Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

471-480

Authors: Banihan GÜNAY

ÖZET: Araç trafiğindeki artış, tıkanıklık ve gecikme gibi problemlerin de büyümesine neden olmuştur. Dinamik trafik yönetimi çerçevesindeki anafikir, sürücülere gerekli bilgileri veren ve anlık trafik koşullarını gözönüne alarak en uygun güzergah üzerinden araçları yönlendirebilecek sistemlerin uygulanmasıdır. Klasik trafik mühendisliğindeki sınırlar nedeniyle Enformasyon Teknolojisi önem kazanmıştır. Bu makalede Sürücü Enformasyonu sistemleri tanıtılıp, uygulamada olan tekniklerin kritik bir incelemesi yapılmıştır. Bu tür sistemlere olan gereksinim de ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Enformasyon teknolojisi, Sürücü enformasyonu, Araç rotalama. ABSTRACT: The growth of traffic has exacerbated a number of problems like congestion and delay. In the field of dynamic traffic management, providing systems that disseminate necessary information to drivers and guide traffic according to the most efficient paths considering the current traffic conditions has been a central idea. Information technology gained predominance as the limitations of traditional traffic engineering became apparent. This paper elaborates on Driver Information and reviews critically current technologies available. Need for the applications of such systems is also addressed. Key words: Information technology, Driver information, Route guidance.

487-499

Authors: Cevdet BOZKUŞ

ÖZET: nceleme alanında Geç Kretase ve sonrasında gelişmiş kaya birimleri yüzeyler. Kenet kuşağının en yaşlı kaya birimi, volkanit ara katkılı Geç Kretase (Santoniyen-Maastrihtiyen) yaşlı filiş (Alıcık Formasyonu) dir. Filiş üzerinde tektonik olarak ofiyolitli karışık yer alır. Ofiyolitli karışığın bu alandaki ilk yerleşim yaşı Üst Kretase sonu-Alt Eosen öncesidir. Bu birimleri, açılı uyumsuzlukla Alt-Orta Eosen yaşlı ve karasal-sığ denizel iri-ince kırıntılı çökeller (Dağdibi Formasyonu) örter. Üzerinde ise uyumlu olarak çoğunlukla bazik karakterli (bazalt, bazaltik andezit, tüf) Üst Eosen volkanitleri (Karataş Formasyonu) yer alır. Eosen ve daha yaşlı birimler üzerine açılı uyumsuzlukla gelen Oligosen yaşlı karasal molas çökelleri (Narman gurubu) altan üste doğru incelen ve volkanit ara katkıları içeren karasal kırıntılılar ile en üstte jipslerden oluşan bir istifle temsil edilir. PliyosenPleyistosen yaşlı, alüvyon yelpaze ve akarsu ortamlarında çökelmiş olan çakıltaşları (Kuruçalı formasyonu) kendisinden yaşlı tüm birimleri açılı uyumsuzlukla örter. Günümüz oluşukları ise yamaç molozları ve alüvyonlardır. Pontid/Anatolid kenet kuşağında yeralan ve inceleme alanında yüzeyleyen bu kaya birimleri, bu iki kıtanın Üst Kretase-Günümüz arasında geçirmiş olduğu tektonik süreçle ilişkili olarak gelişmişlerdir. Geç Kretase’de başlayan kuzey yönlü yitime bağlı olarak gelişen hendek içerisinde Üst Kretase flişi çökelmiştir. Kenet kuşağını güneyden sınırlayan Ofiyolitli karışık, yitim sırasında okyanus kabuğunun kuzeye eğimli yitim zonu boyunca dilimlenmesi ve bu dilimlerin hendek çökelleriyle tektono-sedimenter yolla karışması sonucu oluşmuştur. Pontid/Anatolid çarpışması Geç Kretase sonrası-Erken Eosen öncesinde gerçekleşmiş ve kenet kuşağı boyunca gelişen asimetrik yay önü havzada Alt-Orta Eosen (İpresiyen-Lütesiyen) yaşlı karasal-sığ denizel istifler çökelmiştir. Pireniyen fazıyla tamamen su üstü olan kenet kuşağı boyunca, postorojenik bindirmelerle sınırlı dağarası molas havzasında Oligosen yaşlı karasal çökellerle, bunlarla girik ve aynı yaşta olan volkanitler gelişmiştir. Pliyosen-Pleyistosende ise, çoğunlukla fay (doğrultu atımlı) denetimli alüvyal yelpaze ve akarsu ortamlarında iri kırıntılılar (Kuruçalı formasyonu) çökelmiştir. Anahtar Kelimeler: Pontid /Anatolid, Stratigrafi, Yapısal evrim. ABSTRACT: The rock units formed in Late Cretaceous to recent, outcrop in the investigated area. The oldest rock unit of the suture zone is a flysch (Alıcık formatıon) of Upper Cretaceous (Santonıan-Maastrichtıan) age containing volcanic intercalations. Ophiolitic melange tectonically set on the flysch. The initial emplacement of the ophioli- tic melange sheets in this area occur between Late Cretaceous and pre early Eocene. Lower-Midlle Eocene aged, fine grained continental to shallow marine sediments (Dağdibi formatıon) cover all the units with an angular unconformity. On these sediments, Upper Eocene basic (basalt, basaltic andesite, tuff) volcanics (Karataş formatıon) are observed. Oligocene aged continental molasse sediments (Narman group) which lie on the older units with an angular unconformity are; continental clastics, volcanic products and gypsum at the top displaying a thinning and fining upward motif of sequence. Pliocene-Pleistocene aged conglomerates represent river environments, cover all the units with an angular unconformity. Recent deposits are slope debris and alluvium. All the rocks exposed in the investigated area which take place Pontid /Anatolid suture zone and developed under the control of collisional tectonic processes of these two continents. In Upper Cretaceous age, the flysch is formed in a trench developed along a nortward dipping subductıon zone.. Ophiolitic melange which limits the suture zone at the south, is formed by slicing of oceanic crust and mixing of these slices with trench sediments by means of a tectono-sedimentary system.The collosion of Pontid/Anatolid continents (happened) after Late Cretaceous and before Early Eocene. Lower-Mıddle Eocene (Ipresian-Lutetian) aged continental, to shallow marine deposits were formed in an asimetric forearc molassic basin which developed along the suture zone. Oligocene aged continental deposits were developed together with volcanics in continental intermountain molassic environment limited by post-orogenic overthrusts along the suture zone. In Pliocene-Pleistocene age, fault controlled alluvial fans and coarse grained deposits in river environments were formed. Key words: Pontid /Anatolid, Stratigraphy, Structural evolution.

513-517

Authors: Menderes LEVENT, Mustafa BAYRAM

ÖZET: Bu çalışmada, kapilar bir akışmetre setinin dizaynı ve kalibrasyonu incelenmiştir. Kapilar akışmetreler laminer akışa sahip küçük gaz akış debilerinin ölçümü için kullanılmıştır. Gazlar yüksek basınçlı gaz silindirlerinden sağlanmış (azot, argon, metan, hidojen ve karbondioksit, v.s) ve farklı zamanlarda kapilar akışmetrelerden (1’den 3’e kadar) geçirilmişlerdir. Her bir kapilar akışmetre camdan yapılmış olup, bir yada iki gazla kalibre edilmiştir. Kapilar akışmetre çıkışları, kapilar akışmetre gaz akışlarını regüle eden ayar vanalarına birleştirilmiştir. Gazlar sırasıyle bir kabarcık akışmetresine geçirilmişlerdir ve gazların bu akışmetrede kalış süreleri, kronometre yardımıyle kaydedilmiştir. Sonra, biriktirilen deneysel ölçümlerden yararlanarak, kapilar akışmetrelerden geçen gerçek gaz debileri, Hagen-Poiseuille denklemi kullanılarak hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kapilar akışmetre, Küçük gaz akışlarının ölçümü, Kabarcık akışmetresi, Laminer akış. ABSTRACT: In this study, design and calibration of a capillary flowmeter set was represented. The capillary flowmeters will be used for measurements of small gas flows having laminar flow regime. The gases (such as, nitrogen, argon, methane, hydrogen and carbon-dioxide) supplied from high pressure gas bottles and passed through capillary flowmeters (1 to 3) at various times. Each capillary flowmeter was made of glass and calibrated with one or two gases. Outlet of the capillary flowmeters were connected to the needle valves which have been used for regulating gas flowrates of the capillary flowmeters. Gases individually passed to a bubble flowmeter, and residence time of gases are recorded by using a stop watch. Then, from collected experimental results actual gas flowrates through the capillary flowmeters are calculated by using Hagen-Poiseuille equation. Key words: Capillary flowmeter, Measurement of small gas flows, Bubble flowmeter, Laminar flow.

527-535

Authors: Mehmet Emin AYDIN

ÖZET: Tasarım ve çalışma parametrelerinin filtre çıkış suyu kalitesi üzerindeki etkilerinin araştırılması amacıyla değişik etkin dane çaplarında (170, 360 ve 450 mm) kuma sahip üç tane yavaş kum filtresi 100 mm/h den 500 mm/h’e kadar değişen filtrasyon hızlarında ve 25 o C, 15 o C ve 5 o C olmak üzere üç değişik sıcaklıkta çalıştırılmıştır. Araştırma boyunca yüksek koliform bakteri, askıdaki katı maddeler ve bulanıklık giderimine ulaşılmıştır. Kum danesi etkin çapındaki artışla, askıdaki katı maddelerin gideriminde iyileşme olurken artan filtrasyon hızıyla koliform bakteri gideriminde azalma olduğu gözlenmiştir. Filtrelerin giriş ve çıkışında Amonyak, Toplam Organik Karbon (TOK) ve Çözünmüş Oksijen miktarları da ölçülmüştür. Araştırma boyunca azalan çalışma sıcaklığıyla ve artan filtrasyon hızlarıyla amonyak gideriminin azaldığı gözlenmiştir. Toplam organik karbon giderimi ortalama 0.7 mg/l olarak bulunmuştur. Bu TOK giderim değeri yaklaşık olarak filtre yatağı boyunca ortalama olarak kullanılan çözünmüş oksijen miktarına karşılık gelmektedir. Oksijen tüketimine bakılırsa filtrelerde nitrifikasyon olduğu söylenemez, dolayısıyla amonyak giderimi anaboliktir. Anahtar Kelimeler: Yavaş kum filtreleri, Dane çapı, Yatak derinliği, Filtrasyon hızı, Sıcaklık. ABSTRACT: This experimental research was carried out to determine the effects of design and operational parameters on filtrate quality of slow rate sand filters. Three slow sand filters containing sand of different effective sizes (170, 360 and 450 mm) were operated at treatment rates ranging from 100 to 500 mm/h at three temperatures of 25 o C, 15 o C and 5 o C. High percentage removal of coliform bacteria, suspended solids, and turbidity was achieved throughout the investigation. An improved removal of suspended solids with increasing sand grain size was recorded. With increasing flow rates some reduction in the removal of coliforms were observed. Ammonia, TOC and dissolved oxygen contents of influent and the filtrates were also measured. Overall ammonia removal was declined with decreasing temperature and increasing flow rate. TOC removal of overall 0.7 mg/l corresponds about to the reduction in the dissolved oxygen content. By looking at the oxygen consumption, there is no evidence to suggest that nitrification took place in the filters. Thus, the removal of ammonia must be due to the anabolic uptake. Key words: Slow sand filters, Sand size, Bed depth, Rates of filtration, Temperature.

541-550

Authors: Mustafa TEMİZ, Hakan ACER

ÖZET: GaAs - bazlı yarıiletken laserlerin önemi son yıllarda gittikçe artmaktadır. Enjekte edilen akım, taşıyıcıların yeniden birleştiği merkezi bir bölgede, genişliği yüksekliğinden büyük bir yarıiletken ortam içinde tuzaklanmaktadır. GaAs malzemesinin içine katılan aliminyum ile yapılan AlxGa1-xAs formundaki yapılar, kafes sabitleri hemen hemen denk olan yapıları oluşturmakta, enerji-bant yapısında yasak bantı artırmakta, kırılma indisini azaltmaktadır. Bu özellikler, GaAs ve AlxGa1-xAs malzemelerle gerçekleştirilen heterojonksiyon yapıların elde edilmesine, yarıiletken laserlerde olduğu gibi, elektromanyetik enerjinin, özellikle, optik enerjinin kuvvetlendirilmesine, klavuzlanarak fiberoptik hatlarla nakledilmelerine imkan sağlamaktadır. GaAs - bazlı yarıiletken yapılar, özellikle, laserler, ince film katmanlarından (? 40-100 A o ), oluşur. Bu kuantum boyutları, kullanılan dalga boyu ile kıyaslanabilecek derecede küçüktür ve özel etkiler doğurmaktadır. Kuantum - çukurlu yapılar, bu tür etkilerin bir sonucudur. Bu çalışmada yarıiletken katmanlarda tuzaklanan elektromanyetik dalganın şekli ve propagasyon sabitinin davranışı incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Galyum - Arsenit, Hapsedilen elektromanyetik alan, Propagasyon sabiti, Yarıiletken laser ABSTRACT: In the recent years the important of GaAs - based lasers has gradually increased. Injected current are confined, in the central region where the recombination of the carriers takes places in a semiconductor medium whose with is larger than height. The structures in forms of AlxGa1-xAs obtained by inserting Al in GaAs materials give the structure, whose lattices are almost identical constant, and the increased band gap and decreased index of refraction. These features give the possibilities of obtaining heterojunction structures formed with GaAs and AlxGa1-xAs, such as in semiconductor lasers, amplifying the electromagnetic energy, especially optical energy, and transmiting it by guiding in fiberglass. GaAs - based structures, especially lasers, are made very thin layers, (? 40-100 A o ). These quantum sizes are so small, comparable to the used wavelength and give special effects. Quantum - well structures result from these effects. In this work it is investigated the behaviour of electromagnetic wave guided in semiconductor layers and propagation constants. Key words: Gallium-Arsenide, Confined electromagnetic field, Propagation constant, Semiconductor laser.

557-562

Authors: Suzan PASVANOĞLU, Güler GÖÇMEZ, Osman ŞEN

ÖZET: Ilıcapınar (Polatlı)’ın BGB’sında yer alan sıcak ve mineralli su kaynağının hidrojeoloji incelemesini amaçlayan bu araştırmada yaklaşık 50 km 2 ’lik bir alanın 1/25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmıştır. Çatlak ve kırıklar boyunca yerin derinlikerine doğru yer çekim etkisiyle süzülen meteorik sular jeotermik gradyanla ısınmışlardır. Hidrostatik basınç ve sudaki gazların genleşmesi vb. nedenlerle faylar boyunca yükselerek yeryüzüne çıkmışlardır. Sıcak ve mineralli su kaynakları K-G doğrultusunda uzanan fay boyunca çıkmışlardır. Kaynak sıcaklığı 28.5 °C olup debisi 8.4 l/s’dir. Sıcak ve mineralli suların geldiği derinlik 700 m’dir. AIH’a göre Ilıcapınar sıcak ve mineralli su kaynağı Na’lu, HCO3’lu, Cl’lu S’lü, sıcak ve mineralli sudur. Anahtar Kelimeler: Jeotermal gradyan, Sıcak ve mineralli su, Debi. ABSTRACT: In this study aiming the hydrogeological investigation of thermal and mineralized waters of WSW Ilıcapınar (Polatlı) area. 1/25000 scaled geological maps of appoxiamely 50 km 2 area have been done. Meteoric waters infiltrating to ward to the deep level of the ground along fractures and fissures have been warmed up due to geotermic gradient. They have been up rose to the surface throught fault planes a result of leaving of gases in the water and hydrostatic pressure. Thermal and mineralized waters of ılıcapınar spring discharge along the N-Strending fault. The temperature of the spring is 28.5 °C and discharge is 8.4 l/s. It is determined that the hot and mineralized water are come from about 700 m. According to the IAH standarts hot and mineralized water of ılıcapınar spring can be classifid as Na, HCO3, Cl, S bearing hot and mineralized water. Key words: Geotermal gradient, Hot and mineralized water, Discharge.

569-575

Authors: Hasan KAPLAN, Ömer CİVALEK

ÖZET: Yapıların dinamik analizinde herhangi bir yapının deprem etkisindeki davranışını belirleyecek en önemli parametreler, sistemin frekansı ve doğal modlarıdır. Gerçek ortogonal titreşim moduna sahip sistemlerde bu modlar, ya karakteristik değer probleminin çözümüyle yada yaklaşık metotlar ile elde edilir. Ancak her iki çözümde de sistemin kütle ve rijitlik matrisleri bilinmelidir. İteratif çözümlerde pek çok metot kullanılmaktadır. Ancak bunların hepside yaklaşık sonuç vermektedir. Bu çalışmada modların ve frekansların belirlenmesinde Fuzzy tekniği kullanılmış ve elde edilen sonuçlar rijitlik matrisi metodu ile elde edilen sonuçlarla birlikte karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dinamik analiz, Periyot, Fuzzy mantığı. ABSTRACT: The frequency and natural mode of the system are the most important parameters to determine the behavior of any structure under dynamic effects such as earthquakes and wind forces. These modes can obtain either solving characteristic value problem or using approximate method that the system have real orthogonal vibration mode. Therefore , both mass and stiffness matrix of the system must be known. A great deal of method used on the iterative solutions. But all of these give approximate results. In these study, Fuzzy technique have been used for the definition of the mode and frequency and results have been given as comparative in accordance with the stiffness matrix method. Key words: Dynamic analysis, Period, Fuzzy logic.

581-583

Authors: Mustafa SÖNMEZ

ÖZET: E sınıfı güç yükselteci, anahtar olarak çalışan bir transistör (ya da FET) ve rezonans devresinden oluşmaktadır.Bu yükselteçlerde güç, anahtar olarak çalışan transistörün akım kapasitesine ve çalışma gerilimine bağımlıdır. Transistörün dayanma gerilimi, fiziki yapısına bağlı olduğundan, yükseltecin gücünü arttırmak için transistörün dayanabileceği maksimum akım sınırına kadar çıkılmaktadır. Akımın arttırılışı ise, rezonans devresinden dolayı ters indüksiyonun artmasına neden olduğundan, transistörü zorlayan ters gerilim problem oluşturmaktadır. Bu çalışmada, dayanma gerilimi arttırılmış transistör bağlantısının E sınıfı güç yükselteçlerine uygulanması gerçekleştirilmiştir. Bu sayede, transistörü zorlayan ters gerilim problem olmaktan çıkarıldığı gibi, yükseltecin besleme gerilimi iki katına çıkarılarak yükselteç gücü ve verimi arttırılmıştır. Anahtar Kelimeler: E sınıfı, Çalışma gerilimi, Kırılma gerilimi. ABSTRACT: Class-E amplifier consist of a switching device (BJT or FET) and a rezonant circuit. The power of amplifier depends on current and supply voltage of the transistor. The breakdown voltage of the transistor is increased to the maximum level in order to increase the power of the amplifier. Because of increasing the current increases the reverse induction, the reverse voltage creates a problem for the transistor. In this work, the increased breakdown voltage transistor Configuration is applied to class-E power amplifiers. Therefore, the reverse voltage problem is solved and supply voltage. Key words: Class-E, Supply voltage, Breakdown voltage.

589-601

Authors: Rafig YAGUBOĞLU SAMEDOV, Ahmet ÇİFTÇİ

ÖZET: Son zamanlarda bilgisayar sistemlerinin geniş çapta kontrol alanlarında kullanılması çok mükemmel donanımı gerektirmektedir. Bu sistemlerin güvenilirliği tüm detaylarıyla dikkatli bir şekilde incelenmelidir. Bu makalede yedeklenmiş bilgisayar sistemlerinin yapısı ve bu yapıda ortaya çıkabilecek arızaların tipleri analiz edilmektedir. Aynı zamanda bu makalede yedeklenmiş bilgisayar sistemlerinde ortaya çıkabilecek arızaları etkisiz hale getirebilecek arıza-kaldırılabilir işlemler tanımlanmaktadır. Bu işlemleri yapmak için önerilmiş mekanizmalar yedeklenmiş bilgisayar sistemlerinin arıza-kaldırılabilirliğini N sayıdan 1’e kadar azalma seviyelerinde sağlamaktadır. Projelenmiş grafik modeline uygun olarak, arızaların yer alıp almamasına ve türüne göre işlemin ancak bir kısmı yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar kontrol sistemi, Çok bilgisayarlı sistem, Arıza, Arıza-kaldırılabilir işlem. ABSTRACT: Many computer systems have turned increasingly to control systems, requiring more sophisticated machinery over an ever-widening range. The reliability of the systems should be carefully considered in all its aspects. This paper analyses the structure of computer systems with redundancy and the types of faults which might appear in structure of these systems. This paper also describes the fault-tolerant procedures for computer systems with redundancy which counteract all forms of appearance of Nonbyzantine and Byzantine faults. The proposed mechanisms for execution of procedures support the fault-tolerance of redundant computer systems during degradation from N to 1. According to designed graphic model only part of procedures is executed depending on of absence, presence and sort of faults. Key words: Control computer system, Multi-computer system, Fault, Fault-tolerant procedure.

613-624

Authors: M. Kemâl YALINKILIÇ, Zafer DEMİRCİ, Ergün BAYSAL

ÖZET: Odunun biyotik ve abiyotik zararlılarına karşı korunması amacıyla kullanıma konu oluşturan çeşitli emprenye maddelerinin duglas odununda yanma özelliklerini ne ölçüde etkilediği bu çalışmada ele alınmıştır. Sonuçlar, borlu bileşiklerin sulu çözeltilerinin önemli derecede yanmayı önleyici etki (YÖE) gösterdiğini, polietilenglikol (PEG)- 400’de çözündürülen borik asit + boraks (BA + Bx)’ın (7 : 3, ağırlık : ağırlık) YÖE’de bulunmadığını ortaya koymuştur. Yanmayı artırıcı etkileri bilinen çeşitli su itici maddelerin (SİM) ise borlu bileşiklerle emprenyeli oduna ikinci bir işlem olarak uygulanmaları durumunda yanmada oluşturdukları olumsuz etki azaltılabilmiştir. Öte yandan BA ve Bx’ın YÖE’leri bu maddelerin karışım halinde birlikte kullanılmaları durumunda iyileşmektedir. Borlu bileşiklerin çeşitli yanma özellikleri bakımından fosforik asit (FA), monoamonyum fosfat (MAP) ve Pyresote (Pyr) ile rekabet edebilecek nitelikte olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yangın, Bor, Emprenye, Yanmayı önleyici etki, Duglas odunu. ABSTRACT: Combustible properties of treated douglas wood specimens and fire-retardancy of some preservatives were tested in this study. Crib test of ASTM E 160-150 was followed. Results indicated that, aqueous solutions of boric acid (BA), borax (Bx) (Na2BO7 10H2O) or BA + Bx mixture (7 : 3, w:w) had fire retardant efficacy (FRE) over untreated wood and reduced the combustibility of vinil monomers (Styrene and methylmetacrylate) which were applied as secondary treatment. Key words: Fire, Boron, Fire-retardant effect, Impregnation, Douglas wood.

635-640

Authors: Hüseyin YAPICI, Nafiz KAHRAMAN, S. Orhan AKANSU

ÖZET: Hafif su reaktörü kullanılmış yakıtı yenilemesi için katalize (D, D) füzyon sürücülü bir hibrid reaktörünün potansiyeli incelendi. Yenilemenin başlangıcında toplam zenginleştirme yüzdesi % 2.172 olarak ele alındı. Ele alınan hibrid blanket mükemmel nötronik perfonmans gösterdi ve değişik kümülatif fisyon yakıtı zenginleştirme oranları elde etmek için araştırma yapıldı. 10 14 nötron (14.1 MeV)/cm 2 s ve 10 14 nötron (2.45 MeV)/cm 2 s.’lik bir cidar katalize (D, D) füzyon nötron akı yüküne maruz blanket, 36 aya kadarlık yakıt yenileme peryodu % 75’lik bir tesis faktörü ile araştırıldı. Bu 2.64 MW/m 2 ’lik bir cidar yüküne tekabül etmektedir. 12, 20, 28 ve 36 ay yenileme periyotları için sırayla 3.0, 3.5, 4.0 ve % 4.5 zenginleştirme yüzdeleri elde edildi. M blanket enerji çoğalım katsayısı oldukça yüksek olup ve 36 ayda sadece % 30 oranında artmıştır. Dolayısıyla elektrik üretimi bu periyot süresince oldukça sabit kalır. Aynı zamanda ? maksimum güç yoğunluğun ortalamasına oranı yaklaşık % 10 mertebesinde azalmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yenileme, Kullanılmış yakıt, Hafif su reaktörü. ABSTRACT: The potential of a catalyzed (D, D) fusion-driven hybrid blanket is investigated for the regeneration of light water reactor spent fuel. Total enrichment grade is 2.172 % at beginning of regeneration. The hybrid blanket has excellent neutronic performance and is investigated to achieve different cumulative fission fuel enrichment (CFFE) grades. A regeneration period of up to 36 months is investigated by a plant factor of 75% under a first wall catalyzed (D, D) fusion neutron current load of 10 14 . Neutron (14.1 MeV)/cm 2 . s and 10 14 neuton (2.45 MeV)/cm 2 . s. This corresponds to a first wall load of 2.64 MW/m 2 . Regeneration periods of 12, 20, 28 and 36 months are considered, resulting in final enrichment grades of 3.0, 3.5, 4.0, and 4.5 %, respectively. The blanket energy multiplication M is quite high and increases only by ~ 30 % in 36 months. The electricity production remains fairly constant during this period. Consequently, this power exploits the non-nuclear island very well. At the same time, the peak-to-average fission power density ratio ? decreases by ~10 %. Key words: Regeneration, Spent fuel, LWR.

649-654

Authors: Cevdet MERİÇ, Turgut ENGEZ

ÖZET: Demiryolu taşımacılığında konfor ve emniyete tesir eden faktörler arasında rayların döşenmesi önemli bir yer tutar. Uzun yıllardan beri bilinmekte olan termit kaynağı rayların çökmesini önler, trenin yoldan çıkmasına mani olur ve sarsıntısız bir yolculuk sağlar. Bununla birlikte rayların ve vagonların ömrünü uzatarak çeşitli ekonomik faydalar da temin eder. Bu çalışmada S 49 tipi St 70 çeliğinden imal edilmiş demiryolu rayları termit kaynağı ile birleştirilmiş olup, kaynak bölgesinin sertlik profili, çıkartılmış ve mikro yapısı incelenmiştir. İnceleme sonucunda çıkarılan sertlik profilinde ITAB (Isının Tesiri Altındaki Bölge)’de maksimum sertlik değerleri kaynak bölgesinin hemen önünde de tesbit edilmiştir. Isıdan etkilenen bölgede, erime bölgesinin hemen önündeki sahada sertlik değeri 290 HB 5/750 iken, kaynak bölgesinde 260 HB ve ana yapıda ise 220 HB sertlik değerleri elde edilmiştir. Mikroyapı incelemesinde pro-eutectoid ferrit ile birlikte perlit ana yapı tesbit edilmiş, martersit oluşumuna rastlanılmamıştır. Anahtar Kelimeler: Termit kaynağı, Sertlik, Mikroyapı. ABSTRACT: The quality of railroad construction is a important factor for comfort and safety in railroad transportation. Thermite welding being known for a long time prevents rail failure and, off road the train. It provides smoothly journey, and long life to rails and wagons. In this study, S 49 type St 70 steel rails have been welded by thermite process, hardness profile of welding zone rails has been obtained and its microstructure has been examined. In this profile maximum hardness values have been observed in front of welding region. Hardness value was 290 HB in the front of melting zone in the zone under heat effect (HAZ), 260 HB in welding zone and 220 HB in main structure. For microstructure pro-eutectoid ferrite and perlite were observed but not martensite. Key words: Thermit weld, Hardness, Microstructure.

663-667

Authors: Şerafettin ATALAY, M. Duran DULKAR, İhsan ULUER

ÖZET: Wolfram izotopları 150 ? A ? 190 deforme bölge çıkışında olup enteresan bir durum arz etmektedir. Bu çalışmada 168 W ve 170 W izotoplarının IBM-1 kullanılarak B (E2) geçiş olasılıkları, kuadropol momentleri ve SU(3) karakteri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar, bu çekirdekler hakkında doğru ve anlamlı bilgiler vermektedir. Anahtar Kelimeler: Bozon etkileşim modeli, Geçiş olasılıkları, Kuadropol momentleri. ABSTRACT: The Wolfram isotopes are at the end of the deformed region 150 ? A ? 190 and therefore exhibit an interesting situation. In this work by using the IBM-I the BE (2) transition probabilities, quadrupole moments and the SU (3) character of 168 W and 170 W isotopes are investigated. The results obtained give correct and reasonable knowledge about these nuclei. Key words: Interacting boson model, Transition probabilities, Quadropole moments.

675-683

Authors: Remzi YILDIRIM, Kenan DANIŞMAN

ÖZET: Bu çalışmada, lazer diyodun (LD) lineerize edilmiş tek mod oran denklemleri harici boşluklu LD’ye göre yeniden düzenlenerek bu denklemler harmonik giriş metoduyla birlikte Volterra serileri kullanılarak çözülmüştür. Harmonik transfer fonksiyonlarının elde edilmesinde Volterra-Wiener seri yaklaşımı kullanılmıştır. Bulunan transfer fonksiyonları kullanılarak çıkıştan-girişe doğru kararlılık analizleri yapılmış olup bu analizlerde Nyquist kararlılık kriteri temel alınmştır. Bu çalışmada, açık sistem transfer fonksiyonu TF = (H1/1- G1) elde edilmiştir. TF transfer foksiyonunun Nyquist eğrisi de çizilerek LD’un akım-denetimli osilatör gibi çalıştığı da gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Lazer diyod, Volterra, Kararlılık, Distorsiyon. ABSTRACT: In this study, external cavity laser diode has been modelled and non-linear equations of the system are solved using Volterra series. In the study, linearised laser diode’s rate equations are reorganised for external cavity laser diodes and these equations are solved with harmonic input method using Volterra series. The transfer functions brought about for harmonics are obtained using Volterra-Weiner series approach. The stability analysis of system is completed from output to input using these transfer functions. In this study open system transfer function of the laser diode TF = (H1/1-G1) has been obtined. By plotting the Nyquist graph of the transfer function TF, it is show that, the laser diode operates as a current controlled oscillator. Key words: Laser diode, Volterra, Stability, Distorsion.

393-397

Authors: Muhammet YÜRÜSOY, Mehmet YILMAZ, Mehmet PAKDEMİRLİ

ÖZET: Bu çalışmada, non-Newtonyen akışkanların üç boyutlu, laminer sınır tabakası denklemleri incelenmiştir. Bu modelde, kayma gerilmesi hız gradyanının keyfi bir fonksiyonudur. Sınır değer probleminde hareketli yüzey ile beraber emme veya püskürtmeli yüzey üzerindeki akış ele alınmıştır. Benzerlik analizi kullanılarak, keyfi kayma gerilmesi durumunda denklemlerin ölçekleme dönüşümünü kabul ettiği gösterilmiştir. Kayma gerilmesinin özel formlarında daha zengin bir yapının mevcut olduğu yapılar türetilmiştir. Üç bağımsız kısmı diferansiyel denklem sistemi iki bağımsız denklem sistemine indirgenmiştir. Elde edilen denklemler öteleme dönüşümü kullanılarak, sınır değer problemi adi diferansiyel denklem formuna başarıyla indirgenmiştir. Anahtar Kelimeler: Non-Newtonyen akışkanlar, Sınır tabakası. ABSTRACT: In this study, three dimensional, unsteady, laminar boundary layer equations of a general model of nonNewtonian fluids are treated. In this model, the shear stresses are considered to be arbitrary functions of velocity gradients. A general boundary value problem modeling the flow over a moving surface with suction or injection is considered. Using Similarity Analysis, we showed that equations admit scaling transformation for the arbitrary shear stress case. The specific forms of the stress functions where richer scaling symmetries exist are derived. We reduce the three-independent-variable partial differential system to two-independent-variable partial differential system. Using further translation symmetries of the outcoming equations, the boundary value problem is successfully reduced to an ordinary differential system. Key words: Non-Newtonian fluids, Boundary layer.

405-410

Authors: Ali BERKTAY

ÖZET: Bu çalışma, bir biyodisk ünitesi kullanarak sıcaklık değişimlerinin biyolojik atıksu arıtımı üzerine etkisinin belirlenmesi için gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın büyük çoğunluğunda biyodisk ünitesi için optimum işletim şartları belirlenmeye çalışılmış ve bu esnada ünite performansının sıcaklık değişimleri tarafından nasıl etkileneceği araştırılmıştır. Çalışmada atıksu kaynağı olarak laboratuar şartlarında hazırlanmış sentetik atıksu kullanılmıştır. Deneysel çalışmalar üç değişik sıcaklıkta, 10 °C, 20 °C ve 30 °C’ta sürdürülmüştür. Sıcaklığın 10 °C ile 20 °C arasında değişmesi halinde organik madde gideriminde önemli miktarlarda artışlar olmasına rağmen sıcaklığın 20 °C ile 30 °C arasında değişmesi halinde çok fazla olmamıştır. Bu değişimler ünite içerisindeki toplam okside olmuş nitrojen oluşumunun ölçülmesi ile belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Biyolojik atıksu arıtımı, Biyodisk ünitesi, Sıcaklık. ABSTRACT: An investigation was carried out to define the effects of temperature change on the biological wastewater treatment using a Rotating Biological Contactors (RBC). The major investigation was to establish the optimum operational conditions of the unit and to determine how its efficiency was affected by temperature. During the investigation, the substrate employed was a synthetic wastewater made up frequently in the laboratory. Experimental works were conducted at three constant temperature, 10 °C, 20 °C and 30 °C. There was a considerable increase in efficiency of the unit, measured by removal of organic material, between 10 °C and 20 °C, but much less of a change from 20 °C to 30 °C. These variations were reflected by the rate of formation of total oxidized nitrogen in the unit. Key words: Biological wastewater treatment, Rotating biological contactors, Temperature.

415-419

Authors: Muzaffer TOPCU

ÖZET: İzotrop ve ortotropik kompozit malzemeden yapılmış transmisyon zincirleri yan plakasında meydana gelen gerilme yığılması katsayıları sonlu elemanlar metodu ile hesaplanmıştır. İzotrop ve farklı özelliklere sahip ortotropik kompozit (cam-epoksi, boron-epoksi ve grafit-epoksi) zincir yan plakasında gerilme yığılması katsayıları, aynı adımlı üç değişik geometri için elde edilmiştir. Ayrıca her üç tip zincir yan plakaları kompozitin takviye açısını 0 o ve 90 o alarak, gerilme yığılması katsayılarındaki değişim incelenmiştir. Sonlu elemanlar metoduyla (SEM) elde edilen gerilmeler strain-gauge ölçümleriyle kontrol edilmiştir Anahtar Kelimeler: Gerilme yığılması katsayısı, Zincir yan plakası, Kompozit malzeme, SEM. ABSTRACT: The stress concentration factors for transmission roller chain link plates made of isotropic and orthotropic composite materials have been calculated used the finite element method. The stress concentration factors investigated for three different composite materials (fiber-glass, boron-epoxy, graphite-epoxy) and isotropic roller chain link plate and three different geometry. The composite materials of reinforcement angles are fixed 0 and 90 degree. The stress concentration factors the made of different composite materials and several geometry have been compared and controlled by the fotoelastic experiment. Key words: Stress concentration factor, Roller chain, Composite materials, FEM.

429-433

Authors: Ahmet Çetin CAN, Ali Rıza TARAKCILAR, Yılmaz ÖZMEN

ÖZET: Hareket eden makina parçalarının pek çoğu, aşınmasının azaltılması ve yorulma mukavemetinin arttırılması için yüzey sertleştirme işlemlerine tabi tutulmaktadır. Makina parçasının optimum özelliklerde olabilmesi için belirli bir sertlik derinliğine sahip olması gerekir. Gerekli sertlik derinliğinin elde edilmesi, karbürizasyon ortamında belirli bir sıcaklıkta belirli bir süre bekletilmekle olur. Sıcaklık ve süre artarken sertlik derinliği de artmaktadır. Pratikte karbürizasyon 930 °C civarında yapılmaktadır. Bu sıcaklıkta makina parçaları istenilen sertlik derinliğine göre belirli bir süre bekletilir. Halbuki sıcaklığın arttırılması, süreyi önemli miktarda azaltmaktadır. Fakat ısıl işlemciler parçanın çarpılması, mekanik özelliklerinin zayıflaması vs. gibi nedenlerden dolayı daha yüksek sıcaklıklara çıkmamaktadırlar. Bu çalışmada, DIN C20 karbürizasyon çeliği kullanılarak, tuz banyolarında karbürizasyon süresinin kısaltılması için sıcaklığın artırılması ve bunun neticesi mekanik özelliklerdeki değişmeler araştırılmıştır. Deneyler neticesi mekanik özelliklerin olumsuz yönde etkilenmedikleri görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Isıl işlemler, Karbürizasyon, Tane büyüklüğü, Yorulma dayanımı, Sertlik derinliği. ABSTRACT: Machine parts are surface hardened to increase fatigue strength and wear resistance. Carburization is the most common surface hardening process in practice. In order to have optimum properties, a machine part must have certain hardness depth. To obtain required hardness depth, the parts must be kept in a carburizing medium at certain temperature for certain time. As the time and temperature is increased hardness depth increases. In practice, carburization temperature is about 930 °C. Machine parts are kept at this temperature for required time depending on required hardness depth. The increase of temperature reduces treatment time, considerably. But, heat treaters do not tend to use high temperatures due to the concern of distortion of parts, and deterioration of mechanical properties. In this study, the increase of temperature for reducing carburization time in salt bath, and consequently change of mechanical properties have been investigated using DIN C20 case carburization steel. As a result of experiments, it was found that mechanical properties were not effected negatively. Key words: Heat treatments, Carburization, Grain size, Fatigue strength, Hardness depth.

441-445

Authors: Nurettin YAVUZ

ÖZET: Alüminyum birim ağırlık başına yüksek mukavemet özelliği, güvenirliği, uzun ömürlü oluşu, tasarım esnekliği, ısıl performansı, yüksek geri kazanım oranı gibi özellikleri nedeniyle kullanım alanları her geçen gün artmaktadır. Alüminyum ve alaşımlarının kaynak edilebilme özelliklerinin ve kaynaklı parçaların mekanik özelliklerindeki iyileşme kullanım alanını daha da genişletecektir. Bu çalışmada, seçilen Etial 7 alüminyum malzemesine % 1 bakır ve % 2, 3, 4, 5 silisyum ilavesi yapılarak elde edilen parçalar Metal İnert Gaz (MİG) kaynağı ile kaynatıldı. Kaynaklı parçalardan standartlara uygun numuneler hazırlandı. Bu numuneler üzerinde yapılan sertlik, çekme ve çentik darbe deneyleri ile kaynak dikişinin mekanik özellikleri incelendi. Anahtar Kelimeler: Alüminyum alaşımları, Kaynak, Kaynak kabiliyeti. ABSTRACT: Since aluminium is a good heat and electric conductor, opaque and especially has high strength per unit weight when alloyed, it has widespread using areas in industry. The weldeability of aluminium and aluminium alloys and improvement of mechanical properties of welded parts will extend the usage area. In this study, the parts manufactured by adding Cu 1 % and Si 2, 3, 4, 5 % to Etial 7 aluminium material has been welded using Metal Inert Gas (MIG) technique. Mechanical properties of welding joint have been examined by hardness, tension and impact tests. Key words: Aluminium alloys, Welding, Weldability.

457-466

Authors: Süleyman TABAN, Mehmet ALPASLAN, Aioub G. HASHEMI, Dürdane EKEN

ÖZET: Orta Anadolu’da çeltik tarımı yapılan toprakların verimlilik durumunu değerlendirmek amacıyla 40 adet toprak örneği alınarak toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Genel olarak, kil ve siltli kil tekstüre sahip, orta alkali reaksiyonlu ve orta kireçli olan toprakların % 60’ı azot, % 25’i fosfor, % 30’u çinko, % 95’i mangan bakımından yetersiz, % 60’ının ise bor bakımından zengin olduğu belirlenmiştir. Araştırma topraklarında tuzluluk açısından büyük bir sorun olmadığı, toprakların % 90’ında KDK nın >25 me/100 g toprak olduğu ve toprakların % 45’inde organik maddenin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çeltik toprakları, Fiziksel ve kimyasal özellikler, Besin maddesi durumu. ABSTRACT: The aim of this study was to determine the fertility status of the rice grown soils of Central Anatolia region. For this purpose, 40 soil samples were taken and analyzed for some physical and chemical properties. In general, the experimental soils were clay and loamy clay in texture, medium alkaline in reaction (pH) and moderately calcareous. 60, 25, 30 and 95 % of the soils studied were found to be deficient in total-N, plant available phosphorus, zinc and manganese, respectively. On the other hand, 60 % of the soil samples were found to be excess in boron. The salinity levels of the soil samples were seemed to be under salinity limits. 90 % of soils were determined > 25 me/100 g soils in CEC (cation exchange capacity). It was also concluded that 45 % of the soils have low organic matter content. Key words: Rice soils, Some physical and chemical properties, Plant nutrient status of the soils.

323-329

Authors: Durmuş GÜNAY, Muzaffer ELMAS, Alpay AYDEMİR, Naci ÇAĞLAR, Halil ÖZER

ÖZET: Enine dikişli kaynak bağlantıları çekme yüküne maruz kaldığında kaynak bölgesinde doğan gerilmelerin dağılımı sonlu elemenlar yöntemiyle analiz edilmiştir. Enine dikişli kaynak bağlantılarında, kaynak tipine göre, kaynak kökünde, esas itibariyle kesme etkisi veya yırtılma etkisi önem kazanmaktadır. Çalışmada problem düzlem gerilme durumu olarak ele alınmıştır. Kaynak bölgesindeki gerilme dağılımı, kaynak ayakları ve kaynak boğazı boyunca, düzlem gerilme bileşenlerinin ve eşdeğer gerilmenin dağılımları ile temsil edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kaynak bağlantıları, Sonlu elemanlar metodu, Gerilme analizi. ABSTRACT: In the transverse fillet welds under tensile loads, distributions of stresses are analyzed in the weld region by the finite element method. Two types of transverse fillet welds, one is subjected to sliding action at root of the weld, the other is subjected to tearing action at the root. The problem is treated as a plane stress state. Stress distributions in weld regions are presented by distributions of legs and the throat. Key words: Transverse fillet joints, Finite element method, Stress analysis.

337-346

Authors: Birgül EGELİ, Meltem ÖZTURAN, Nuri BAŞOĞLU, Bekir KARA

ÖZET: Çoklu sunu ortamlarının etkin kullanımı için yeni kullanıcı arayüzleri tasarlanmalı ve geliştirilmelidir. Bu yazının amacı, çoklu sunu ortamları için var olan tasarım yol göstericilerini sunmak, tasarım süreci içinde kullanıcılar ile denenmesi gereken tasarım konularını belirlemek, bu amacı gerçekleştirmek üzere hazırlanan deneme ortamını tanımlamak, ve kullanıcılar ile yapılan deneme ile ilgili sonuçları sunmaktır. Yapılan test sonuçları göstermektedir ki var olan yolgöstericileri kullanmak gerekli ama yeterli değildir. Anahtar Kelimeler: Çoklu-ortam, Kullanıcı arayüzü. ABSTRACT: Multimedia environments need new user interface designs in order to be used effectively. The aim of this paper is to present the current design guidelines for multimedia user interfaces, define the design issues which have to be tested by users during the design process, describe such a test environment, and give the results of a usability test. The results of the test show that guidelines for multimedia user interfaces are usually necessary but not sufficient. Key words: Multimedia, User interface.

353-358

Authors: Feramuz ÖZDEMİR, M. İrfan AKSU, Sebahattin NAS

ÖZET: Araştırmada Erzurum ve yöresinde doğal olarak yetişen Kuşburnu (Rosa ssp.) çeşitleri materyal olarak kullanılarak marmelat üretimi gerçekleştirilmiştir. Materyal olarak kullanılan kuşburnu meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri tespit edilmiştir. Pulp üretimi ısıl işlem uygulanmadan mekanik karıştırma işlemi ile gerçekleştirilmiştir. Böylece askorbik asit kaybının minimum düzeye indirilmesi amaçlanmıştır. Üretilen pulplardan daha sonra 1/0.33, 1/0.50, 1/0.75 ve 1/1.00 oranlarında meyve pulpu/ticari şeker ilavesi ile marmelat üretilmiştir.Üretilen marmelat örneklerinde çeşitli kimyasal analizler yapılmış ve örnekler normal oda şartlarında 5 ay depolanmış ve bu süre zarfında askorbik asit, titrasyon asitliği ve pH ile renk değerleri olan L, a ve b değerlerinde oluşan değişiklikler belirlenmiştir. Yine, üretilen marmelatların duyusal değerlendirmeleri üretimi müteakiben ve 5 aylık depolama süresi sonunda yapılmıştır. Örneklerin 5 ay depolanmalarından sonra yapılan analizlerde, askorbik asit değerinin en fazla 1/0.50 pulp/ticari şeker muamelesinde korunduğu belirlenmiştir. Ayrıca, duyusal değerlendirmede en yüksek beğeniyi, ortalama 90.1 puan/100 puanla yine 1/0.50 pulp/ticari şeker muamelesi görmüştür. Anahtar Kelimeler: Kuşburnu, Marmelat kalitesi, Isıl işlem. ABSTRACT: In this study, Rose hip (Rose spp), which are wildly grown in Erzurum province, were used to produce marmalade. After determining some chemical properties of fruits, pulp was produced using by mechanical crushing without heat application, in order to keep ascorbic acid level. Then marmalades were produced from these pulps based on the ratio of pulp/sugar as 1/0.33, 1/0.50, 1/.075 and 1/1.00, some chemical analysis were done on the samples of marmalade and they were stored under room conditions for five months. At the end of the storage; ascorbic acid, titration acidity, pH and colour were determined as L, a, b. In addition to these manalysis, organoleptic tests were also made on the marmalade samples just after producing marmalade and at the end of the five months. After five months storage; the ascorbic acid was protected in the one sample marmalade consist of 1/50 pulp/sugar comparing with the other samples. The same sample was the best marmalade according to the organoleptic test having 90.1 points out of the 100 points. Key words: Rose hip, Quality of marmalade, Heat process.

365-369

Authors: Ahmet ÖZTÜRK

ÖZET: Bu çalışma, farklı kalitelerdeki sulama sularının nane verimi ve toplam mineral madde içeriği üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla, plastik saksılarda, tesadüf parselleri deneme tertibine göre, sera şartlarında yürütülmüştür. Araştırmada sulama suyu olarak, 0.25 dS/m elektriksel iletkenliğe sahip şehir şebekesi suyu ile bu suya çeşitli tuzlar katılarak oluşturulan 1, 2, 4 ve 6 dS/m elektriksel iletkenliğe sahip sular kullanılmıştır. Sulama suyu tuzluluğunun artışına bağlı olarak verimde % 1 önemlilik düzeyinde azalmalar gözlenmiştir. Verim değerleri 0.25, 1, 2, 4 ve 6 dS/m tuzluluk seviyeleri için sırasıyla 40.72, 28.46, 25.36, 17.55 ve 14.82 g/saksı olarak elde edilmiştir. Sulama suyu elektriksel iletkenliği-verim ilişkisinden, % 10, % 25, % 50 ve % 100 verim azalmasına neden olacak elektriksel iletkenlik değerleri sırasıyla 0.90, 2.25, 4.50 ve 9.00 dS/m olarak belirlenmiştir.Bitkilerin mineral madde içeriğindeki değişmeler de % 1 önemlilik düzeyindedir. Mineral madde içeriği değerleri 0.25, 1, 2, 4 ve 6 dS/m tuzluluk seviyeleri için sırasıyla % 11.70, % 11.94, % 12.24, % 16.34 ve %18.23 olarak belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Tuzluluk, Sulama suyu kalitesi, Nane. ABSTRACT: This study was carried out to determine the effect of water quality on mentha yield in plastic pots under greenhouse conditions. There were five different treatments as irrigation water quality which were 0.25, 1, 2, 4 and 6 dS/m. An increase in irrigation water salinity decreased mentha yield, dramatically. The average yield obtained from the pots were found as 40.723 g, 28.46 g, 25.36 g, 17.55 g and 14.82 g at 0.25, 1, 2, 4 and 6 dS/m irrigation water salinity levels, respectively. The relationship between electrical conductivity of irrigation water and yield showed that electrical conductivity values of 0.90, 2.25, 4.50 and 9.00 dS/m caused 10 %, 25 %, 50 % and 100 % reduction in the yield, respectively. Total ash contents of plants were affected by irrigation water salinity. Total ash contents were found as 11.70 %, 11.94 %, 12.24 %, 16.34 % and 18.23 % at 0.25, 1, 2, 4 and 6 dS/m irrigation water salinity levels, respectively. Key words: Salinity, Irrigation water quality, Peppermint.

377-381

Authors: Damla BENDER, Abdullah BARAN, İlhami ÖZKAN

ÖZET: Bu araştırmada, killi tınlı bir toprağın toplam boşluklar yüzdesi, yarayışlı su miktarı, havalanma porozitesi ve su iletkenliği gibi fiziksel özelliklerinde farklı sıkıştırma süreleri sonucunda oluşan değişimler incelenmiştir. Toprak örnekleri 1 dakika, 2 dakika ve 4 dakika sürelerde 0 kg/cm2, 1.98 kg/cm2 ve 3.00 kg/cm2’lik sıkışmaya maruz bırakılmışlar ve sıkıştırılan örneklerin değinilen fiziksel özellikleri belirlenmiştir. Sıkışma sürelerine bağlıolarak toprağın toplam boşluklar yüzdesi, yarayışlı su miktarı, havalanma porozitesi ve su iletkenliğinde istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmamış, ancak sıkışma düzeylerine bağlı olarak değinilen özelliklerde azalma meydana geldiği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Sıkışma, Sıkışma süresi, Fiziksel özellikler. ABSTRACT: In this research, the effect of different compaction durations on changes of total pore spaces, available water content, aeration porosity and hydraulic conductivity of a compacted clay loam soil were investigated. Soil samples were compacted at compaction levels of 0 kg/cm2 , 1.98 kg/cm2 and 3.00 kg/cm2 for 1, 2 and 4 minutes, then, above mentioned physical properties of soil samples were determined. Total pore spaces, available water content, aeration porosity and hydraulic conductivity of soil samples were not significantly affected from the compaction durations, but significantly decreased with increasing compaction levels. Key words: Compaction, Compaction duration, Physical properties.

389-392

Authors: Namık GÜNEŞ, Ata AKÇIL

ÖZET: Günümüzde altın içeren cevher yataklanma tiplerinin, altın ve diğer değerli minerallerin kazanımında cevher hazırlama ve zenginleştirme yönünden çok önemli rol oynadığı yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Son yıllarda, özellikle ülkemizde altın kazanımında gözlenen gelişim, diğer metallerin üretimine yönelik yeni teknolojik gelişime paralel olarak ilerlemektedir. Altın kazanım proseslerinin % 15-20’ye yakınının fiziksel olarak (gravite zenginleştirme vb.), % 80-85’inin ise kimyasal ve biyolojik prosesler şeklinde uygulandığı son yıllarda yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Günümüzde altın kazanımında özellikle kimyasal ve azda olsa biyolojik proseslerin tercih edilmesinin nedeni ise, uygulamasının kolaylığı ve ekonomik olmasından kaynaklanmaktadır. Bu araştırmada, son yıllarda altın kazanımında yaygın olarak uygulanan kimyasal prosesler hakkında bilgi verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Altın kazanımı, Fiziksel proses, Kimyasal ve biyolojik prosesle. ABSTRACT: Currently, investigations undertaken on different types of gold bearing ore deposits show that the type of deposit plays an important role for the selection of mineral processing technologies in gold and other precious metals production. During recent years, studies on the discovery and growth of new gold deposits have been gradually progressing in many provinces of Turkey and this will undoubtedly contribute to development of new technologies in other metal mining industries. Recently, it has been established that approximately 15-20 % of gold recovery is realised by physical and 80-85 % of that is carried out by chemical and biological processes. Chemical and sometimes biological processes are prefered due to low cost and simplicity. This study gives a brief description on gold recovery methods with special reference to currently popular chemical processes. Key words: Gold recovery, Physical process, Chemical and biological processes.

249-254

Authors: Semih ÖTLEŞ, Yeşim ATLI

ÖZET: Karotenoidler bitkilerde bulunan, açık sarı-kırmızı arası renkleri veren pigmentlerdir. Meyve sebze tüketimi sonucu vücuda alınırlar. Suda çözünmezler, alkali ortamda stabildirler ve görünür bölgede 400-450 nm dalga boyunda maksimum soğurma verirler. Bazı karotenoidler A vitamini ön maddesi olarak aktivite gösterirler ve bu nedenle vücut için gerekli olan A vitamininin sentezi açısından önemlidirler. A vitamini eksikliği sonucu oluşabilecek hastalıkların, kroner kalp rahatsızlıklarının ve kanserin önlenmesinde önemli rolleri bulunmaktadır. Sahip oldukları antioksidan özellikleri sayesinde kanseri önleme ya da geciktirmede etkilidirler. Karotenoid alımı ile özellikle akciğer kanseri riskini düşürmede başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Meyve sebze ağırlıklı diyetin sağlık açısından çok büyük önem taşıdığı gerçeği bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Karotenoidler, A vitamini, Kanser, Sağlık. ABSTRACT: Carotenoids are brightly yellow to red pigments occuring in plants and are introduced into humans through dietary intake of vegetables and fruits. They do not dissolve in water, they can give maximum absorption in UV region at 400-450 nm., and they are stable in alkali. Some carotenoids have provitamin A activity and they are important because of the synthesis of Vitamin A needed to be taken into the body. In addition to this function, carotenoids play very important roles in preventing diseases caused by Vitamin A deficiency, coronary heart diseases, and cancer. They are effective in preventing or at least slowering cancer as a result of their antioxidative properties. Studies are shown that cancer risk (especially the lung cancer) decreases with the intake of carotenoids. As a conclusion vegetables and fruits-rich diet is always important and valuable for healty populations. Key words: Carotenoids, Vitamin A, Cancer, Health.

261-266

Authors: Sevinç ARCAK, A. Cihat KÜTÜK, Koray HAKTANIR, Gökhan ÇAYCI

ÖZET: Araştırmada, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (Çaykur)'ne ait fabrikalardan 1992 kampanya dönemi sonunda elde edilen çay atıkları üzerinde çalışılmıştır. Yaş çay yapraklarının fabrikalarda siyah çaya işlenmesi sırasında açığa çıkan kaba ve ince atık ile birlikte, çay atığından hazırlanan kompost ve zenginleştirilmiş kompostun topraktaki enzim aktivitesi ve nitrifikasyon üzerine etkileri bu araştırmada belirlenmeye çalışılmıştır. Çay atıkları, 200 g toprak alabilen saksılara ağırlık esasına göre % 0, % 2.5 ve % 5.0 dozlarında uygulanmıştır. Ayrıca saksılara amonyum sülfat halinde 200 µg/g N verilmiş ve 1., 7., 14., 28. gün inkübasyon sürelerinin sonunda toprağın enzim analizleri yapılmıştır. Nitrifikasyonun belirlenebilmesi için de 1., 7., 14., 28. gün sonunda NH+4-N ve NO-3 -N'u tayin edilmiştir. Toprağın incelenen biyolojik özelliklerinden üreaz enzim aktivitesi, ince ve kaba çay atığı dozlarına ve 1., 2. ve 3. haftalık inkübasyon süresine bağlı olarak artarken 4. haftada azalmış olup, alkali fosfotaz enzim aktivitesi inkübasyon süresi boyunca artmıştır. Toprağın NH+4 -N’u miktarı farklı çay atıkları ve dozlarına bağlı olarak azalmış, buna karşılık NO-3 -N'unda çay atığı ilavesinde zamana bağlı olarak dikkate değer bir artış meydana gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Çay atığı, Üreaz enzimi, Alkali fosfataz enzimi, Toprak, Nitrifikasyon. ABSTRACT: The research was carried out on tea wastes supplied from factories of General Directorate of Tea Enterprises. The aim of this study is to determine the effects of composted, enriched composted tea wastes along with coarse and fine tea wastes released by tea factories processing raw tea leaves into black tea, on soil enzyme activity and nitrification. Tea wastes were applied to pots of 200 g-soil capacity, at the rate of 0 %, 2.5 % and 5.0 % of the pot capacity in addition, 200 µg/g N, in the form of ammonia sulphate, was given to each pot. Soils were analysed for enzyme activities at the end of 1., 7., 14., and 28. day of incubation. Amount of NH+4 N and NO-3 N were determined for nitrification at the end of 1., 7., 14. and 28. day of incubation. Urease enzyme activity increased, depending on coarse and fine tea waste doses at the incubation periods of 1., 2. and 3. weeks, but decrease was monitored at 4.. week of the incubation. Whereas, alkaline phosphatase enzyme activity increased throughout the incubation period. The amount of NH+4 N in the soil diminished depending on different tea wastes and doses, yet NO -3 N in the soil showed no significant augmentation. Key words: Tea wastes, Urease enzyme, Alkaline phosphatose enzyme, Soil, Nitrification.

277-283

Authors: Züheyr KAMACI

ÖZET: Dünyada yenilenebilen enerji kaynaklarından jeotermal enerjinin elektrik üretimi ve merkezi ısıtmada kullanıldığı düşünülürse, günümüzde yıllık 77 milyon varillik petrol eşdeğer tasarruf sağlar. Jeofizik arama yöntemleri, jeotermal alanların hem araştırılmasında hem de geliştirilmesinde ve doğrudan gözlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Sıcaklık anomalilerini doğrudan doğruya gösteren ve mekanik sondaj yerlerinin belirlenmesinde en etkili yöntemler, termal ve jeoelektrik yöntemlerdir. Ancak söz konusu jeotermal alanların araştırılmasında anılan jeofizik arama yöntemlerinden başka Gravite, Manyetik, Sismik, Radyometrik, Kuyu Jeofiziği ve Kuyu Logu ile jeotomografinin birlikte kullanılması halinde daha iyi sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Buradan hareketle, bu makalede jeofizik arama yöntemleri kullanılarak jeotermal alanların saptanması ile ilgili dünyadan ve ülkemizden iki uygulama örneği verilmiştir. Bunlardan Uşak-Banaz jeotermal alanında jeoelektrik yöntemler kullanılarak yapılan çalışma sonucunda 55 °C’de artezyen yapan sıcak su bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Jeotermal enerji, Jeofizik yöntemler ABSTRACT: Geothermal energy which is one of the reuseable energy resources, can save as much as 77 million barrels of petroleum equivalent annually when used in the production of electricity and heating-environment. Geophysical exploration methods plays in important role in the fields of geothermal exploration, development and observational studies. Thermal and geoelectrical methods are the most effective methods which shows the temperature variation anomalies and mechanical drilling places. But, when the other methods of gravity, magnetic, radiometric, well geophysics and well logs can be used in conjunction with seismic tomography, apart from the mentioned geophysical exploration method, better results could be obtained. From the above mentioned facts various case history reports are given from our country and worldwide to determine geothermal energy resources by using geophysical exploration technique application. From these results of studies a 55 °C hot water artessian aquifer is found in the Uşak-Banaz geothermal field by applying geoelectrical methods. Key words: Geothermal energy, Geophysical methods.

293-298

Authors: Cevdet MERİÇ, Enver ATİK, Erdoğan ÖZKAYA

ÖZET: Alüminyum (Al 99.0), çeşitli deformasyon sıcaklığı ve deformasyon hızlarında çekme deneyine tabi tutularak, deformasyon hızı ve deformasyon sıcaklığının bu malzemenin mekanik özelliklerine etkisi incelenmiştir. İnceleme sonucunda; artan deformasyon sıcaklığı ile malzemenin akma ve çekme mukavemeti değerlerinin azaldığı, birim şekil değiştirme ve kopma büzülmesinin arttığı, plastik deformasyon üssü (n)'in azalırken deformasyon hızı duyarlılığı üssü (m)'in arttığı tesbit edilmiştir. Sabit bir sıcaklıkta ise deformasyon hızının artması, tüm mekanik özellik değerlerini arttırmıştır. Anahtar Kelimeler: Al 99.0, Deformasyon hızı, Deformasyon sıcaklığı, Mekanik özellikler. ABSTRACT: The effects of deformation temperature and strain rate to the mechanical properties of Aluminum (Al 99.0) were investigated by tensile experiment at different deformation temperatures and strain rate. At the end of investigation; it was determined that, with increasing deformation temperature, yield and tensile strenghts of the material decrease, strain rate and decrease of area increase, when plastic deformation exponent (n) decreases, strain rate accuracy exponent (m) increases. At a fixed temperature an increase in deformation speed increased all mechanical properties. Key words: Al 99.0, Starain rate, Deformation temperature, Mechanical properties.

305-311

Authors: A. Osman KURBAN, Erdem KOÇ, Fazıl CANBULUT

ÖZET: Bu çalışmada, hidrostatik-hidrodinamik yatakların iyi bir uygulama alanı olan, eğik plakalı eksenel pistonlu pompa ve motorların performansı üzerinde etkili olan kayıcı pabuçlar incelenmiştir. Bununla ilgili olarak viskoz moment kayıpları, viskoz akışkan kaçağı ve güç kayıp denklemleri elde edilip, değişik çalışma ortamlarında bu karakteristik parametrelerin değişimi ve mukayesesi deneysel olarak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Eksenel pistonlu pompa, Kayıcı pabuç, Deneysel, Güç kaybı. ABSTRACT: In this study, the slippers being the most effective on the performance of swash plate type axial piston pumps and motors, which is a good example of hydrodynamic-hydrostatic bearing applications, have been investigated. With respect to this, having derived the viscous moment loss, viscous flow leakage loss and power loss equations, the variations of these parameters under different operating conditions have been examined experimentally. Key words: Axial piston pump, Slipper, Experimental, Power loss.