Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

147-151

Authors: N. Sinan KÖKSAL, B. Sadık ÜNLÜ, Cevdet MERİÇ

ÖZET: Endüstride kullanılan refrakter tuğlaların mekanik ve ısıl özelliklerini bilmek, kullanım koşullarına uygunluğunu saptamak açısından önemlidir. Bu çalışmada, demir-çelik sektöründe kullanılan, % 45 ve % 80 alümina (Al2O3) içeren refrakter tuğlalar kullanıldı. Örneklerin ısıl şok davranışını ve mekanik özelliklerini saptamak için; 500, 700, 900 ve 1000 0 C sıcaklık farklarında, su ortamında soğutularak ısıl şok deneyi uygulandı. Malzeme yapılarında oluşan değişimleri saptamak için üç nokta eğme deneyi yapıldı. Kritik sıcaklık aralığı, kırılma modülü (MOR), elastisite modülü değişimleri (E) ve ısıl şok değişkenlerinden; çatlak oluşumuna karşı direnç (R) ve çatlak ilerlemesine karşı direnç (R’’’) hesaplandı. Isıl işlemsiz tuğlaların da, oda sıcaklığında aynı özellikleri incelenmiş ve sonuçlar karşılaştırıldı. Malzemelerin kritik sıcaklık aralığı 600 0C civarı bulundu. Çatlak oluşumu kenarlardan, tanelerin dökülmesi ile ortaya çıkan bölgelerden veya tanelerin etrafında oluşan mikroçatlaklardan başlamış ve bu çatlakların birbirine bağlanması ile hasar oluşmuştur. Anahtar Kelimeler: Alümina, Isıl şok, Kırılma modülü, R ve R’’’. ABSTRACT: Understanding of mechanical and thermal properties of refractory bricks used in industry is an important aspect to determine appropriate operating conditions. In this study, commercial refractory materials used in the sector of iron steel 45 % and 80 % alumina (Al2O3) of content refractory bricks were investigated. To determinate thermal shock behavior and mechanical properties of samples, thermal shock tests were applied by quenching in the water at the temperature differences of 500, 700, 900 and 1000 0 C. Three point bending test was examined for changes occured in the microstructure of materials. The critical temperature difference, modulus of rupture (MOR), changes of elastic modulus (E), thermal shock parameters such as resistance to crack initiation (R) and resistance to crack propagation (R’’’) were calculated. Not with thermal treatment samples was examined same properties in the room temperature and to compare results of tests. The critical temperature difference of materials was found to be about 600 0 C. Crack start from samples of edges, space of spilling grains and microcracks occured around grains and they cause a damage by connecting to each other. Key words: Alumina, Thermal shock, Modulus of rupture, R and R’’’.

163-169

Authors: Tülay YILDIZ, Cengiz YILDIZ

ÖZET: Türkiye’ de termik santrallerde yılda 10 milyon tonun üzerinde üretilen uçucu kül ve çevreye atılan polipropilen atıkları çevre kirliliğine neden olmaktadır. Yarattığı çevresel problemlerin yanında, hammadde kaynaklarına olan talebin hızla artması ve buna karşılık doğal kaynakların kısıtlı olması, uçucu küllerin ve atık polipropilenin yeniden kullanılabilirliğinin araştırılmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada, Soma Termik Santrali uçucu küllerinin ve polipropilen atıklarının yeni bir kompozit malzeme üretiminde kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaç ile % 10 - %90 hacim oranlarda Soma Termik Santrali uçucu külü içeren dokuz çeşit kompozit malzemelerin üretilmiştir. Üretilen kompozit numunelerin mekanik ve fiziksel özelliklerinin tespiti için ısıl iletkenlik, basma dayanımı, su emme kapasitesi, aşınma deneyleri yapılmıştır. Böyle bir uygulama ile, bu iki atık malzeme, hem çevre probleminin azaltılmasında hem de enerji tasarrufu yoluyla ekonomiye kazanç sağlanmasında değerlendirilebilecektir. Anahtar Kelimeler: Uçucu kül, Polipropilen, Kompozit malzemeler. ABSTRACT: The fly ash that is produced in the amount of up to 10 million tons annually in power stations in Turkey and waste polypropylene cause environmental pollution. In addition to environmental problems, the increasing demand for raw materials and limited availability of natural resources are the reasons to investigate fly ash and polypropylene wastes for their possible reuse. In this study, possible use of Soma Thermal Power Plant fly ash and propylene wastes in a new composite material was investigated. For this purpose, nine kinds of composite materials containing 10%-90% Soma thermal power plant fly ash were produced. Thermal conductivity, compressive strength, water absorption and abrasion tests were applied to investigate the mechanical and physical properties of the fabricated composite material specimens. In this application, these two waste materials can be utilized together, both to eliminate environmental problems and to get economical gains by saving energy. Key words: Fly ash, Polypropylene, Composite materials.

179-184

Authors: Reşat SELBAŞ, A. Kemal YAKUT, Arzu ŞENCAN

ÖZET: Elektrik enerjisine olan ihtiyaç, nüfusun gittikçe artması ve daha hızlı kalkınma talebi yüzünden gittikçe artmaktadır. Enerji ihtiyacı genellikle fosil kökenli yakıtların kullanılmasıyla karşılanmaktadır. Günümüzde mevcut fosil yakıt rezervlerindeki azalma ve bu yakıtların oluşturduğu çevre kirliliği gibi problemler, enerji ihtiyacının karşılanması için alternatif kaynakların kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir. Uygulama alanı olarak bir hayli yüksek potansiyele sahip olan güneş enerjisi, elektrik enerjisi üretiminde çevre kirliliği oluşturmayan en bol ve en umut verici enerji kaynağıdır. Bu çalışmada; güneş enerjisinden elektrik elde etme yöntemleri incelenmiş ve Güneş Enerji Santrali için en uygun metot seçilmeye çalışılmıştır. Seçilen metot, literatürde, Güneş Kulesi olarak bilinen bir elektrik üretim metodudur. Çalışmada, bu metotla yapılan bir uygulamanın teknik ve maliyet analizleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Güneş enerjisi, Elektrik santrali. ABSTRACT: The requirement of electric energy rises with increasing of the population and faster improvement demands. Energy necessity generally is provided by using fossil based fuel sources. In order to supply energy requirements, today, using alternative sources became necessary because of the problems such as decreasing of available fossil fuel sources and environment pollution from this fuel. The solar energy which has a wide range of application potential is the most hopeful and unlimited energy source without environment pollution in electric energy production. In this paper, the electric production methods from solar energy are studied and the most suitable method for solar energy plant is tried to find out. The selected method, known as Solar Tower in literature is an electric production method. In this study, technical and cost analysis of an application using this method are carried out. Key words: Solar energy, Electrical power plant.

191-199

Authors: Yücel AŞKUN, Hasan HASIRCI, Ulvi ŞEKER

ÖZET: Diğer dökme demirlerle karşılaştırıldığında, Küresel Grafitli Dökme Demirin (KGDD) yüksek süneklik, çekme dayanımı ve tokluğunun yanında işlenebilirliği nispeten düşüktür. Bununla birlikte; bir çelik parçanın yerine küresel grafitli dökme demir kullanıldığı zaman daha iyi işlenebilirlik en önemli kazanç olarak düşünülmelidir. Bu çalışma, değişik oranlarda Ni ve Cu ile alaşımlandırılmış küresel grafitli dökme demirlerin kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğü üzerine onların mikroyapı ve mekanik özelliklerinin etkilerini belirlemek için yapılan işlenebilirlik testlerinin sonuçlarını göstermektedir. Değişik oranlarda nikel ve bakır ile alaşımlandırılmış altı farklı küresel grafitli dökme demire işlenebilirlik testleri uygulanmış ve onların işlenebilirlikleri kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülük temel kriterleri üzerine dayanarak incelenmiştir. Sonuçlar; numunelerin daha önceden belirlenmiş olan mikroyapı ve mekanik özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Bütün kriterlere dayanarak en iyi sonuçlar, % 0.7 Ni ve % 0.7 Cu ilave edilmiş numunede gözlenmiştir. Numuneler mekanik özellikleri açısından değerlendirildiğinde, % 1 Ni ve % 0.65 Cu ilave edilmiş numunede sağlanacağı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Küresel grafitli dökme demir, İşlenebilirlik, Kesme kuvvetleri, Yüzey pürüzlülüğü. ABSTRACT: Due to the enhanced strength, ductility and thoughness of Ductile Iron (DI) when compared to the other types cast iron, its machinability is relatively poor. When a steel part is replaced with ductile iron, however, better machinability is considered to be the most important gain. This study presents the results of machining tests of ductile irons alloyed with Ni and Cu at various contents to determine the effect of their microstructure and mechanical properties on cutting forces and surface roughness. Six different specimen groups of ductile iron alloyed with various amounts of nickel and copper were subjected to machining tests and their machinabilities were investigated based on cutting forces and surface roughness criteria. The results were evaluated according to microstructure and mechanical properties of specimens determined before. In terms of both criterion, the best result obtained was specimen added 0.7 % Ni and 0.7 % Cu. When the specimens were evaluated according to their mechanical properties, the specimens alloyed 1 % Ni and 0.65 % Cu seemed promising. Key words: Ductile iron, Machinability, Cutting forces, Surface roughness.

207-214

Authors: Özgür COŞAR, İlhan KOŞALAY

ÖZET: Elektrik iletim ve dağıtım sisteminde birçok koruma ekipmanı kullanılmaktadır. Bu ekipmanlardan gelen bilgiler SCADA sistemi aracılığıyla görüntülenir ve toplanır. Bununla birlikte birçok dağıtım sisteminde SCADA mevcut değildir. Böyle sistemlerde tüketicilerden gelen telefonlar ihbar olarak kullanılır. Birçok halde kontrol merkezlerindeki personel hata tespiti konusunda tecrübelidir. SCADA’nın mevcut olmadığı hallerde müşterilerden gelen bilgiler ve personelin tecrübesi büyük önem kazanmaktadır. Bu çalışmada deneyimsiz personelin bile kolaylıkla kullanabileceği bir yazılım geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hata tespiti, Yapay sinir ağları, Uygulama yazılımı. ABSTRACT: There are a lot of protective devices in electrical transmission and distribution systems which are monitored and data are collected from these devices via Supervisory Control and Data Acquisition System (SCADA). distribution systems are more complicated when compared with transmission systems. However, SCADA is not available in most distribution systems where phones from the customers are used as alarms. In the cases where SCADA is not available experiences of the dispatchers and the information from customers becomes important. In this work a user friendly software is developed for even unexperienced dispatchers. Key words: Fault diagnosis, Artificial neural network, Application software.

223-230

Authors: Suat AKBULUT

ÖZET: Katı atık depoları atıkların muhafaza edilmesi, çevre kirliliğinin azaltılması, özellikle toprak ve su kirliliğinin önlenmesi açısından önemli mühendislik yapılarıdır. Atıkların neden olduğu çevre kirliliğini kontrol etmek için atıklar uygun şekilde depolama alanlarında muhafaza edilmelidir. Bu yüzyılın ortalarına kadar atıkların muhafaza edilmesi için kil şilteler kullanılmış fakat bu şilte sistemlerinin yetersiz olduğu gözlenmiştir. Günümüzde sentetik malzemeler kullanılarak daha ince ve daha geçirimsiz şilte sistemleri yapılmaktadır. Bu çalışmada atık depolarının değerlendirilmesi yapılarak sırası ile depo yerinin tespit edilmesi, doğal ve sentetik şilte sistemlerinin yapısı özetlenmiş ve bu sistemlerin tasarım özellikleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ayrıca, sızıntı toplama ve uzaklaştırma tesisleri, depo gazı toplama üniteleri ve örtü tabakası birimleri detaylı olarak irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Katı atık depoları, Şilteler, Çöp suyu, Depo gazı, Örtü tabakası. ABSTRACT: Solid waste landfills are important engineering structures for protection of wastes, decrease of environmental pollution, and especially prevention of soil and water pollution. Solid wastes should conveniently be maintained in landfill areas to control environmental pollution caused by waste disposals. Until the middle of this century clay liners were used for maintenance of waste disposal, but it was observed that these liner systems were insufficient. Today thinner and less permeable liner systems are constructed by using synthetic materials. In this study, by evaluating the waste landfills, site assessment of landfills and construction of natural and synthetic liner systems were summarized respectively, and especially the design properties of these systems were examined intensively. Also, leachate collection and removal facilities, landfill gas collection unites, and final cover unites were evaluated in a detailed way. Key words: Solid waste landfills, Liners, Leachate, Landfill gas, Cover layer.

237-244

Authors: Yaşar EREN

ÖZET: Konya havzasını batıdan sınırlayan Konya fay zonunun doğusundaki Yazır fayı (YAF), toplam uzunluğu 10 km ye varan, kademeli olarak sıralanmış ve farklı uzunluklardaki bölümlerden oluşmuş bir faydır. KKD-GGB gidişli Yazır fayı (YAF), yörede yüzeyleyen Miyosen-Pliyosen yaşlı gölsel kireçtaşları ile Kuvaterner yaşlı karasal kırıntılılardan yapılı havza çökellerini kesmektedir. Konya merkeze bağlı Parsana ve Yazır mahalleleri arasındaki taş ocağı yarmalarında, YAF gölsel kireçtaşları ile havza çökellerini yan yana getirmiş ve bu faylanma ile gölsel kireçtaşları göreli olarak yükselirken, Kuvaterner yaşlı çökelleri çökmüştür. YAF, 3 km doğusundaki Çiftlikbaşı fayı ile, Konya havzası içinde üçgen geometrili küçük bir graben yapısı oluşturmuştur. Parsana ile Yazır mahalleri arasında YAF, yaklaşık düşeye yakın eğimli ve KKD-GGB yönelimlidir. Kayma çizikleri fayın çok az sağ yönlü doğrultu atıma sahip, düşeye yakın doğuya eğimli bir normal fay karakterinde olduğunu belgeler. Yüzey verilerine göre YAF, en az 25-30 m’lik bir düşey atıma sahiptir. YAF’nın hareketlerine bağlı olarak biri faya paralel, diğeri ise faya dik olarak yönlenmiş iki takım genişleme kökenli yapılar (ekstensiyonel yarıklar) oluşmuştur. Yaklaşık düşey konumlu yarıkların içi üstteki alüviyal çökeller tarafından doldurulmuştur. Düşey kesitlerinde aşağıya doğru kapanan üçgen geometrili yarıkların genişlikleri 15 cm – 2 m arasında değişmekte, boyları ise 10 m’ye kadar varabilmektedir. Yarıklar K10 D, 90 ve K80 B, 85 GB konumlarında yoğunlaşmıştır. Arazi gözlemleri, bu ekstensiyonel yapıların fayın Kuvaterner esnasında en az farklı iki evredeki hareketlerine bağlı olarak yüzey kırıkları şeklinde geliştiğini ve Konya havzasının söz konusu kesiminin, yaklaşık kuzey-güney ve doğu-batı gidişli birbirine dik iki yönelimde çekme gerilmelerinden etkilendiğini ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Neo-tektonik, Konya fay zonu, Yazır fayı, Yarıklar, Yüzey kırığı. ABSTRACT: The Yazır fault, located to the east of the Konya fault zone bordering west side of the Konya basin, is approximately 10 km in length and is formed by en echelon groupings of the sub-parallel fault sets. NNE-SSW trending Yazır fault cuts the Miocene-Pleistocene aged lacustrine rocks and Quaternary alluvial deposits of Konya basin. In the quarries opened between the Parsana and Yazır districts, the fault brought the lacustrine and Quaternary alluvial deposits side by side. Due to faulting, the lacustrine rocks were moved upwards relative to the alluvial deposits. The Yazır and Çiftlikbaşı faults formed a small triangular shaped graben structure in the area. Between the Parsana and Yazır districts, the fault surface is nearly vertical, and has NNE-SSW orientatiton. Although the slickenlines indicate that the fault has a small right hand strike slip movement, the fault mainly is a high angle east dipping normal fault. Surface data demonstrates that, due to this faulting, at least 25-30 m of vertical displacement was taken place in the area. Depending on the movements of the Yazır fault, two extensional sets of filled fissures were formed, one set is paralel to the main fault plane the other set erpendicular. These fissures are filled by alluvial deposits, and are triangular in shape closing downward. Their width range from 15 cm to 2 m, and their length reach up to 10 m, in vertical plane. The fissures have N10E, 90 and N80 W, 85 SW main orientation. Field observations indicate that these filled fissures were formed as surface cracks during movements of the Yazır fault at least twice. The orientations of these extensional cracks show that this part of the Konya plain was affected by east-west and north-south horizontally oriented tensional stresses. Key words: Neo-tectonic, Konya fault zone, Yazır fault, Fissures, Surface cracks.

253-262

Authors: Recep EREN, Koray SEZEN

ÖZET: Bu makalede kam mekanizması içeren kanca tahrik mekanizmalarının kinematik olarak tasarımı ve analizi amaçlanmıştır. Bu amaçla önce kanca hareket eğrisi belirlenmekte ve sonra kanca tahrik mekanizması üç adet alt mekanizmaya ayrılarak her bir alt mekanizmaya ait tasarım ve analiz denklemleri elde edilmektedir. Bu denklemler kullanılarak elde edilen kanca hareket eğrileri analiz edilmekte ve alt mekanizmaların kanca hareket eğrisine etkileri araştırılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kancalı atkı atma sistemi, Kanca tahrik mekanizması, Kanca hareket eğrisi. ABSTRACT: In this paper, kinematic design and analysis of rapier drive mechanisms which contain cam mechanism are aimed. For this purpose, the rapier motion curve is obtained firstly and then the rapier drive mechanism is divided into three sub mechanisms and the design and analysis equations are derived. Rapier motion curves obtained from these equations are analysed and the effects of sub mechanisms on rapier motion curve are investigated. Key words: Rapier weft insertion system, Rapier drive mechanism, Rapier motion curve.

263-277

Authors: Fatih YİĞİT, Ertan GÜNER

ÖZET: Fabrika otomasyonunun tam otomasyona geçiş aşamasında malzeme taşıma sistemleri oldukça önem taşır. Malzeme taşıma sistemleri arasında en fazla teknolojik gelişmeler otomatik yönlendirmeli araçlar (OYA) üzerinde yoğunlaşmıştır. OYA’lar birim yükü dışarıdan gelen rehber sinyaller vasıtasıyla bir yerden başka bir yere taşıyan sürücüsüz araçlardır. Bu araçlar sahip oldukları esneklik özellikleri ile günümüzde hizmet sektöründen üretim sektörüne bir çok alanda kullanılabilmektedir. Bu çalışmada, hava araçlarına ait parçaların (AH-1W model helikopterin) bakım, onarım ve yenileştirme işlemlerinin yapıldığı depo bakım atölyelerinde (aviyonik atölyeleri) parçaların etkin ve hızlı bir şekilde dağıtılıp toplanması işlemlerinde OYA’ların kullanımı le alınarak OYA tasarımı ve OYA’ların rotalanması problemi incelenmiştir. OYA’ların rotalanması problemi gezgin satıcı problemi ile benzer bir problemdir. Bu problem 0-1 tamsayılı programlama modeli olarak modellenmiş ve LINGO paket programı kullanılarak çözülmüştür. Anahtar Kelimeler: OYA, Depo bakımı, OYA sistem tasarımı, En kısa yol. ABSTRACT: When full automation is realized in factory automation, material handing systems (MHS) have a fairly important role. The most technological development among MHS’s has been concentrated on Automated Guided Vehicle (AGV) systems. An AGV is an unmanned vehicle capable of following an external guidance signal to deliver a unit load from destination to destination. Nowadays, there are a lot of applications lie along service sector to industrial sector because of flexibilities of AGVs. In this study, these subjects have been applied on the Army Aviation Depot Maintenance where aircraft’s and aircraft parts can be maintained and overhauled is an application fields of AGV, requiring AGV numbers and AGV routing. The AGV routing problem and traveling sales person (TSP) problems are identical problems; where the AGV routing problem is formulated as a zero one integer programming. Examples are presented to demonstrate the approach and LINGO has been used to solve the example. Key words: AGV, Depot maintenance, AGV system design, Shortest path.

1-7

Authors: Akgün ALSARAN, Ayhan ÇELİK, Mehmet KARAKAN, Fatih YETİM

ÖZET: Dubleks yüzey işlemleri, imalatta yaygın olarak kullanılan düşük alaşımlı çeliklere ince seramik film kaplamak için geliştirilmiştir. Bu yöntemle, düşük mukavemete sahip az alaşımlı çeliğin ilk olarak plazma ile nitrürasyon işlemi uygulanarak yük taşıma kapasitesi artırılmakta ve sonra üzerine seramik kaplamalar yapılmaktadır. Bu çalışmada, dubleks yüzey işlemleri ana hatları ile ele alınmış, avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dubleks işlem, İyon nitrürasyon, İnce film kaplama. ABSTRACT: Duplex surface process was developed to deposite thin ceramic film coating on commonly manufacturing used low alloy steels. Low alloy steel having low strength by this process was first plasma nitrided with purpose enhancing load bearing capacity and then deposited with such ceramic coating. In this study, the duplex surface treatment was deal with main lines and informed about advantage and disadvantage. Key words: Dublex treatment, Ion nitriding, Thin film coating.

15-21

Authors: Aytunç EREK

ÖZET: Bu çalışmada, bir ısıl enerji depolama sisteminde radyal kanatlı boru kullanılmasıyla ısı transferinde yaratılan artış incelenmiştir. Sistemin çözümü, ısı transfer akışkanı (ITA), boru duvarı ve kanat ve faz değişim malzemesi (FDM) için yazılan denklemlerin bir bütün olarak çözümünü içerir. Bu denklemlerin çözümü için kontrol hacmi sonlu fark yaklaşımı ile yarı kapalı çözücü (SIS) kullanılmıştır. Isı transfer akışkanı içinde tam gelişmiş hız dağılımı alınmıştır. Akış parametreleri (Re sayısı ve soğutkanın giriş sıcaklığı) ve kanat parametrelerinin (kanat sayısı, kanat uzunluğu ve kanat kalınlığı) katılaşma eğrisi ve toplam depolanan enerjiye etkisi bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Isıl enerji depolama, Kanatlı boru. ABSTRACT: This study presents the heat transfer enhancement in the thermal energy storage system by using radially finned tube. The solution of the system consists of the solving the equations of the heat transfer fluid (HTF), the pipe wall and fin, and the phase change material (PCM) as one domain. The control volume finite difference approach and the semi implicit solver (SIS) are used to solve the equations. Fully developed velocity distribution is taken in the HTF. Flow parameters (Re number and inlet temperature of coolant) and fin parameters (the number of fins, fin length, fin thickness) are found to influence solidification fronts and the total stored energy. Key words: Thermal energy storage, Finned tube.

31-36

Authors: Gülabi DEMİRDAL, Durmuş TÜRKMEN

ÖZET: Bu çalışmada; grafit-epoksi düz dişlilerde normal ve kayma gerilmeleri incelenmiştir. Gerilmeler, düz dişlinin dıştan içe doğru ayrılmış üç bölgesinde farklı takviye açılarında hesaplanmıştır. İncelemelerde üç boyutlu (3B) sonlu elemanlar metodu (SEM) kullanılmıştır. Sonlu eleman modeli olarak sekiz düğümlü izoparametrik kübik eleman seçilmiştir. Normal ve kayma gerilmeleri değişik fiber takviye açılarında hesaplanıp grafik olarak gösterilmiştir. Grafikler irdelenerek çeşitli sonuçlar elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Düz dişli, Kompozit malzeme, 3B SEM ile gerilme analizi. ABSTRACT: In this paper; spur gears made from graphite epoxy normal and shear stresses are examined. The stresses of super gears are calculated from outer to interior defines in tree zones for different fibers reinforcement angles. Three dimensionel finite element model (FEM) used in this study. Eight noded three dimensionel izoparemetric elements are chosen as finite element method. Normal and shear stresses are calculated in differrent fiber orientatıons and ploted in graphs. The results of plotted graphies are examinated. Key words: Spur gear, Composite material, Stress analysis with 3D FEM.

47-54

Authors: R. Cenk ERDUR, Mustafa TÜRKSEVER

ÖZET: Bilgisayar ağları teknolojilerinin gelişimi ve İnternet'in sürekli büyümesi sonucunda, İnternet, yakın bir gelecekte yeniden kullanıma dayalı yazılım geliştiren kişi veya kuruluşların ortak yazılım bileşeni deposu durumuna gelecektir. Bu yazılım deposunda bulunan yeniden kullanılabilir kodlar, analizler, tasarımlar, tasarım desenleri (design patterns) gibi bileşenlerin yeni yazılım geliştirme süreçlerinde de kullanılabilmesi için, söz konusu bileşenlerin İnternet üzerinden aranabilmesini sağlayan ortamlara gerek duyulmaktadır. Bu ortamlar; kullanıcıların sorgu girebilmelerini sağlayan arayüzler, bileşen kütüphanelerine erişimi sağlayan bağlayıcı (wrapper) programlar, kullanıcı isteklerini ilgili bileşen kütüphanelerine ileten koordinatör programlar gibi temel elemanlardan oluşmaktadır. Bu çalışmada ilk olarak bu tür bir ortam için CORBA temelli bir mimari ortaya konmaktadır. Daha sonra, aynı ortam için Java 2 platformu teknolojileri kullanımına dayanan alternatif bir mimari verilmekte ve önerilen CORBA temelli mimari ile karşılaştırılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yeniden kullanım, Bileşen üst-bilgisi, Bileşen sınıflandırma, CORBA, Java 2 platformu. ABSTRACT: In a very near future, as a result of the continious growth of Internet and advances in networking technologies, Internet will become the common software repository for people and organizations who employ component based reuse approach in their software development life cycles. In order to use the reusable components such as source codes, analysis, designs, design patterns during new software development processes, environments that support the identification of the components over Internet are needed. Basic elements of such an environment are the coordinator programs which deliver user requests to appropriate component libraries, user interfaces for querying, and programs that wrap the component libraries. First, a CORBA based architecture is proposed for such an environment. Then, an alternative architecture that is based on the Java 2 platform technologies is given for the same environment. Finally, the two architectures are compared. Key words: Software reuse, Component meta-knowledge, Component classification, CORBA, Java 2 latform.

63-72

Authors: Yavuz Selim TAMA

ÖZET: Bu çalışmada, çelik yapılarda yaygın olarak kullanılan “Moment dayanımlı çerçeve” teşkil biçimleri özetlenmiştir. Farklı şekillerde teşkil edilen moment dayanımlı çerçeveler; düzenleniş biçimlerine, kullanılan birleşim eleman türüne, düğüm noktalarının sünekliğine, birleşim bölgesinin ve elemanların rölatif dönme rijitliklerine, birleşim bölgelerinin ve elemanların rölatif moment kapasitelerine göre gruplandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çelik yapılar, Çelik çerçeveler, Moment dayanımlı çerçeveler. ABSTRACT: In this paper, the moment resisting frames which are commonly used on the steel structures are summerized. The moment resisting steel frames which are constructed with different shapes are classified according to the configuration of moment frame, the type of connectors used, the ductility of connection, the relative rotational stiffness of the connection and members and the relative moment capacity of the connection and members Key words: Steel structures, Steel frames, Moment resisting frames.

79-88

Authors: Oğuz GÜRSOY, Özer KINIK

ÖZET: Lezzet gıdanın beğenisini belirleyen başlıca faktördür ve aynı zamanda tüketici tercihlerini de etkilemektedir. Bundan dolayı, lezzet problemleri genellikle tüketici şikayetleri olarak geri dönmektedir ve gıdalardaki lezzet kusurları süt ve süt ürünlerinin de içinde bulunduğu gıdaların tüketiciler tarafından kabul edilmemesinin başlıca nedenidir. Süt ve süt ürünlerinde lezzet ve istenmeyen lezzet son on yılın ilgi çeken araştırma konusu olmuştur; bu bağlamda da lezzet gelişiminin takibi için kullanılan analitik teknikler gelişmiştir ve birçok süt ve süt ürünündeki istenmeyen lezzet bileşikleri halen araştırılmaktadır. Süt ve ürünlerindeki istenmeyen lezzete neden olan kimyasallar; çevresel kaynaklardan bulaşma, hayvan beslenmesi, gıda içinde meydana gelen kimyasal reaksiyonlar ve diğer kaynaklar orijinli olabilir. Bu makalenin amaçlarını, tanımlamaların ardından, istenmeyen lezzet için muhtemel kaynakların ve kimyasal bileşiklerin özetlenmesi ve süt ve süt ürünlerindeki istenmeyen lezzet kavramı ile ilgili farklı yaklaşımların tartışılması oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Lezzet, Süt, Süt ürünü, İstenmeyen lezzet: ABSTRACT: Flavour is the main factor determining the purchase of food and it also effects to consumer preferences. Therefore, flavour problems usually come to light as a result of consumers’ complaints, and flavour defects in food are a major cause of consumer rejection of the food product including milk and milk products. Flavour and off-flavour in milk and milk products have been the subject of active research in the last decade; there have been developments in the analytical techniques used to monitor flavour development, flavour and off-flavour compounds in many dairy product have now been investigated. The chemicals responsible for unacceptable flavours in milk and milk products can originate incidental contamination from environmental sources, from animal feeding, from chemical reactions occuring within the food material itself and from other sources. The objectives of this paper comprise, after definitions, summarizing the possible sources and specific compounds of off-flavours, and discussing different approaches for off-flavour concept in milk and dairy products. Key words: Flavour, Milk, Milk product, Off-flavour.

95-101

Authors: Resul FETTAHOV, Yüksel İKİZ

ÖZET: Bu makalede bobinleme ve OE eğirme makinelerinde kullanılan bobin değiştirme aparatlarının çalışma rejiminin analizi yapılmış ve aparatın çalışma parametreleri ile makinelerin teknolojik parametreleri arasındaki ilişkinin matematik modeli elde edilmiştir. Aparatın performansını değerlendiren yararlı zaman katsayısının tespiti verilmiştir. Araştırma sırasında bobin değiştirme aparatının performansını iyileştirmekle elektrik enerjisine tasarrufu sağlayan “bekleme-çalışma” ve “sinyallerle çalışma” gibi iki çalışma rejimi önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bobin değiştirme aparatı, Bobinleme makinesi, Sarım kafası, Yararlı zaman katsayısı ABSTRACT: On this paper, the analysis of working system of doffer used on OE spinning and packaging machines are studied. In addition, the mathematics model of relation between working parameters of the doffer and technological parameters of machines were obtained. The evaluating “useful time coefficient” of performance on doffer is determined. During the research, the two working systems obtained saving of electrical energy as improving the performance of doffer such as “waiting-working” and “working by signals” was suggested. Key words: Doffer, Packaging machine, Winding head, Using time coefficent.

115-123

Authors: Aynur ŞENOL

ÖZET: Bu çalışmada, dolgu çapı 6.25 mm, ıslanabilen dolgu dış yüzey alanı 2.3 cm2, spesifik yüzey alanı ap = 1037.3 m2/m3 ve boşluk kesri ? = 0.545 m2/m3 geometrik özelliklere sahip halkalı dolgu maddesinin işletme parametreleri 9 cm iç çapındaki cam bir destilasyon kolonunda araştırılmıştır. Trikloretilen/n-heptan sistemini kullanarak, muhtelif kolon basınç düşüşü (buhar hızı) değerlerine karşılık dolgu maddesinin ayırma etkinliği (HETP ve gaz fazı transfer birimi yüksekliği, HOG) sonsuz refluks çalışma koşulları altında test edilmiştir. BravoFair’ın etkin fazlar arası yüzey alanı (ae) yaklaşımı ile Onda’nın ıslak yüzey alanı (aw) ve kütle transfer katsayısımodelleri aracılığı ile, değişik buhar yükü değerlerine karşılık dolgunun ayırma etkinliği teorik olarak analiz edilmiştir. Buhar yükleme faktörü olarak Eckert’in boğulma hızı modeline göre hesaplanan %boğulma oranı(%Fl) niceliği kullanılmıştır. Ayrıca, kolon kuru basınç düşüşü denemelerinde yer alan “orifizmetre” hava debisi ölçü aletinin kalibrasyonuna yönelik olarak, aletteki kapiler (orifiz) çapı (d) ve manometrik cıva seviyesi farkına (?ho) dayalı bir hava hızı korelasyonu türetilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dolgulu kolon, Ayırma etkinliği, Etkin yüzey alanı, Orifizmetre. ABSTRACT: Investigations to develop data for this study were made using a pilot scale glass column of 9 cm inside diameter randomly filled to a depth of 1.90 cm with a Raschig type ring at a slightly modified geometry. The geometrical characteristics of packing are: the total area of a single particle ad = 2.3 cm2; specific area ap = 10.37 cm2/cm3; voidage ? = 0.545 m3/m3. The efficiency tests were run using trichloroethylene/n-heptane system under total reflux conditions. Using the modified versions of the Eckert flooding model and the Bravo effective area (ae) approach, as well as the Onda wetted area (aw) and individual mass transfer coefficient models, it has been attempted to estimate the packing efficiency theoretically. This article also deals with the design strategies attributed to a randomly packed column. Emphasis is mainly placed on the way to formulate an algorithm of designing a pilot scale column through the models being attributed to the film theory. Using the column dry pressure drop properties based on the air flowing it has been achieved a generalized flow rate approach for calibrating of an orifice through which the air passes. Key words: Packed column, Efficiency, Effective interfacial area, Orifice.

129-136

Authors: Murat SARI

ÖZET: Bu makale Sınır Elemanı Metodunun (SEM) kararlılığını konu edinir. Farklı boyutlardaki elemanların ve değişik zaman artımlarının dahili çözüm üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Bunun yapılabilmesi için, bir zamandomeni sınır elemanı metodu kullanılmıştır. Bu çalışma, sınır noktaları için mevcut olan bir SEM programının keyfi sayıdaki dahili noktalara modifiye edilerek başarıya ulaştırılmıştır. Alan değişkenlerinin nümerik hesaplanmasında benimsenen uygun zaman ve geometrik değişimler gözönünde tutularak nümerik kararlılık konusundaki bazı gözlemler kaleme alınmaktadır. Farklı ß değerleri için dahili çözümler sunularak ve ortaya çıkan kararsız çözümlerin nedenleri irdelenmiştir Anahtar Kelimeler: Zaman domenli SEM, Kararlılık, Skalar dalga. ABSTRACT: This paper deals with the stability of the boundary element method. The effects of various element sizes and time increments on the internal solution are analyzed. To this end, a time domain boundary element method is used. To achieve this, an existing BEM code for the boundary nodes is modified to optional internal nodes. Using appropriate time and spatial variations for the field variables, some observations on the numerical stability are reported. The internal solutions are presented for different ß values and discussed the reasons of unstable cases appeared. Key words: Time domain BEM, Stability, Scalar wave.

273-282

Authors: Gürsel ŞEFKAT

ÖZET: lektronik elemanların ve bundan dolayı sürücü devrelerin hızlı gelişimi ve yaygınlaşması sonucunda elektromekanik aygıtların kullanımı hızla artmıştır. Bir çok uygulamada klasik cihazlara alternatif olmuşlardır. Bu çalışmada bir elektromekanik cihaz tasarlandı ve benzetim sonuçları elde edildi. İlk aşamada elektromekanik aygıt tipi seçildi ve tasarım işlemi adım adım açıklandı. Daha sonra, çalışma şartları dikkate alınarak elektromekanik aygıtın MATLAB ve SIMULINK paket programları kullanılarak statik ve dinamik analizi yapıldı. Gerçek çalışma koşulları altında, sistem başarımını gösteren benzetim sonuçları, uygulanan farklıgerilim değerlerine karşılık akım, kuvvet ve yerdeğiştirme eğrileri olarak sunuldu. Anahtar Kelimeler: Elektromekanik aygıt, Sistem dinamiği, Statik ve dinamik analiz, MATLAB. ABSTRACT: The use of electromechanical devices increased rapidly as a result of rapid development in electronic components and therefore in driver circuits and because of widespread use of them. They became alternative to classical devices for many application. In this study, an lectromechanical device was designed and simulation results were obtained. Firstly, the type of electromechanical device was chosen and design procedure was explained step by step. Then, static and dynamic analysis of the device were carried out using MATLAB and SIMULINK software considering working conditions. Simulation results showing the system performance under real working conditions were presented as current, force and displacement curves for different voltage values. Key words: Electromechanical device, System dynamic, Static and dynamic analysis, MATLAB.

293-303

Authors: İhsan TOKTAŞ, Nizami AKTÜRK

ÖZET: Kavramsal tasarım, bir veya daha fazla kavram modellerin ihtiyaçlar ve fonksiyonların tarifinden, sonuçta tasarlanan bir nesnenin (sistemin) performans ve gerçek davranışının tahminine kadar bir geliştirme işlemidir. Bu çalışmada, kavramsal tasarımda şartname aşaması için bir metodoloji sunuldu. Şartname aşaması, ihtiyaçları ve tasarlanan nesnenin fonksiyonlara dönüşümünü sağlar. Kavramın en üst aşamasında vuku bulur ve fonksiyonlar tasarlanan nesnenin ileri sentezlenmiş tasarım parçalarına dönüştürülmesi için sentez işleminde yeterli bilgi sağlamalıdır. Metodoloji tasarımcıyla aktif bir ilişki içinde problem çözümü için izin verir. Önerilen metodolojinin önemli bir parçası, tasarım probleminin genel mantık ve yapısı, ihtiyaç ve fonksiyonel ağaçta temsil edilir. Sunulan metodoloji, bir örnekle gösterilmektedir. Anahtar Kelimeler: Tasarım şartnameleri, Kavramsal tasarım, Tasarım işlemi, Yapay zeka, Metodoloji. ABSTRACT: Conceptual design is a process progressing from a description of needs and functions to one or more abstract models, and finally to the prediction of the actual behavior and performance of the object being designed. In this paper, a methodology for the specification stage in conceptual design is presented. The specification stage provides requirements and transforms them into functions of the designed object. It occurs at the highest level of abstraction and it must provide enough information for the synthesis process where functions are transformed into design components that are further synthesized into the designed object. Methodology allows for problem solving in an active interaction with the designer. An important part of the proposed methodology is the requiremental and functional tree representing the overall logic and structure at the design problem. The methodology presented is illustrated with an example. Key words: Design specifications, Conceptual design, Design process, Artificial intelligent, Methodology.

315-327

Authors: Cem SİNANOĞLU

ÖZET: Bu çalışmada, montaj sırası planlama sistemlerinde karşılaşılan temel problemlerden birisi olan montaj sisteminin modellenmesine yönelik bir yaklaşım anlatılmaktadır. Bu yaklaşımda, montaj sisteminin tel-çerçeve modelinden faydalanılmaktadır. Ayrıca, her bir parça farklı bir renkte çizilmektedir. Montaj resmi ve çeşitli görünüşleri üç farklı eksen boyunca (-x, -y, -z) taranmaktadır. Tarama işlemi geliştirilen yazılım tarafından otomatik yapılmaktadır. Tarama ile elde edilen ve farklı montaj parçalarını temsil eden renk kodları geliştirilen program tarafından değerlendirilmekte ve kartezyen koordinat sisteminin altı ekseni boyunca montaj parçaları arası temas ilişkilerini temsil eden temas matrisleri oluşturulmaktadır. Bu matrisler, sıra planlama sistemlerinde bir montaj modelinin tam temsili için yeterlidir. Geliştirilen bu yaklaşım çeşitli montaj sistemlerine uygulanmıştır. Bu montaj sistemleri; pense, menteşe ve flanşlı kavrama montaj sistemleridir. Yaklaşımın temel avantajlarından birisi; tel-çerçeve modellerin çeşitli katı modelleme paket programları tarafından kolaylıkla oluşturulabilmesi ve çok sayıda parça içeren montaj sistemlerine de uygulanabilmesidir. Anahtar Kelimeler: Temas matrisleri, Montaj sıra planlama. ABSTRACT: This study describes an approach for modeling of an assembly system which is, one of the main problems encountered during assembly. In this approach the wire-frame modeling of the assembly system is used. In addition, each part is drawn in a different color. Assembly drawing and its various approaches are scanned along three different (-x, -y, -z) axis. Scanning is done automatically the software developed. The color codes obtained by scanning and representing different assembly parts are assessed by the software along the six axes of Cartesian coordinate. Then contact matrices are formed to represent the relations among the assembly parts. These matrices are complete enough to represent an assembly modeling. This approach was applied for various assembly systems. These assembly systems are as follows; pincer, hinge and clutch systems. One of the basic advantages of this approach is that the wire-frame modeling of the assembly system can be formed through various CAD programs; and it can be applied to assembly systems contain many parts. Key words: Contact matrices, Assembly sequence planning.

335-341

Authors: Bedia Şimşek, Osman Sağdıç, Aynur Gül Karahan

ÖZET: Bakteriosinler, LAB (Laktik asit bakterileri) ve PAB (Propiyonik asit bakterileri) tarafından üretilen lantibiyotikleri (I. Sınıf, Ör: nisin); küçük, ısıya dayanıklı peptitleri (II. Sınıf, Ör: pediosin PA-I) ve büyük, ısıya dayanıklı proteinleri (III. Sınıf, Ör: Helvetisin J) kapsayan peptit inhibitörlerin heterojenik bir grubudur. İlk iki gruba ait birçok bakteriosin, gıdalarda istenmeyen mikroorganizmaların gelişimini engellemek için başarıyla kullanılmaktadır. Fakat sadece nisin endüstriyel olarak üretilmekte ve bir gıda koruyucusu olarak kullanılmaktadır. LAB ve PAB süt ve ürünlerinde kolayca gelişebilen mikroorganizmalardır. Bu bakterilerin süt ürünlerinde gelişimi sırasında üretilen bakteriosin gibi bazı metabolitler sayesinde bozulma etmeni ve patojen bazı bakterilerin gelişiminin engellenmesi mümkün olmaktadır. Bu derleme süt kaynaklı bakteriosinlerin tanımlanması, onların sütteki uygulamaları, süt ürünlerinde ya raf ömrünü uzatmaları yada süt patojenlerini yok etmek için kullanılmaları ile ilgilidir. Anahtar Kelimeler: Bakteriosin, Starter kültürler, Süt teknolojisi ABSTRACT: Bacteriocins produced by Lactic acid bacteria (LAB) and propionic acid bacteria (PAB) are heterogeneous group of peptide inhibitors which include lantibiotics (class I, e. g. nisin), small heat-stable peptides (class II, e. g. pediocin PA-1) and large heat-labile proteins (class III, e. g. helveticin J). Many bacteriocins belonging to the first two groups can be successfully used to inhibit undesirable microorganisms in foods, but only nisin is produced industrially and is used as a food preservative. LAB and PAB develops easily in milk and milk products. LAB and PAB growth in dairy products can cause microbial interference to spoilage and pathogenic bacteria through several metabolits, specially bacteriocins. The review deals with the description of milk-borne bacteriocins and their application in milk and milk products either to extend the shelf life or to inhibit milk pathogens. Key words: Bacteriocin, Starter cultures, Dairy technology.

349-356

Authors: Suat Taşdelen, Sibel Özgül

ÖZET: İnceleme alanı Isparta-Sütçüler ilçesinin yaklaşık 10 km kuzeybatında yer alır ve 60 km2’lik bir alanı kapsar. İnceleme alanında ilk olarak Yeşilyurt Ovası yüzey drenaj alanının ayrıntılı jeoloji ve hidrojeoloji incelemesi yapılmıştır. Hidrojeoloji çalışmalarının amacı doğrultusunda, uzun süreli gözlem ve analizler yapılmıştır. İnceleme alanı ve yakın çevresinin eş yağış haritası hazırlanmıştır. Ovada bulunan sığ kuyular ve sondaj kuyuları yardımıyla değişik dönemlere ait yeraltı su tablası haritası çizilerek yeraltı suyu akım yönü belirlenmiştir. Su kimyası çalışmalarında, sondaj kuyularından alınan su örneklerinin analizlerinden içme, sulama ve endüstride kullanım özellikleri belirlenmiştir. Bu amaçla suların anyon ve katyon dağılımları iyonlaşma güçleri, iyon etkinlikleri, kalsit-dolomit-sülfat doyma endeksleri ve karbondioksit gazı kısmi basınçları hesaplanarak sonuçlar irdelenmiştir. Ayrıca Wilcox, ABD tuzluluk laboratuvarı, Piper ve Schoeller diyagramları ile kimyasal olarak ve kullanım amaçlarına göre sınıflamaları yapılarak köken benzerlikleri araştırılmıştır. Çalışma süresince elde edilen verilerin ışığı altında Yeşilyurt ovasının yeraltı suyu beslenimi hesaplanarak, emniyetli çekim hesaplanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yeşilyurt ovası, Yeraltı suyu, Hidrojeoloji. ABSTRACT: Investigation area is almost 10 km in the north-west of Sütçüler country of Isparta and covers 60 km2 area. Firstly, detailed geological and hydrological investigation of Yeşilyurt Plain surface drainage area has been performed. Long term monitoring and analyses have been done for direction of hydrological investigation. An isohiyetal map was prepared for the investigation area. Water table maps were drawn by means of deep and shallow boreholes in the plain and flow direction was determined (October 2000). Water which was collected at boreholes was chemically analyzed to determine the characteristic of water for domestic use, irrigation and industrial purposes. In order to achieve this, the anion and cation concentrations, ionization abilities ionic activity, calcite dolomite sulphate saturation indexes and the partial pressures of dissolved CO2 were calculated and the results were interpreted. In addition, water has been classified according to chemical contend and use purpose by means of Wilcox, USA Salinity Laboratory, Piper and Schoeller diagrams and similarities in the origins of waters were investigated. During the study, a groundwater budget of Yeşilyurt Plain was prepared in the light of obtained data and optimum output of groundwater has been calculated. Key words: Yeşilyurt plain, Groundwater, Hydrogeology.

365-372

Authors: Murat Ünal

ÖZET: Bu çalışmada, yeraltı ve yerüstü kazılarında karşılaşılan kaya mekaniği problemlerinin modellenmesi ve çözümüne yönelik, sınır elemanları yöntemi kullanılarak iki boyutlu bir yazılım geliştirilmiştir. Bu yazılım kullanılarak yeraltı açıklıkları tavanında oluşan kama tipi blokların duraylılığı ayrıntılı olarak incelenmiştir. Geliştirilen sınır elemanları yazılımı ile simetrik blokların farklı eklem katılıklarındaki davranışları çalışılmış, elde edilen sonuçlar, yüzey çekme gerilmesi, süreksizlikler boyunca makaslama gerilmesi, bloktaki yer değiştirme ve birim şekil değiştirme göz önüne alınarak birbiriyle ve analitik çözümle karşılaştırılmış ve tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sayısal yöntemler, Sınır elemanları yöntemi, Kaya kama duraylılığı, Blok teorisi ABSTRACT: In this study, a two-dimensional software was developed by using the boundary element method, in order to model and solve the rock mechanics problems encountered in surface and underground excavations. Stability of rock wedges formed at the roof of underground excavations were investigated in detail by using this software. The behaviour of the symmetric wedge on different joint stiffnesses was studied using a modified boundary element software. Then the results obtained were discussed and compared with the analytical solution, considering the surface tractions, shear stresses (developed along the discontinuity), wedge displacements and strains (along the wedge height). Key words: Numerical methods, Boundary element method, Rock wedge stability, Block theory.

381-385

Authors: Filiz Nuran ACAR, Emine MALKOÇ

ÖZET: Bu çalışmada kesikli sistemde ağaç hızar tozları kullanılarak nitrit iyonlarının adsorpsiyonu çalışılmıştır. Kullanılan adsorplayıcılar kayın, çam, kavak ve ceviz hızar tozu materyalleridir. Maksimum adsorpsiyon verimi kayın hızar tozu ile gerçekleşmiştir. Çalışmalarda adsorplayıcıların etkisi ve kayın hızar tozu için çözeltinin başlangıç pH’larının etkisi birinci dereceden geri dönüşümlü reaksiyon kinetiği kullanılarak analiz edilmiştir. Farklı deneysel şartlar için, bu kinetik model ile reaksiyon hız sabitleri ve denge sabitleri tesbit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Nitrit kirliliği, Adsorpsiyon, Adsorpsiyon kinetiği. ABSTRACT: The adsorption of nitrites ions onto sawdust materials have been studied using a batch system. In this study, using adsorbents are beech, pine, poplar and walnut sawdust materials. The maximum adsorption percentage was occured by beech sawdust. In the studies, the effects of adsorbents and the solution of initial pH for beech sawdust were analysed using the first order reversible reaction kinetic model. For the different experimental conditions, the reaction rate constants and equilibrium constant have been determined with this kinetic model. Key words: Nitrite pollution, Adsorption, Adsorption kinetic.

395-405

Authors: Soner KUŞLU, Mahmut BAYRAMOĞLU

ÖZET: Mikrodalga radyasyonun diğer termal ısıtmaya alternatif olarak endüstride kullanımı, proses zamanını önemli ölçüde düşürdüğü için, son zamanlarda önem kazanmıştır. Mikrodalgaların çok geniş uygulama alanları olmasına rağmen, materyallerle olan etkileşim mekanizması henüz çözülmüş değildir. Bugün mikrodalga radyasyonun diğer termal ısıtmaya alternatif olmasındaki tartışmalar, iyi bilinen “dielektrik ısıtma” üzerine değil, mikrodalganın spesifik etkisi üzerinedir. Bu makalede mikrodalga ve termal yöntemler için aynı sıcaklıklarda aynı kinetiği gösteren çeşitli reaksiyonlar göz önüne alınarak, materyalin dielektrik ısınması hakkında bilgi verilmiştir. Benzer reaksiyon koşullarında ve sıcaklıklarında, mikrodalga radyasyon altında reaksiyon oranının net bir şekilde artması, termal yöntemle karşılaştırılmış ve sonuçta; materyalin basit dielektrik ısınması dışındaki mikrodalga spesifik etkisi belirlenmiştir. Ayrıca, mikrodalga etkisini değişik başlıklar altında değerlendiren görüş ve tartışmalara yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mikrodalga, Mikrodalga kimyası, Termal ve termal olmayan etkileşim ABSTRACT: The use of microwaves in industry has generated interest recently as an alternative to classic thermal heating because of the drastic reduction in the processing time. In spite of the fact that there is a wide application of microwaves, the interaction mechanism between microwaves and materials has not been well understood. Nowadays, the fact that there is a debate on the alternative use of microwaves is on not the dielectric heating which is well known but microwave specific effect. In this article there are reports which show similar kinetic in both microwave and classic thermal methods at similar temperature and simple dielectric heating of materials under microwaves conditions. There are also reports which show a clear reaction rate enhancement by microwave radiation compared to the thermal method under similar reactions conditions and temperatures indicating microwave specific effect. In addition, the study on the effects of microwaves on chemical reactions and hypothesis associated with the microwave effects will discuss. Key words: Microwave, Microwave chemistry, Thermal and nonthermal interaction.

411-414

Authors: Sacit DÜNDAR

ÖZET: Alüminyum esaslı alaşımların yapılarından inklüzyonların giderilmesi için refrakter bir malzeme içerisinden filtrasyon tekniği etkin bir yöntem olarak kabul edilmektedir. İnklüzyonların etkileri şekillendirilmiş Al-Cu4-Mg1.5 alaşımındaki anizotropi ile ilişkili olarak incelenmiştir. Seçilen deney değişkenleri filtrasyon teknikleri, farklı döküm yöntemleri, farklı ısıl işlemler ve şekil değişim oranındaki farklılıklar olmuştur. Sinterlenmiş filtre malzemesi kullanarak katı partikül inklüzyonlarında azalma sağlanmıştır. Ticari kalitede yüksek mukavemetli alüminyum alaşımlarında haddelenmiş yapıda kesitten alınan numunelerde yüksek süneklik değerleri elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: İnklüzyon , Filtrasyon. ABSTRACT: Filtering through refractory material is accepted as an efficient method for the removal of inclusions from the structure of aluminum-base alloys. The effects of inclusions are examined in relation to the anisotropy of the wrought aluminum alloy, Al – Cu 4 – Mg 1.5. The experimental variables selected were the filtration technique, casting methods, variations in heat treatments as well as variations in rolling reductions. Reduction in the solid particle inclusion content could be achieved by using sintered filter material. Quite high short transverse ductility could be achieved in rolled plates of commercial high strength aluminum alloy. Key words: Inclusion, Filtration.

139-147

Authors: Yakup SEKMEN, Perihan ERDURANLI, Ali AKBAŞ, M. Sahir SALMAN

ÖZET: Günümüz ekonomik koşulları ve enerji kaynaklarının büyük bir hızla tükenmekte olması, mevcut enerji kaynaklarının en verimli şekilde kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu nedenle otomotiv endüstrisinde yakıt tüketimini azaltmak üzere değişik yük ve hız şartlarında motorlardan talep edilen gücün çevreyi en az kirleterek ve mümkün olan en ekonomik şekilde alınabilmesine yönelik yapılan çalışmalar artan hızla devam etmektedir. Teknolojinin gelişimine paralel olarak gerçekleştirilen bu çalışmalar sayesinde motorların tasarım ve işletme parametreleri değişik çalışma şartlarına göre optimize edilerek yakıtın en verimli şekilde kullanılmasına çalışılmaktadır. Motorun çalışma şartlarına göre sıkıştırma oranının değiştirilmesine yönelik yapılan çalışmalarla olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Kısmi yüklerde yanma veriminin, yakıt ekonomisinin ve emisyonların iyileştirilmesi için sıkıştırma oranının artırılması, motorun yüksek yük ve düşük hız koşullarında ise olası vuruntu ve sert çalışmayı önlemek için sıkıştırma oranının bir miktar azaltılması gerekmektedir. Bu çalışmada, buji ile ateşlemeli değişken sıkıştırma oranlı motorlar konusunda yapılan araştırmalar, yakıt ekonomisi, motor çıkış gücü ve termik verim açısından incelenmiştir. Kısmi ve orta yük şartlarında değişken sıkıştırma oranlı motorlarla yapılan deney sonuçlarına göre motor gücünün arttığı, özgül yakıt tüketiminin azaldığı, yakıt ekonomisinde özellikle kısmi yüklerde %30’a varan iyileşmeler elde edildiği ve ayrıca bazı egzoz emisyon değerlerinde ciddi azalmalar sağlandığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Değişken sıkıştırma oranı, Sıkıştırma oranı, Yakıt ekonomisi, Buji ile ateşlemeli motor. ABSTRACT: Due to lack of energy sources in the world, we are obliged to use our current energy sources in the most efficient way. Therefore, in the automotive industry, research works to manufacture more economic cars in terms of fuelconsumption and environmental friendly cars, at the same time satisfying the required performance have been intensively increasing. Some positive results have been obtained by the studies, aimed to change the compression ratio according to the operating conditions of engine. In spark ignition engines in order to improve the combustion efficiency, fuel economy and exhaust emission in the partial loads, the compression ratio must be increased; but, under the high load and low speed conditions to prevent probable knock and hard running compression ratio must be decreased slightly. In this paper, various research works on the variable compression ratio with spark ignition engines, the effects on fuel economy, power output and thermal efficiency have been investigated. According to the results of the experiments performed with engines having variable compression ratio under the partial and mid-load conditions, an increase in engine power, a decrease in fuel consumption, particularly in partial loads up to 30 percent of fuel economy, and also severe reductions of some exhaust emission values were determined. Key words: Variable compression ratio, Compression ratio, Fuel economy, Spark ignition engines.

155-160

Authors: Mehmet GAVGALI, Yaşar TOTİK, Anne NEVİLE

ÖZET: Bu çalışmada yapay deniz suyunda Cu-10 % Ni bakır-nikel alaşımının erozyon-korozyon davranışı incelenmiştir. Erozyon-korozyon testleri farklı hızlarda dönen silindirik elektrot kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Denemelerde serbest korozyon potansiyeli, anodik polarizasyon, elektrokimyasal impedans analizi, ağırlık kaybı testleri ve optik mikroskop incelemesi yapılmıştır. Dönme hızı ve zamanın artması ile yapay deniz suyundaki Cu-10 % Ni alaşımının korozyon hızı artmıştır. Koruyucu yüzey filmindeki hasarın, dönme hızı 1600 d/d olduğunda 3. saatten itibaren, 2000 d/d olduğunda ise 1. saatten itibaren başladığı ve giderek arttığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yapay deniz suyu, Erozyon-korozyon, Bakır-nikel alaşımı, Dönme hızı. ABSTRACT: In this study, the erosion-corrosion behaviour of Cu-10 % Ni copper-nickel alloy in artificial sea water has been investigated. The erosion-corrosion tests have been conducted using a cylindrical electrot rotating at different speeds. In the experiments, free corrosion potential tests, cycle polarization tests, electrochemical impedance spectrum (EIS) analysis, weight loss tests, and optic microscope observation were performed. The corrosion rate of Cu-10 % Ni copper-nickel alloy in artificial sea water increased with increasing rotation speed and time. It was also determined that the breakdown of the protective film began after 3 hours at the rotation speed of 1600 rpm, and 1 hour at the 2000 rpm, and grew with increasing time. Key words: Artificial sea water, Erosion-corrosion, Copper-nickel alloys, Rotation speed.

167-172

Authors: Selim KÖROĞLU, Bekir Sami SAZAK

ÖZET: Elektromanyetik indüksiyon yolu ile ısıtma endüstride metallerin ısıtılması, eritilmesi, şekil verilmesi ve yüzey sertleştirme uygulamalarında tercih edilmektedir. Bu çalışmada indüksiyon ısıtmanın mutfak uygulamalarında da kullanılabileceği gösterilmiştir. Bu amaçla, bobin tasarımını da kapsayan komple bir indüksiyon ısıtma sistemi tasarlanmış, küçük güçlü bir prototipi gerçekleştirilmiş ve test edilmiştir. Sunulan sistemde rezonans anahtarlama tekniği kullanılmış ve bu sayede anahtarlama kayıpları önemli ölçüde azaltılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucu sunulan sistemin, bilinen mutfak ısıtıcıları ile kıyaslandığında oldukça yüksek verime sahip olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: İndüksiyon ısıtma, Pancake bobin, Rezonans invertör. ABSTRACT: The technique of heating by electromagnetic induction is a well established and an invaluable tool for industries engaged in the heat treatment of hot working of metals. In this study, it is shown that induction heating can succesfully be applied for domestic cooking applications. For this purpose, a complete induction heating system has been designed and a prototype of the proposed system has been built and tested. By the use of resonant technique, switching losses have been reduced significantly. Coil design procedure of the proposed system was also given. It is shown that induction heating system has many advantages among the conventional heaters. Key words: Induction heating, Pancake coil, Resonant inverter.

179-187

Authors: Mustafa TEMİZ

ÖZET: Elektronlar, yarıiletken lazerlerin aktif bölgelerinde elektromanyetik dalga ile etkileşerek enerji seviyelerini değiştirirler. Elektronlar, elektromanyetik alandan aldıkları enerjiyi optik enerjiye dönüştürürler. Bu dönüşüm esnasında elektronların enerji durumları değişir. Yarıiletken lazerlerde enerji durumlarının değişimi, eşik akımını etkilemesi sebebiyle, yarıiletken enerji bant mühendisliğinde önemli bir yer tutar. Bu çalışmada heterojonksiyon yarıiletken lazerlerde elektronların enerji davranışı ve onların öz enerjileri dolayısıyla atomik enerji seviyeleri incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Elektron enerji seviyeleri, Elektronun öz değerleri, Yarıiletken lazer. ABSTRACT: In the active regions of the semiconductor lasers electrons interact with the electromagnetic fields and exchange their energy states and so the atomic energy levels and meanwhile their excess energy is transferred to optical energy. During this exchange the energy states of electrons change. Because the change of the electron energy states affects the threshold current, this energy change is important in the semiconductor laser band engineering. In this work the behaviour of the energy of the electrons and their eigenstates on the heterojunction semiconductor lasers and so the atomic energy levels are investigated. Key words: Energy levels of electron, Stimulated emission, Semiconductor laser.

195-203

Authors: Özer KINIK, Oğuz GÜRSOY

ÖZET: Süt proteinleri, sindirim enzimleri veya sütün fermantasyonu sırasında enzimatik olarak meydana gelen çeşitli biyolojik olarak aktif peptitlerin kaynağıdır. Bu peptitler opioid reseptörlere bağlanma, angiotensin Idönüştürücü enzimin (ACE) inhibisyonu, antimikrobiyal, antihipertansiyon, antioksidatif, antitrombotik etki, immün sistemin düzenlenmesi ve mineral bağlayıcılık gibi farklı biyokimyasal ve fizyolojik etkilere sahiptirler. Bu makalede süt proteini bazlı biyoaktif peptitlerin kimyasal yapısı, fizyolojik özellikleri, üretimleri ve ürünlerdeki oluşum mekanizmaları mevcut bilgiler ışığında derlenecek ve bunların fonksiyonel gıda ingrediyenti olarak kullanım potansiyelleri değerlendirilecektir Anahtar Kelimeler: Biyoaktif peptit, Süt. ABSTRACT: Milk proteins are a source of various biologically active peptides, which are formed enzymatically either by digestive enzymes or during milk fermentation. These peptides have been shown to have different biochemical and physiological effects, such as binding to opioid receptors, inhibition of angiotensin I-converting enzyme (ACE), antimicrobial, antihypertensive, antioxidative, antithrombotic, immunomodulatory and mineral binding effects. This review will focus on chemical structure, physiological properties, production and formation mechanisms in dairy food of milk-derived bioactive peptides and their usage potential as functional food ingredient. Key words: Bioactive peptides, Milk.

211-217

Authors: Murat Sarı, İsmail Demir

ÖZET: Bu makale, jeofiziksel ortamlardan geçen çeşitli iki boyutlu akustik dalga yayılımı problemlerini zaman-domain SEM yardımıyla analiz eder. Bu, sınır noktaları için mevcut olan SEM programların için genişletilmesi ile başarılır. Alan değişkenleri için uygun ve sıklıkla kullanılan temporal değişimlerin benimsenmesi ile zamana bağlı kernellar açık olarak elde edilir. Sunulan SEM ve SFM sonuçları sentetik kullanılmasıyla genelleştirilir ve bu sonuçların kararlı olduğu görülür. İki metot sonuçları arasındaki niteliksel uyum mükemmeldir. Anahtar Kelimeler: SEM, Akustik dalga yayılımı, Jeofiziksel yapı, Sentetik sismogram. ABSTRACT: This paper analyses various 2D acoustic wave propagation problems in the time domain BEM through geophysical environments. To this end the existing BEM code for the boundary nodes is expanded to optional internal nodes. Using appropriate and predominant temporal variations for the field quantities the time-related kernels are obtained explicitly. The BEM and FDM solutions presented are generated using synthetic seismograms and are seen to be stable. The qualitative agreement between the two methods is excellent. Key words: BEM, Acoustic wave propagation, Geophysical structure, Synthetic seismogram.

227-238

Authors: Fuat IŞIK, Halil BAŞ, Kerim KOÇAK

ÖZET: İnceleme alanı, Orta Anadolu Masifi içerisinde Yeşilhisar (Kayseri) ve çevresinde yer almaktadır. İnceleme alanında en yaşlı birimleri ofiyolitik kayaçlar oluşturmaktadır. Bunlar gabro ve dunitler şeklindedir. Gabrolar koyu yeşil, siyahımsı yeşil renkli, sert ve ince-orta taneli olup hipidiyomorf tanesel dokuludur. Ana bileşenlerini; hornblend, klinopiroksen, plajiyoklas, kuvars ve opak mineraller oluştururken tali olarakta yer yer sfen ve spinel içermektedirler. Dunit; sarımsı, yeşilimsi sarı renkli, kırılgan ve ağsal dokuludur. Dunitlerin ana bileşenlerini olivin, piroksen ve kromit oluşturmaktadır. Gabroyik kayaçlar toleyitik karakterli olup metaaluminalı kayaç sınıfındadırlar. Ana ve iz element değişimleri hornblend ve Fe-Ti oksit minerallerinin fraksiyonlaşmasını işaret etmektedir. Kondridite oranlanmış hafif nadir toprak elementlerin ağır nadir toprak elementlerine oranı La/LuN = 0.26 olup bir zenginleşme göstermemektedir. İz element ve nadir toprak element (REE) içerikleri gabroyik kayaçların MORB benzeri bir kaynaktan türediğini işaret etmektedir. Anahtar Kelimeler: Ofiyolit, Orta Anadolu masifi, Yeşilhisar (Kayseri), Türkiye. ABSTRACT: The study area is located within the Central Anatolian Massif around Yeşilhisar (Kayseri). The oldest rock units in the area are ophiolitic rocks which are mainly found as gabbro and dunites. The gabbros are dark green,blackish green coloured and hard, thin-medium granular hipidiomorf textured. Main Composition of gabbroic rocks are hornblende, clinopyroxen, plagioclase, quartz and opaque minerals, sphene and spinel are accessory minerals. The dunites are yellowish, greenish yellow coloured and fragile and stockwork textured. The main components of the dunites are olivine, pyroxen and chromite. The gabbroic rocks are mainly toleitic and can be classified as metaaluminious rocks. Main and trace element variations indicate that the fractionation of hornblende and Fe-Ti oxide minerals. Ratio of Condridite normalized Light REE to Heavy REE displays no enrichment La/LuN = 0.26. Trace and REE contents of the gabbroic rocks indicate that these rocks were a product of MORB like source. Key words: Ophiolite, Central Anatolian massif, Yeşilhisar (Kayseri), Turkey.

247-254

Authors: Banihan GÜNAY

ÖZET: Çok şeritli yolların birçok ülkede uzun yıllardan beri kullanılmasıyla, araç etkileşimlerinin iki boyutlu incelenmesi, yolların planlanması ve işletilmesi noktalarında özel bir önem sergilemiştir. Trafiğin yol enkesiti ve boy kesiti doğrultusundaki akım karakteristiklerinin aynı anda gözönüne alınması modelleme gibi birtakım trafik mühendisliği uygulamaları açısından hayatiyet arzetmektedir. Birinci kısım, yani enine yöndeki araç hareketleri üzerine bir literatür derlemesi daha önceden yayınlanmıştı. Bu makalede çok şeritli trafik akımı boylamasına olarak incelenecektir. Henüz böyle bir literatür taramasının yapılmamış olması bu çalışmanın ilk motivasyonunu oluşturmuştur ve diğer trafik mühendisleri için referans bir yayın olacağı ümid edilmektedir. Ayrıca makalede, gelecekte yapılabilecek araştırma alanlarının da altı çizilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hizmet düzeyi, Öndeki aracı takip, Araç takip aralıkları. ABSTRACT: As multi-lane roadways have been widely used in many countries for years, analysis of two-dimensional vehicular interactions acquires special importance in highway design and operation. The simultaneous consideration of both lateral and longitudinal movements of traffic flow becomes vital in many aspects of traffic engineering, like modelling. The former component was reviewed elsewhere. In this paper, previous work on longitudinal characteristics of multi-lane traffic flow is scrutinised. Non-existence of such a review in recent literature was the main motive of the work, and it is hoped that it forms a reference report for other traffic analysts. In addition, the paper underlines a number of possible areas for future research. Key words: Level of service, Car following, Vehicular headways.

265-271

Authors: Orhan TÜRKBEY

ÖZET: Memetik Algoritmalar (MA), evrimsel algoritmalar içinde Yerel Arama (YA) tekniklerini kullanan ve Genetik Algoritma (GA)’lara benzeyen melez (hibrid) yapılı algoritmalardır. Bu çalışmada, Kuadratik Atama Problemi (KAP) için 2-opt benzeri bir YA sezgiseli kullanan memetik yapılı bir algoritma geliştirilmiştir. Geliştirilen MA’da KAP için daha önce kullanılmamış bir çaprazlama operatörü uygulanmış, çözüm çeşitliliğini artırmak için ise Eshelman prosedüründen yararlanılmıştır. Geliştirilen MA, QAP-LIB’den alınan test problemler üzerinde denenerek, sonuçlar literatürdeki mevcut teknikler ile karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tesis düzenlemesi, Genetik algoritma, Memetik algoritma, Yerel arama, Kuadratik atama problemi. ABSTRACT: Memetic algorithms, which use local search techniques, are hybrid structured algorithms like genetic algorithms among evolutionary algorithms. In this study, for Quadratic Assignment Problem (QAP), a memetic structured algorithm using a local search heuristic like 2-opt is developed. Developed in the algorithm, a crossover operator that has not been used before for QAP is applied whereas, Eshelman procedure is used in order to increase thesolution variability. The developed memetic algorithm is applied on test problems taken from QAP-LIB, the results are compared with the present techniques in the literature. Key words: Facilities layout, Genetic algorithm, Memetic algorithm, Local search, Quadratic assignment problem.

1-8

Authors: M. Evren TOYGAR

ÖZET: Bu çalışmada çekmeye maruz z = 0 düzleminde çatlak içeren sonsuz eksenel simetrik silindir incelenmektedir. Silindir düzgün yayılı p0 şiddetinde eksenel çekmeye maruzdur. Silindirin yanal yüzeylerinde gerilmeler sıfırdır. Malzemenin lineer elastik ve izotropik olduğu varsayılmaktadır. Çatlak yüzeyleri serbesttir. Problem çatlak yüzey deplasman türevi cinsinden tek tekil integral denkleme indirgenmektedir. Boyutsuzlaştırılan denklem takımı single-valuedness ve denge durum denklemi ilave edilerek lineer denklem takımlarına indirgenerek sayısal çözümü yapılmıştır. Gerilme şiddeti faktörü hesaplanmış ve sonuçlar grafiklerle sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Çatlak, Tekillik, Silindir, Gerilme şiddeti faktörü. ABSTRACT: This paper considers the problem of an axisymmetric infinite cylinder with a crack at z = 0. The cylinder is under the action of uniformly distributed axial tension applied at infinity and its lateral surface is free of traction. It is assumed that the material of the cylinder is linearly elastic and isotropic. Crack surfaces are free. Formulation of the boundary problem under consideration is reduced to single singular integral equation in terms of the derivative of the crack surface displacement. These equations together with the single-valuedness and equilibrium condition for the displacements around the crack is converted to a system of a linear algebraic equation which is solved numerically. Stress intensity factors are calculated and presented in graphical form. Key words: Crack, Singularity, Cylinder, Stress intensity factor.

19-25

Authors: Handan BAYCIK

ÖZET: Yüzeyin kimyasal bileşimini değiştirerek yapılan nitrürleme, termokimyasal bir yüzey sertleştirme yöntemidir. Yüzeyde ince, sert bir nitrür tabakası oluşur. Bu tabaka, iki kısımdan oluşur. Dıştaki tabakaya beyaz tabaka (bileşik tabaka), içtekine ise difüzyon tabakası denir. Nitrürleme yöntemleri, gaz, sıvı ve iyon nitrürleme olmak üzere üç grupta incelenir. Gaz nitrürleme işlemi amonyak kullanılarak yapılır. Amonyak gazından ayrışan azotun çeliğin demir ve alaşım elementleri ile reaksiyona girerek oluşturduğu nitrürler ince tanelidir. Sıvı nitrürleme, NaCN içeren tuz banyolarında yapılır. Siyanürdeki (CN) azot ve karbonun bir kısmı çeliğe yayınır. Yapıda nitrürlerden başka ?-karbonitrürü vardır. İyon nitrürlemede azot ve genellikle hidrojen gibi bir gaz karışımıkullanılır. Azot, çeliğin demir ve alaşım elemanları ile reaksiyona girer ve sertleşmeyi sağlayan nitrürler oluşur.Bu çalışmada, X40CrMoV51 sıcak iş takım çeliği kullanılmıştır. Çeliğe önce su verme ve temperleme, sonra iyon nitrürleme yapılmıştır. Daha sonra, bu çeliklerin sertlik değerleri ile X-ışını difraksiyon analizleri incelenmiştir. İyon nitrürlenmiş çeliğin yüzey sertliğinin, yalnızca su verilmiş ve temperlenmiş çeliğinkinden yaklaşık olarak iki kat daha fazla olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Nitrürleme, İyon nitrürleme, Sıcak iş takım çeliği, Sertlik. ABSTARCT: The nitriding performed to change the chemical composition of the surface is the method of a thermochemical surface hardening. Fine, hard nitrided case consist of two zones at the surface; The outer one white layer (compound layer), the inner one diffusion layer. The nitriding methods are determined at three groups as gas, salt and ion nitriding. Gas nitriding process is performed using ammonia. The nitrogen decompositing from the ammonia gas reacts with the iron and the alloy elements of the steel and nitrides that ensure have fine grain. Salt nitriding is performed at the salt bath that consists of NaCN. Part of the nitrogen and carbon of the siyanide is diffused to the steel. The structure consists not only of nitride but also ?-carbonitride. A gas mixture of nitrogen and hidrogen is usually used in the ion nitriding process. The nitrogen reacts with the iron and alloy elements of the steel and nitrides that ensure hardening exist. In this study, X40CrMoV51 hot work tool steel is used. First, the quenching and tempering, later the ion nitriding is performed to the steel. Then, hardness values and X-ray diffraction analyses of these steels are determined. It is found that the surface hardness of ion nitrided steel is approximately twice higher than that of quenched and tempered steel. Key words: Nitriding, Ion nitriding, Hot work tool steel, Hardness.

33-40

Authors: Kubilay ASLANTAŞ, Süleyman TAŞGETİREN, Kürşad DÜNDAR

ÖZET: Dişli çarklar, en önemli hareket ve güç iletme elemanlarından biridir. Karşılıklı çalışan dişlilerde yük ve hareket iletimi aynı anda meydana gelir. Bir dişliden diğerine yük ve hareket iletimi, dişlerin birbiri üzerindeki yuvarlanmalı-kayma temasının bir sonucudur. Bu yuvarlanmalı-kayma teması diş yüzeylerinde ve yüzey altlarında bir takım gerilmelerin dolayısıyla da yüzey hasarlarının meydana gelmesine neden olur. Bu çalışmada, iki dişin birbiri üzerinde yaptıkları yuvarlanmalı-kayma teması neticesinde yüzeyde ve yüzey altında meydana gelen gerilmelerin analizi yapılmıştır. Problemin çözümünde diş yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı değişken olarak alınmıştır. Farklı sürtünme katsayıları için yapılan çözümlemelerle yüzey altında meydana gelen gerilmelerin, hasar oluşumu üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Diş yüzeyleri arasında meydana gelen temas durumu için Hertz’ in elastik temas teorisi temel alınmış ve nümerik çözümleme için ANSYS54 sonlu eleman paket programı kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Düz dişli, Temas gerilmeleri, Hertz teorisi, Sonlu elemanlar metodu. ABSTRACT: Gears are perhaps one of the important components used in machinery to transmit motion and power. Transmission of force and motion occur at the same moment for mutual working gears. Transmission of the force and motion from a gear to another is a result of rolling-sliding contact of tooth surfaces each other. This rolling-sliding contact causes some stresses on surface and subsurface. In this study, analysis of stresses on surface and subsurface due to rolling-sliding contact on tooth surfaces are carried out. In the solution of the problem, different friction coefficients between tooth surfaces and are taken as the variables. The contact analysis between tooth surfaces is based upon Hertz elastic contact theory and for the numerical solution ANSYS 54 finite element program code is used. Key words: Spur gear, Contact stresses, Hertz theory, Finite element method.

53-60

Authors: Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, İrfan KIZILCIKLI, Adem ÇINARLI, Özge ÖZGEN

Astrozone Red’in sulu çözeltilerinden aktif kömür üzerine adsorpsiyonu incelendi. Adsorpsiyon prosesi Lagergren birinci mertebe kinetik eşitliğine uydu. Adsorbent konsantrasyonu Astrozone Red adsorpsiyonunu önemli ölçüde etkiledi. Denge değerleri Langmuir modeline uydu ve isoterm sabitleri hesaplandı. Astrozon Red adsorpsiyonu çözeltilerin pH’larının artması ile arttı. Adsorpsiyon termodinamiği prosesin ekzotermik ve kendiliğinden olduğunu gösterdi. Anahtar Kelimeler: Astrozone red, Adsorpsiyon, Aktif kömür, Termodinamik parametreler, Lagergren eşitliği. ABSTRACT: The adsorption of Astrozone Red on the activated coal from aqueous solutions was studied.The adsorption process followed the Lagergren first order kinetics equation. The adsorbent concentration affected the adsorption of Astrozone Red significiantly.The equilibrium data fit well in the Langmuir model and isotherm constants were calculated. The adsorption of Astrozon Red increased with increase of the pH value in the solution.The thermodynamics of adsorption indicated spontaneous and exothermic nature of the process. Key words: Astrozone red, Adsorption, Activated coal, Thermodynamic parameters, Lagergren equation.

71-77

Authors: Köksal ERENTÜRK, İ. Hakkı ALTAŞ

ÖZET: Karmaşık bir yapıya sahip olan elektrik güç sistemlerinin meydana gelen arızalara karşı korunabilmesi için bulanık mantık tabanlı sayısal koruma rölesinin tasarımı ve prototip laboratuar modeli üzerinde gerçekleştirilmesi bu çalışmada incelenmiştir. Laboratuar ortamında bir prototip oluşturulmuş ve sonuçlar elde edilmiştir. Tasarlanan bulanık mantık tabanlı sayısal koruma rölesi çok amaçlı yapıya sahip olup, korumanın yanısıra işletime yönelik karar mekanizması da oluşturulabilmektedir. Anahtar Kelimeler: Bulanık mantık, Enerji sistemleri, Koruma röleleri, Sayısal koruma, Modelleme. ABSTRACT: A fuzzy logic based digital relay has been designed in order to protect power system networks for reliable operation. A prototype model of the relay has been established and tested in a laboratory environment. The relay designed has multi-functional behavior so that it gives information not only existence the type of fault but also the type, location, and duration of the faults. Some additional functions can also be included in the relay structure. The performance of the relay for detecting faults, type of faults, and the location has been tested and results are given in this paper. Key words: Fuzzy logic, Power systems, Protective relays, Digital protection, Modelling.

85-90

Authors: Senayi DÖNMEZ, Ramazan LEKESİZ

ÖZET: Bu çalışmada silindir savaklar deneysel olarak incelenmiştir. Dört farklı çapta silindir savak üzerinde yapılan deneyler sonucunda silindir savağa ait savak katsayısı bulunmuştur. Deneyler hem serbest hem de batık akım şartlarında yapılmıştır. Serbest akım şartlarında savak katsayısının 3.50-3.80 arasında olduğu görülmüştür. Batık akım şartlarında ise savak katsayısı batıklık ile değişim göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Silindir savak, Savak katsayısı, Serbest akım, Batık akım, Debi ölçümü. ABSTRACT: In this study, the weir coefficient for cylindrical weirs was experimentally investigated. Experiments were conducted for both free and submerged overflow conditions. Experimental results have indicated that the weir coefficient is about 3.50-3.80 for the free overflow condition. The weir coefficient for the submerged overflow condition varies with the amount of submergence. Key words: Cylindrical weir, Weir coefficient, Free overflow, Submerged overflow, Discharge measurement.

97-102

Authors: Adnan DÖYEN, Veysel ZEDEF

ÖZET: Seydişehir’in yaklaşık 20 km güneybatısında bulunan Kızıldağ’da ortaya çıkan kromitler ultramafik kütlenin dunit bileşimli kayaçları içerisinde bulunmaktadır. Bu kayaçlar içerisinde bandlı, saçılımlı ve masif yapılı olarak bulunan kromitler, kimyasal bakımdan Alpin tip kromitlerin özelliğini taşımaktadır. Al’lu ve Ferri kromit olarak adlandırılan kromitlerin Cr/Fet oranı 2.77 ile 3.28 arasında (ort. 2.92) değişmektedir. Cr/Cr+Al-Mg/Mg+Fe+2diyagramında üç değerlikli bileşenler dar bir alanda iki değerlikli bileşenler ise daha geniş bir alanda dağılım gösterirler. Anahtar Kelimeler: Kromit, Ultramafik kayaç, Alpin tip. ABSTRACT: The study area is located at 20 km southwest of Seydişehir (Konya) and the chromites are cropped out in the dunitic rocks of the Kızıldağ ultramafics. The chromites are found as banded, schliren and massive occurrences and their chemical composition have a features of Alpine type chromites. These chromites can be classified as Al- rich and ferric chromites and their Cr/Fet is between 2.77 and 3.28 (mean 2.99). In the Cr/Cr+AlMg/Mg+Fe +2 binary diagram, r/Cr+Al values covers a festricted area while Mg/Mg + Fe+2 ratios distrubuted in a wider range. There is a strong negative correlation between Cr and Mg and negative (not too strong) correlation between Cr and Al. Key words: Chromite, Ultramafic rock, Alpine type.

109-113

Authors: Erol İNCE

ÖZET: Seyreltik asetik asit çözeltilerinin asidik gruplu polimerik reçine katalizörlüğünde etil alkol ile esterleşme reaksiyonu kesikli bir reaktörde gerçekleştirilmiştir. Reaksiyon kinetiği üzerine sıcaklık, başlangıçtaki reaktanların mol oranları, başlangıçtaki su konsantrasyonu ve katalizör konsantrasyonu etkileri incelenmiştir. Kesikli reaktörde sıvı ve buhar fazlarının hızla dengeye ulaşmasının reaksiyon kinetiğini sınırladığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Etanol, Asetik asit, Esterleşme ve katalitik reçine. ABSTRACT: The conversion kinetics of diluted acetic acid to ethyl acetate by ethanol esterification in a batch reactor in liquid phase with an acidic polymer catalyst (lewatit series) was studied. The intrinsic rate constants have been correlated with the reaction temperature, concentration of catalyst, initial ratios of reactants and initial water concentrations. The kinetic analysis was restricted to the system at hand in which a liquid and vapor phase are at equilibrium. Key words: Ethanol, Acetic acid, Esterification and catalytic resin.

123-130

Authors: Hadi GÖKÇEN, Kürşad AĞPAK, Oğuz ERGUN

ÖZET: Bu makalede; özellikle mal üreten sistemlerde bilinen Montaj Hattı Dengeleme (MHD) metodlarının hizmet üreten sistemlere uygulanabilirliği incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda müşterilere tedavi hizmeti üreten bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kliniğinde uygulama çalışması yapılmıştır. Hastalara sunulan standart hizmetlerin her biri bir ürün çeşidi olarak düşünülmüş ve problem karışık modelli MHD problemi olarak çözülmüştür. Neticede, sadece üretim sistemlerine uygulandığını düşündüğümüz bu metotların servis sistemlerine de uygulayabileceği görülmüştür. Dolayısıyla, benzer çalışmaların, Hastaneler, Vergi Daireleri, Ehliyet-Ruhsat ve Pasaport Büroları, Fast Food Restoranları, vb. sınırsız alanlarda da yapılması mümkündür. Anahtar Kelimeler: Servis sistemleri, Hat dengeleme. ABSTARCT: This paper investigates how the Assembly Line Balancing (ALB) methods known for the production systems can be applied in service systems. For this purpose, an application study is done in a Physical therapy and rehabilitation clinic. Each standart service provided to patients is taken into consideration as a product, and problem is solved as a mixed model ALB problem. In conclusion, it is seen that the ALB methods developed for the production systems are also applicable in service systems. So, it is possible to do similar studies at hospitals, tax offices, driving licence and passport offices, fast food restaurants, etc. Key words: Service systems, Line balancing.