Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

203-209

Authors: Hanifi BİNİCİ, İsmail H. ÇAĞATAY, Hasan KAPLAN

ÖZET: Bu çalışmada betonun basınç dayanımına etki eden faktörler araştırılmıştır. Betonun önemli özellikleri; homojenlik, işlenebilirlik, yoğunluk, permeabilite, deformasyon ve basınç mukavemeti olmaktadır. Bunlardan beton basınç mukavemeti diğer bütün özelliklerin bir göstergesidir. Beton mukavemetindeki değişiklikler betonun diğer özelliklerine de bağlıdır. Çimento türü, agrega türü ve granülometri, sıkıştırma, kür ve beton üretim teknikleri, beton kalitesini etkileyen faktörlerdir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre, çimento türü faktörü % 10, granülometri % 11, beton üretim şekli % 21, betonun kompaksiyonu % 26 ve betonun bakımı % 32 oranında beton basınç mukavemeti üzerinde etkili olmuştur. Anahtar Kelimeler: Beton, Osmaniye, Kalite. ABSTRACT: In this study, the factors affecting at the compressive strength of the concrete were determined. According the result of the test, the quality of concrete, which was used, is very low. Cement, analysis of aggregates for concrete, compacting, mixing placing and curing of concrete, and the techniques of the production of concrete have effected by different ratio of the quality of concrete. Key words: Concrete, Osmaniye, Quality.

219-228

Authors: Gürcan BÜYÜKSALİH

ÖZET: Bu çalışmada, son teknoloji uydu görüntüleme sistemlerinde yoğunlukla kullanılan doğrusal dizin (pushbroom) tarayıcılar incelenmiştir. Tarihsel gelişim süreçlerine değinildikten sonra, günümüzde bu teknikten yararlanan uzayda yerleşik uydu algılayıcılarının; özellikle Fransız SPOT, Alman MOMS, Hint IRS ve Japon JERS uydularının optik ve geometrik tasarımları üzerinde detaylı olarak durulmuştur. Son olarak, bu sistemlerin harita yapım amaçlı kullanımlarda sağlayacakları doğruluk düzeyleri ortaya koyulmuştur. Anahtar Kelimeler: Doğrusal dizin tarayıcı, Yük bağlamalı düzen, Stereoskopik alım, Resim elemanı. ABSTRACT: In this study, the linear array (pushbroom) scanners that have been used widely in the current generation of spaceborne imaging systems are described. After discussing the historical evaluation of these systems, the imaging sensors; e. g. French SPOT, German MOMS, Indian IRS and Japanese JERS satellites which have utilized this kind of imaging technique at the present day have been dealt with in detail. Lastly, the accuracy levels for mapping applications that are provided by these systems have been explained. Key words: Pushbroom scanners, Charge coupled devices, Stereoscopic covarage, Piksel.

241-249

Authors: Ali Rıza SÖĞÜT, A. Müjdat ÖZKAN, Veysel ZEDEF

ÖZET: İnceleme alanında en altta Bolkar grubuna ait Dedeköy (Üst Permiyen) ve Gerdekesyayla (Alt-Orta Triyas) formasyonları yer alır. Dedeköy formasyonu; dolomitik kireçtaşı ve mermerlerden oluşur ve taban dokanağı inceleme alanında gözlenmez. Dedeköy formasyonu üzerine uyumlu dokanakla fillit, dolomitik kireçtaşı ile kalkşist ardalanmasından oluşan ve kireçtaşı olistolitleri kapsayan Gerdekesyayla formasyonu gelmektedir. Bolkar grubu üzerine uyumsuz olarak konglomera ve kumtaşıyla başlayan, kumlu kireçtaşı, killi kireçtaşı ara tabakaları kapsayan kumtaşı-şeyl ardalanmasından oluşan Halkapınar formasyonu (Üst Paleosen-Orta Eosen) gelmektedir. Halkapınar formasyonu içinde andezit, bazalt ve diyabaz daykları ile bunlara ait bloklar da yer almaktadır. Halkapınar formasyonu üzerine uyumsuz olarak konglomera ve kireçtaşlarından oluşan Kepeztepe formasyonu (Üst Miyosen-Alt Pliyosen) gelir. Bu birimdeki kireçtaşları genellikle stromatolitik olup stromatolitlerin gelişiminde Schizothrix sp., Phormidium sp ve/veya Scytonema sp. gibi alg cinsleri etkili olmuştur. Tüm bu birimler üzerinde ise Kuvaterner yaşlı akarsu çökelleri, yamaç molozları ve alüvyonlardan ibaret genç oluşuklar açılı uyumsuz olarak yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Çimencik, Kepeztepe, Stromatolit. ABSTRACT: In the study area the Upper Permian aged Dedeköy formation and the Lower-Middle Triassic aged Gerdekesyayla formation, both belonging to the Bolkar group, found in the mustbottom of the region. Dedeköy formation is made dolomitic limestone and crystalline limestone. The base of this unit in the study area is not exposed. But, it is conformably overlain by the Gerdekesyayla formation. The Gerdekesyayla formation consists of phyllite, dolomitic limestone alternation with calc-schist and some limestone olistoliths. The Upper Paleocene-Middle Eocene aged Halkapınar formation unconformably overlies the Bolkar group. Halkapınar formation starts with conglomerate and sandstones and it comprises sandy and clayey limestone strata, although it is mainly made of sandstone and shale interlayers. Diabasic dykes and stocks can also be found in the Halkapınar formation. The Upper Miocene-Lower Pliocene aged Kepeztepe formation unconformably overlies the Halkapınar formation. Kepeztepe formation is made up of conglomerate and limestone. In this formation,the of this limestones are useually stromatolitic, and the formations of this stromatolitic limestones govermed by some algae, such as Schizothrix sp., Phormidium sp. and/or Scytonema sp. The Quaternary aged stream sediments, talus deposits and alluvium unconformably overlies the older units in the region. Key words: Çimencik, Kepeztepe, Stromatolite.

255-258

Authors: İ. Metin HASDEMİR, İsmail İNCİ, Mehmet BİLGİN, Mine ÖNDER, Ahmet AYDIN

ÖZET: Bu çalışmanın amacı, ülkemizin önemli bir tarım ürünü olan çayın önemli bileşenlerinden biri olan kafeinin, su ve bazı organik çözücüler arasındaki dağılma katsayılarının sıcaklığa bağlı olarak değişiminin incelenmesidir. Çalışmada kullanılan organik çözücüler kloroform, etilasetat, n-butil asetat, karbon tetraklorür ve benzendir. Deneysel çalışmada hazırlanan % 1`lik (hacmen) kafein çözeltisinden belirli miktar alınarak çözücü ile birlikte karıştırılmış ve yapılan analizler sonucunda kafein miktarı tespit edilmiştir. Bu işlem dört ayrı sıcaklıkta gerçekleştirilerek dağılma katsayılarının sıcaklığa ne şekilde bağlı oldukları incelenmiştir. Yapılan deneysel çalışmalar sonucunda en yüksek dağılma katsayısı kloroformla elde edilmiş ve kloroform ile elde edilen dağılma katsayılarının kullanılan diğer çözücülerin aksine sıcaklıkla azaldığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kafein, Ekstraksiyon, Dağılma katsayısı. ABSTRACT: Caffeine is a main component of tea which is an important agricultural product. The aim of this study is to investigate the variation of the distribution coefficients of caffeine between water and some organic solvents. Organic solvents used in this study were chloroform, ethyl acetate, n-butyl acetate, carbon tetrachloride and benzene. In experimental works, 1 % aqueous solution of caffeine was used. Iodometry method was used in analysis of caffeine. It was seen that the distribution coefficient of caffeine between water and chloroform was decreased with increasing temperature and increased by using other solvents (ethyl acetate, n-butyl acetate, benzene, carbon tetrachloride) with increasing temperature. Key words: Caffeine, Extraction, Distribution coefficient.

263-266

Authors: Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, Ş. İsmail KIRBAŞLAR

ÖZET: Etanol+1-nonanol ikili sistemi ve etanol+1-nonanol+su üçlü sistemi için çeşitli karışımlarda yoğunluklar ve kırılma indisleri 293.15 K de ölçülmüştür. İkili ve üçlü sistemler için aşırı molar hacim ve molar refraksiyon sapmaları hesaplanmıştır. Aşırı molar hacim ve molar refraksiyon sapmaları için Redlich–Kister eşitliği uygulanarak eşitlik katsayıları hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: 1-nonanol, Etanol, Yoğunluk, Refraktif indis, İkili karışım. ABSTRACT: Densities, and refractive indices were measured for the binary system ethanol + 1-nonanol and ternary system ethanol + 1-nonanol + water at 293.15 K. The excess molar volumes, and the deviations molar refraction were calculated for binary and ternary system. Redlich-Kister type equation was fitted to the excess molar volumes and, the deviations from a mole fraction average of the molar refraction, and the values of coefficients were calculated Key words: 1-nonanol, Ethanol, Density, Refractive indices, Binary mixture.

271-275

Authors: Ergün BAYSAL

ÖZET: Bu çalışmada son derece büyük potansiyel teşkil eden ve ikincil bir değerlendirme olanağı bulunmayan lignoselüloz esaslı atık materyallerin kültür mantarı P. Ostreatus yetiştiriciliğinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre substratların tek olarak değilde birbirleriyle uygun karışımlar halinde kullanılması verim özelliklerini olumlu yönde etkilemiştir. Çalışmada fındık yaprağı (FY), odun talaşı (OT) ve buğday sapı (BS) esaslı deneme planları geliştirilmiş olup, tali substratlar olarak da atık kağıt (AK), ot (O), alçı (A) ve mısır sapı (MS) kullanılmıştır. Çalışmada FY+AK (50+50) karışımlı substrat üzerinde % 54.4 (yaş substrat ağırlığına oranla) verim değeri ile en yüksek verim değeri elde edilmiştir. Çalışmada substratların bireysel kullanımı yerine, birbirleriyle değişik karışım oranlarında kullanılması verimi olumlu yönde etkilemiştir. Anahtar Kelimeler: Lignoselüloz, Pleurotus ostreatus, Fındık yaprağı, Buğday sapı, Odun talaşı. ABSTRACT: With thıs study it was aimed to produce Pleurotus ostreatus from the lignocellulosic materials which are hiighly potential and no reuse in other means. It was found that using substrates in mixtures with a predetermined ratio had better effects on the yield of the product (Pleurotus ostreatus) than they were used as a single phase. The mixtures studied were hazelnut leaves (HL), wood waste (WW) and wheat straw (WS) from which HL+waste paper (WP) (1 : 1 weight basis) mixture showed the high yieldst (54.4 wt. % in wet state). Key words: Lignocelluloce, Pleurotus ostreatus, Hazelnut leave, Wheat straw, Wood waste.

281-284

Authors: Ergün BAYSAL, M. Kemal YALINKILIÇ, Ali TEMİZ

ÖZET: Bu çalışmada yöredeki biçme atölyelerinden elde edilen kayın talaşlarına, turba toprağı(Bolu-Yeniçağa torfu), tavuk gübresi ve pirinç kavuzu gibi katkı maddeleri ilave edilerek Pleurotus florida’nın bu substrat karışımlarında misel gelişim süreleri ve verim değerleri incelenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre odun talaşı (kayın) + pirinç kavuzu (PK) (80 + 20) karışımında misel gelişim süresi bakımından 17.20 gün ortalama ile ve verim değeri açısından 372.40 gr/kg ortalama ile en uygun sonuçlar elde edilmiştir. Çalışmada odun talaşı (kayın) + tavuk gübresi (TG) (80 + 20) karışımında misel gelişim süresi bakımından 40.8 gün ortalama, verim değeri açısından 92.80 gr/kg ortalama ile en elverişsiz sonuçlar elde edilmiştir. Genel olarak pirinç kavuzu, odun talaşının kültivasyon özelliklerini olumlu yönde etkilerken, prinç kavuzu’nun artan oranlarında misel gelişim süresi ve verim değeri olumlu yönde etkilenmiştir. Anahtar Kelimeler: Pleurotus florida, Pirinç kavuzu, Turba toprağı, Misel gelişim süresi, Verim. ABSTRACT: In this study, mycelia development and yield value of Pleurotus floridas on beech saw dust added with chicken manure , husk rice and turf of Bolu (Yeniçağa) (90 + 10; 80 + 20 w : w) were examined. According to results obtained from this study; the fastest mycelia development (17.2 day) and the highest yield value (372.20 gr/kg) from beech saw dust with added husk rice (80 + 20 ; w : w) substrate mixture were resulted. On the other hand, the slowest mycelia development (40.8 day) and the worst yield value (92.8 gr/kg) on beech saw dust with added chicken manure (80 + 20 ; w : w) were obtained. It was observed that generally increased rate of husk rice on substrate mixture effected mycelia development and yield property positively. Key words: Pleurotus florida, Husk rice, Turf of Bolu, Mycelia development, Yield.

1-7

Authors: Mustafa BOZDEMİR, Kerim ÇETİNKAYA

ÖZET: İstenilen görev ve amaca en uygun biçimde robot geliştirmek tasarımcılar için çok büyük önem taşır. Diğer bir deyişle üzerinde çok uğraşıldığı halde tasarlanan robotlar her zaman görev yerlerinde başarılı olmayabilir. Bu nedenle tasarımı düşünülen robot sistemlerin imalinden önce, bir simülasyon programı hazırlanarak, iş alanının incelenmesi, yörünge planlamasının yaptırılması, tasarımcıya eğer var ise yanlışlıkların daha robot yapılmadan giderilmesi imkanını sağlayabilir. Bu konuda AutoCAD programının içerisinde bulunan AutoLISP programlama dili kullanılarak, üç kollu bir robotun hareket simülasyonu yapılmıştır. Simülasyon denklemlerinde analitik ve matris çözüm metotları kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: İş alanı, Yörünge planlaması. ABSTRACT: Development of a suitable robot for desired aim and duty is very important for design enginers. On the other hand, designed robots may be unsuccesful in functioning inspite of many efforts. For this reason, before the production of considered robot systems, having prepared a simulation program, investigation of work field, getting done path plan and mistakes could be eliminated before robot production. In this study, movement simulation of a three armed robot has been realized by using AutoLIPS programing language which is supplied with AutoCAD. Analytical and matrix solution methods have been used in simulation equations. Key words: Work field, Path planing.

13-19

Authors: Muzaffer TOPCU, Ayşe ÖNDÜRÜCÜ

ÖZET: Bu çalışmada, üniform olarak dağılmış çekme yüküne maruz delikli kompozit levhalarda sonlu elemanlar yöntemiyle elasto-plastik gerilme analizi yapılmıştır. Çözümde dokuz düğümlü dörtgen izoparametrik elemanlar kullanılmıştır. 0 ve 90 derece takviye edilmiş kompozit levhalarda farklı delik geometrileri için artık gerilme değişimleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Elasto-plastik gerilme analizi, Sonlu elemanlar metodu, Kompozit malzemeler, Delikli levha. ABSTRACT: In this study, elasto-plastic stress analysis have been made for composite plates containing a central hole subjected to uniaxial tension under various uniformly distributed loads. In the solution, ısoparametric quadrilateral elements with nine nodes have been used. For different geometries of the holes and 0 and 90 degrees reinforcement angles, residual stress variations have been investigated. Key words: Elasto-plastic stress analysis, Finite element method, Composite materials, Plate with hole.

27-31

Authors: Alaattin AKTAŞ

ÖZET: Bu çalışmanın amacı, içinde pim bulunan yamuk şekilli, karbon-epoksi kompozitinin yırtılma mukavemetini ve modunu araştırmaktır. Yırtılma yükü ve modu nümerik olarak analiz edildi. Nümerik metod iki adım içerir: ilk olarak plakadaki gerilme dağılımı sonlu elemanlar metodu kullanarak hesaplandı. İkinci olarak, yırtılma yükü ve modu Tsai-Hill ve Tensile-Compressive Failure kriterleri yardımıyla bulundu. Maksimum yırtılma yükü, Yırtılma modu ve Yırtılma ilerlemesini bulan bir bilgisayar programı geliştirildi. Fiber açısı 0° olmak üzere plakanın kenar oranı E/D ve genişlik oranı W/D sırayla 1 ile 4 ve 2 ile 4 oranında değiştirildi. Anahtar Kelimeler: Hasar, Pimli bağlantı, Yataklama mukavemeti, Karbon-Epoxy. ABSTRACT: The aim of this study is to investigate failure strength and failure mode of mechanically fastened carbon-epoxy composite plate which shape is trapezium. The failure load and mode are analyzed numerically. The numerical method includes two steps. First, the stress distribution in the plate is calculated by the use of a finite element method. Second, the failure load and the failure mode are predicted by means of Tsai-Hill and Tensilecompressive failure criterion. A computer code was developed which can be used to calculate the maximum failure load, the mode of failure and the propagation of failure. The edge, E/D, and side, W/D, distances of plate are changed from 1 to 4 and 2 to 4 respectively, while the orientation angle of plate is equal to 0°. It is found that full bearing strength is developed when the edge distance ratio is equal to 3 and side distance ratio is equal to 4. Key words: Failure, Pinned-joint, Bearing strength, Carbon-epoxy.

39-45

Authors: Emin GÜLLÜ, Yaşar PALA

ÖZET: Bu çalışma sabit yüzey hızıyla dönen bir diskteki gerilme analizi ile ilgilidir. Diskin kütlesinin değişken ve zamanın bir fonksiyonu olduğu farzedilmektedir. Açısal hızdaki azalma ivmeye dolayısıyla da kayma gerilmesi alanının ortaya çıkmasına sebebiyet verir. Bu hale ait hareket denklemleri analitik olarak çözülmekte ve mevcut çalışmanın sabit açısal hızda dönen disk probleminin bir genelleştirilmesi olduğu gösterilmektedir. Problemde ortaya çıkan gerilmeler, yüzey hızının farklı değerleri için elde edilmektedir. Anahtar Kelimeler: Gerilme analizi, Dönen disk, Açısal ivme, Kayma gerilmesi. ABSTRACT: This study is concerned with the stress analysis of a rotating disc with a constant surface velocity. It is assumed that the mass of the disc is variable and is a function of time. Decrease in angular velocity causes angular acceleration and, therefore, shear stress field. Differential equations of motion for this case are solved analytically and shown that the present study is a generalization of the problem of a disc rotating with constant angular velocity. Stresses occurring in the problem are obtained for different values of surface velocity. Key words: Stress analysis, Rotating disc, Angular acceleration, Shear stress.

57-63

Authors: A. Nuri BAŞOĞLU

ÖZET: İlişkisel veri tabanları bilgiişlem uygulamalarında standart olmaya başlamasına rağmen, karmaşık veri modellemesinin gereklerini yerine getirmek için nesne yönelimli sistemler geliştirilmektedir. Bu makalede, hızlı program geliştirmek için kullanılabilecek, nesne-tabanlı bir sistem, xPROT tanıtılmaktadır. Sistem bazı önceden tanımlanmış metod ve Menu, Report, View, Table gibi sınıfları içermektedir. xPROT’da veri şeması olduğu kadar, veri işleme de aynı komut bazlı dil ile ifade edilmektedir. Sistemin ifade yeterliliği, kolaylığı ve esnekliği, veri modelleme gücü açısından incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Veri modelleme, Yazılım mühendisliği, Prototip, Nesne-yönelim, Veri tabanı sistemleri. ABSTRACT: Even relational database management systems have now become the standard for data processing applications; object oriented database systems are being developed to meet the complex data modeling requirements. In this paper an object-based system, xPROT, is introduced which could be used for rapid program development. System includes some pre-defined methods and classes as Menu, Report, View, Table. In xPROT the schema as well as the data manipulation is expressed by the same command-based language. Expressiveness, easiness and flexibility in terms of data modeling power is investigated. Key words: Data modelling, Software engineering, Prototyping, Object-Orientation, Database system.

71-77

Authors: Sami ŞAHİN

ÖZET: Ülkelerin yaşam düzeylerini üretip tükettikleri alüminyumla ölçmek mümkündür. Alüminyum hidroksitin büyük bir kısmı alümina eldesinde değerlendirilmektedir. Alüminanın büyük bir bölümü ise metalik alüminyum üretiminde kullanılmaktadır. Dekompozerlerde oluşan işleme kısaca hidroliz prosesi denir. Alüminat çözeltisinden hidroliz prosesiyle alüminyum hidroksit elde edilir. Hidrat olarak adlandırdığımız bu ürün çöktürülüp filtre edilerek kalsinasyon ünitesine gönderilir. Hidroliz prosesi, boksitlerden alümina üretiminde izlenen önemli kademelerden birisidir. Hidroliz reaksiyonunun istenilen şekilde oluşması hidroliz reaksiyonuna etki eden faktörlere bağlıdır. Anahtar Kelimeler: Alümina, Alüminyum hidroksit, Hidroliz, Proses. ABSTRACT: The degree of growth level for many countries can be measured with their aluminum production and explatation rates. Ever though a great partion of aluminum hydroxide is turned into alumina still it has great merit. On the other hand, a large percentage of alumina is used in the aluminum production. The operation in the decomposition processes is referred to succinetly as hydrolysis process. Aluminum hydroxide is obtained from the aluminate solution. This production is named as hydrate and settled down which is proceded by filtration and finally sent to the calcination unit. Hydrolysis process is one of the most important stages in the production of alumina from bauxites. The ocovinence of hydrolysis reaction in a desirable manner is dependent on the factors that effect the reaction rate. Key words: Alumina, Aluminum hydroxide, Hydrolysis, Process.

87-96

Authors: Çetin KADAKAL, Sebahattin NAS

ÖZET: Patulin bazı Penicillium, Aspergillus ve Byssochlamys türleri tarafından üretilen metabolittir. Doğada çeşitli ürünlerde ve bu arada elma ve elma ürünlerinde de yaygın olarak bulunur. Patulin, insan sağlığı üzerine olan olumsuz etkisinden dolayı elma suyu ve çeşitli elma ürünlerinde önemli kalite parametresi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca patulinin suda çözünme özelliği ve ısıya karşı dirençliliği patuline elma suyu ve konsantresi üretiminde ayrı bir önem kazandırmıştır. Elma suyu ve konsantresine işlenecek elmaların çürük kısımlarının uzaklaştırılması, son ürünü patulin açısından güvenli kılmaktadır. Elma suyu ve konsantresi işleyen fabrikalarda elma suyuna geçen patulinin uzaklaştırılmasında aktif kömür yaygın şekilde kullanılmaktadır. Aktif kömür dışında elma suyuna askorbik asit ve/veya sorbatlar, sülfidril bileşikleri veya çeşitli gıda ingredientlerinin (tarçın yağı, potasyum sorbat vb.) ilavesi ile düşük dozda radyasyon ve modifiye atmosfer uygulaması patulinin azaltımında etkili olmaktadır. Isıl işlem ve depolamanın patulin stabilitesine etkisi üzerinde ise çelişkili sonuçlar mevcuttur. Anahtar Kelimeler: Elma ürünleri, Patulin, Stabilite. ABSTRACT: Patulin is a mycotoxin produced by several species of Penicillium, Aspergillus and Byssochlamys. In nature, it is found diffusely at various products and also in apple and apple products. Because of the negative effects of patulin on human health, ıt ıs started to be used as an important quality parameter especially in apple juice and various apple products. On the other hand, having water solubility and stability to the heat treatment properties acquired another importance to the patulin in apple juice and apple juice concentrate. Removal of rotten parts of apples that will be processed to the apple juice and apple juice concentrate made the end product reliable in view of patulin. At apple juice and apple juice concentrate factories, activated charcoal is used diffusely for the removal of patulin passed to the apple juice. Exterior of activated charcoal, with the addition of ascorbic acid and/or sorbates, sulfhydryl (SH) components or different food ingredients (cinnamon oil, potassium sorbate e.t.c) and treatment of low dose radiation and modified atmosphere to the apple juice were being effective at the reduction of patulin. There are contradictory results about the inactivation of patulin with heat treatment and storage. Key words: Apple products, Patulin, Stability.

101-106

Authors: Köksal SARICAOĞLU, Saadet SARICAOĞLU, Ayşe KULEYİN

ÖZET: Bu çalışmada çevre mühendisliğinde kullanılan aktif çamur metodunun tasarımı elektronik tablolama programlarından en yaygın olarak kullanılanı olan MS Excel 8.0 ile gerçekleştirilmiştir. Program hesaplamada kullanılacak verilerin girildiği "VERİLER" bölümü, hesaplama sonuçlarının verildiği "SONUÇLAR" bölümü, reaktör boyutlarının belirlendiği "BOYUTLARIN BELİRLENMESİ" bölümü, havalandırıcı hesaplamalarının yapıldığı "HAVALANDIRICI HESAPLAMALARI" ve yapılan hesaplamaların kriterlere göre değerlendirildiği "DEĞERLENDİRMELER" bölümü, olmak üzere beş bölümünden oluşmaktadır. Bu çalışmada her mühendisin kendi meslek dalında kendisine gerekli olabilecek programları hiçbir programlama dili bilmesine gerek olmadan Excel'in kendi fonksiyonlarını kullanarak kolayca yapabilmesinin gösterilmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Aktif çamur metodu, Aktif çamur tasarımı, Elektronik tablolama. ABSTRACT: In this study, the planing of the Activated Sludge Method used on Environmental Engineering, was done by MS Excel 8.0, which very commonly used for spread sheet design. The program contained five sections. They are; the "DATA" section to enter the available data for calculations, the "RESULTS" section to show the outcomes of calculations, the "DETERMINATION of DIMENSIONS" section to determine the dimensions of the reactor, the "CALCULATION of AIR DIFFUSER" section to calculate the dimensions and capacity of air diffuser and the "EVALUATION" section to evaluate the results of calculations according to the criteria. The aim of this study was, to demonstrate that every engineer ca do easily needed programs related to her or his field using Excel's functions although can not know about any program language. Key words: Activated sludge method, Design of activated sludge, Spread sheet.

1017-1023

Authors: Ahmet YAPICI, Necmettin TARAKÇIOĞLU, Ahmet AKDEMİR, Ahmet AVCI

ÖZET: Metal lif takviyeli termoplastik matrisli tabakalı kompozit plaklar sıcak pres metoduyla imal edilmiştir. Simetrik ve anti-simetrik tabakalı kompozit plaklar kendi düzlemine paralel yüklere maruzdur. Elastik-plastik sayısal çözüm bazı yük adımları için sonlu elemanlar yöntemiyle (SEM) gerçekleştirilmiştir. Plaklardaki artık gerilmeler ve plastik bölgeler tablolar halinde verilmiş ve şekillerle gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Elastik-plastik gerilme, Termoplastik matris, Tabakalı kompozit plak. ABSTRACT: Thermoplastic matrix reinforced with metal fiber, composite laminated plates were anufactured by using moulds. The symmetric and antisymmetric laminated plates were loaded by in-plane forces. An elastic-plastic numerical solution has been carried out by finite element technique (FEM) for some load steps. Residual stresses and expansion of plastic zone have been illustrated in tables and figures. Key words: Elasto-plastic stress, Thermoplastic matrix, Composite laminated plate.

1033-1039

Authors: Mehmet UÇAR

ÖZET: Bu çalışmada kardan kaplinlerinde imalattan ve yanlış kullanılmadan dolayı işletme esnasında oluşabilecek muhtemel hasarlar ele alınmıştır. Çalışma şartları belli olan kardan kaplinlerinde oluşan hasarlar incelenerek hasara etki eden sebepler ve faktörler araştırılmıştır. Alınan numuneler incelenerek yapılan araştırmalar sonunda elemanın belirlenen ömründen önce hasara uğramaması için sistemin aşırı yüklenmemesi, izafi hareketli bölgelerde yağlamanın tam olması, kullanılan yağın düşük ve yüksek sıcaklıklarda(- 30 o C, 120 o C) özelliğini kaybetmemesi, istavroz muylusu ile iğneli yatağın darbeli yüklere ve yüzey aşınmasına karşı mukavim olması, çatal ile ara milinin bağlandığı kısımda kaynaktan oluşan iç gerilmelerin giderilmesi ve kaplinin statik ve dinamik olarak dengelenmesi gerektiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kardan mafsalı, İstavroz muylusu, Çatal. ABSTRACT: In this study, failures caused by bad usage during operation and by manufacturing are examined. Failures occurred on cardan coupling are analyzed by using of photographs which have been taken. As not to be occurred any failures on cardan coupling before its usage life, it has been seen that system must not be over loaded, exact oiling in areas which have relative motion must be used, oil used must have high performance at both low and high temperature (- 30 o C, 120 o C), cross pin and needle bearing must have high strength against to wear and shock loads, internal strength on the areas which have been connected by welding must be decreased and coupling must be balanced as statically and dynamic. Key words: Cardan joint, Cross pin, Yoke.

1047-1056

Authors: Mesut UYANER, Ahmet AKDEMİR, Seçil ERİM, Ahmet AVCI

ÖZET: Bu çalışmada yüzük şeklinde çatlak bulunduran elastik-ideal plastik sonsuz uzunluklu bir silindir ele alınmıştır. Problem düzgün yayılı yük etkisi altında enine izotrop bir malzeme için integral dönüşüm tekniği kullanılarak formüle edilmiştir. Problemin geometrisi gereğince Hankel ve Fourier integral dönüşüm teknikleri seçilmiş ve problem bir tekil integral denklemine indirgenmiştir. Bu integral denkleminin belli noktalardaki değerleri Gauss Quadrature formülü kullanılarak sayısal olarak elde edilmiştir. Plastik bölge uzunlukları, plastik bant modeli kullanılarak elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Enine izotrop malzeme, Yüzük şeklinde çatlak, Tekil integral denklemi, Plastik bölge. ABSTRACT: In this study, the problem of a ring shaped-crack contained in an infinitely long solid cylinder of elastic perfectly-plastic material is considered. The problem is formulated for a transversely isotropic material by using integral transform technique under uniform load. Due to the geometry of the configuration, Hankel and Fourier integral transform techniques are chosen and the problem is reduced to a singular integral equation. This integral equation is solved numerically by using Gaussian Quadrature Formulae and the values are evaluated for discrete points. The plastic zone lengths are obtained by using the plastic strip model. Key words: Transversely isotropic material, Ring-shaped crack, Singular integral equations, Plastic zon.

1063-1066

Authors: N. Sinan KÖKSAL

ÖZET: Malzemelerin özelliklerinde, imalat usulleri ve yapılan ısıl işlemler önemli olmaktadır. Makine konstrüksiyonunda, kullanılan malzemelerle emniyetli konstrüksiyon oluşturmak, bu özelliklerin bilinmesi ve doğru kullanılmasına bağlıdır. Bu çalışmada; soğuk çekme çubuklarından Ç1040 numunesine, üç farklı sıcaklıkta (500 oC, 650 oC, 840 oC) ısıl işlem uygulanmış ve ısıl işlem uygulanmamış ( 25 oC’deki ) numunelerle mukavemet, sertlik ve % uzama değerleri karşılaştırılmıştır. Soğuk çekme çubukları, sıcak haddelenmiş çubuklara oranla daha fazla mukavemet değerleri göstermiştir. Bunun sebebi imalatta seçilen işlem türüdür. Isıl işlem ile sertlik, mukavemet değerleri azalmış, süneklik (% uzama değerleri) artmıştır. Artış ve azalış oranının, uygulanan ısıl işlem sıcaklığına göre değiştiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Soğuk Çekme, Isıl işlem, Haddeleme. ABSTRACT: Manufacturing methods and the applied heat treatment are important for the properties of materials. Building safe constructions with the materials used depends on the knowledge and correct use of their properties. In this study, cold drawn bar specimens of Ç1040 are heat treated in three different temperatures (500 oC, 650 oC, 840 oC) and the strength, hardness, and strain values are compared with those of untreated materials. Cold drawn bars has shown higher strength values when compared with the hot rolled bars. This is because of the type of process selected for manufacturing. By heat treatment, strain has increased, hardness and strength have decreased. It has been observed that the rate of increasing or decreasing depends on the temperature and duration of the heat treatment. Key Words: Cold drawn, Heat treatment, Rolling.

1077-1081

Authors: Dilek KUMLUTAŞ

ÖZET: Binalarda infiltrasyon bir başka deyişle hava sızıntısı, ısı yükü hesaplamalarında önemli rol oynamaktadır. Toplam yükün yaklaşık %20-30 'unu oluşturduğu tahmin edilmektedir. Yük hesaplamalarında infiltrasyonun önemli etkisi, binalardaki hava sızıntısının saptanması için güvenilir metodlara ihtiyaç duyulmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda infiltrasyon, kapalı hacimlerin hava kalitesi ile ilgili ısıl konfor çalışmalarında ilave bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, ilk olarak infiltrasyon mekanizması, onun oluşmasında etkin rol oynayan rüzgar hızı, sıcaklık farkı gibi ana bileşenler teorik yaklaşımlarla birlikte tartışılmşıtır. Daha sonra, çeşitli metodlar birbirleriyle kıyaslanmıştır. Çalışmanın son kısmında ise, Türkiye'de kullanılan geliştirilmiş DIN 4701 metodu ve bazı algoritmalar, pilot binalara uygulanmış ve deneysel sonuçlarla karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: İnfiltrasyon, Isıl konfor. ABSTRACT: Infiltration or in other words the air leakage in buildings has an important role on heat load calculations. The rate of this loss has been estimated as 20 to 30 % of the total load. The indicated important effect of infiltration on the load calculations needs a reliable method for the determination of air leakeage level in buildings. Meantime, the rate of infiltration has an additional importance at the area of thermal comfort studies which deals with the air quality of enclosed volumes. During this research study, first the mechanism of infiltration and the major components of the phenomena (wind pressure, temperature difference) was discussed together with the theoretical considerations. Later, several conventional engineering approachs and emprical methods was reviewed and compared among each others. At the last part of the paper, the modified DIN 4701 method which is presently used in Turkey, and some other algorithms was applied to some pilot buildings and the predictions was compared with experimental results. Key words: Infiltration, Thermal comfort.

1093-1098

Authors: İlker ÖZDEMİR

ÖZET: Bu makalede, doğrusal proje planlamasında ve özellikle büyük, yapımı doğrusal, maliyeti yüksek yatırımlara uygun proje izleme tekniği olan LOB’un (Denge-Devre Diyagramları) geleneksel CPM’le (Kritik Yol Yöntemi) karma bir örneği biçimindeki VPM’in (Düşey Üretim Yöntemi) yüksek binalara uygulanışı verilmeye çalışılmıştır. Bu şekilde tanıtılan yöntemin, projelere karar veren ve yapımını yöneten kişilere projelerin işlemleri, öncelik ve ardışıklıkları ile hız, yapım ve tamamlanma sürelerine karar vermede sözkonusu projelerin plan değişikliği ve düzenlenme aşamalarında yardımcı olarak yol göstermesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Proje planlaması, Zaman çizelgelemesi, Doğrusal projeler, Denge-Devre diyagramları. ABSTRACT: In this paper, an application to high-rise buildings of VPM (Vertical Production Method) and an example will be given which is composition of two distinct and preferable methods are CPM (Critical Path Method) that is prefering against traditional Bar-Charts or schedules especially in big and costly investments and LOB (Line of Balance) technique that is suitable for using in linear project planning. Thus, it could be expected that to show the way of the method to designer and manufacturer about subjects which are activity, priority and sequencing of high-rise project, speeds of activity and construction, completion times, to add or take out some terms to schedule at the state of project changing. Key words: Project planning, Time scheduling, Linear projects, Line of balance.

1109-1114

Authors: Oğuz GÜRSOY, Semra KAYAARDI

ÖZET: Bu araGtırmada, yağ oranı % 1’in altına düGürülmüG sütten; normal yoğurt bakterileri (Streptococcus thermophilus ve Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus) kullanılarak diyet yoğurt ve yoğurt bakterilerinin yanı sıra Lactobacillus acidophilus ve Bifidobakterileri içeren freeze dried DVS bakteri kültürü kullanılarak diyet Asidofilus bifudus yoğurdu üretilmiG, bu ürünlerin kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal özellikleri karGılaGtırmalı olarak incelenmiGtir. Genel olarak diyet yoğurt ile diyet Asidofilus bifidus yoğurdunun ağızda hissedilen kıvam dıGındaki duyusal özellikleriyle, kimyasal ve mikrobiyolojik özellikleri yönünden birbirine benzer ürünler oldukları tespit edilmiGtir. Sonuç olarak bu ürünlerin, normal yoğurt ve yoğurt benzeri ürünlere göre yağ oranlarının düGük olması yanında diyet Asidofilus bifidus yoğurdunda kullanılan kültürün dietetik ve terapötik etkisinden dolayı daha sağlıklı olabilecekleri kanısına varılmıGtır. Anahtar Kelimeler: Yoğurt, Diyet yoğurt, Asidofilus bifidus yoğurdu, Kalite kontrol. ABSTRACT: Diet yoghurt and diet Asidophilus bifidus yoghurt were produced from cow milk and fat ratio was decreased below 1 %. In production of diet Asidophilus bifidus yoghurt, freeze dried DVS culture which contains normal yoghurt bacteria (Streptococcus thermophilus ve Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus) and therapeutic lactic acid bacteria (Lactobacillus acidophilus and Bifidobacteria) was used. In production of diet yoghurt, normal yoghurt bacteria were used. Chemical, microbiological and sensory properties of these products were determined and compared. Generally, except the consistency sensed in mouth, chemical, microbiological and sensory properties were approximately same. Finally, these products were healthier than other yoghurt products, because of the amount of low fat and containing therapeutic bacteria. Key words: Yoghurt, Diet yoghurt, Asidophilus bifidus yoghurt, Quality control.

1123-1130

Authors: Oğuz GÜRSOY, Ramazan GÖKÇE, Özer KINIK

ÖZET: Protein bakımından oldukça zengin bir ürün olan soya fasulyesinin kullanım alanları hızla artmaktadır. Bu kullanım alanlarından biri de soyanın, soya sütü ve mamulleri şeklinde üretim ve tüketimidir. Uzakdoğu ülkelerinde yıllardan beri tüketilen bu ürünler son yıllarda diğer ülkelerde de tanınmaya başlamış ve sağlığına özen gösteren bilinçli tüketicilerin ilgisini çekmiştir. Ekonomik olduğu kadar diyetetik ve terapatik açıdan da bir takım avantajlara sahip bu ürünler ülkemizde yeteri kadar tanınmamaktadır. Bu derlemede, soya sütü, soya yoğurdu ve soya peynirinin genel özellikleri, terapatik ve diyetetik etkileri ile üretim teknolojileri hakkında genel bilgiler verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Soya sütü, Soya yoğurdu, Soya peyniri. ABSTRACT: Soybean, a protein rich product has an acceleration of increasing uses in different products. One of the usage of soybean is production and consumption as soymilk and soymilk products. These products, consumed in Far East for a long time, are introduced into the other countries in recent years and health conscious people are interested in them. These products, which have economic and as well as dietetic and therapeutic benefits, are not enough known in our country. In this review, general specifications, therapeutic and dietetic effects and production processes of soymilk, soy yogurt and soy cheese were discussed. Key words: Soymilk, Soy yogurt, Soy cheese.

1139-1145

Authors: Osman ŞEN, A. Müjdat ÖZKAN, A. Rıza SÖĞÜT, Güler GÖÇMEZ

ÖZET: İnceleme alanında Paleozoyik ve Tersiyer yaşlı oluşuklar, yüzeylenmektedir. Pelitikşist, serizitşist, kloritşist, kuvarsşist, kalkşist, kuvarsit ve mermerlerden ibaret Paleozoyik yaşlı birimler temeli oluştururlar. Bu temel üzerine açılı uyumsuzlukla gelen Pliyosen yaşlı gölsel çökeller, çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı ve kumlu kireçtaşlarından ibarettir. Jeotermik gradyanla ısınan su, kırık ve fay hatları boyunca yükselerek yeryüzüne ulaşmış ve Köşk kaplıca kaynağını oluşturmuştur. Termal suyun debisi 20.08.1997'de bilinen hacim yöntemi ile 3,66 l/s (320 m3/gün), 21.09.1997'de ise 3,46 l/s (300 m3/gün) ölçülmüştür. Kaynak ağzında suyun sıcaklığı maksimumlu termometre ile 35 oC ölçülmüştür. Sıcaklık ölçümlerine ve kimyasal analiz sonuçlarına göre kaynağın suyu, Uluslararası Hidrojeologlar Birliği'nin tanımına göre "Ca, Mg, SO4'lı sıcak ve mineralli su" dur. Köşk kaplıcasının mevcut suyunun debisini ve sıcaklığını artırmak amacıyla 7-8 Eylül 1997 tarihlerinde 7 noktada AB/2 = 700 m açılımlı Rezistivite Düşey Elektrik Sondaj (D.E.S.) ölçümü yapılmıştır. Yapılan jeofizik incelemeler ile jeolojik ve hidrojeolojik gözlemlerin ışığında termal suyun sıcaklığının ve debisinin artmasıbeklenmektedir. Jeofizik-rezistivite D.E.S. verilerine göre suyun debisini ve sıcaklığını artırmak için en uygun sondaj yerinin, 2 ve 3 nolu D.E.S. noktaları arasında hem fayı hem de şistler arasındaki yüksek rezistiviteli kalkşist-kuvarsitleri hedefleyecek şekilde seçilmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Köşkköy, Kaplıca, Jeotermik gradyan, Debi, Rezistivite. ABSTRACT: In the study area, Paleozoic and Tertiary aged rock units outcrop. Paleozoic aged rock units which form the basement, are peliticschists, sericitschists, chloriteschists, quartzschists, quartzites and marbles. Pliocene aged rock units, which are lacustrine sediments, conglomerates, sandstones, siltstones, claystones and sandy limestones overlie this basement with angle disconformity. The meteoric water, circulated in the region is heated by the effect of geothermic gradient and emerges near the small town of Köşk, forms the Köşk thermal. Recharge of the thermal water is 3,66 l/s in 20.08.1997 and 3,46 l/s in 21.09.1997. Temperature of the water is 35 oC which measured by using max-thermometer in the emerging point of (well) the water. According to do thermal measurements and the results of chemical analyses the water can be defined as "Ca, Mg, SO4 thermal and mineralized water" by the IUGS standarts. AB/2 = 700 m Rezistivite Deep Electric Drilling has been done to increase the recharge and temperature of the Köşk thermal water at seven points in 7-8 Septemper, 1997. In the light of this geophysical investigations and with the support of geological and hydrogeological conditions, it can be expected that the temperature and recharge of the thermal water would be increased. On the basis of geophysic resiztivite data, to increase of water recharge and its temperature it is suggested that the best drilling sites are between 2 and 3 well-points which are located between fault and high-resiztivite chalkschists-quartzite within schists. Key words: Köşkköy, Thermal, Geothermic gradient, Recharge, Rezistivite.

1155-1161

Authors: Yurdanur SABAH, Eyüp SABAH, Ali BERKTAY

ÖZET: Bu çalıGmada, ülkemizde zengin rezervleri olduğu bilinen, Balıkesir-Bigadiç üst tüf birimi zeolitik tüfleri (klinoptilolit) ile su sertliğinin giderilme potansiyeli araGtırılmıG; su kaynağı olarak, klorlama hariç herhangi bir ön arıtma iGlemi uygulanmayan, sertlik derecesi yüksek, Selçuk Üniversitesi Kampüs kullanım suyu kullanılmıGtır. Bunun için -0.85 + 0.60 mm fraksiyon aralığında zeolit numuneleri NaOH ile rejenere edilerek, iyon değiGtirme kolonundaki zeolitik yataktan sabit akıG hızında geçen suyun zamana bağlı sertlik değiGimi incelenmiGtir. Rejenerasyon Gartları bu Gekilde optimize edildikten sonra zeolitik yatağa beslenen suyun akıG hızının ve kolonda bırakılan su birikintisinin suyun sertliğinin giderilmesine etkisi de araGtırılmıGtır. Sonuç olarak; zeolit yataktan geçen suyun sertliği, en düGük değere, besleme suyu hızı 10 ml/dak tutularak ve 0.75M NaOH ile rejenere edilmiG zeolit kullanılarak düGürülmüG ve bu Gartlarda çalıGılması durumunda, en yüksek iGletme kapasitesine ulaGılacağı tespit edilmiGtir. Anahtar Kelimeler: Doğal zeolit, Kullanım suyu, Su sertliği giderme, Rejenerasyon. ABSTRACT: In this work, the potential for the elimination of hardness of the water by using zeolitic tuff (klinoptilolit) obtained from the upper layer tuff of Balıkesir-Bigadiç, where the richest deposits are located in our country, has been investigated; as a means of water supply, daily usage water of campus, Selçuk University, was utilized to wich none of the pre-refining process was applied apart from chloring. At first, zeolite samples of -0.85+0.60 mm were regenerated by NaOH and the change in the hardness of water passing through zeolitic bad in ion exchange column at a constant rate was abserved. After optimizing the regeneration conditions in this way, the effect of the velocity of water fed into zeolitic bad and the water left in the column on the elimination of water hardness were also searched. As a result, the lowest value of water hardness was obtained by taking the water feeding rates at 10 ml/sec. and using zeolite regenerated with 0.75 M NaOH. Additionally, it was seen that the highest working capacity will be reached under these circumstances. Key words: Natural zeolite, Water for daily usage, Removal of hardness of the water, Regeneration.

1169-1172

Authors: Ş. İsmail KIRBAŞLAR, Beşir TATLI, Tayfun EKREN, Umur DRAMUR

ÖZET: İkili sıvı karışımlarının difüzyon katsayılarının (DAB) deneysel olarak hesaplanmasında Stokes difüzyon hücresi kullanıldı. Tekrarlanılabilir sonuçlar alınıncaya kadar deneyler tekrar edildi. Difüzyon üzerine karıştırma hızının etkisi incelendi. Deneylerde karıştırma hızı olarak 60 devir/dakika seçildi. Difüzyon hücresinin 298 K’de kalibrasyonu 0,1 N potasyum klorür çözeltisinin saf su içine difüzlenmesine göre hesaplandı ve hücre sabiti (?) 0,1997 cm -2 olarak bulundu. İkili karışımların difüzyon deneyleri 290 K’de termostatlı su banyosunda gerçekleştirildi. Dimetilftalat-asetik asit, dietilftalat-asetik asit ve benzil alkol-asetik asit sistemlerinin deneysel difüzyon katsayıları sırasıyla 0,927x10 -5cm2/s, 0,613x10-5cm2 /s ve 1,054x10-5cm2/s olarak bulundu. Bunlara ilave olarak Scheibel ve Wilke-Chang metotlarına göre hesaplanan difüzyon katsayıları deneysel değerler ile karşılaştırıldı. Anahtar Kelimeler: Difüzyon katsayısı, Asetik asit, Diyafram hücresi. ABSTRACT: A procedure in which Stokes diffusion cell was used is given for the determination of the Stokes diffusion constant for the binary liquid systems. Experiments were repeated until reproducible results were obtained. The effect of stirring on diffusion was examined and the stirring rate of 60 rpm was used in subsequent experiments.The diaphragm of the cell was calibrated at 298 K by diffusing 0.1 N potassium chloride. The experimental cell constant(?) was found 0.1997 cm-2 . The binary experiments were performed in a temperature controller water bath at 290 K. The experimental diffusion coefficients of the dimethylphtalate-acetic acid, diethylphtalate-acetic acid and benzyl alcohol-acetic acid were found 0.927x10-5cm2/s, 0.623x10-5cm2/s and 1.067x10-5cm2/s, respectively. Furthermore, diffusion coefficients were calculated by the Scheibel and Wilke-Chang methods and compared with experimental values. Key words: Diffusion coefficient, Acetic acid, Diaphragm cell.

1179-1185

Authors: Celalettin ÖZDEMİR, Şükrü DURSUN, Yüksel BURDURLU

ÖZET: Günümüzde insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen çevre problemlerinden biri de gürültü kirliliğidir. Gürültü kirliliği ile ilgili araştırmalar, konunun gittikçe önem kazanan bir halk sağlığı sorunu olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, önce çeşitli yaş ve meslek gruplarından 200 kişi üzerinde "Gürültünün Psikolojik Etkileri" adı altında Hamilton Ankesiyete Testi ve bir anket uygulanmıştır. Konya'da 66 noktada gürültü seviyesi ölçümleri yapılarak gürültü seviyesinin birçok noktada sınır değerleri aştığı görülmüş ve bu sonuçlara göre Konya'nın gürültü haritası çıkarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gürültü kirliliği, dBA, Gürültü kirliliği haritası. ABSTRACT: Novadays, one of the environmental pollution which effects the human health is noise pollution. Researches on this subject result in that noise pollution has become important public health problems recently. In this research study, first comprehensive survey (Hamilton Ankesiyete Test) was performed on 200 people who are in different ages and deal with different jobs. Noise Amplitude were measured at 66 test locations in Konya metropolitan area. The results showed that there are several locations which have noise amplitude value higher than reference limiting values. According to the test results noise pollution map of Konya were drawn. Key words: Noise pollution, dBA, Noise pollution map.

1195-1201

Authors: Yalçın ÖRS, Musa ATAR, Hüseyin PEKER

ÖZET: Bu çalışmada, okaliptus odununun iç ve dış ortamlarda korunması amacıyla (biotik ve abiotik faktörler) kullanılan çeşitli emprenye maddelerinin yanma özelliklerine etkileri araştırılmıştır. Bu maksatla, okaliptus (Eucalyptus comaldulensis Dehn.) odunundan hazırlanan deney örnekleri, ASTM-D 1413-76 esaslarına göre emprenye edilmiştir. Emprenye maddesi olarak; tanalith-CBC, boraks, borik asit, vacsol-WR, immersol-WR, polietilenglikol-400 ve amonyum sülfat kullanılmıştır. Sonuç olarak, ülkemizde yetişen okaliptus türünün vakumlu emprenyesinde tuzların retensiyonu (tutunma) düşük çıkmış, tuz + borlu bileşikler odunun yanma direncini arttırmış, su itici maddelerin yanmayı artırıcı etkilerini ise azaltmıştır. Anahtar Kelimeler: Emprenye, Odunun yanması, Su iticiler, Boraks, Okaliptüs ABSTRACT: In this study, the combustion properties of some impregnation materials (abiotic and biotic factors) used for eucalyptus wood in interior or exterior environments were investigated. The experimental samples were prepared from Eucalyptus wood based on ASTM-D-1413-76 Tanalith-CBC, boric acid, borax, vacsol-WR, immersol-WR, polyethylen glycole-400 and ammonium sulphate were used as an impregnation material. The results indicated that, vacuum treatment on Eucalyptus gave the lowest retention value of salts. Compounds containing boron+salt increased fire resistance however water repellents decreased the wood flammability. Key words: Treatment, Wood combustion, Water repellent, Borax, Eucalyptus.

865-870

Authors: Kamil Bekir KOÇ, Kerim ÇETİNKAYA

ÖZET: Artan elektrik ve ısı ihtiyacının karşılanmasında, kömür tüm dünyada önemi gittikçe artan bir rol oynamaktadır. Akışkan yatakta yakma, yakıtın niteliklerine bağlı olmayan, kükürt ve azot oksitlerin yayımını (emisyonunu) azaltabilen, temiz ve nispeten ucuz bir kömür yakma metodudur. Bu çalışmada bir prototip akışkan yatak yapılmış ve kullanılan dağıtıcı eleğin daha dengeli bir hava dağılımı için, içe doğru (merkeze) gidildikçe birim alana düşen delik sayısı azaltılmıştır. Daha sonra kömür miktarı sürekli arttırılarak yapılan ölçümlerin sonucunda katı yükseklikleri ve katı oranları belirlenmiş, kömür miktarının bunlara etkisi incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Akışkan yataklar, Akışkan yataklarda yatak yüksekliği, Akışkan yataklarda katı oranı. ABSTRACT: In the process of meeting the growing demand for electric power and heat, coal will play an increasingly important role in the world wide. Fluidized combustion offers a clean and relatively inexpensive method for coal combustion, a method insensitive to fuel quality and capable of reducing sulfur and nitric oxides emission. At the work, a prototype fluid bed was produced and the distance between the holes had been narrower towards to the center of the distributor sieve in order to balance the distribution of the air. Later on, the quantity of the coal was decreased continuously and at the end of the measurements, the heights of the solids and the rates of the solid had been defined and the effects of the coal quantity had been investigated. Key words: Fluid beds, Height of bed for fluid beds, Rate of solid in fluid beds.

879-884

Authors: Alaattin AKTAŞ, Cemil TANIK

ÖZET: Bu çalışmada T300/976 Grafit-Epoksi ve Karbon-Epoksi malzemeden yapılan, yayılı yüke maruz bir ortotropik kompozit ankastre kiriş göz önüne alınmıştır. Bu kirişin sehiminin analitik ve sonlu elemanlar çözümü yapılmış, bu çözümler karşılaştırılmıştır. Sonlu elemanlar yönteminin uygulanmasında Ansys 50a programı kullanılmıştır. Hesaplamalar fiber doğrultusu 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90° için yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sehim, Ankastre kiriş, Anizotropik levha. ABSTRACT: In this study, an orthotropic composite cantilever, which is made of T300/976 Grafit-Epoxy and Carbon-Epoxy materials subjected to a uniformly distributed load, is considered. The deflection of this cantilever is calculated by finite element method and calculated analytically. These results are compared. For finite element calculation, Ansys 50a program is used. The calculations are made for 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90° of fiber directions. Key words: Deflection, Cantilever, Anisotropic plate.

893-900

Authors: Murat KIYAK, Müzeyyen ERASLAN, Erhan ALTAN

ÖZET: Adaptif kontrol ve bilgisayar yardımıyla imalattaki gelişmeler, talaş kaldırma esnasında takım aşınmasının hassas bir şekilde saptanmasını gerektirmektedir. Bu konuda çalışan araştırmacılar doğrudan ve dolaylı yöntemler geliştirmişlerdir. Talaş kaldırma esnasında sıcaklık ölçümü ile takım aşınmasının saptanması dolaylı bir yöntemdir. Bu çalışmada iki ölçüm tekniği ; iş parçası-takım ısıl çifti tekniği ve takıma gömme şeklinde bir ısıl çift monte edilerek gerçekleştirilen ölçüm tekniği yöntemleri kullanıldı. Her iki yöntem, sert metal takım malzemesi kullanılarak alaşımsız çeliğin tornalanmasında, kesici takım aşınması belirlenerek denendi ve birbirleriyle çeşitli yönlerden karşılaştırıldı. Anahtar Kelimeler: Takım aşınması, Sıcaklık, Tornalama. ABSTRACT: The improvements of adaptive control and computer aided manufacturing need to be sensitively determined tool wear rate during machining. Reserarchers working on this topic have developed direct and indirect methods. To determine tool wear rate during machining by measuring of cutting temperature is an indirect method. In this study, two measuring techniques, work-tool thermocouple technique and a method that is realized by using a thermocouple assambed by embeding in the tool have been used. Both of them have been tested by obtaining tool wear using hard metal insert and turning mild steel and compared one with the other using different point of views. Key words: Tool wear, Temperature, Turning.

911-919

Authors: Numan Behlül BEKTAŞ

ÖZET: Bu çalışma dikdörtgen çelik plakların boyut oranlarının ve başlangıçtaki düzlemsizliklerinin plak mukavemetine olan duyarlılığı ile ilgilidir. Bu plak boyut oranlarının ve düzlemsizliklerinin plak mukavemetine duyarlılığını araştırmak için ticari bir sonlu elemenler programı olan ANSYS 5.0'deki kullanıcıya ait olacak şekilde sunulan elemanı (user-element) kullanarak 90 dan fazla plak problemlemlerinin modellemesi yapılıp çözüldü. ANSYS 5.0 tarafından sunulan bu kullanıcı eleman plakların büyük deformasyon ve elasto-plastik malzeme davranışlarının analizinde kullanılan sonlu elemanlar metodu kullanılarak Fortran 77 dili ile yazılmış alt programlardan oluşturulmuştur. Her bir plaka probleminin sonuçları grafiklerle gösterilmiştir. Farklı plak boyutlarının oranı ve ilk düzlemsizlik modları ve bu modların birleşimi ile oluşan kompleks ilk düzlemsizlikleri için ortalama maksimum plak mukavemetleri hesaplanmıştır. Başlangıçtaki düzlemsizliklerin büyüklükleri literatürdeki makalelerden alınmıştır. Farklı modların oluşturduğu kompleks başlangıç düzlemsizliklerin ve plak boyut oranlarının mukavemetine olan etkileri hesaplanmıştır. Farklı modların oluşturduğu başlangıç düzlemsizliklerinin birleşimi yeni fakat farklı büyüklükteki düzlemsizlikler oluşturmaktadır. Bu faktörler plak mukavemetini azaltan değerler olarak oluşmaktadır. Elde edilen sonuçlar baskı altındaki dikdörtgen çelik plakların ve bunlardan oluşan çelik plak yapılarının tasarımında kullanılabilir. Anahtar Kelimeler: Plak mukavemeti, Plakların deforme yükleri, Plak düzlemsizlikleri. ABSTRACT: This study is concerned with the imperfection and aspect-ratio sensitivity of the uniaxial strength of rectangular steel plates. To investigate the imperfection and aspect ratio sensitivity of the uniaxial strength of rectangular plates, over 90 different plate problems have been modelled and solved by using the user-element in ANSYS 5.0 which is a commercial finite element package. The user-element which is offered by ANSYS 5.0 as an extension of the element library, is used to implement subroutines written for analysing large deflection elastic-perfectlyplastic material behaviour of plates by using finite element method. The results obtained for each plate problem have been presented in figures. The maximum average strength of plates have been obtained for the different aspect ratios, the initial geometric imperfection modes and the complex initial geometric imperfections, achieved by combination of these modes. The levels of initial geometric imperfections are assumed as found in the literature. The effects of complex initial geometric imperfections and aspect ratios on plate strength for various modes have been determined. The combination of initial imperfection modes creates new geometrical imperfections and magnitudes, generally higher than previous values. These factors are shown to effect the plate by reducing its strength. The results obtained can help to design the rectangular plates and plated structures under uniaxial compression. Key words: Plate strength, Collapse loads of plate, Plate imperfections.

927-931

Authors: Şen ÇAKIR, Aylin KANTARCI

ÖZET: Hücresel Otomata (CA) çeşitli fiziksel işlemler için model temin eden basit matematik sistemleridir. Önemsiz veya küçük değişikliklerin ve basit kuralların sistemlerin davranışlarında nasıl çok büyük değişikliklere yolaçtığını gösterirler. İlginç şekillerin zengin bir kaynağı olarak bilgisayar grafikleri aracı olarak da kullanılmaktadırlar. Son yıllarda CA birçok bilim adamının dikkatini çekmiştir. Günümüzde CA ekolojiden görüntü işlemeye kadar birçok alanda kullanılır. Bu makalede oldukça basit CA kuralları ile çok sayıda karmaşık ve harika modelin yaratılabileceği gösterilmektedir Anahtar Kelimeler: Hücresel otomata, Bilgisayar grafikleri. ABSTRACT: Cellular Automata (CA) are simple mathematical systems which provide models for a variety of physical processes. They show how minute changes and simple rules lead to enormous changes in the behaviour of a system. They can also be used as computer graphics tools to produce a rich reservoir of interesting figures. In recent years, CA have attracked the attention of many scientists. Today, CA are used in many fields from ecology to image processing. In this paper, it is shown that a large number of complex and interesting patterns can be created with relatively simple CA rules. Key words: Cellular automata, Computer graphics.

943-950

Authors: Yahya TÜLEK, Hüsnü Yusuf GÖKALP, Sami Gökhan ÖZKAL

ÖZET: Gıda maddelerinin muhafazası için uygulanan en etkin metotlardan birisi, dondurarak muhafaza etmektir. Dondurma, dondurulmuş ürünün depolanması ve çözülmesi işlemlerinin uygun bir şekilde yapılması durumunda, gıda maddesi orijinal haldeki özelliklerinin hemen hemen tamamını uzun bir süre koruyabilmektedir. Donma ve çözülme zamanlarının bilinmesi, hem dondurulmuş ürünün kalitesi hem de proses verimliliği ve ekonomisi açısından çok önemlidir. Donma ve çözülme zamanlarının hesaplama yöntemi ile belirlenmesi için kullanılacak olan bir metotta; basit çözüm, yüksek doğruluk oranı, az miktarda proses ve fiziksel özellik verilerine ihtiyaç duyması gibi nitelikler aranmaktadır. Ancak, bu özelliklerin tamamının aynı anda tek bir tahmin metodunda bulunması çok zordur. Bu nedenle, çok farklı donma ve çözülme zamanı tahmin metotları geliştirilmiş ve araştırmalar yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Donma zamanı, Çözülme zamanı. ABSTRACT: Freezing is one of the excellent methods for the preservation of foods. If freezing and thawing processes and frozen storage method are carried out correctly, the original characteristics of the foods can remain almost unchanged over an extended periods of time. It is very important to determine the freezing and thawing time period of the foods, as they strongly influence the both quality of food material and process productivity and the economy. For developing a simple and effectively usable mathematical model, less amount of process parameters and physical properties should be enrolled in calculations. But it is a difficult to have all of these in one prediction method. For this reason, various freezing and thawing time prediction methods were proposed in literature and research studies have been going on. Key words: Freezing time, Thawing time.

959-965

Authors: Sevinç ARCAK, Ayten KARACA, O. Can TURGAY, Koray HAKTANIR

ÖZET: Farklı vejetasyon uygulaması altındaki toprak örneklerinde (yonca, buğday, elma, çam ve nadas) ve üç farklı derinlikte (0-5, 5-15, 15-30 cm) üreaz ve ß-Glikozidaz enzim aktiviteleri araştırılmıştır. Yonca ekili parsellerden alınan toprak örneklerinde her iki enzim aktivitesinde de en yüksek değer saptanmıştır. Toprak organik maddesi ile toplam azotu yüksek olan parsellerde enzim aktiviteleri de artmaktadır. Üreaz aktiviteleri, ß- Glikozidaz aktivitelerinden bütün vejetasyon uygulamalarında yüksek bulunmuştur. Toprak derinliği arttıkça üreaz aktivitesinde önemli düzeyde artma (P < 0.01), ß-Glikozidaz aktivitesinde ise azalma gözlenmiştir. Farklı derinlikle beraber farklı vejetasyon uygulamalarında üreaz ve ß- Glikozidaz aktiviteleri önemli ölçüde etkilenmiştir (P < 0.01). Anahtar Kelimeler: Bitki türü, Üreaz aktivitesi, ß-glikozidaz aktivitesi, Toprak, Enzim. ABSTRACT: The objective of our study was to determine soil urease and ß-Glucosidase enzyme activities in soil samples taken from three different depths (0-5 cm, 5-15 cm and 15-30 cm) and under different type of vegetation (apple, pine, clover, wheat and followed land). Highest activities, both urease and ß- Glucosidase were determined in soil samples representing parcels planted with clover. Enzyme activity showed increase in parcels which have high level of organic matter and total nitrogen. Urease enzyme activity was found higher than ß -Glucosidase activity in all samples. As the soil deepens, significant increase was monitored in urease activity (P<0.01), whereas, decrease was recorded in ß-Glucosidase activity. We conclude that urease and ß -Glucosidase activities were significantly effected by vegetation types and soil depth. Key words: Plant species, Urease activity, ß-glucosidase activity, Soil, Enzyme.

975-982

Authors: Hüseyin PEKER, Hüseyin SİVRİKAYA, Ergün BAYSAL, M. Kemal YALINKILIÇ

ÖZET: Bu çalışmada bor içerikli çeşitli kimyasal maddelerle emprenye edilmiş odunun statik eğilme direncinde meydana gelen değişimler incelenmiştir. Karşılaştırma için denemelerde polietilenglikol (PEG-400/P4), Amonyum sülfat (AS), Diamonyum fosfat (DAP) ve organik çözücülü ticari bir emprenye maddesi olan Vacsol kullanılmıştır. Emprenye işlemlerinde tek işlemle bireysel kimyasal maddelerin kullanılması ve ikincil bir su itici madde (Water repellent = WR) ile muamele edilerek hazırlanan deney planı uygulanmıştır. Deney sonuçlarına göre; asidik karakterdeki çözeltiler sarıçam eğilme direncinde azalmaya sebep olurken, kayında bazik çözeltiler daha olumlu sonuçlar vermiştir. Her iki türde de Polietilenglikol - 400 (P4) ve Borik asit + Borax (BA + BX) sonrası uygulanan su itici madde uygulamalarında dikkate değer oranda direnç artışları sağlanamamıştır. Anahtar Kelimeler: Bor, Yanma geciktiriciler, Su iticiler, Eğilme direnci, Odun koruma. ABSTRACT: This study has designed for determination of static bending strenght of mainly boron impregnated scots pine and east beech wood. Other chemicals used as control are polyethylene glycole (PEG-400) and some commercial preservatives such as Vacsol (V), Ammonıum sulphate (AS) and Diammonium phospate (DAP) were used by secondary process on the boron or PEG treated wood by the aim of improving static bending strenght and avoiding the leachability of both chemicals. Result indicated that static bending strenght of scots pine wood were reduced by acidic solutions of salts. In beech wood static bending strenght were also affected by neutral pH of the solution. Water repellent , surprisingly don’t show their aspected protective properties of static bending strength, in general . Key words: Boron, Fire retardant, Water repellent, Static bending, Wood preservation.

987-992

Authors: Sami ŞAHİN

ÖZET: Bugün dünya alümina üretiminin % 90’ından fazlası Bayer prosesi ile yapılmaktadır. Basit bir proses oluşu, yüksek saflıkta ürün vermesi, bu prosesin uygulanmasının en önemli sebeplerindendir. Bayer prosesinin esası, boksit mineralindeki aluminyum oksitin sodyum hidroksit çözeltisi ile muamelesi sonucu çözünürleştirilmesine dayanır. Sodyum aluminat çözeltilerinin yapısı çok kompleks olup henüz tam aydınlatılmamıştır. Burada böhmitik boksitin yapısında bulunan aluminyum hidroksitin alkali alüminat çözeltisindeki çözünürlüğü incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Böhmitik, Boksit, Alkali, Sodyum oksit, Aluminyum hidroksit. ABSTRACT: At present more than 90 per cent of the world’s alumina is produced by the Bayer process, a simple technology providing high purity final product. A part from some exceptional local conditions, bauxite is processed almost solely by this technology. As a benefication process, alumina production releases the aluminum oxide content of bauxite from other accompanying oxides thus providing alumina suitable for electrolysis in a cryolite melt. The basic theory of the Bayer process was elaborated by K.J. Bayer and described in his patents in 1887 and 1892. The first patent refers to the aid of seed crystals of aluminum hydroxide or of carbonic acid, that is, to the precipitation and carbonation processes. The second patent formulates the concept that the aluminum oxide content of bauxites can be dissolved in sodium hydroxide solutions, with the formulation of sodium aluminate, a process called digestion nowadays. The most important operations of the Bayer technology are bauxite preparation, crushing, grinding, digestion, red mud separation, thickening, washing, filtration, precipitation, calcination and evaporation. In spite of its great significance as regards the complete Bayer technology, the structure of sodium aluminate solutions has not been cleared up definitely yet. Boehmite is the most important aluminum mineral of karstic bauxites. Some experimental results showing the various effects on aluminum hydroxides by alkali process from boehmitic bauxites and the factors gowerning the digestion operation of aluminate solutions were investigated. Key words: Boehmitic, Bauxite, Alkali, Sodium oxide, Aluminum hydroxide.

1001-1008

Authors: Tibet CEBESOY

ÖZET: Quality comparison equipment selection is essentially an equipment ranking method developed by Cokorilo and Milicic in 1991. The concept of this method is based on three matrixes models which are namely called as the machine technical characteristic matrix, parameter machine matrix and corresponding machine matrix respectively. However, the researchers mentioned have ignored to take into consideration the uncertainty in parameter machine characteristic matrix. Therefore, in this paper as a tool to manage this uncertainty and to improve the matrix explained , the use of fuzzy triangular technique is sought and thus as a numerical example, an application of the technique is given for a selection of hydraulic excavator. In quality based equipment selection, the results obtained from the application presented that the magnitude of fuzzy triangular technique is remarkable. Anahtar Kelimeler: Machine technical characteristics, Parameter machine characteristics, Corresponding matrix, Fuzzy triangular technique. ABSTRACT: Kalite mukayeseli makine seçimi, 1991 yılında Cokorilo ve Milic tarafından geliştirilmiş makinelerin oranlamasına dayalı bir tekniktir. Metodun mantığı, makinenin teknik özelliklerini içeren matris, kuramsal makinelerin özelliklerini içeren parametre matrisi ve atama matrisi olarak bilinen üç matris model üzerine kuruludur. Ancak bu modeli ilk geliştiren araştırmacılar kurumsal parametre matrisindeki belirsizlikleri dikkate almayı ihmal etmişlerdir. Bundan dolayı bu makalede söz konusu matristeki belirsizliği dikkate almak ve tekrar düzenlenmek amacıyla, bulanık üçgensel sayılar yaklaşımının kullanımı araştırılmış ve tekniğin hidrolik kazıcı makinesi seçiminde bir de nümerik uygulaması yapılmıştır. Neticede elde edilen sonuçlar bulanık sayılar yaklaşımının son derece etkili bir yaklaşım olduğunu ortaya koymuştur. Key words: Makine teknik karakteristikleri, Parametre makine karakteristikleri, Atama matrisi, Üçgensel bulanık teknik.