile yapılan ölçümlerde, numunelerin ve ortamın rutubeti radyoaktif ölçümleri olumsuz etkilediğinden, artığın aktivite ölçümlerinde rutubet artışına bağlı olarak radyoaktivitede beklenmedik bir yükseliş gözlendiğinden, dedektör odasını numune hücresinden ayıran altın folye ile 14C ile yüklü taneciklerin istenmeyen temasının hatalı ölçüm sonuçlarına sebebiyet vermesi vs. gibi nedenlerden dolayı istenilen başarıya ulaşılamamıştır. Ekstraksiyon yöntemi olarak adlandırılan sıvı-sintilasyon sayıcısında gerçekleştirilen ölçümlerde olumlu netice alınmış ve kömür flotasyonunda kullanılan reaktiflerin adsorplanan miktarlarını belirlemede gerekli olan kalibrasyon eğrisi, kömür için %4.02, artık için ise %2.99’luk bir standart sapmayla çıkarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kömür ve atık, Adsorbsiyon ölçüm yöntemleri, Katı numune radyoaktivite ölçme aygıtı, Sıvı-sintilasyon sayıcısı. ABSTRACT: Das Ziel dieser Arbeit war es, die Methoden zur Messung des Adsorptionsgraded der in den verwendeten Flotationsreagenzien enthaltenen aliphatischen Kohlenwasserstoffen an Flotationsprodukten mit Hilfe von 14Cmarkierten Leitisotopen zu bestimmen. Um die zuverlässigen Verfahren zu entwickeln, sind die Versuche am Low-Level-?-Feststoffprobenmeßplatz und Flüssigkeits-Szintillationsmeßplatz, das als Extraktionsverfahren bezeichnet wird, durchgeführt worden. Zwischen der von der Meßapparatur ermittelten Aktivität und tatsächlich vorhandenen besteht eine Differenz. Key words: Kohle und Berge, Meßverfahren des Adsorptionsgrades, Feststoffprobenmeßplatz und Flüssigkeits-Szintillationsmeßplatz.

871-878

Authors: Bekir Sami SAZAK

ÖZET: Bu makalede 500W’lık komple bir indüksiyon ısıtma sistemi yapımı yöntemi verilmektedir. Basit olarak bir indüksiyon ısıtma sistemi bir bobin ve bir DC/AC güç dönüştürücü içerir. Tek anahtarlı rezonans güç dönüştürücü Devam etmeyen İletkenlik Durumu’nda (DID) çalıştırılır. DID devrede kullanılan yarıiletken, anahtarların yalıtkan duruma geçerken içlerinden geçen akımın sıfır olmasını sağlar. Bu nedenle anahtarlama kayıpları çok azaltılır. Bu kaynak dönüştürücü sistemi DC’yi indüksiyon ısıtıcı bobininde kullanılmak üzere AC ye çevirir. Sunulan bobin yapım yöntemi bobinin ısıtılacak parçayı sarması şartıyla tüm parça şekilleri için geçerlidir. Bu bobin yapım yönteminin temeli, indüksiyon ısıtma sisteminde kullanılan bobin ve ısıtılacak parçanın yerine onların direnç ve indüktans eşdeğerlerinin kullanılmasıdır. Anahtar Kelimeler: Indüksiyon ısıtıcı, Bobin yapımı, Rezonans güç dönüştürücü. ABSTRACT: In this paper a complete design procedure for a 500W induction heating system is given. An induction heating system basically consists of a coil and a DC/AC inverter. The use of a single switch resonant inverter, which is operated with Discontinuous Conduction Mode (DCM), allows the switching device to turn off under zero current conditions, therefore switching losses are much reduced. This inverter system transforms the DC into AC for the induction heater coil. The proposed coil design method is applicable to a load of any shape so long as the coil surrounds the workpiece. The basis of this method of coil design is the reduction of the induction heater coil and workpiece to their equivalent resistance and inductance. Key words: Induction heating, Coil design, Resonant inverter.

885-292

Authors: Hayrettin AHLATCI

ÖZET: üksek sıcaklık türbin malzemeleri sülfat ve klorürle birlikte aşındırıcı partiküllerin bulunduğu ortamda termal ve mekaniksel yüklenmeyle karşı karşıyadırlar. Bu incelemede gaz türbinlerinde kullanılan parçaların korunması için mevcut olan çeşitli kaplama ve biriktirme prosesleri özetlenmiştir. Basit diffüzyon kaplamadan modifiye alüminyum kaplamaya ve CoCrAlY tabakalı kaplamaya kadar birçok kaplama türü vardır. Koruyucu kaplamaların geliştirilmesinin altında yatan prensipler, diğer yüksek sıcaklık uygulamaları için kaplamaların geliştirilmesi ve seçiminde kullanışlı rehber olarak hizmet verir. Anahtar Kelimeler: Gaz türbin ünitesi, Sıcak korozyon, Koruyucu kaplama, Termal kaplama. ABSTRACT: High pressure turbine components are subjected to a wide variety of thermal and mechanical loading during service. In addition, the components are exposed to a highly oxidizing atmosphere which may contain contaminants such as sulphates, chlorides and sulphuorous gases along with erosive media. So the variety of surface coatings and deposition processes available for the protection of blade and vane components in gas turbines are summarised in this study. Coating types range from simple diffusion aluminides to modified aluminides and a CoCrAlY overlayer. The recommendations for corrosion-resistant coatings (for low temperature and high temperature hot corrosion environments) are as follows: silicon aluminide and platinumchromium aluminide for different gas turbine section superalloys substrates. Platinum metal additions are used to improve the properties of coatings on turbine components. Inorganic coatings based on ceramic films which contain aluminium or aluminium and silicon are very effective in engines and gas turbines. Diffusion, overlayer and thermal barrier coatings which are deposited on superalloys gas turbine components by pack cementation, plasma spraying processes and a number of chemical vapour deposition, physical vapour deposition processes (such as electron beam, sputtering, ion plating) are described. The principles underlying the development of protective coatings serve as a useful guide in the choice of coatings for other high temperature applications. Key words: Turbine gas section, Hot corrosion, Protective coatings, Thermal coating.

901-910

Authors: Hüdayim BAŞAK

ÖZET: Bu çalışmada Leonardo uzman sistem paket programı kullanılarak makine kılavuzu ile vida çekme operasyonları için DIN standart normlarına göre kılavuz tipi belirleyen bir uzman sistem geliştirilmiştir. Tasarlanan program, vida çekilecek malzemeye, talaş tipine, kesme hızına, çalışma şartlarına vb. göre kullanıcıyı da yönlendirerek oluşturulan ortam için en uygun kılavuz tipini belirlemektedir. Anahtar Kelimeler: Uzman sistem, Leonardo uzman sistem paket programı, Vida açma operasyonu ABSTRACT: In this study, a expert system has been developed using Leonardo expert system package programming for screw operation, According to DIN standard norm. The designed program decide the most suitable screw type considering to material, cutting speed, working condition etc. This program also directs to user. Key words: Expert system, leonardo expert system package program, Screw operation.

921-925

Authors: Hikmet DOĞAN

ÖZET: Bu araştırmada, kurutmada güneş enerjisinden daha iyi faydalanabilmek için güneş kolektöründe ısı borusu kullanılmıştır. Isı boruları ile güneşten alınan enerji kurutma havasına aktarılmış, bu sıcak hava, kurutulmak istenilen materyalin üzerine salınmıştır. Kurutulmak istenen materyal bünyesindeki su, sıcak havanın etkisiyle buharlaştırılarak, kurutma gerçekleştirilmiştir. Yapılan deneyler neticesinde kurutma olayı güneşin direkt radyasyon etkisinden uzak, gölgede kurutulduğu için, ürün üzerinde, dışarıdaki serbest güneşte kurutmada görülen bazı mahzurlar ortadan kalkmıştır. Ayrıca kuruma süresinin de dışarıdaki serbest kurutmaya göre kısaldığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kurutma, Isı borusu, Güneş enerjisi, Güneş kolektörü. ABSTRACT: In this research, heating pipe was used in the solar collector in order to take better advantage of the solar energy. The energy obtained from the sun was transferred to the drying air by means of heating pipes and this hot air was blown on the material to be dried. The water on the material to be dried vaporised with the effect of the hot air and drying took place. Because drying took place in the shade, distant from the direct radiation effects of the sun, some of the disadvantages seen in drying outside, under the sun were eliminated. Additionally, it was observed that it took less time to dry in this method than it takes to dry under the open sun. Key words: Drying, Heat pipe, Solar energy, Solar collector.

933-942

Authors: M. Arslan TEKİNSOY

ÖZET: Bu çalışmada zeminlerin yanal toprak basınçları veya K0 parametresinin tayini ele alınmıştır. Bu etki için bir odömetre aletine konulan zemin örneğine ait kayma gerilemelerinin değişimi ve deformasyonları incelenmiştir. Bu verilere dayanarak yanal toprak basınçlarının hesaplanabildiği genel bir yöntem ileri sürülmüştür. Araştırmalar, farklı iki grup sembolüne sahip kohezif zemin ile farklı rölatif sıkılıktaki kumlu zeminler üzerinde sürdürülmüştür. İnce cidarlı odömetre tekniği ile ölçülen ve hesaplanan yanal basınç değerleri; birbirlerine oldukça yakındır. Sonuç olarak; yanal toprak basınçları veya K0 değerleri, zemin örneklerinin bozulup bozulmadığına; örneklerin rölatif sıkılık ve onsistansına, ön konsolidasyon basıncının büyüklüğüne bağlıdır. İleri sürülen yöntem, hem ekonomik hem de basit bir yöntemdir. Anahtar Kelimeler: Sükunetteki toprak basıncı, Odömetre deneyi, Konsolidasyon, Odömetredeki zeminlerin kayma gerilmesi. ABSTRACT: In this study, the determination of lateral earth pressures of soils or Ko parameter is considered. For this effect, the deformation and the variations in the shear stresses of the soils placed in an oedometer set up were investigated. Based on this data, a general method which can be used in the calculation of lateral pressures of soils has been proposed. The study was carried out on a cohesive soil having two different group symbol and sandy soils with different relative densities. The lateral pressure values measured by thin wall oedometer technique are in very good agreement with those obtained by calculation. In conclusion, lateral earth pressures or the Ko values are depend upon the distribution of the samples, their relative density and consistancy, the magnitude of the pre-consolidation pressure. The proposed method is a simple and economic technique as regards to the approximation and experimentation. Key words: Lateral earth pressure at rest, Oedometer test, Consolidation, Shear stresses of soils in oedometer.

951-957

Authors: Ayşe DALOĞLU, Zekeriya AYDIN

ÖZET: Bu çalışmada, yapıların optimizasyonu için ayrık tasarım değişkenleri kullanarak sonuca giden genetik algoritma yöntemi düzlem kafes sistemlere uygulanmıştır. Çalışmada deplasman, gerilme ve burkulma sınırlayıcıları dikkate alınmıştır. Bu amaçla geliştirilen bilgisayar programı FORTRAN dilinde kodlanmıştır. Pratikte yaygın olarak kullanılan çeşitli çatı makaslarının minimum ağırlıklı boyutlandırılması gerçekleştirilmiştir. Son olarak deneme yanılgıya dayalı olarak bir geometrik optimizasyonu örneği verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Optimizasyon, Genetik algoritma, Ayrık tasarım değişkenleri. ABSTRACT: In this study, a simple genetic algorithm for optimising structural systems with discrete design variables are used for the optimum design of plane trusses. Displacement, stress and stability constraints are considered. A computer programme is developed and coded in FORTRAN language for the purpose. Algorithm presented is used to obtain the optimum designs of the different practically employed roof trusses. Finally an optimum geometry design is performed to find out the optimum roof slope by trial and error. Key words: Optimising, Genetic algorithm, Discrete design variables.

967-973

Authors: Samim DÜNDAR, Pınar DÜNDAR

ÖZET: Sonlu bir Markov zinciri P olasılık matrisi ile ifade edilebildiği gibi birleştirilmiş, yönlendirilmiş ve ağırlıklandırılmış bir grafla da (bu graflar olasılıksal graflar olarak bilinir) gösterilebilir. Markov zincirinin durum uzayının eleman sayısının büyük olduğu durumlarda, bu uzay hemen hemen eşit sayıda duruma sahip q tane alt uzaya ayrılıp, her bir alt uzayda hesaplamaları ayrı ayrı yapılıp, sonuç bunlardan elde edilir. Bu düşünce bilgisayar bilimlerinde paralel hesaplama olarak bilinmektedir. Böyle bir hesaplamanın uygulanmasında önemli olan etkin ve kolay uygulanabilen bir yöntemin verilmesidir. Bu çalışmada bir sonlu Markov zinciri olasılıksal bir graf olarak ele alınmış ve katlanabilir graflara ait bilgilerin yardımıyla kendisinden daha küçük boyutlu alt uzaylara ayrılmıştır. Ayrıca yöntemin bir algoritması verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sonlu markov zincirleri, Yönlendirilmiş graf, Graf parçalanışı. ABSTRACT: A finite Markov chain is presented by a P probability matrix, and it is represented by a connected, directed and weighted graph. When the state space of Markov chain is of large dimension, this space is divided into subspaces those have roughly same number states. The main solution is founded from the solutions in these subspaces. It is known that parallel computation in computer sciences. It is important to fınd a procedure which gives that operation which mentioned above. In this work, a finite Markov chain is considered a probabilistic graph and it is partitioned to its subspaces by using the knowledges of collapsible graphs. An algorithm of the procedure is given. Key words: Finite markov chains, Directed graphs, Graph partitioning.

983-986

Authors: Ayşe MURATHAN

ÖZET: Boyarmadde içeren endüstriyel atık suyun, evsel atık su ile birlikte aktif çamur yöntemiyle arıtımı incelendi. Arıtma etkinliği BOİ, KOİ ve toplam askıda katı madde değerleri tayin edilerek hesaplandı. Anahtar Kelimeler: Aktif çamur yöntemi, Biyokimyasal arıtım, Endüstriyel ve evsel atık su. ABSTRACT: Co-treatment of an industrial wastewater containing dyestuff was studied with a domestic wastewater by the activated-sludge method was investigated. Treatment efficiency was obtained by determining. BOD, COD and total suspended solids values. Key words: Activated sludge method, Biochemical treatment, Industrial and domestic wastewater.

993-1000

Authors: Cevdet BOZKUŞ

ÖZET: İnceleme alanında Paleozoyik metamorfitleri, Üst Kretase ofiyolitleri ile Tersiyer-Kuvaterner devirlerine ait karasal tortullar ve volkanitler yüzeyler. Bu alanda yüzeyleyen en yaygın kaya birimi, bazaltik lav-tüflerden oluşan ve Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Karakurt volkanitleridir. Bu alanın en önemli jeomorfolojik birimi, yaklaşık D-B gidişli kornişli Aras vadisi ve bunu sınırlayan yükseltilerdir. Aras nehri yatay konumlu ve bazalttüf ardaşımlı volkanitleri düşey olarak yarması ile vadisini geliştirmiştir. Bu vadinin kuzey-kuzeydoğu yamacında, bazalt kornişlerinden sonra az eğimli yapı platosu ile daha kuzeyde yeralan koni biçimli volkanik dağlar yeralır. Güney yamacında ise kornişlerden sonra fay denetimli basamaklı bir morfoloji ve faylanma ile gelişmiş tepeler ve dağlar yer alır. Aras nehrini denetleyen ve vadisinin oluşumunda birinci derecede etkili olan sol yanal doğrultu atımlı bir fay sistemi (Horasan Fay Kuşağı) egemendir. Kuzey ve güneye dirsekler yaparak uzanan vadi içerisindeki menderesli akarsu yatağının gelişiminde sol ve sağ yanal nitelikli doğrultu atımı fayların hareketleri etken olmuştur. Geç Miyosen’de başlayıp, Kuvaterner başlarına kadar devam etkin volkanizma, alkali ve kalkalkali özelliktedir. Bu volkanik etkinlik Aras nehri kuzeyinde Süphandağı, Kesedağ ve Aladağ gibi önemli yükseltiler oluşturmuştur. Bugünkü yerşekillerinin ve akarsu ağının oluşumunda volkanizmanın da önemli rolü olmuştur. Anahtar Kelimeler: Jeomorfoloji, Volkanizma, Tektonik, Karukurt (Kars). ABSTARCT: Metamorphics of Paleozoıc, ophiolitics of Upper Cretaceous and continental sediments and volcanics of Tertıary-Quaternary are out cropped in the investigated area. The most common rock unit is Upper Miocene Pliocene aged Karakurt volcanics which is of basaltic lawa and tuff. The most important geomorphological unit in the area is the cornice of Aras valley in E - W direction and high landforms around it. Aras river is developed its bed by cutting basaltic and tuffaceous volcanics placed horizontally. Structure plateau and conical shaped volcanic hills are located at N - NW of valley. Strike-slip faults in E - W direction (Horasan Fault Zone) control the forming of the Aras river. The volcanism which started at Late Miocene and finished at Quaternary is alcali and calcalkali in character. This volcanic activity has cansed some higt major lanforms like Süphandağ, Kesedağ and Aladağ. Volcanism also played major role to form recent land forms and river net. Key words: Geomorphology, Volcanism, Tectonic, Karakurt (Kars).

1009-1014

Authors: Cem ŞENSÖĞÜT

ÖZET: Yeraltı ocaklarında kendiliğinden yanmadan kaynaklanan durumun açıklanmasında, yangına ait gaz ürünlerinin çabuk ve hassas analizine gereksinim vardır. Ayrıca, bu verilerin doğru olarak yorumlanması da çok önemlidir. Bu değerlendirme, herhangi bir yangın kaynaklı patlamanın oluşmasından evvel tahlisiye ekibinin içinde bulunduğu kurtarma çalışmalarına devam etmeleri veya geri çekilmeleri konusunda, ocak idaresine bilgi akışı sağlar. İlave olarak, yangınla mücadele tekniklerinin ne kadar etkili olduğu veya barajlama sırasında veya sonrasında işçilerin emniyeti açısından yangının kontrol altında olup/olmadığının bilinmesi son derece önemlidir. Bu nedenle, günümüzde halen yaygın olarak kullanılan kendiliğinden yanmaya ait indeksler bu makalede topluca verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kendiliğinden yanma, Yangın indeksleri, Kendiliğinden yanmaya yatkınlık. ABSTRACT: For explaining the situation arising from spontaneous combustion, there is a necessity for quick and accurate analysis of the gaseous products of combustion. It is also very important to interpret these data correctly. This interpretation provides information prominence to mine rescue crew and the mine management concerning the withdrawal or continuity of rescue team in a rescue and recovery operation before an explosion takes place. Additionally, it is also of utmost importance to see whether the fire combating techniques are effective or the fire is under control ensuring the security of workers and equipment during and after the sealing works. Therefore, the indices related with spontaneous combustion which are still commonly in use are summarised in this work. Key words: Spontaneous combustion, Fire ratios, Liability to heating.

699-707

Authors: Muzaffer TOPCU, Harun KARAKAYA

ÖZET: Güç ve hareket iletiminde mil-kasnak sistemleri değişik şekillerde birleştirilebilirler. Bunlardan birisi de sıkı geçmedir. Bu çalışmada sıkı geçme durumunda oluşan iç basınç etkisindeki kasnak (kalın cidarlı silindir) ele alınıp analitik ve sonlu elemanlar metodu ile incelenmiştir. Bu inceleme kasnaktaki iç çap (d) ve dış çap (D)’ nin birbirine göre oranı değiştirilerek gerilme dağılımındaki değişmeler, (d/D) oranı yanında farklı sıkılıklarda meydana gelen gerilmeler hesaplanarak optimum sıkılık aralığı araştırılmıştır. Çözüm yöntemi olarak dört düğümlü isoparametrik sonlu elemanlar kullanılmıştır. Bulunan sonuçlar analitik çözümle kontrol edilmiştir. Günümüzde uzay ve otomobil sanayinden gıda sanayine kadar kullanımı yaygınlaşmış olan metal matrixli kompozit malzemeden (çelik-Alüminyum) yapılmış kasnaklar için 0 ve 90 derece takviye durumları ve muhtelif sıkılıklarda çözümler yapılıp izotrop malzeme ile mukayese yapılmış, kompozitlerde sıkı geçme durumu araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sıkı geçme, Sonlu Elemanlar, Kalın cidarlı silindir. ABSTRACT: Transfer of the power and motion, shaft-pulley systems is combined different forms. One of them is press fit. In this study, under the inner pressure occurred at the press-fit condition pulley was investigated by the analytic and finite elements methods. In this investigation, the diameter at the shaft (d) and outer diameter (D) ratio was changed with respect to each other in order to investigate stress distribution change. In addition to d/D ratio, computing occurring of stress at the different tightness, the optimum tightness gap was investigated. The fournode isoparametric finite element is used as the solution method. Found result controlled with analytic solution.Now, from the space and automobile industry to food industry the widespread usage for the pulley that is made from metal matrix composite material (steel-aluminium) 0 and 90 degrees reinforcement condition and various tightness solution was made, the press fit condition at the composite was investigated.

717-723

Authors: Seçil ERİM, Mesut UYANER

ÖZET: Bu çalışmada, enine ekseni üzerinde dairesel delik bulunan bir kiriş, basit eğilme etkisinde Sonlu Elemanlar Yöntemi’yle incelenmiştir. Delik, sözü edilen eksen boyunca kaydırılmış ve kiriş için hem izotrop (çelik) hem de ortotrop (Grafit-Epoksi) malzeme kullanılmıştır. Bu suretle değişik her durum için delik civarındaki gerilme dağılımı ve gerilme yığılma katsayıları belirlenmiştir. Öte yandan fiber takviye açısındaki değişimin gerilme dağılımı üzerinde etkisini ortaya çıkarmak amacıyla inceleme, kompozit kirişte 0° ile 90° arasındaki muhtelif takviye açılarında tekrarlanmıştır. Delik merkezinden kiriş eksenine kadar olan mesafe b olmak üzere, incelenen her b mesafesi için en büyük teorik eğilme gerilmesini doğuracak kritik delik çapı değeri Sonlu Elemanlar Yöntemi ile belirlenmiştir. Ayrıca 10 mm’lik sabit delik çapı için yine en büyük teorik eğilme gerilmesini doğuracak kritik b mesafesi çelik ve her değişik takviye açısındaki kompozit kiriş için hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Gerilme konsantrasyon katsayısı, Kompozit kiriş, Dört düğümlü izoparametrik eleman. ABSTRACT: In this study, a beam subjected to pure bending with a circular hole on its transverse axis, is analyzed by the Finite Element Method. The hole is shifted to various locations along the transverse axis and two different materials, namely isotropic (steel) and orthotropic (graphite-epoxy), are used as beam material. Stress distribution and stress concentration factors around the hole are determined for each case. In order to establish the effect of fiber reinforcing angle on the stress distribution, the examination is repeated at various reinforcing angles between 0° and 90° for graphite-epoxy. Denoting the distance between the longitudinal axis and the center of the hole as b, the value of the critical hole diameter which leads to the maximum theoretical bending moment is determined by using the Finite Element Method. Furthermore, the critical distance b which will create the maximum theoretical bending moment for a constant hole diameter of 10 mm, is calculated for steel and each reinforcing angle of the composite beam. Key words: Stress concentration factor, Composite beam, A four node isoparametric element.

733-738

Authors: Celal YILDIZ, Kerim GÜNEY

ÖZET: Koaksiyel-besleme dikdörtgen mikroşerit yama antenin giriş empedansı için çok basit bir model sunulmuştur. Bu modelin temeli, rezonatör modeline ve eşdeğer rezonans devresine dayanmaktadır. Bu modelden elde edilen teorik giriş empedansı sonuçları, literatürdeki mevcut deneysel sonuçlarla uyumluluk içindedir. Bu model, bilgisayar yardımı ile tasarım için çok uygundur. Anahtar Kelimeler: Mikroşerit anten, Dikdörtgen, Giriş empedansı. ABSTRACT: A very simple model for the input impedance of a coax-fed rectangular microstrip patch antenna is presented. It is based on the cavity model and the equivalent resonant circuits. The theoretical input impedance results obtained from this model are in good agreement with the experimental results available in the literature. This model is well suited for computer-aided design (CAD). Key words: Microstrip antenna, Rectangular, Input impedance.

743-747

Authors: Ercüment N. DİZDAR, Mustafa KURT

ÖZET: Teknolojideki gelişmeler iş sisteminde insana daha fazla değer vermeyi ve daha fazla yatırımı gerekli kılmıştır. Bunun sonucunda karşımıza şu problem çıkmıştır; acaba insanların maruz kalabilecekleri kazaları önceden tahmin edip, alınacak tedbirler ile bu kazaları önlemek mümkün müdür? Yapılan çalışmada, tehlikeli iş sistemlerindeki işletmelerin önündeki dönemler bazında departmanlarında meydana gelebilecek olası iş kazalarının önceden tahmini için bir sistem önerisi geliştirilmiştir. Geliştirilen sistemin geçerliliği üretim endüstrisindeki tehlikeli iş sisteminde uygulanarak ispatlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Güvenlik mühendisliği, Risk analizi. ABSTRACT: Developments in technology increased the importance of safety management in work life. These improvements also resulted in a requirement of more investment and assignment on human in work systems. Here we face this problem: Can we make it possible to forecast the possible accidents that workers can face, and prevent these accidents by taking necessary precautions? In this study made, we aimed at developing an rule-based system to forecast the occupational accidents in coming periods at the departments of the facilities in hazardous work systems. The validity of the developed system was proved by implementing it into practice in hazardous work systems in manufacturing industry. Key words: Ergonomics, Safety engineering, Risk assessment.

759-766

Authors: Osman GÜRDAL, Yusuf ÖNER

ÖZET: Manyetik süspansiyon ve levitasyonun halihazırdaki popülaritesi şüphesiz ki yüksek hızlı yer taşımacılığı tasarımlarının olabilirliğinden kaynaklanmaktadır. Manyetik süspansiyon ve levitasyonun üstünlüğü ve heyecan verici olmasına rağmen, sürtünmesiz yataklarda süspansiyon tekniklerinin uygulanmasında büyük sınırlamalar vardır. Bunlar, toleransın çok az olması, az güç sarfiyatı, küçük aralığı ve küçük ebattır. Böylece, kontrollü DC elektromıknatıs şemaları, diğer itici levitasyon tekniklerinden daha fazla dikkati üzerinde toplamaktadır. Planlanan prototip sistemi bir stator, demir nüvesiz sincap kafesli bir rotor, rotor milinin süspansiyonu için elektromıknatıs gurubu ve foto-dönüştürücüler gurubunun geri besleme yaptığı kompanzasyon devrelerinden oluşmaktadır. Prototip sistemi bir laboratuvar gösteri aygıtı olarak amaçlandığından mekanik rulmanla ulaşılan 1500 dev/dak’lık hızlara ulaşılmaya çalışılmamıştır. Manyetik süspansiyonlu yatak sistemi, üniversite eğitim programlarında elektrik eğitiminde örneğin, elektromanyetik tasarım, kararsız bir kontrol sisteminin PD kontrollü kompanzasyonu ve güç yükselteci tasarımı gibi prensiplerde çok etkili görsel bir gösteri sağlamaktadır. Sistem 350 dev/dak’lık hızlarda mekanik ve manyetik yataklar arasında iyi bir karşılaştırma özelliğine sahiptir. Manyetik yatak ile motorun boş çalışma güç kayıplarında % 15’lik bir azalma göstermektedir. Motorun gürültüsü de düşük bir seviyeye inmiştir. Anahtar Kelimeler: Manyetik yatak, Süspansiyon. ABSTRACT: The current popularity of suspension and levitation stems no doubt the possibilities in high-speed ground transportation schemes. Although these are both challenging and exciting, there is considerable scope for application of suspension techniques to achieving frictionless bearing. The requirement in this case is often for close tolerances, low power consumption, small airgaps and ingeneral, compactness. Thus, magnetic suspension using DC electromagnets schemes have received more attention than the other techniques of repulsion levitation. Proposed prototype system consists of a conventional stator and its rotor without iron core, set of electromagnets for suspension of rotor shaft and set of compensation circuits feedbacked by optical-transducers. Prototyped system is aimed as a laboratory demonstration tool so there is no challenging to exceed the speeds of 1500 rev/min that is the speed of motor with mechanical bearings. Magnetic bearing suspension system provides a high impact visual demonstration of many principles in undergraduate educational programs in electrical education, e.g., electromagnetic design, PD controlled compensation of a unstable control system and power amplifier design. The system is capable of giving a good comparison between mechanical and magnetic bearing up to speeds 350 rev/min. Power losses without load show about 15% reduction with magnetic bearing. The noise of the motor is also decreased to a low level. Key words: Magnetic bearing, Suspension.

777-785

Authors: Ahmet BAYLAR, Mualla ÖZTÜRK, Abdussamet ARSLAN

ÖZET: Genetik Algoritma tekniği, evrim sürecinden etkilenerek, canlılarda yaşanan genetik sürecin bilgisayar ortamında gerçekleştirilmesi işlemidir. İşlemler bilgisayar hafızasına depo edilmiş kromozomlar üzerinde icra edilmektedir. Çaprazlama operatörü vasıtasıyla, kromozomlar arasındaki genetik bilgi sürekli olarak değişmekte ve topluluğun başarısı artmaktadır. Bu çalışmanın asıl amacı, su kaynakları sistemlerindeki lineer olmayan programlama problemlerinin Genetik Algoritma ile hesaplanmasıdır. Bu maksatla, Genetik Algoritma esaslı bir optimizasyon programı geliştirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Genetik arama metodunun hassas sonuçlar verdiği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Genetik algoritma, Optimizasyon, Lineer olmayan programlama. ABSTRACT: Genetic Algorithm methodology is a genetic process treated on computer which is considering evolution process in the nature. The genetic operations takes place within the chromosomes stored in computer memory. By means of various operators, the genetic knowledge in chromosomes change continuously and success of the community progressively increases as a result of these operations. The primary purpose of this study is calculation of nonlinear programming problems in water resources systems by Genetic Algorithm. For this purpose a Genetic Algoritm based optimization program were developed. It can be concluded that the results obtained from the genetic search based method give the precise results. Key words: Genetic algorithm, Optimisation, Nonlineer programming.

797-804

Authors: Rıdvan KIZILKAYA, Sevinç ARCAK, Ayhan HORUZ, Ayten KARACA

ÖZET: Bu çalışma, Bafra Ovasında yoğun bir şekilde çeltik tarımı yapılan Üçpınar, Harız, Doğancı, Kaygusuz, Emenli, Sarıköy ve Gelemenağrı köylerinden alınan toprakların enzim aktiviteleri üzerine toprak özelliklerinin etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Alınan toprak örneklerinde üreaz, fosfataz, ß-glikosidaz ve katalaz enzim aktiviteleri üzerine toprak özelliklerinin etkileri ortaya konulmuştur. Toprakların Üreaz enzim aktivitesi 24.12 ile 39.03 mg N 100 g kuru top-1 arasında değişmektedir. Üreaz enzim aktivitesi ile toprakların organik madde (r = 0.89**), ekstrakte edilebilir Mn (r = 0.74*), değişebilir K (r = 0.73*) ve total P (r = 0.81*) kapsamları arasında pozitif ilişkiler belirlenmiştir. Toprakların Asit fosfataz enzim aktivitesi 3.00 ile 17.44 mg fenol 100g kuru top -1 arasında, alkali fosfataz aktivitesi ise 12.00 ile 25.53 mg fenol 100 g kuru top -1 arasında değişmektedir. Asit fosfataz enzim aktivitesi üzerine, değişebilir Mg (r = 0.71*) ve ekstrakte edilebilir Cu (r = 0.74*)’ın pozitif yönde; Alkali fosfataz enzim aktivitesi üzerine ise pH (r = 0.73*), değişebilir Ca (0.74*), değişebilir Mg (r = 0.71*), total değişebilir bazik katyonlar (r = 0.79*) ve ekstrakte edilebilir Cu (r = 0.70*)’ın pozitif yönde, total P (r = - 0.84**)’un negatif yönde etki ettiği tesbit edilmiştir. ß-glikosidaz enzim aktivitesi 1.12 ile 3.64 mg salingen 100 g kuru top -1 arasında değişmekte olup, ß-glikosidaz enzim aktivitesi üzerine toprakların ekstrakte edilebilir Zn kapsamları (r = - 0.97**) negatif yönde, total değişebilir asidik katyonların (r = 0.70*) ise pozitif yönde etki ettiği saptanmıştır. Toprakların Katalaz enzim aktivitesi 5.25 ile 9.00 mg O2 5 g kuru top -1 arasında değişmekte olup, katalaz enzim aktivitesi ile toprakların kum (r = - 0.92**) ve ekstrakte edilebilir Fe kapsamları (r = - 0.85**) arasında negatif, kil (r = 0.82*) ve tuz (r = 0.83**) kapsamları arasında ise pozitif ilişkiler bulunduğu belirlenmittir. Anahtar Kelimeler: Çeltik, Enzim aktivitesi, Toprak. ABSTRACT: This study was carried out to determine the effect of soil properties on enzyme activities of paddy soils, the sample of which were taken from Üçpınar, Harız, Doğancı, Kaygusuz, Emenli, Sarıköy and Gelemenağarı villages where rice cultivation is an intensive agricultural system. In this study, soil properties having effects on urease, phosphatase, ß-glucosidase and catalase enzyme activities were setforth. Urease enzyme activities of soil samples varied from 24.12 to 39.03 mg N 100 g dry soil -1 . Significant correlations were determined between urease enzyme activities and organic matter (r = 0.89**), extractable Mn (r = 0.74**), exchangable K (r = 0.73**) and total P content of soil (r = 0.81*). Acid phosphatase enzyme activity varied between 3.00-17.44 mg phenol 100 g dry soil -1 , alkaline phosphatase enzyme activity between 12.00-25.53 mg phenol 100 g dry soil-1 . Exchangable Mg (r = 0.71*) and extractable Cu (r = 0.74*) were found to have positive effect on acid phosphatase enzyme activity and pH (r = 0.73*), exchangable Ca (r = 0.74*), exchangable Mg (r = 0.71*), exchangable total basic cations (r = 0.79*) and extractable Cu (r = 0.70*) had positive effects on alkaline phosphatase enzyme activity, whereas total P (r = - 0.84**) affected the activity negatively. ß-glucosidase enzyme activity was measured to vary between 1.12-3.64 mg salingen 100 g dry soil -1 . It was also observed that extractable Zn content of soil samples (r = - 0.97**) had negative effect on ß-glucosidase activity, wheras total exchangable acidic cations (r = 0.70*) affected the activity positively. Catalase enzyme activities of soils changed between 5.25 - 9.00 mg O2 5 g dry soil -1 . Significant correlations were found between catalase activities and fraction of soils and extractable Fe content. Positive correlations, however, were determined between catalase activities and clay fraction (r = 0.82*) and salt content (r = 0.83**) of samples. Key words: Rice, Enzyme activity, Soil.

813-822

Authors: Ayten KARACA, Rıdvan KIZILKAYA, Hasan HORUZ, Sevinç ARCAK

ÖZET: Bu araştırmada, Terme - Ünye yöresinde fındık tarımı yapılan topraklarda üreaz, ß- Glikosidaz, asit ve alkali fosfataz enzim aktiviteleri belirlenmiş ve bu aktiviteler ile toprakların bazı önemli özellikleri ile, iz element ve ağır metal içerikleri arasındaki ilişkiler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan regrasyon-korelasyon analiz sonuçlarına göre, üreaz enzim aktivitesi ile organik madde, azot ve ekstrakte edilebilir Cu , asit fosfataz aktivitesi ile organik madde, organik C ve azot arasında pozitif, ekstrakte edilebilir Mn arasında da negatif bir ilişki belirlenmiştir. Ayrıca, alkali fosfataz enzim aktivitesi ile pH, alınabilir P, ekstrakte edilebilir Cu, Zn ve Pb arasında önemli pozitif ilişki bulunmuştur. Toprakların ß-Glikosidaz aktivitesi ile toprak özellikleri arasında C/N oranı ve ekstrakte edilebilir Cd miktarı hariç, hiçbir önemli ilişki bulunamamıştır. Anahtar Kelimeler: Enzim aktivitesi, İz element, Ağır metal, Fındık tarımı yapılan topraklar. ABSTRACT: In this research, enzyme activities of soil cultivated for hazelnut in Terme and Ünye townships were determined and the relationships between the activities and some soil properties, trace elements and heavy metals were evaluated. Correlation and regression analysis showed that there was significant positive correlation between urease activity and organic carbon, nitrogen and extractable Cu; strong positive correlation between acid phosphates activity and organic matter, organic carbon and nitrogen; but negative correlation between the activities and extractable Mn content. Additionally, positive correlation was found between alkaline phosphatase activity and pH, available P, extractable Cu, Zn and Pb contents. With the exception of C/N ratio and extractable Cd content, no significant correlation was observed between ß- glikosidase activity and soil properties. Key words: Enzyme activity, Trace element, Heavy metal, Hazelnut grown soils.

829-836

Authors: Satea M. OMAR, Ayten KARACA, Sonay SÖZÜDOĞRU

ÖZET: A computer simulation leaching model was applied to a laboratory study of salt and boron leaching from fine and coarse texture soil. Leaching was performed by ponding of water with 5 cm head and by intermittent water application. Computer estimations on the transport of salt and boron in the both types of soil were compared with the measured changes in salt and boron concentrations during the leaching processes. The results indicated that the calculated values in EC and boron during the leaching process showed conformity particularly during the intermittent application. The boron reclamation needed four to five times more water than the salt reclamation. Anahtar Kelimeler: Salt, Boron, Leaching, Texture simulation model, Transport. ABSTRACT: Kaba ve ince bünyeli iki farklı toprakta laboratuvar denemesi kurularak bor ve tuz hareketi üzerine bilgisayar similasyon yıkama modeli uygulanmıştır. Denemede 5 cm göllendirme ve aralıklı sulama yöntemleriyle yıkama yapılmıştır. İki farklı toprakta yıkama esnasında belirlenen tuz ve bor konsantrasyonları bilgisayar program madeli ile tahmin edilen sonuçlarla kıyaslanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, yıkama işlemi süresince aralıklı sulama yöntemi uygulanmış topraklarda elde edilen EC ve bor değerleri bilgisayar program modeli ile tahmin edilen sonuçlarla uyum göstermiştir. Tuz yıkanmasına oranla bor yıkanması için 4-5 kat daha fazla su gerekmektedir. Key words: Tuz, Bor, Yıkama, Bünye simulasyon modeli, Taşınma.

843-852

Authors: Hanifi BİNİCİ, Hasan KAPLAN, Selim KAPUR

ÖZET: Bu çalışmada, Osmaniye-Delihalil Trasının çimento üretiminde kullanılabilirliği deneysel olarak ele alınmıştır. Osmaniye Delihalil Trası ile halen çimento üretiminde kullanılmakta olan bazı tras materyallerinin puzolanik aktiviteleri ve mineralojik özellikleri incelenmiştir. Portland çimentosu ile üretilen örneklerle, Portland çimentosuna değişik oranlarda tras katılarak üretilen örneklerin karşılaştırmaları yapılmıştır. Puzolanların aktiflikleri konusunda hala yeterli bilgi elde edilememiştir. Kimyasal ve fiziksel tepkime oldukça komplekstir. Puzolanik aktivitenin belirlenmesinde standartlarda yer alan her iki yöntem de kullanılmıştır. Tras-kireç karışımıile elde edilen numunelerin 7-28 günlük basınç dayanımları ASTM C618’e göre belirlenmiştir. Çalışmada % 10, % 20, % 30 ve % 40 tras kullanılarak üretilen örneklerin 28, 90 ve 180 günlük basınç dayanımları test edilmiştir. Yapılan karşılaştırmalar Delihalil Trasının çimento üretiminde kullanılmaya uygun olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Beton, Çimento, Delihalil, Tras, Traslı çimento. ABSTRACT: The puzzolanic and mineralogical properties of some trass materials used by cement factories together with the Delihalil (DH) trass were studied in this paper. Puzzolanicity is still imperfectly understood specific surface and chemical composition are knows to play an important role but since they are inter-related the problem is complex. Both of the standard methods were used for puzzolanic activity. The relationship for the value of 7-28 days with compressive strength connected the lime standards and specific surface has also been developed. The compressive strength of the 7-28 days samples with trass lime blends were also determined. According to the ASTM C 618, samples with 20 % DH trass revealed an increase in the compressive strength compared to the pure Portland cement. The compressive strength of the trass-Portland blends were compared with pure Portland cement samples. The compressive strengths of the 28, 90 and 180 days cement pastes were tested on the specimens containing 10 %, 20 %, % 30 and 40 % trass. Comparative studies revealed the suitability of the DH trass for use in cement production. Key words: Concrete, Cement, Cement with trass, Delihalil, Trass.