Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

794-804

Authors: İbrahim ÜNER1 , Banu Hatice GÜRCÜM2*

Öz Bu araştırmanın amacı elektronik tekstil uygulamalarında kullanılan baskı yöntemlerinin incelenmesi ve bu baskı yöntemlerinde kullanılan farklı özelliklere sahip iletken mürekkeplerin işlem şartlarının, avantaj ve dezavantajlarının incelenmesidir. Araştırmada, iletken mürekkepler ile ilgili bir kavramsal çerçeve oluşturularak elektronik tekstiller alanında kullanımı ve önemi literatür açısından incelenmiştir. Çalışmada, gümüş içerikli iletken mürekkeplerin esnek malzemeler üzerine basılmasıyla, radyo frekansı tanımlama, elektromiyografi ve çeşitli sensör tasarımlarının yapıldığı görülmüştür. Serigrafi ve inkjet baskı teknikleri en çok kullanılan baskı teknikleri olarak değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: Giyilebilir, Elektronik, Baskı, İletken mürekkep Abstract This study was conducted to investigate printing techniques used in electronic textile applications and to examine the application conditions, advantages and disadvantages of the conductive inks used in these printing processes. This research is a conceptual framework designed to examine conductive inks within the scope of electronic textiles and their importance. In the study, it is seen that by printing of silver doped conductive ink on flexible materials, radio frequency identification (RFID, electromyography (EMG) and variety of sensors are designed. It was evaluated that screen printing and inkjet printing techniques are most familiar printing applications.

810-823

Authors: İlhami İLHAN1*

Öz Bu çalışmanın amacı; insan uygarlığının eriştiği bilimsel ve teknolojik birikimin bir sonucu olarak gündeme gelen ve son zamanlarda sıklıkla tartışılmaya başlanan Endüstri 4.0 (4. Sanayi Devrimi) kavramını irdelemek ve tekstil üretim süreçlerine yapacağı olası etkileri tartışarak farkındalık yaratmaktır. Bunun için ilk olarak Endüstri 4.0 kavramının tarihsel gelişimi, bileşenleri ve temel özellikleri üzerinde durulmuş, insan yaşamına ve üretim süreçlerine yapması beklenen etkiler değerlendirilmiştir. Ardından, tekstil üretim süreçlerinde Endüstri 4.0 açısından mevcut durum ortaya konulmuş, tekstil endüstrisinde gözlenen geleceğe dönük eğilimler tartışılmıştır. Sonuç olarak; Endüstri 4.0 kavramının, tüm diğer endüstri dallarında olduğu gibi tekstil sektöründe de tüm paydaşlarca dikkatle takip edilmesi, anlaşılması ve uyum çalışmalarına bir an önce başlanması gereken bir olgu olduğu kanısına varılmıştır. Abstract The purpose of this study is to examine the concept of Industry 4.0 (4th Industrial Revolution), which is a result of the scientific and technological accumulation of human civilization and which has been frequently discussed in recent years, and to raise awareness by discussing possible effects on the textile production processes. First of all, the historical development, components and basic characteristics of the Industry 4.0 concept are discussed and the expected effects on human life and production processes are evaluated. Then, the current situation in textile production processes is presented in terms of Industry 4.0, and the observed trends in the textile industry are discussed. As a result; it has come to the conclusion that the concept of Industry 4.0 is a fact that all stakeholders must be carefully followed, understood and immediately harmonized in the textile sector as it is in all the other industries.

834-838

Authors: Zerrin ERGİNKAYA1 , İbrahim YALANCA2 , Emel ÜNAL TURHAN3*

Öz Bu çalışmanın amacı bazı geleneksel et ürünlerinden laktik asit bakterilerini izole etmek ve bu izolatların antibiyotik dirençliliklerini belirlemektir. Çalışmada sucuk ve pastırma örneklerinden Lactobacillus spp., Pediococcus spp., Leuconostoc spp. ve Enterococcus spp. olmak üzere toplam 41 adet laktik asit bakterisi izole edilmiştir. İzolatların antibiyotik dirençlilikleri Kirby-Bauer Disk Difüzyon yöntemi kullanılarak saptanmıştır. Sucuk ve pastırma örneklerinden elde edilen laktik asit bakterisi izolatlarının tamamı vankomisin ve siprofloksasine dirençli bulunurken, kloramfenikol, eritromisin ve ampisiline karşı duyarlı bulunmuşlardır. Laktik asit bakterisi izolatlarının bazılarında ayrıca rifampisin, tetrasiklin, ve gentamisin direnci de saptanmıştır. Sucuk ve pastırma örneklerinde farklı direnç profillerinin gözlenmesi geleneksel et ürünlerindeki antibiyotik dirençliliği ile ilgili sistematik bir çalışma yapılması gerekliliğini ortaya koymuştur. Anahtar kelimeler: Sucuk, Pastırma, Antibiyotik direnci, Laktik asit bakterisi Abstract The present research is aimed isolation of lactic acid bacteria from some traditional meat products and detection of antibiotic resistant strains. In the present study, total 41 lactic acid bacteria including Lactobacillus spp., Pediococcus spp., Leuconostoc spp. and Enterococcus spp. were isolated. Antibiotic resistance of these isolates were detected by Kirby Bauer-Disc Diffusion Method. It was found that all of lactic acid bacteria isolates from sucuk and pastırma had resistance to vancomycin and ciprofloxacin, while they exhibited susceptible to chloramphenicol, erythromycin and ampicillin. Additionally, some of lactic acid bacteria showed resistance against rifampicin, tetracycline and gentamicin. The observation of different resistance profile in sucuk and pastrami samples revealed need of systematic studies dealing with antibiotic resistance in lactic acid bacteria from traditional meat products.

846-853

Authors: Sevi BOSNALI1 , Özgül ÖZDESTAN OCAK2*

Öz Aromatik, esans veya eteri yağlar olarak da adlandırılan uçucu yağlar, bitkilerden elde edilen güçlü kokulu yağa benzer sıvılardır. Son yıllarda tüketicilerin doğal ürünlere artan talebi doğrultusunda uçucu yağlar, sentetik katkı maddeleri yerine doğal, çevre dostu ve birçok anlamda faydası olan alternatif bir seçenektir. İçerdikleri uçucu bileşenlerin kolayca çevre koşullarından etkilenerek kaybolması mikroenkapsülasyon teknolojisi ile çözüm bulmuştur. Mikroenkapsülasyon uçucu yağlara bir kalkan oluşturarak stabilitesinin korunması, raf ömrünün artması, kontrollü salınımının sağlanması, tat ve kokunun maskelenmesi, taşınma kolaylığı, besinsel kaybının azaltılması gibi birçok avantaj sağlamaktadır. Püskürtmeli kurutucu, koaservasyon, ekstrüzyon, akışkan yatakta kaplama, süperkritik akışkan yöntemi gibi çeşitli tekniklerle uygulanan mikroenkapsülasyon gıda sanayii başta olmak üzere tekstil, eczacılık, kimya, yem, veterinerlik, biyoteknoloji, tıp gibi birçok alanda kullanımı yaygındır. Bu derleme, uçucu yağların önemini belirtirken mikroenkapsülasyon sayesinde kazanılan artılara dikkat çekerek mikrokapsüllerin hazırlanma tekniklerini ve kaplama materyallerinin seçimini, gıda sanayiindeki uygulamaları gözler önüne sererek açıklamaktadır. Anahtar kelimeler: Mikroenkapsülasyon, Uçucu yağlar, Mikroenkapsülasyon yöntemleri Abstract Essential oils, also called aromatic, essential or ether oils, are liquids similar to strong scented oils obtained from plants. In line with the increasing demand of consumers in natural products in recent years volatiles oils, which are natural, environmentally friendly and useful in many ways, are an alternative option to synthetic additives. It founded a solution with the microencapsulation technology that the volatile components they contain are easily affected by environmental conditions. Microencapsulation provides many advantages such as preservation of stability by stabilizing the essential oils, increasing shelf life, ensuring controlled release, masking taste and odor, ease of transport, reduction of nutritional loss. Microencapsulation applied by various techniques such as spray drying, coacervation, extrusion, fluid bed coating, supercritical fluid method is widely used in many fields such as mainly food industry, textile, pharmaceutical, chemical, feed, veterinary, biotechnology, medicine. This review axioms the importance of essential oils, highlighting the benefits gained by microencapsulation, explaining the preparation techniques of microcapsules and the selection of coating materials, taking into account applications in the food industry.

864-870

Authors: Vasfiye Hazal ÖZYURT1* , Hazal SARALI2 , Semih ÖTLEŞ3

Öz Gıda sanayinin gelişmesiyle, gıdaların işleme, depolama ve satışa sunum aşamalarında çevresel etkenlerden dolayı renk kaybı meydana gelmektedir. Renk kaybı tüketicilerin ürün alımında en önemli unsurlardan birisidir. Bu durum, üreticileri renk kaybını önlemek için doğal veya sentetik renklendirici kullanımına yönlendirmektedir. Sanayinin gelişmesi ve sağlık sorunlarının artması ile tüketicilerin ilgisi doğal ürünlere kaymış ve doğal ürünlere artan ilgi sonucunda da üreticiler doğal renklendirici kullanımına yönelmiştir. Betalain, çiçeklerde, meyvelerde ve Caryophyllales familyasına ait bitkilerde bulunan doğal bir renklendiricidir. Antioksidan, antiproliferatif, antikanser ve antilipidemik etkileri ile sağlığı desteklemektedir. Böylece betalainin doğal renklendirici olarak kullanımı günümüzde ilgi çeken konular arasına girmektedir. Bu derlemede, betalainin moleküler ve kimyasal yapısı, stabilitesini etkilyen faktörler, betalain ekstraksiyonu, ekstraktların gıdalarda kulanımı ve sağlık üzerine etkileri ile ilgili bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Anahtar kelimeler: Betalain, Renklendirici, Gıda katkı maddesi, Ekstraksiyon Abstract With the development of the food industry, changes in environmental factors create an effect of color loss in the stages such as, processing, storing and selling the food. Colour los is one of the most important factor for consumers purchasing the product. That’s why for preventing the color loss natural and synthetical colorants are used. Consumers directed to use of natural products with the increasing health issues as a result of industrialization. With increasing attention of usage of natural products, producers are directed to use of natural colorants. Betalain is a natural colorant that was used in flowers and fruits also, it belongs to Caryophyllales family. At the same time, through its antioxidant, anticancer and antilipidemic effects, it creates a positive effect on health. Thus, nowadays using betalain as a natural colorant became an interesting subject. In this article, it was purposed giving information in the areas of the molecular and chemical structure of betalain, their stability, extraction, and usage in foods of betalain and its effects on the health.

878-883

Authors: Çiğdem SARICI ÖZDEMİR1*

Öz Bu çalışmada yer fıstığı kabuğu üzerine malahit yeşili adsorpsiyonunda denge ve kinetik verilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Yer fıstığının yüzey özelliklerinin belirlenmesi amacı ile XRD, SEM ve FTIR analizleri gerçekleştirilmiştir. Başlangıç malahit yeşili konsantrasyonu, adsorbent miktarı ve sıcaklığın adsorpsiyon verimi üzerine etkileri incelenmiştir. Langmuir izoterm modeli ve yalancı ikinci mertebe kinetik modelin yer fıstığı kabuğu üzerine malahit yeşili adsorpsiyonunun açıklanmasında en uygun modeller olduğu belirlenmiştir. Tarımsal atık ile malahit yeşili adsorpsiyonunda maksimum adsorplama kapasitesi 41.49 mg.g-1 olarak bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Adsorpsiyon, Denge, Kinetik, Malahit yeşili, Tarımsal atık Abstract In this study, it is aimed to investigate the equilibrium and kinetic data of the malachite green adsorption onto the peanut shell. XRD, SEM and FTIR analyzes were carried out by determining the surface properties of peanuts. The effects of initial malachite green concentration, adsorbent amount and temperature were evaluatedon the adsorption yield. The best fitting isotherm model was the Langmuir and kinetics model was pseudo-second order for malachite green adsorption onto peanut shell. Adsorption experiments showed that the maximum malachite green adsorption capacity of agricultural waste is 41.49 mg.g-1.

889-892

Authors: Önder OTLU1 , Tuğba Raika KIRAN2* , Ercan KARABULUT3 , Aysun BAY KARABULUT4

Öz Kayısı, dünyanın farklı bölgelerinde yetiştirilebilen ve ticari öneme sahip bir meyvedir. Kayısılar güneşte veya depolanma süresini uzatmak amacıyla kükürtle muamele edilerek kurutulmaktadır. Özellikle Avrupa Birliği ülkeleri ve ülkemizde kuru kayısıda bulunması gereken kükürt miktarı 2000 mg/L olarak belirlenmiştir ve bu miktar azaltılmak istenmektedir. Çalışmanın amacı, yüksek ve düşük kükürt içerikli kayısılarla beslenmenin serum oksidatif stres parametreleri üzerine etkilerini karşılaştırmaktır. Toplamda 84 adet Wistar albino rat, gün kurusu kayısı ve farklı miktarda kükürt içeren kuru kayısıların kullanıldığı yemlerle 12 hafta boyunca beslendi. Ratların serum Total antioksidan seviye, Total oksidan seviye, Malondialdehit ve Glutatyon seviyeleri ölçüldü. En yüksek total antioksidan seviye gün kurusu kayısı ile beslenen grupta, en düşük total antioksidan seviye ise 3000 mg/L grubunda gözlemlenmiştir. Malondialdehit seviyelerinde sadece 1000 mg/L grubunda, Glutatyon seviyelerinde ise 1000 mg/L, 2000 mg/L ve 3000 mg/L gruplarında anlamlı artışlar görülmüştür. Anahtar kelimeler: Kükürtlü kayısı, Oksidatif stres, Rat, Serum Abstract Apricot is one of the important fruit that can be grown in many parts of the world. The apricots are dried in the sun or by treatment with sulfur to prolong the storage time. In many European countries and in our country, the amount of sulfur required in dried apricots is 2000mg/L and this amount is likely to drop down. The aim of this study is to compare the effects of feeding with high and low sulfur bearing apricot on serum oxidative stress parameters. In total, 84 Wistar albino rats were fed for 12 weeks with dried apricots containing different amounts of sulfur or sun-dried apricots. Serum total antioxidant level, total oxidant level, malondialdehyde and glutathione levels of the rats were measured. The highest total antioxidant level was observed in the group fed with sun dried apricot, while the lowest total antioxidant level was observed in the 3000 mg/L group. Malondialdehyde levels increased only in 1000 mg/L group, while glutathione levels were significantly increased in 1000 mg/L, 2000 mg/L and 3000 mg/L groups.

899-903

Authors: Duygu BİLGE1*

Abstract The experimental and theoretical investigations of solvent effect on conformational structure and the hydroxyl stretching vibration of 2,3-dimethoxyphenylboronic acid (2,3-dmpba; C6H3(OCH3)2B(OH)2) molecule were studied by Fourier transform infrared (FTIR) spectroscopy and density functional theory (DFT). Calculations were performed by four conformational isomers of the title compound in eighteen different organic solvents by the polarizable continuum model (PCM). Scaled quantum mechanical (SQM) method was performed for the vibrational analysis. Most stable conformational isomer of the compound is independent of the solvent effect. Results of SQM method are very successful in determining the solvent effect on vibrational frequency. Experimental and theoretical findings from the present search will be useful to understand structural characteristics of phenylboronic acid derivatives. Öz 2,3-dimetoksifenil boronik asit molekülünün (2,3-dmpba; C6H3(OCH3)2B(OH)2) konformasyonel yapısı ve hidroksil (OH) gerilmeleri titreşimi üzerindeki çözücü etkisi Fourier dönüşümlü kızılötesi spektroskopisi (FTIR) ve yoğunluk fonksiyonel teorisi (YFT) ile birlikte hem deneysel hem de teorik olarak araştırılmıştır. Hesaplamalar polarize süreklilik modeli (PCM) kullanılarak on sekiz farklı organik çözücüde ve bileşiğin dört konformasyonel izomeri üzerinde odaklanmıştır. Titreşim analizleri için skalanmış kuantum mekanik model (SQM) kullanılmıştır. Ele alınan molekülün en kararlı konformasyonel izomeri çözücü etkisinden bağımsızdır. SQM metodu titreşim frekansları üzerindeki çözücü etkisini belirlemede oldukça başarılıdır. Bu çalışmadan elde edilen deneysel ve teorik tüm bulgular fenil boronik asit türevlerinin yapısal karakteristiklerini anlamada faydalı olacaktır. Anahtar kelimeler: Fenilboronik asit türevleri, FTIR, DFT, SQM, Çözücü etkisi

907-913

Authors: Bora YAY1 , Nilay GİZLİ2*

Abstract In recent years, greenhouse gases known as, CH4, N2O, O3, CFC and especially CO2 are released into the atmosphere through activities such as combustion, industrial emission or anaerobic decomposition and they cause an increase in surface temperature and global climate changes due to their high heat absorption capacities. Both political and scientific studies gained momentum as the countries of the world set the priority for the reduction of CO2 emissions. Developing methods for reducing global carbon emissions; are known as carbon capture and storage are known as (CCS) technologies. They are mainly classified as pre-combustion, post- combustion and oxyfuel combustion processes. Adsorption, physical and/or chemical absorption, membrane and cryogenic process can be considered as the most common CCS technologies. Porous solid sorbents can be also used for the physical adsorption of carbon dioxide from flue gases, as well. However, these processes are also known to have weaknesses in terms of both selectivity and cyclic operation. More recently, modification of mesaporous materials with amine groups have been shown to be efficient solid adsorbents for CO2 capture. With this review, current scientific studies on the recent advances in carbon sorption applications of silica aerogels has been investigated. The review consists of three main sections: preparation and modification of silica aerogels, literature studies on CO2 sorption performances and future perspectives. As a result, it has been concluded that amine-modified silica aerogels are promising materials for the carbon capture for the post combustion processes with their superior properties. Öz Son yıllarda, başta CO2 olmak üzere sera gazları olarak bilinen CH4, N2O, O3, CFC türü gazlar; yanma, endüstriyel emisyon veya anaeorobik bozunma gibi faaliyetlerle atmosfere salınmakta, yüksek ısı tutma kapasiteleri nedeniyle de yeryüzü sıcaklığının artmasına ve küresel iklim değişikliklerine neden olmaktadırlar. Dünya ülkelerinin CO2 salınımının azaltılması konularını öncelikli hedefleri olarak belirlemesiyle birlikte, bu konudaki gerek politik gerekse bilimsel çalışmalar büyük bir hız kazanmıştır Küresel karbon salınımlarının azaltılması için geliştirilen yöntemler; karbon yakalama ve depolama (carbon capture and storage) CCS teknolojileri olarak anılmaktadır. Bu yöntemler; yakma öncesi, yakma sonrası ve yakıtı oksitlendirme olmak üzere üç ana başlık altında toplanabilir. Adsorpsiyon, fiziksel ve/veya kimyasal absorpsiyon, membran ve kriyojenik (cryogenic) ayırma yöntemleri en yaygın kullanılan yanma sonrası CCS yaklaşımlarının başında gelmektedir. Gözenekli malzemeler de yanma sonrası akımlardan CO2’in fiziksel adsorpsiyon ile tutulmasında kullanılmaktadır. Ancak bu sistemlerin gerek seçimlilik gerekse döngüsel kullanım açısından zafiyetleri olduğu da bilinmektedir. Bu nedenle gözenekli malzemelerin CO2 ilgisi yüksek aminli gruplar ile modifiye edilmesi son yıllarda üzerinde çalışılan bir konu olmuştur. Hazırlanan bu derleme ile silika aerojellerin karbon tutma uygulamalarına yönelik güncel bilimsel çalışmalar taranmıştır. Derleme, silika arojellerin hazırlanması ve modifiye edilmesi, CO2 tutma başarımlarına yönelik yapılmış literatür çalışmaları ve gelecek uygulamaları olmak üzere başlıca üç kısımdan oluşmuştur. Sonuç olarak amin modifiye silika aerojellerin sahip oldukları üstün özelliklerle yanma sonrası süreçleri için ümit vaat eden malzemeler olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: Silika Aerojel, CO2 yakalama, Adsorpsiyon, süperkritik kurutma, Ortam basıncında kurutma

621-626

Authors: Mehmet İNEL1, Bayram Tanık ÇAYCI 2*, Hayri Baytan ÖZMEN3

Abstract Concrete strength is one of the most critical parameters that affect the seismic performance of reinforced concrete constructions. One of the common methods to determine the concrete compressive strength is to take core samples from structural members. However, the number of taken core samples-based on the size of the construction–is important for reliable results, especially in old constructions. This study aims to investigate the possibility of determination of the concrete compressive strength values of existing buildings using lower number of core samples than the required number of cores. For this purpose, experimental results of core samples taken from 148 slightly or moderately damaged reinforced concrete buildings during 2011 Simav Earthquake. Concrete compressive strength values based on 15 different sets obtained by using 50% and 70% of the core samples of each building are compared. The compressive strength values calculated from the sets were compared with the average compressive strengths of all core samples to investigate accuracy of estimation of compressive strength with using lower number of core samples. The study also investigates whether there is a significant difference between samples taken from a single story (i.e. ground story) compared to the whole building. It is concluded that the use of %50 of the required core samples is possible for the rapid assessment or large-scale field investigation studies when the obtained concrete strength is equal to or greater than 8 MPa. However, additional core samples to complete 70% of the code required samples are required for concrete strength values lower than 8 MPa. Öz Beton basınç dayanımı betonarme yapıların sismik performansını etkileyen en önemli parametrelerden birisidir. Taşıyıcı sistem elemanlarından karot numunesi alınması, basınç dayanımının tayininde kullanılan en yaygın yöntemlerden birisidir. Ancak yapı büyüklüğüne de bağlı olarak hesaplanan beton basınç dayanımı alınan karot sayısına göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle mevcut basınç dayanımının doğru şekilde tahmin edilebilmesi için optimum sayıda karot numunesi alınması büyük önem arz etmektedir. Gerçekleştirilen çalışmada bina mevcut beton dayanımının daha düşük sayıda karot numunesi ile tahmin edilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılmıştır. Bu kapsamda Simav depremi sırasında az ve orta hasarlı olarak belirlenen 148 binadan alınan karot numuneleri kullanılmıştır. Alınan karot numunelerinin %50’si ve %70’i rastgele seçilerek her bina için 15 farklı set oluşturulmuştur. Oluşturulan setlerden hesaplanan basınç dayanım değerleri ile tüm karot numuneleri için hesaplanan basınç dayanımları karşılaştırılarak daha az sayısa karot numunesi alınması durumunda mevcut dayanımın ne ölçüde tahmin edilebildiği incelenmiştir. Ayrıca beton basınç dayanımının katlara göre değişkenliği ve zemin kat gibi belirli bir katın bina basınç dayanımını ne ölçüde yansıttığı da incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde geniş ölçekli hızlı değerlendirme çalışmalarında ilgili yönetmeliklerce alınması gereken minimum karot sayısının %50’sinin kullanımın ortalama dayanımı 8 MPa’dan yüksek binalar için mümkün olduğu değerlendirilmektedir. Ortalama basınç dayanımı 8 MPa’dan daha düşük binalar içinse gerekli minimum karot sayısının %70’nin kullanılması mümkün görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Beton basınç dayanımı, Karot, Betonarme binalar

635-642

Authors: Ertuğrul Türker UZUN1*, Mutlu SEÇER2

Abstract Due to technical developments and wider range of applications in the steel structures, significance of the research on structural stability problems become forward. Lateral torsional buckling is a major problem especially for doubly symmetric I-shaped steel members subjected to flexure about their strong axis. If these members are not appropriately braced against lateral deflection and twisting, they are under the risk of failure by lateral torsional buckling prior to the reach their load carrying capacity. In this study, elastic lateral torsional buckling behavior of doubly symmetric I-shaped steel members under linear moment gradient is investigated considering a proposed method, several design standards and codes, approaches from the literature and finite element analysis. Proposed method herein is based on finite difference solution of lateral torsional buckling differential equation considering linear moment gradient. Different unbraced member lengths and various end moment values are considered in order to compare and evaluate these approaches in terms of critical moment and moment modification factor. Analysis results show that lateral torsional buckling is a key issue for doubly symmetric I-shaped steel members that are under flexure and it is reflected satisfactorily with the proposed method considering the design codes and standards, approaches from the literature and finite element analysis results. Öz Çelik yapılardaki teknik gelişmeler ve daha geniş uygulama alanları nedeniyle yapısal stabilite problemleri üzerine yapılan araştırmaların önemi artmaktadır. Yanal burulmalı burkulma, özellikle kuvvetli eksenlerinde eğilmeye maruz kalmış çift simetri eksenli I-kesitli çelik elemanlar için önemli bir sorundur. Bu elemanlar yatay yer değiştirme ve dönmeye karşı uygun bir şekilde desteklenmezlerse, yük taşıma kapasitelerine ulaşamadan önce yanal burulmalı burkulma riski altındadırlar. Bu çalışmada, farklı uç moment etkisi altındaki çift simetri eksenli I-kesitli çelik elamanların elastik yanal burulmalı burkulma davranışı, önerilen bir yöntem ile birlikte çeşitli tasarım standartları, literatürdeki yaklaşımlar ve sonlu eleman analizleri dikkate alınarak incelenmiştir. Burada önerilen yöntem, doğrusal değişen moment etkisi altında yanal burulmalı burkulma davranışını temsil eden diferansiyel denklemin sonlu farklar yöntemi ile çözümüne dayanır. Kritik moment ve moment düzeltme faktörü açısından bu yaklaşımları karşılaştırmak ve değerlendirebilmek için farklı yatay yönde tutulma uzunlukları ve çeşitli uç moment değerleri dikkate alınmıştır. Analiz sonuçları, yanal burulmalı burkulmanın, eğilme altında bulunan çift simetri eksenli I-kesitli çelik elemanlar için önemli bir konu olduğu ve önerilen yöntem ile tasarım standartları, literatürdeki yaklaşımlar ve sonlu elemanlar sonuçları ile karşılaştırıldığında sonuçların tatmin edici bir şekilde yansıtıldığını göstermektedir. Anahtar kelimeler: Yanal burulmalı burkulma, Çift simetri eksenli I-kesitli çelik eleman, Çelik yapı tasarımı, Moment düzeltme katsayısı

655-664

Authors: Talia Ekin TOKYAY SİNHA1*, Mehmet Yücel YETGİN2

Öz Bu çalışma yüksek sıcaklıktaki suyun göl ve rezervuar gibi akıntısız su kütlelerine verilmesini incelemektedir. Sayısal çalışmada PROBE isimli bir boyutlu (1B) sonlu hacim yazılımı kullanılmıştır. Yazılım, yüksek sıcaklıktaki suyun ve rüzgârın göl içindeki karışma süreçlerine etkisine, Koriolis etkisine ve güneş ışınımı etkisine açıklamalar getirmektedir. Bu koşullar termik santrallerdeki (kömür, doğalgaz, nükleer vb.) soğutma işlemleriyle alakalıdır. Mevsimsel doğal tabakalaşma ve termoklin oluşumu sayısal yöntemlerle ışık geçirim katsayısı, güneş ışınımı ve rüzgâr hızı kalibre edilerek gerçek bir göl için elde edilmiştir. Yapay bir göle su girişinde ve gölden su çıkışında oluşan termal tabakalaşma birçok durum için çalışılmıştır. Çalışma, yapay gölde, su giriş ve çıkışının kısa dalga ışınımı ve rüzgâr etkisi ile beraber düşey termal profile yaptığı etkiyi bir günlük (24 sa.’lik) süre için incelemektedir. 24 sa.’lik sonuçlar ortalama bir işlemci ve bilgisayar kullanılarak dakikalar içinde elde edilmiştir. Bu daha uzun vadedeki sonuçların kısa sürede elde edilebileceğini göstermiş ve bu tür kodların termal mühendislik uygulamalarında ne kadar kullanışlı olduğunu ortaya koymuştur. Anahtar kelimeler: PROBE, Termoklin, Termik santral soğutma sistemleri, Işık geçirim katsayısı, Güneş ışınımı Abstract This study focuses on release of high temperature water to still water bodies such as lakes and reservoirs. The numerical study is conducted using one dimensional (1D) finite volume code, PROBE. The code accounts for effect of high temperature water release, effect of wind over the lake in mixture processes, Coriolis’ effect and solar radiation. These conditions are relevant in cooling operations of thermal (coal, natural gas, nuclear etc.) power plants. Natural stratification and thermocline formation in a real lake is achieved by calibration of light extinction coefficient, solar radiation and wind velocity. The inflow and outflow of water to and from an artificial lake is studied under several scenarios when a thermal stratification exists. Study investigates the effect of inflow and outflow of water to an artificial lake under the effect of short wave radiation and wind for a period of one day (24 hours). Results for 24-hour simulations were obtained within minutes using an average processor and computer. This shows how such 1D models are viable tools in thermal engineering applications when long term results are required to be assessed in short time.

672-682

Authors: Abdullah MALTAŞ1*, Halit ÖZEN2, Abdulsamet SARAÇOĞLU3

Öz Trafik kazaları; ölüm, yaralanma ve maddi hasarların yanı sıra trafik tıkanıklıkları, yol güvenliğinde azalma, gürültü ve hava kirliliği gibi olumsuzluklara da neden olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2015 Küresel Yol Güvenliği Durum Raporu’na göre, trafik kazalarında yaralanma sonrası ölümlerin 2030 yılına kadar tüm ölüm nedenleri arasında yedinci sıraya yükseleceği öngörülmektedir. Bunun yanında, özellikle ülkemizin de yer aldığı gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere, ülke ekonomilerinde trafik kazalarından dolayı büyük miktarlarda ekonomik kayıplar da yaşanmaktadır. Trafik kazalarının azaltılması amacıyla, trafikte denetimlerin artırılması, yoldan kaynaklı kusurların giderilmesi, araç muayenelerinin sıklaştırılması, kaza önleme mekanizmalarının geliştirilmesi gibi çeşitli tedbirler alınmaktadır. Kazaların gerek şiddetinin gerekse sayısının azaltılmasında kaza kara noktaları olarak adlandırılan, trafik kazalarının yoğun bir şekilde yaşandığı kesimlerin tespiti ve iyileştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri’nden (CBS) yararlanılarak ağ tarama yöntemleri aracılığı ile kaza kara noktalarının tespiti yapılmakta ve bu yöntemlerin olumlu ve olumsuz yönlerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu amaçla, İstanbul D100 karayolunda, basit sıralama, hücre kaydırma ve maksimum nokta arama yöntemleri kullanılarak kavşak ve yol kesimleri ayrı ayrı sıralanmış ve kaza kara noktaları K-ortalama kümeleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Ağ tarama, Coğrafi bilgi sistemleri, İstanbul D100 karayolu, Kaza kara noktaları, K-ortalamalar Abstract Traffic accidents cause fatality, injury and property damage, as well as traffic congestion, road safety, noise, air pollution, and so on. According to Global Status Report on Road Safety published by World Health Organization (WHO) in 2015, deaths after traffic injuries are predicted to become the seventh leading cause of death by 2030. Besides, economic losses are occurred in large quantities in the developing economies like our country, due to traffic accidents. Various precautions are taken to reduce traffic accidents, such as increasing the number of traffic controls, eliminating road-related defects, increasing the frequency of vehicle inspections, and developing accident prevention mechanisms. In order to reduce the severity and the number of accidents, it has importance to identify and improve the zones called accident black spots where traffic accidents have occurred frequently. In this study, it is aimed to determine accident black spots by using Geographical Information Systems (GIS) and network screening methods and reveal the positive and negative aspects of these methods. For this purpose, the intersections and road segments at İstanbul D100 highway were sorted separately using simple ranking, sliding window and peak searching methods and accident black spots are determined using the K-means clustering method.

692-699

Authors: Güray SALİHOĞLU1*, Zehra POROY2, Nezih Kamil SALİHOĞLU3

Öz Bursa kentinde uygulanan katı atık yönetim modeli, kentin atık yönetim ihtiyaçlarına yanıt verirken, her faaliyet gibi aynı zamanda çevre üzerinde bir yük oluşturmaktadır. Bu çalışmada Bursa’da kentsel katı atık yönetiminden kaynaklanan çevresel yükün analiz edilmesi ve bu yükü azaltmak için yapılması gerekenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında çevresel yük, yaşam döngüsü değerlendirmesi (YDD) ve deponi gazı etki modellemesi ile analiz edilmiştir. Uygulanan YDD sürecinde kentsel katı atığın yönetimi boyunca izlediği toplama, taşıma, aktarma istasyonuna iletilme, düzenli depolama alanında depolanma ve oluşan gazdan enerji eldesi süreçleri sistem sınırlarına dahil edilmiştir. YDD çalışması için SimaPro 8.5.0 yazılımı, deponi gazının değerlendirilmesi için EPA LandGem Modeli kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda Bursa’da bir yılda deponi gazından enerji üretim tesisiyle azaltılan toplam emisyonun yaklaşık 0,5 milyon ton karbondioksit eşdeğeri düzeyinde, bir yılda depolama yoluyla bertaraf edilen kentsel atığın küresel ısınmaya katkısının ise yaklaşık 44 milyon ton CO2 eşdeğeri düzeyinde olduğu görülmüştür. Katı atık yönetiminin kirli sis (smog) oluşumuna katkısı yaklaşık 55 milyon ton O3 eşdeğeri, ozon tabakasındaki incelmeye katkısı 647 kg CFC-11 eşdeğeri, kanserojen madde oluşumuna katkısı 22.5 CTUh ve solunum etkisi 1732 ton PM10 eşdeğeri olarak hesaplanmıştır. Anahtar kelimeler: Karbon ayak izi, Deponi gazı, Enerji eldesi,Atık taşıma Abstract Solid waste management model of the city of Bursa that responds to the waste management needs of the city creates a burden on the environment, like every other activity. The purpose of this study was to analyze the environmental burden arising from municipal solid waste management in Bursa and to determine the necessary steps to be taken to reduce this. Environmental burden was analyzed by using life cycle assessment (LCA) approach and landfill gas impact modeling. Municipal waste management steps, namely collection and transport, transport to transfer station, landfilling, energy conversion from landfill gas, were included into the system boundaries in LCA. SimaPro 8.5.0 software was used for the LCA study, and EPA LandGem model was employed for the assessment of the impact by landfill gas. The findings of the study showed that the emissions reduced by the landfill gas to energy plant in one year is approximately 0.5 million ton CO2 equivalent, and the contribution of municipal waste, which is mainly managed by landfilling, to the global warming in one year is approximately 44 million ton CO2 equivalent. The approximate contribution of municipal waste management to smog formation was calculated as 55 million ton O3 equivalent, the contribution to depletion of ozone layer was 647 kg CFC-11 equivalent, and to carcinogenic substance formation was 22.5 CTUh. Its inhalation impact was found as 1732 ton PM10 equivalent.

705-710

Authors: Ebru ÇOKAY1*

Abstract Atrazine (ATZ) which is a triazine herbicide can be used for the control weeds on agricultural land and it is classified as an endocrine disrupting pesticide. ATZ is persistent in water and soil due to its half-life and slow degradation by means of sunlight and microorganism. The heterogeneous Fenton process is an effective technique for degrading atrazine because of the oxidation and adsorption of pollutants by hydroxyl radical. The hydroxyl radical formation has been accelerated by addition of hydrogen peroxide and magnetite. heterogeneous Photo-Fenton like oxidation were executed to remove atrazine in this study. Effects of independent variables namely the concentrations of atrazine, hydrogen peroxide and magnetite on atrazine removal efficiency were investigated by using the surface response analysis. Atrazine degradation was completely achieved with an hour. Optimal H2O2/Magnetite/ATZ ratio resulting by optimum atrazine removal efficiency (97.5%) was determined as 10/5/0.7, respectively. Öz Atrazin (ATZ) triazin herbisit olup tarım arazileri üzerindeki kontrol bitkileri için kullanılmaktadır. Endokrin bozucu bir pestisit olarak sınıflandırılmaktadır. ATZ, yarı ömrnün uzun olması, güneş ışığı ve mikroorganizma ile parçalanması yavaş olması nedeni ile nedeniyle su ve toprakta kalıcıdır. Heterojen Fenton prosesi ile kirletici maddelerin hidroksil radikali ile oksitlenmesi ve adsorpsiyonu mümkün olup atrazinin parçalanması için etkili bir yöntemdir. Hidroksil radikal oluşumu hidrojen peroksit ve manyetit kullanımı ile artırılabilmektedir. Bu çalışmada atrazini giderebilmek için heterojen Foto-Fenton benzeri oksidasyon yöntemi uygulanmıştır. İstatiksel yöntemi olan yüzey yanıt yönteminde; atrazin, hidrojen peroksit ve manyetit konsantrasyonlarının bağımsız değişkenlerin atrazin giderme verimi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Atrazinin tamamen parçalanması bir saatlik reaksiyon süresinde gerçekleştirilmiştir. Optimum H2O2/Manyetit/ATZ oranı 10/5/0.7 olarak belirlenmiştir ve optimum oranda atrazin giderme verimi %97.5 olarak elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Atrazin, Heterojen foto-fenton benzeri oksidasyon, Box-Behnken

718-733

Authors: Murat Mert OTUZALTI1, Nuriye ALTINAY PERENDECİ2*

Öz Arıtma çamurlarının stabilizasyonunda kullanılan ve net enerji üretimi ile ön plana çıkan anaerobik çürütme proseslerinin modellenmesi konusunda literatürdeki mevcut çalışmalar proses ve model kompleksliği nedeniyle oldukça sınırlı sayıdadır. Güvenilir dinamik modellenme yaklaşımları; prosesin izlenmesi, proses dinamiğindeki temel mekanizmaların daha iyi anlaşılması ve tanımlaması ile proses davranışının tahmin edilmesine, kontrol algoritmalarının geliştirilmesine ve dizaynın kolaylıkla yapılmasına yönelik önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada; arıtma çamurlarının anaerobik çürütülmesi ile stabilizasyonu ve anaerobik çürütme prosesinin modellenmesinde kullanılan basit substrat karakterizasyon modelleri, ara substrat karakterizasyon modelleri ve ileri düzey substrat karakterizasyon modelleri tanıtılmıştır. Son olarak, Anaerobik Çürütme Modeli (ADM1), ADM1 uygulamaları ve modifikasyonları ve arıtma çamurlarının ADM1 ile modellenmesi konusunda literatürde mevcut çalışmalar detaylı olarak incelenmiştir. Anahtar kelimeler: ADM1, Anaerobik çürütme, Arıtma çamuru, Modelleme Abstract Due to the process and model complexity, number of available modelling studies in literature related to anaerobic processes used for the stabilization of sewage sludge are limited. Reliable dynamic modelling approaches provides important information about monitoring the process, prediction of process behavior by better understanding and defining mechanisms of process dynamic, developing the control algorithms and designing easily. In this study, basic substrate characterization models, secondary substrate characterization models and advanced level substrate characterization models are introduced which are used in modelling of stabilization of sewage sludge via anaerobic digestion along with the process of anaerobic digestion. Finally, available studies in the literature are summarized in detail related to Anaerobic Digestion Model (ADM1), ADM1 applications and modifications, and modelling of sewage sludge via ADM1.

748-763

Authors: Adil ÖZDEMİR1*

Öz Bu makale, Hasanoğlan (Ankara) bölgesinin organik hidrojeokimyasal, iyot jeolojisi ve tektonik özellikleri incelenerek bölgenin petrol ve doğalgaz potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik bir çalışmadır. Çalışma, üç aşamada yürütülmüştür. Birinci aşamada, bölgenin stratigrafik ve tektonik ilişkilerini konu alan öncel çalışmalar incelenmiştir. Böylece, organik hidrojeokimyasal ve jeofizik değerlendirmeler için gerekli olan veriler derlenmiştir. İkinci aşamada, manyetik ve bölgesel gravite haritaları hazırlanarak çalışma alanındaki tektonik yapıların özellikleri incelenmiş ve olası petrol kapanı belirlenmiştir. Son aşamada ise, elde edilen tüm veriler birlikte yorumlanarak Hasanoğlan bölgesinin petrol ve doğalgaz potansiyeli değerlendirilmiştir. Bölgedeki su kaynaklarından alınan su numunelerinde yapılan TPH (Toplam Petrol Hidrokarbonları) analizlerinde, n-alkan hidrokarbonlar tespit edilmiştir. Su numunelerindeki n-alkanların tamamı, ham petrol (petrojenik) hidrokarbonlarıdır. Olgun petrol hidrokarbonları içeren ve iyotça zengin suların varlığı nedeniyle, bölge yüksek petrol ve doğalgaz potansiyeline sahiptir. Anahtar kelimeler: Hasanoğlan, Karakaya karmaşığı, Petrol ve doğalgaz potansiyeli, TPH (Toplam Petrol Hidrokarbonları), Organik hidrojeokimya, iyot Abstract This article is a study to evaluate the oil and gas potential of the region by investigating the organic hydrogeochemical, iodine geology and tectonic characteristics of Hasanoğlan (Ankara) region. The study was conducted in three steps. In the first step, preliminary studies on the stratigraphic and tectonic relations of the region have been examined. Thus, the data required for organic hydrogeochemical and geophysical evaluations are compiled. In the second step, aeromagnetic and regional gravity maps were prepared and the possible oil trap and characteristics of the tectonic structures in the study area were determined. In the last step, all data are evaluated and oil and gas potential of Hasanoğlan region is interpreted. TPH (Total Petroleum Hydrocarbons) analysis results of water samples showed n-alkane hydrocarbons. All n-alkanes in water samples are crude oil (petrogenic) hydrocarbons. Due to the presence of mature petroleum hydrocarbons and iodine-rich waters, the region has high oil and gas potential.

768-774

Authors: Koray ULAMIŞ1*

Öz Kuvvetli yer hareketi incelemelerinde genlik, en büyük yatay yer ivmesi ile spektral parametreler sismik açıdan tehlikeli alanlarda yapı dizaynında kullanılan temel bileşenlerdir. Bu çalışmada, bir çok aktif fayın kesişme noktasında yer alan Ankara çevresindeki ivme kayıtları derlenerek, sıvılaşma ve sismik şev duraylılığında da kullanılan Arias şiddetinin değişimi incelenmiştir. Büyüklüğü 4.0’den büyük olan deprem kayıtları incelenerek, özellikle odak noktası Ankara şehir merkezine en yakın olan 27 Aralık 2007 Bala depremi kayıtları dikkate alınmıştır. Bu depremin ana şoku Ankara ilinin batısında, yeni yerleşimlerin bulunduğu yerlerde yoğun şekilde hissedilmiştir. Ayrıca; Afyon-Dinar (1995) ile Çay (2002) depremleri, Düzce (12 Kasım 1999) depremi, Çankırı-Orta (2002) depremi ve Eskişehir’ de 2014 ve 2015 yıllarında kaydedilmiş olan iki adet deprem incelenerek çalışmanın kapsamına alınmıştır. Kuvvetli yer hareketi incelemelerinde, özellikle depremin toplam süresi ve frekans içeriğinin dikkate alındığı Arias şiddetinin kayıtçılardaki zamana bağlı değişimi hesaplanarak enerji boşalım süreleri belirlenmiştir. Kaya ve zemin için geliştirilen eşitliklerin farklı fay türlerine göre gerilme azaltma değerleri de değerlendirilerek, Ankara ve yakın çevresi için dizayn Arias şiddeti belirlenmiştir. Ankara’ya 50 km ve 100 km mesafede oluşacak bir depremde en yüksek Arias şiddeti 0.2 m/s ve 0.1 m/s elde edilmiştir. Elde edilen değerlerin sıvılaşma ve sismik şev duraylılığı çalışmalarında kullanılması için daha detaylı çalışmalar yapılmalıdır. Anahtar kelimeler: Deprem, Arias şiddeti, Azalım, Ankara Abstract The amplitude, peak ground acceleration and spectral ordinates are the main components of strong ground motion investigation for design within seismic regions. In this study, variation of Arias intensity as used for liquefaction and seismic slope stability was extracted from the acceleration records for the city of Ankara, whicih is located at the conjunction of several active faults. The study included the earthquake records with magnitudes greater than 4.0 with particular emphasis on December 27th 2007 Bala earthquake, since the epicenter of such earthquake is closest to Ankara. The mainshock of Bala earthquake was felt strongly around western Ankara, especially nearby new residential areas. Earthquakes of Afyon-Dinar (1995), Çay (2002), Düzce (November 12 1999), Çankırı-Orta (2002) and two earthquakes recorded at 2014 and 2015 within Eskişehir city were also included. Arias intensity includes the total duration and frequency content of earthquake when compared to peak ground acceleration. The variation of Arias intensity was calculated in order to determine the main energy release durations. Attenuation of Arias intensity was obtained based on the distance between the study area and recorder stations. The design Arias intensity value for central Ankara was attained including the stress drop for different fault types for rock and soil conditions. Peak Arias Intensities for 50 km and 100 km around Ankara are 0.2 m/s and 0.1 m/s. More detailed studies should be implemented to employ such values for liquefaction and seismic slope stability.

785-793

Authors: Fatma Figen ALTINOĞLU1*

Öz Gömülü yeraltı yapılarının yerlerinin ve sınırlarının belirlenmesi, yerbilimlerinde önemli bir problemdir. Sınır belirleme yöntemleri olarak bilinen birçok süzgeç, potansiyel alan verileri uygulamalarında kullanılmaktadır. Bu çalışmada, önce yapay olarak oluşturulan yeraltı modeline süzgeçler uygulanmıştır. Elde edilen sonuçların yorumlanmasıyla, yöntemlerin becerisi tartışılmıştır. Gerçek arazi verisi uygulamasında, Doğu Anadolu bölgesinde yer alan, Elazığ ili ve çevresini içine alan bölgenin, Bouguer gravite anomali verisine sınır belirleme yöntemlerinin uygulanmasıyla, bölgedeki ana faylar ve fay sistemleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bölgenin hakim tektonik yapıları olan Doğu Anadolu fayı ve Güney Doğu Anadolu fayı başarılı bir şekilde belirlenmiştir. Bunun yanında çalışma alanının kuzey kesiminde Elazığ ili ve Elazığ-Pertek-Akpazar arasında yaklaşık D-B ve GB-KD uzanımlı çizgisellikler belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Sınır belirleme yöntemleri, Gravite, Çizgisellik, DAFZ, Elazığ ili ve çevresi Abstract Defining the location and boundary of the buried features is an important task in earth science. Many filters, known as edge detection methods, are used in potential field data applications. In this study, the filters were firstly applied to a synthetically generated model. The result maps obtained by using the methods to the gravity anomaly of the model were compared and the skill of the methods were discussed. In the real data application, main faults and fault systems in the region have been tried to be determined by applying the boundary detection methods to the Bouguer gravity anomaly data of Elazığ province and its surroundings in Eastern Anatolia region. The East Anatolian fault and the South East Anatolian fault, which are the dominant tectonic structures of the region, have been successfully determined. In addition to this, approximately E-W and SW-NE extensional lineaments were determined between Elazığ province and Elazığ-Pertek-Akpazar in the northern part of the study area.

519-524

Authors: Sultan ALDIRMAZ ÇOLAK1*

Abstract In this paper, we analyze the impact of the small cell user density on the power consumption and the number of served users by the macro cell and small cells. It is assumed that users are distributed uniformly in all coverage area with different density and small cell user density is related linearly with macro cell user density. In the simulations, three different mean values are chosen, where the power consumption and the number of served users by the macro cell and small cells are investigated according to these values. The simulation results show that small cells with low mean value enable to save more power. When user density of macro cell is λ_0=5x〖10〗^(-4) and mean value of small cell user density equals to 15, saved power by using the small cells sleeping technique is 695 Watts. When〖 λ〗_0=10x〖10〗^(-4)this saved power decreases to 372 Watts. Similarly, as the mean value of the small cell user density increases, the power gain obtained by the algorithm decreases. Bu çalışmada, küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun güç tüketimi ve makro ve küçük hücreler tarafından servis verilen kullanıcı sayısı üzerindeki etkisi analiz edilmektedir. Kullanıcıların tüm kapsama alanında düzgün dağılımlı olarak konumlandığı ve küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun makro hücre kullanıcı yoğunluğu ile doğrusal olarak ilişkili olduğu varsayılmıştır. Benzetimlerde, üç farklı ortalama değer seçilmiş ve bu değerlere göre güç tüketimi ve makro hücre ve küçük hücreler tarafından servis verilen kullanıcı sayısı incelenmiştir. Benzetim sonuçları, düşük ortalama değere sahip küçük hücrelerin yüksek tasarruf gücü sağladığını göstermektedir. Makro hücrenin kullanıcı yoğunluğu λ_0=5x〖10〗^(-4) ve küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun ortalama değeri 15 olduğunda, küçük hücre uyutma tekniği kullanılarak elde edilen kazanç 695 Watt’tır. λ_0=10x〖10〗^(-4) olduğunda ise 372 Watt’a düşmektedir. Benzer olarak küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun ortalama değeri arttıkça algoritma ile elde edilen güç kazancı azalmaktadır. Öz Bu çalışmada, küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun güç tüketimi ve makro ve küçük hücreler tarafından servis verilen kullanıcı sayısı üzerindeki etkisi analiz edilmektedir. Kullanıcıların tüm kapsama alanında düzgün dağılımlı olarak konumlandığı ve küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun makro hücre kullanıcı yoğunluğu ile doğrusal olarak ilişkili olduğu varsayılmıştır. Benzetimlerde, üç farklı ortalama değer seçilmiş ve bu değerlere göre güç tüketimi ve makro hücre ve küçük hücreler tarafından servis verilen kullanıcı sayısı incelenmiştir. Benzetim sonuçları, düşük ortalama değere sahip küçük hücrelerin yüksek tasarruf gücü sağladığını göstermektedir. Makro hücrenin kullanıcı yoğunluğu λ_0=5x〖10〗^(-4) ve küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun ortalama değeri 15 olduğunda, küçük hücre uyutma tekniği kullanılarak elde edilen kazanç 695 Watt’tır. λ_0=10x〖10〗^(-4) olduğunda ise 372 Watt’a düşmektedir. Benzer olarak küçük hücre kullanıcı yoğunluğunun ortalama değeri arttıkça algoritma ile elde edilen güç kazancı azalmaktadır. Anhtar kelimeler: Heterojen ağlar, Kullanıcı yoğunluğu, Küçük Hücre, Makro hücre, Trafik aktarımı

532-538

Authors: Ahmet AKBULUT1* , Aykut KALAYCIOĞLU2

Öz Bu çalışmada makro hücrelerin yanında çok daha düşük iletim gücüne sahip femto hücrelerin bulunduğu bir heterojen LTE ağında genetik algoritma eniyileme yöntemi kullanılarak femto hücreler için bir güç yönetimi önerilmektedir. Elde edilen benzetim sonuçları femto hücreler için güç kontrolünün indirme yolu yönünde girişimin bozucu etkilerinin azaltılmasında önemli rol oynadığını göstermektedir. Benzetimlerde femto hücre baz istasyonlarının iletim gücü sabit tutulduğundaki durum ile eniyileme yapıldığındaki sonuçlar kıyaslanmıştır. Eniyileme sonucunda, femto hücre kullanıcılarının sahip olduğu sinyal-girişim ve gürültü oranında hissedilir bir başarım kaybı olmamaktadır. Buna karşın önerilen güç yönetimi sayesinde femto hücre baz istasyonlarının iletim gücünde %50’ye yakın azalma sağlanabilmektedir. Anahtar kelimeler: Femto hücre, Girişim yönetimi, Güç yönetimi, Genetik algoritma, Optimizasyon Abstract In this study, a power management scheme using genetic algorithm optimization method in a heterogeneous LTE network in which there exists femtocells having a low transmission power among macrocells is proposed. The simulation results show that power management for femtocells in the downlink direction plays an important role in reducing the degrading effects of the interference. In the simulations, the results of keeping fixed transmission power of femtocell base stations situation are compared with that of performing optimization case. There is no observable performance loss in the femtocell user's signal-interference and noise ratio due to the power management optimization. On the contrary, almost 50% transmission power decrease of femtocell base station can be provided by means of the proposed power management scheme.

546-552

Authors: Osman DEMİRCİ1 , Burcu Acar DEMİRCİ2* , Sezai TAŞKIN3

Öz Üretim adetlerindeki artışlar ve bununla birlikte daha yüksek kaliteli ürün talebi, doğrudan insana bağımlı olmayan ve sürekli tekrarlayan işler için otomatik sistem ihtiyacını oluşturmuştur. Bu çalışma binek, hafif ve ağır ticari araçlarda kullanılan aküler için geliştirilen test sonrası hücresel hata tespiti ile ilgilidir. Araçlarda kullanılan aküler genellikle 12 V'luk bir terminal gerilimine sahiptir. Birbirlerine seri bağlı 6 hücreden oluşurlar. Üretim sahasında aynı hat grubunda üretilen akülerin hücreleri arasında dahi üretim süreci parametrelerinden dolayı zaman zaman elektriksel ve mekanik farklılıklar gözlemlenebilmektedir. Hücreler arasındaki bu farklılıklar; farklı iç dirençlere, kapasite ve çevrim ömrü gibi performans sorunlarına neden olmaktadır. Üstelik bu farklılıklar tahribatlı akü problem analizlerinde de zaman alıcı bir süreci gerektirmektedir. Bu gibi problemleri gidermek amacıyla akünün her bir hücresinin performans durumunu tespit eden bir hücresel ölçüm sistemi gereksinimi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, aküler EN 50342-1 Akü Elektrik Test Standardına göre test edilmiştir. Geliştirilen sistem için LabVIEW™ programı kullanılmıştır. Anahtar kelimeler: Akü, Veri toplama, EN 50342-1 standart Abstract Increases in production volumes and higher quality product demands have led to the need of automated systems for continuously recurring tasks that are not directly dependent on people. This study is related to battery cell fault diagnosis system which is developed for passenger cars, light and heavy commercial vehicles. The battery used in vehicles commonly has a terminal voltage of 12 V. The battery consists of 6 cells connected to each other in series. Electrical and mechanical differences can be observed from time to time due to the production process parameters. These differences between cells cause performance problems including different internal resistances, capacity and cycle life. Moreover, these differences also require a time-consuming process in destructive battery problem analysis. So as to overcome such problems, a battery cell measurement and fault diagnosis system are required. In this study, batteries are tested according to the EN 50342-1 Battery Electrical Test Standard. The developed system user interface is designed with the LabVIEWTM program.

560-570

Authors: Barış BIDIKLI1*

Öz Değişken hızlı rüzgâr türbinlerinin rotor hızını uygun bir şekilde denetlemek, enerji üretimini ve güç verimliliğini eniyilemek için başvurulabilecek yöntemlerden bir tanesidir. Bu çalışmanın temel hedefi değişken hızlı rüzgâr türbinlerinin rotor hızı denetimini sağlayabilecek yapıda özgün bir doğrusal olmayan dayanıklı ve uyarlamalı denetleyici tasarlamaktır. Değişken hızlı rüzgâr türbinlerinin mekanik ve elektrik yapıları incelendiğinde geri adımlamalı denetim tasarımı yaklaşımının bu tip sistemler için denetleyici tasarımı gerçeklemeye oldukça uygun olduğu tespit edilmiştir. Bu durum göz önünde bulundurularak bu çalışmada sunulan denetleyici yapısı geri adımlamalı denetim tasarımı yaklaşımı kullanılarak tasarlanmıştır. Denetleyicinin dayanıklı yapısı sistem modeli ve parametreleri hakkında herhangi bir bilgiye ihtiyaç duyulmaksızın denetim hedefine ulaşmaya olanak sağlarken, uyarlamalı yapısı ise denetim esnasında parametrik belirsizlikleri telafi edebilmektedir. Tasarlanan denetleyicinin kuramsal çözümlemesi Lyapunov-tabanlı bir yöntemle tamamlanarak çalışmada sunulmuştur. Elde edilen sonuçlar, tasarlanan denetleyicinin başarımının kuramsal bir ispatı niteliğindedir. Tasarımın başarımını daha net bir şekilde ortaya koymak için ise takip rotası olarak farklı rotor hızı senaryoları kullanılan benzetimler yapılmış ve bu benzetimlerin sonuçlarına çalışmada yer verilmiştir. Anahtar kelimeler: Değişken hızlı rüzgâr türbinleri, Doğrusal olmayan denetim, Dayanıklı uyarlamalı denetim, Geri adımlamalı denetim Abstract Controlling the rotor speed of variable speed wind turbines properly is one of the most appropriate methods to optimize the energy production and power efficiency of these type of energy production systems. Designing a novel nonlinear robust adaptive controller that is able to provide the rotor speed control of variable speed wind turbines is the main purpose of this study. It was identified that the backstepping control design technique is a feasible way to design a controller for variable speed wind turbines when their mechanical and electrical subsystems are considered. The control design presented in this study is designed via backstepping control design approach by considering this issue. Robust structure of the designed controller provides that it reaches control purpose without using any information about system model and its parameters while it adaptive structure compensates the parametric uncertainties during the control process. Lyapunov-based arguments are used to complete the theoretical analysis of the designed controller. Results of this analysis theoretically prove that the designed controller is able to reach the control purpose. Additionally, performance of the designed controller is demonstrated via numerical simulation results that are realized by considering different desired rotor speed scenarios.

577-585

Authors: Doğan Can SAMUK1* , Fatih Mehmet NUROĞLU2

Öz Artan nüfus ve gelişen sanayi ile birlikte elektrik enerjisi ihtiyacı günden güne artmaktadır. Bu talebin karşılanması için yeni üretim tesisleri birincil enerji kaynaklarına yakın yerlerde kurulmakta ve iletim şebekesi ile tüketim merkezlerine taşınmaktadır. Özellikle üretim ve tüketim merkezleri arasındaki mesafenin uzun olduğu yerlerde güç transfer kapasitesinin azalması ve güç açısı değerinin büyümesi problemlere neden olmaktadır. Bu bağlamda uzun iletim hatlarında iletilen aktif gücü artırmak için seri kapasitörler kullanılmaktadır. Seri kapasitörlerin, paralel hatlar arasında yük paylaşımına olanak sağlaması ve sistemin geçici hal kararlılığını artırmaya yardımcı olması şebekeye sağladığı diğer olumlu katkılardır. İletim hatlarına olan bu katkılarının yanında seri kapasitörlerin sistemde koruma görevini yerine getiren mesafe koruma rölelerinin çalışmasını olumsuz etkilediği bilinmektedir. Bu çalışmada, seri kapasitörün yüksek gerilimli uzun iletim hatlarının yüklenmesine, şebekenin geçici hal kararlılığına ve mesafe koruma rölelerinin çalışmasına etkisini incelenmek üzere Digsilent PowerFactory programında örnek bir test sistemi oluşturulmuştur. Test sistemi üzerinde yük akış ve kısa devre analizleri yapılarak seri kapasitörlerin iletim sistemi üzerine olumlu ve olumsuz etkileri incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Seri kapasitör, Mesafe koruma rölesi, Yük akış analizi, Kısa devre analizi, Digsilent powerfactory Abstract Electrical energy need is increasing day by day along with the developing industry and growing population. New generation facilities are established near the primary energy sources to meet the demand. The generated energy is transported to the load location by transmission lines. Decrease of the power transfer capacity and great value of the power angle cause some problems, especially at the long-distanced places between the generation and the load location. In this context, series capacitors are used to increase transfer capacity on long transmission lines. It is also known that the series capacitors allow load sharing between the parallel lines and improve transient stability of the network. In addition to these positive contributions to the network, the series capacitor affects operation of the distance relay negatively. In this study, a sample test system is modeled by using Digsilent PowerFactory software in order to investigate the effect of series capacitor on loading of long transmission lines, transient stability of the network and operation of distance protection relays. Load flow and short circuit analysis were performed on the test system. The advantages and disadvantages of the series capacitors on the transmission system were investigated.

596-602

Authors: Ali SAGLAM1* , Nurdan AKHAN BAYKAN2

Abstract Binary classification is used to distinguish some of the data elements from others in a meaningful way according to certain characteristics. Supervised classification techniques often use the ground-truth data, which assists to determine the distinctive characteristics of the elements to be extracted from the data. These techniques also generate new features for all of the data using the current features in accordance with the ground-truth data. One of the purposes of generating new features is to polarize the data elements (to be extracted and others) toward the separate pools on a coordinate axis for binary classification. In this way, the binary classification process is easy using only a threshold value on the axis. In this work, the Linear Discriminant Analysis (LDA) is used to polarize the data and a threshold selection algorithm is proposed, which use the harmonic mean F-score values of the binary classification outputs resulting from some specific threshold values. The key condition in the proposed method is that the most suitable threshold must give the best classification score (F-score value) and other threshold values must give lower classification scores as they become distant from the best threshold value (move away toward the ends of the axis). The proposed method is experimented for binary classifications of some meaningful elements on a remote sensing image taken from a 2D semantic labelling dataset that has the ground-truth images. The proposed method convergences the best threshold value continuously in logarithmic time. Öz İkili sınıflandırma, veri elemanlarından bir kısmını belirli karakteristiklerine göre diğerlerinden anlamlı bir şekilde ayırmak için kullanılmaktadır. Denetimli sınıflandırma teknikleri ise genellikle veriden çıkarılacak elemanların ayırt edici karakteristiklerini belirlemeye yardımcı olan referans veriyi kullanmaktadır. Bu teknikler aynı zamanda mevcut özellikleri kullanarak bütün veri için referans veriye uygun olarak yeni özellikler oluşturmaktadır. Yeni özellikler oluşturmanın amaçlarından birisi de çıkarılacak veri elemanlarını ve diğerlerini ikili sınıflandırma için bir koordinat ekseni üzerinde ayrı kutuplara doğru kutuplaştırmaktır. Bu şekilde, sadece bir eksen üzerinde eşik değeri kullanarak, ikili sınıflandırma işlemi kolaylaşmaktadır. Bu çalışmada, veriyi kutuplaştırmak için doğrusal ayrıştırma analizi (DAA) kullanılmış ve bazı belirli eşik değerleriyle elde edilen ikili sınıflandırma çıktılarının harmonik ortalama F-score değerlerini kullanan bir eşik değeri belirleme algoritması önerilmiştir. Önerilen metottaki anahtar durum, en uygun eşik değeri en iyi sınıflandırma başarısını (F-score değerini) vermeli ve diğer eşik değerleri en iyi eşik değerinden uzaklaştıkça (eksenin iki ucuna doğru ilerledikçe) daha düşük sınıflandırma başarısını vermelidir. Önerilen metot, referans görüntüleri de içeren bir 2D anlamsal etiketleme veri kümesinden alınan bir uzaktan algılama görüntüsü üzerinde bazı anlamlı verilerin ikili sınıflandırması için uygulanmıştır. Önerilen metot en iyi eşik değerine sürekli zamanlı olarak belirlenen örnekleme sayısına ve sonlanma ölçütüne göre logaritmik zamanda yakınsamaktadır. Anahtar kelimeler: Sınıflandırma, Eşik değeri, DAA, F-score

615-620

Authors: Murat Can TEKİN1 , Volkan TUNALI2*

Öz Kurumsal şirketlerde, yazılımlardaki hatalar ve değişiklik talepleri genellikle bir talep yönetim sistemi üzerinden Bilgi Teknolojileri (BT) birimine iletilir. Bu sistemde yer alan öncelik bilgisi BT birimi için kritik öneme sahiptir. Ancak, talebi giren kişilerin inisiyatifine bırakılan öncelik kararı her zaman gerçekçi olmamaktadır. Örneğin, kritik olmayan ve düşük öncelikli bir değişiklik talebi yüksek öncelikli olarak girilebilmekte, bu da hatalı planlama ve müşteri memnuniyetsizliği ile sonuçlanabilmektedir. Bu çalışmada, iç müşteri talepleri metin madenciliği yöntemleriyle sınıflandırılarak taleplerin önem derecesi tahmin edilmeye çalışılmıştır. Sistemin eğitimi ve testi için kurumsal bir şirketin talep yönetim sisteminden alınan kayıtlar kullanılmıştır. Ham metin formundaki talep verisi üzerinde temizlik ve önişleme işlemlerinin ardından, doküman-terim matrisinin oluşturulmasında TF-IDF (Terim Frekansı – Ters Doküman Frekansı) ağırlıklandırma yönteminden yararlanılmıştır. Oluşturulan veri seti üzerinde çeşitli sınıflandırma algoritmaları test edilmiş ve en yüksek başarım %54.1 F-Skoru ile Sequential Minimal Optimization algoritmasıyla elde edilmiştir. Ayrıca, aşırı örnekleme yoluyla sınıfların dengeli hale getirildiği veri seti üzerinde ise en yüksek başarıma %74.5 F-Skoru değeri ile Random Forest algoritmasıyla ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Yazılım mühendisliği, Talep önceliklendirme, Yapay öğrenme, Metin sınıflandırma, Random forest Abstract In corporations, software issues and software change demands are forwarded to the Information Technology (IT) unit via a demand management system. The priority information in this system has critical importance to the IT unit. However, the priority decision that is left to the individuals who create the demand records may not always be realistic. For instance, a non-critical and low-priority demand may be created with the highest priority, and this may lead to faulty planning and eventually to customer dissatisfaction. In this work, internal customer demands were classified using text mining techniques and their priorities were predicted. The system was trained and tested with the records extracted from the demand management system of a corporation. After cleaning and preprocessing the raw textual demand data, TF-IDF (Term Frequency – Inverse Document Frequency) weighting scheme was used when creating the document-term matrix. Several classification algorithms were tested on the data set generated, and the highest performance was obtained by Sequential Minimal Optimization algorithm with 54.1% F-Score. In addition, on the dataset made balanced with oversampling technique, the highest performance was achieved by Random Forest algorithm with 74.5% F-Score.

373-386

Authors: Murat ÜNVERDİ1 , Hasan KÜÇÜK2*

Öz Bu çalışmada Taguchi yöntemi ve Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği kullanılarak tasarlanan, havadan havaya, küçük kapasiteli (50-200 m3/h) bir ısı geri kazanım cihazındaki, çapraz akışlı levhalı ısı değiştiricilerin ısıl ve hidrolik performansları karşılaştırılmıştır. Akış etkenliği ve duyulur ısıl etkenliği yüksek olacak şekilde tasarlanan levhalı ısı değiştiricilerin; alt kanal sayısı, kanal yüksekliği, ortalama hava akış hızı ve levha malzemesi değişkenleri belirlenmiştir. Akış etken ve ısıl etken levhalı ısı değiştiricilerde, değişkenler ve değişkenlerin ikinci dereceden etkileşimlerinin dahil edildiği akış etkenliği ve geri kazanılan ısıl güç için denklemler çoklu regresyon analizi ile türetilmiştir. 3-boyutlu levhalı ısı değiştiricilerin farklı hacimsel debilerdeki performansları, sonlu hacimler tabanlı ANSYS/Fluent kullanılarak karşılaştırılmıştır. Levhalı ısı değiştirici tasarımında en etkili değişkenlerin; kanal yüksekliği ve ortalama hava akış hızı olduğu belirlenmiştir. Isıl etken modelde, ortalama %50 daha fazla ısının geri kazanıldığı ve ısıl etkenliğin ortalama %35 daha yüksek olduğu; akış etken modelde ise ortalama 2.5 kat daha az basınç düşümü ve akış etkenliğinin ortalama %10 daha yüksek olduğu görülmüştür. Geri kazanılan ısıl güç ve akış etkenliği birlikte değerlendirildiğinde her iki model için en uygun ortalama akış hızlarının 1.5-2 m/s (90÷110 m3/h) aralığında olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Levhalı ısı değiştirici, Isı geri kazanımı, Duyulur ısıl etkenlik, Akış etkenliği, Taguchi yöntemi, Hesaplamalı akışkanlar dinamiği Abstract In this study, thermal and hydraulic performances of cross flow plate heat exchangers, designed using Taguchi method and Computational Fluid Dynamics, in a small capacity (50-200 m3/h) air to air heat recovery device were compared. The plate heat exchangers, which are designed to have high flow effectiveness and sensible effectiveness, number of sub-channel, channel height, average air velocity and sheet material variables were determined. The equations for flow effectiveness and recovered thermal power, including variables and second order interactions of variables, were derived by multiple regression analysis for flow effective and thermally effective plate heat exchangers. The performances of 3-dimensional plate heat exchangers using finite volume based ANSYS/Fluent were compared in different volumetric flow rates. The channel height and average air velocity were determined as the most influential variables in the design of plate heat exchanger. It was found that on average 50% more heat was recovered and thermal effectiveness was on average 35% higher in the thermal effective model, while pressure drop was on average 2.5 times less and flow effectiveness was on average 10% higher in the flow effective model. When the recovered thermal power at the fresh side and flow effectiveness are evaluated together, the optimum average flow velocities for both models was determined to be range of 1.5-2 m/s (90 ÷ 110 m3/h).

396-402

Authors: Hüseyin ŞANLI1*

Öz Bu çalışmada, yüksek serbest yağ asidi içeriğine sahip atık tavuk yağı ve atık deri yağından biyomotorin yakıtları üretilmiş ve ortak-hat direkt püskürtmeli bir diesel motorda 2000 d/d sabit motor devrinde ve beş farklı motor yükünde (50, 75, 100, 125 ve 150 Nm) test edilmişlerdir. Biyomotorinlerin motor performans ve yanma karakteristikleri üzerindeki etkileri referans yakıt olan petrol türevi diesel yakıtı (motorin) ile karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Motorine kıyasla; biyomotorin yakıtların fren özgül yakıt tüketimleri daha yüksek, termik verimleri ise daha düşük olmuştur. Performans karakteristikleri arasındaki farklar motor yükü ile daha belirgin bir hal almıştır. Pilot püskürtmede motorin ile tüm motor yüklerinde daha yüksek basınç değerlerine ulaşılırken, 125 ve 150 Nm yük şartlarında ana püskürtmede biyomotorinler ile daha yüksek basınçlar elde edilmiştir. Silindir içi basıncı ve ısı yayılım oranları arasındaki en kritik fark 125 Nm’de görülmüştür. Tutuşma gecikmesi süreleri motor yükü ile farklılıklar göstermiş; fakat tüm yakıtlar için genellikle motor yükü ile birlikte artmıştır. Biyomotorin yakıtların yanma süreleri birbirlerine yakınken, tüm motor yüklerinde motorinin yanma süresi daha uzun olmuştur. Anahtar kelimeler: Atık hayvansal yağ, Biyomotorin, Motor test, Performans, Yanma Abstract In this study, biodiesel fuels were produced from waste chicken fat and waste fleshing oil with high free fatty acids, and those were tested in a common rail-DI diesel engine at constant engine speed of 2000 rpm and five different engine loads (50, 75, 100, 125 and 150 Nm). The effects of biodiesel fuels on the engine’s performance and combustion characteristics were investigated in comparison with petroleum-based diesel fuel (PBDF) which was the reference fuel. As compared to PBDF, brake specific fuel consumptions of biodiesels were higher but their thermal efficiencies were lower. The differences between performance characteristics became more pronounced with increasing engine load. In-cylinder pressures which were attained in pilot injection were higher with PBDF at all engine loads, while higher pressures were attained in main injection with biodiesel fuels at 125 and 150 Nm. The most critical differences between in-cylinder pressures and heat release rates were found at 125 Nm. The ignition delays varied with engine load; but for all test fuels it usually increased with engine load. While the combustion durations of biodiesel fuels were close to each other, PBDF’s combustion durations were relatively higher at all engine loads tested.

410-416

Authors: Serpil ÇELİK1* , Ahmet KABUL2

Öz Günümüzde hızlı nüfus artışı ve sanayileşme ile birlikte enerji ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Bu enerji ihtiyacının büyük kısmı petrol ve kömür gibi fosil kaynaklardan karşılanmaktadır. Hem artan enerji ihtiyacını karşılamak hem de fosil kaynakların zararlarını azaltmak için yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilgi artmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisi gelecek için en önemli alternatif enerji kaynaklarının başında gelmektedir. Bu çalışmada, Isparta ilinde kurulması düşünülen parabolik güneş kolektörlü Organik Rankine Çevriminin (ORC) modellemesi ve sistemin termodinamik analizi yapılmıştır. Kojenerasyon sisteminin birinci ve ikinci yasa analizleri yapılarak enerji ve ekserji verimleri hesaplanmıştır. Parabolik güneş kolektörleri yardımıyla toplanan ısı, ORC sisteminde mekanik güce dönüştürülerek evin elektrik ihtiyacı karşılanmıştır. Daha sonra sisteminin kondenser kısmından atılan ısı ise evin ısıtma ihtiyacını karşılamak için kullanılmıştır. Böylece fosil kaynakların çevreye verdiği zarar önlenmiş olunacak ve yakıt tasarrufu sağlanacaktır. Anahtar kelimeler: Parabolik kolektör, Organik rankine cevrim, Isıtma, Enerji, Ekserji Abstract With today's rapid population growth and industrialization, energy needs are increasing day by day. Much of this energy needs come from fossil sources such as oil and coal. There is increasing interest in renewable energy sources in order to meet both the increasing energy demand and the fossil resources. Solar energy from renewable energy sources is one of the most important alternative energy sources for the future. In this study, the model of Organic Rankine Cycle (ORC) with parabolic solar collector assumed to be established in Isparta province and the thermodynamic analysis of the system are done. First and second law analyzes of the cogeneration system were performed and energy and exergy yields were calculated. The electricity needs of the house were met by converting to ORC with mechanical collecting using parabolic solar collectors. Then the driver includes the heating requirement of the house for the discharge of the condenser from the container. Thus, damage caused by fossil resources will be prevented and fuel saving will be ensured.

423-429

Authors: Hasan OĞUL1* , Mehmet Onur KARAAĞAÇ2

Abstract Due to the increasing energy need, countries are required to optimize their usage of energy sources for sustaining developments. One of the options to meet the sustainable energy is the use of nuclear power plants (NPPs). However, building and using NPPs represent a great challenge to policy makers of the countries: acceptance of this technology by the citizens. Turkey is one of the countries decided to establish NPPs and adjust their policy in this regard. The country's first NPP is already under construction in Mersin, and the second will be established in Sinop. A survey to evaluate public acceptance of NPPs was given to 838 individuals from different cities of Turkey. The participants were interviewed face-to-face between January and March 2018. The endorsement and opposition rates were determined as 42.3% and 31.1%, respectively. The margin of error at 95% CL was found to be 3.3%. Measuring the participants' knowledge of NPPs was also aimed. It has been asked to respondents express if they have basic knowledge of NPPs. 72% of the participants stated that they know the basics of NPPs. To extract the actual rate, three simple questions regarding NPPs have been asked, and only 24.9% of all participants answered 2 or 3 questions correctly. The results were further compared with previous surveys for Turkey and other countries. Öz Artan enerji ihtiyacından dolayı ülkelerin sahip oldukları enerji kaynaklarını sürdürülebilir gelişme için en iyi şekilde kullanmak zorundadırlar. Sürdürülebilir enerjiyi karşılamak için seçeneklerinden bir tanesi de nükleer güç santrallerin (NGS) kullanılmasıdır. Ancak, NGS’lerin inşa edilmesi ve faaliyete geçirilmesi ülkelerin politika yapıcılarına çözülmesi gereken büyük bir sorunu sunmaktadır: bu teknolojinin halk tarafından kabul edilebilirliği. Türkiye, NGS’leri kurmayı ve politikalarını bu yönde değiştirmeye karar veren ülkelerden bir tanesidir. Ülkenin ilk NGS'si halihazırda Mersin'de yapım aşamasındadır ve ikincisi ise Sinop ilinde kurulacaktır. Türkiye'nin farklı şehirlerinden 838 kişiye NGS'lerin halk tarafından kabul edilirliğini değerlendirmek için bir anket yapılmıştır. Katılımcılara anketler 2018 Ocak-Mart ayları arasında yüz-yüze görüşme esnasında yapılmıştır. NGS’leri destekleme ve karşı olma oranları sırasıyla 42.3% ve 31.1% olarak belirlenmiştir. %95 güven seviyesindeki hata payı %3.3 olarak bulunmuştur. Katılımcıların NGS konusundaki bilgilerinin ölçülmesi de bu anket amaçları arasındadır. Anket katılımcılarından, NGS'lere ilişkin temel bilgiye sahip olup olmadıklarını ifade etmeleri istenmiştir. Katılımcıların 72%'si NGS'lerin temel prensiplerini bildiğini belirtmiştir. Buradaki gerçek değerin ortaya çıkarılması için, NGS'lere ilişkin üç adet basit soru sorulmuştur ve tüm katılımcıların sadece 24.9%'u 2 ya da 3 soruyu doğru bir şekilde cevaplamıştır. Ayrıca, elde edilen sonuçlar daha önceki Türkiye ve diğer ülkeler için yapılmış çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Toplumsal kabul, Sinop NGS, Türkiye'de nükleer enerji politikası

440-443

Authors: Onur DUMAN1* , Mustafa Kemal KÜLEKÇİ2

Öz Bu çalışmada tel çekme işleminde ultrasonik titreşimlerin kalıp ile tel arasındaki yağlamaya ve tel çekme kuvvetine etkileri araştırılmıştır. Yapılan çalışmada geleneksel tel çekme yöntemi ile ultrasonik etki kullanılarak tel çekme işleminde yağlama etkisi ve çekme kuvveti karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çekme kuvveti dinamometre ile ölçülmüştür. Tel çekme işleminde ultrasonik titreşimin yağlamaya olan etkisini belirlemede tel yüzeyine ait makro görüntüler karşılaştırılarak değerlendirmeler yapılmıştır. Deneysel çalışmalardan elde edilen verilerle zamana bağlı kuvvet değişim grafiği oluşturularak geleneksel tel çekme ile ultrasonik titreşimli tel çekme arasındaki kuvvet farklılıkları ortaya konmuştur. Deney sonunda çapı düşürülen telden numune alınarak telin yüzey kalitesi mikroskopta incelenmiştir. Deney sonuçlarına göre ultrasonik titreşimli tel çekmede geleneksele göre çekme kuvvetinde %9 ile %15 arasında kuvvet azalması görülmüştür. Mikroskopta yapılan incelemelere göre tel yüzeyinin sabun alma kabiliyetinin ultrasonik etki ile arttığı görülmüştür. Bu nedenle ultrasonik titreşimle çekilen tel yüzeylerinin daha pürüzsüz olduğu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Tel çekme, Ultrasonik, Hadde, Tel Abstract In this study, the effects of ultrasonic vibrations on the lubrication between die and wire and wire drawing force in wire drawing process were investigated. In the work done, the lubrication effect and the drawing force in the wire drawing process are compared comparatively by using the conventional wire drawing method and the ultrasonic effect. Drawing force is measured with a dynamometer. In wire drawing process, evaluations were made by comparing macro images of wire surface in determining the effect of ultrasonic vibration on lubrication. The time-dependent force change graph obtained from the experimental studies was used to reveal the force differences between conventional wire drawing and ultrasonic vibrating wire drawing. At the end of the experiment, a sample with reduced diameter was taken and the surface quality of the sample was examined under a microscope. According to the results of the tests ultrasonic vibratory wire drawing showed a reduction of force between 9% and 15% in drawing force according to tradition. According to the studies made on the microscope, the lubrication ability of the wire surface was increased by the ultrasonic effect. For this reason, it has been found that the wire surfaces drawn by ultrasonic vibration are smoother.

454-461

Authors: Mehmet Safa BODUR1* , Mustafa BAKKAL2

Abstract In the study, elastic modulus estimation methods of natural fiber reinforced composites considered as alternatives to synthetic fiber reinforced composites have been investigated. Finite element analysis (FEA) and some mathematical models which are used for synthetic fiber reinforced composites were preferred. During the study, randomly oriented cotton fiber reinforced composites at different fiber ratio by volume were investigated and the tensile test results were found experimentally. Experimental data were compared with data obtained using finite element method and current analytical models. Particularly in low fiber reinforced composite samples, the data obtained from the analytical models approximated between 2-4% of the experimental data. On the other hand, in the analysis by the finite element method, it is observed that the difference with the experimental results is opened as the high deformations are occurred. The most suitable analytical models have been found in the study and have been proposed for such composites. Moreover, the behavior of composites can be simulated by finite element methods and closed results (17-23%) are revealed in this respect. Öz Çalışmada sentetik lif takviyeli kompozitlere alternatif olarak düşünülen doğal lif takviyeli kompozitlerin elastisite modülü tahmin yöntemleri incelenmiştir. Yöntem olarak sonlu elemanlar analizi ve sentetik lif takviyeli kompozitler için kullanılan matematiksel modellerin uygunlukları araştırılmıştır. Çalışma boyunca ele alınan kompozitlerhacimce farklı oranlarda gelişigüzel pamuk lifi takviyeli olup çekme test sonuçları deneysel olarak bulunmuştur. Deneysel veriler sonlu elemanlar yöntemi ve mevcut analitik modeller kullanılarak elde edilen veriler ile kıyaslanmıştır. Özellikle düşük lif takviyeli kompozit numunelerde analitik modellerden elde edilen veriler deneysel verilere yaklaşık olarak %2-4 arasında yaklaşmıştır. Diğer yandan sonlu elemanlar yöntemiyle yapılan analizlerde ise yüksek şekil değiştirme oranlarına doğru gidildikçe deneysel sonuçlarla aradaki farkın açıldığı gözlenmiştir. Çalışma neticesinde en uygunan alitik modeller bulunmuş ve bu tarz kompozitler için önerilmiştir. Ayrıca sonlu elemanlar yöntemiyle kompozitlerin davranışları taklit edilebilmiş ve deneysel değerler ile yakın (%17-23) sonuçlar ortaya çıkarılmıştır. Anahtar kelimeler: Doğal lifler, Kompozitler, Modelleme

468-472

Authors: Faruk SERİN1 , Süleyman METE 2*

Abstract The presentation and usage of traditional graphs is very important for effective and fast solution of routing in public transportation. However, the traditional graph approach is unable to consider the passenger requests such as total travel time, minimum number of transfer and total distance of travel without pre-processing and/or post-processing. Moreover, the vehicles are not represented on traditional graph. In this paper, after analyzing the different kind of graphs, we propose a novel graph named as public transportation graph. The proposed graph models the public transportation system and considers distance, waiting time, travel time, self-transportation and number of transfers simultaneously for efficient trip planning. In this way, passenger requests can be met without pre-processing and post-processing. In addition, the vehicles are also considered and demonstrated in the proposed graph. Öz Geleneksel çizgelerin sunumu ve kullanımı, toplu taşımada etkin ve hızlı bir yönlendirme çözümü için oldukça önemlidir. Ancak, geleneksel çizge yaklaşımı, ön ve/veya son işlem olmaksızın yolcuların toplam seyahat süresi, asgari transfer sayısı, toplam seyahat mesafesi gibi isteklerini dikkate alamamaktadır. Dahası, geleneksel çizgelerde araçlar temsil edilememektedir. Bu çalışmada, farklı çizge türleri incelendikten sonra, toplu taşıma çizgesi olarak isimlendirilen yeni bir çizge önerilmiştir. Önerilen çizge etkin bir seyahat planlaması için toplu taşıma sistemini modellemekte ve mesafe, bekleme süresi, seyahat süresi, kendi kendine ulaşım ile transfer sayısını aynı anda göz önünde bulundurabilmektedir. Bu sayede ön ve son işlem olmaksızın yolcu istekleri karşılanabilmektedir. Ayrıca, önerilen çizgede araçlar da göz önünde bulundurulmuş ve gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Toplu taşıma ağı, Çizge, Çok-modlu taşımacılık, Seyahat planlaması

481-497

Authors: Kemal SUBULAN1*

Abstract In recent years, there has been a growing attention to model and solve resource-constrained project scheduling problem (RCPSP) under uncertain environments. In most of the real-life cases, project managers may face with many uncertainties in activity durations, resource availabilities, resource requirements of the activities, earliest and latest finishing times of the activities etc. In addition to these input parameters, project schedule which represents the starting and/or completion times of the activities should also be considered as uncertain variables in such a fully uncertain environments where all of the project data are imprecise. Based on this motivation, this paper presents an interval programming based transformation approach to overcome fully uncertain nature of the problem. In detail, classical discrete-time binary integer programming model of the deterministic problem was extended by incorporating interval-valued parameters and decision variables. Then, fully uncertain RCPSP was transformed into the crisp equivalent form by making use of interval programming, interval ranking and interval arithmetic operations. In the proposed approach, interval arithmetic operations are performed by using supplementary information obtained from the project manager. Thus, the proposed approach is also able to take into account the project managers’ attitude toward risk and produces more acceptable and risk-free solutions. Finally, a real-life liquefied natural gas (LNG) storage tank construction project in a petroleum refinery is presented for testing its validity and practicality. The computational results have shown that more applicable and information efficient project schedules can be derived via the proposed approach according to the project manager’s attitude toward risk. Öz Son yıllarda, belirsizlik altında kaynak kısıtlı proje çizelgeleme problemlerinin modellenmesi ve çözümüne, giderek artan bir ilgi olduğu görülmektedir. Gerçek hayat uygulamalarının birçoğunda, proje yöneticileri, aktivite süreleri, kaynak kapasiteleri, aktivitelerin kaynak gereksinimleri ve en erken/en geç bitiş zamanlarının kesin ve net bir şekilde belirlenememesinden ötürü, birçok belirsizlik ile karşı karşıya kalmaktadır. Tüm bu parametrelerin belirsizlik içerdiği ortamlarda, aktivitelerin başlangıç veya bitiş zamanları olarak tanımlanan karar değişkenleri de kesin ve net bir şekilde belirlenememekte olup belirsizlik içerecektir. Bu araştırma motivasyonu ile bu çalışmada, aralık programlama tabanlı bir yaklaşım önerilerek, tamamen belirsiz ortamlarda problemin çözümü gerçekleştirilmiştir. Daha ayrıntılı olarak, probleme ait klasik kesikli zamanlı ikili tamsayılı programlama modeli, aralık sayılar ile ifade edilen parametre ve karar değişkenleri kullanılarak genişletilmiştir. Daha sonra, tamamen belirsiz kaynak kısıtlı proje çizelgeleme problemine ait matematiksel formülasyon, aralık programlama, aralık sıralama ve aralık aritmetik operasyonlar yardımıyla, belirlilik altındaki klasik eşdeğer forma dönüştürülmüştür. Önerilen yaklaşımda, aralık aritmetik operasyonlar, proje yöneticisinden elde edilen ek bilgiler yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu sayede, proje yöneticilerinin riske karşı tutumları dikkate alınabilmekte ve riskten bağımsız, kabul edilebilir çözümler elde edilebilmektedir. Son olarak, önerilen yaklaşımın geçerliliğinin ve uygulanabilirliğinin test edilebilmesi için, bir petrol rafinerisindeki sıvılaştırılmış doğal gaz tankına ait inşaat projesine yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki, önerilen yaklaşım ile proje yöneticisinin riske karşı tutumu doğrultusunda, uygulanabilir ve bilgi etkin çözümler üretilebilmektedir. Anahtar kelimeler: Kaynak kısıtlı proje Çizelgeleme, Aralık programlama, Riske karşı tutum

507-512

Authors: Aslan Deniz KARAOĞLAN1* , Ayşe MERİÇ2

Öz Nikel krom kaplama süreçlerinin önemli maliyet parametrelerinden biri olan nikelin verimli kullanımı rekabet için zorunludur. Bu çalışmada, metal üzerine nikel-krom kaplama yapan bir üreticinin nikel banyolarının verimliliğini arttırmak amacıyla, proses parametreleri eniyilenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, deney tasarımı ve eniyileme tekniklerinden biri olan yanıt yüzey yönteminden (YYY) yararlanılmıştır. Nikel banyolarında; iş parçasının yüzeyine yapışan nikel oranı maksimize edilirken; süreci etkileyen faktörler olarak, sıcaklık, nikel sülfat (NiSO4) oranı, nikel klorür (NiCl2) oranı, borik asit (H3BO3) oranı, pH ve parlatıcı oranı seçilmiştir. Çalışmanın sonunda, banyolardaki verimli kullanılan nikel oranı %80’den %95’e çıkarılmıştır. Anahtar kelimeler: Nikel kaplama, Nikel banyolarındaki verimli kullanılan nikel oranı, Yanıt yüzey yöntemi (YYY) Abstract Efficient usage of nickel, one of the important cost parameters of nickel chrome plating processes, is compulsory for competing. In this study, it is aimed to optimize the process parameters of the nickel baths of a manufacturer that plates nickel-chromium on metal. For this purpose, response surface methodology (RSM), one of the experimental design and optimization techniques, has been used. In nickel baths; while the rate of nickel sticking to the surface of the workpiece is maximized; temperature, nickel sulfate (NiSO4) ratio, nickel chloride (NiCl2) ratio, boric acid (H3BO3) ratio, pH and polisher ratio were selected as factors affecting the process. At the end of the study, the efficiently used nickel ratio in the bathrooms was increased from 80% to 95%.

247-256

Authors: Mehrdad Tajabadi POUR1* , Behzad KALANTARI2

Abstract In recent years, Reinforced Earth retaining structures have become more desirable for construction and civil engineering projects because of their suitable performance, variation of design and construction methods. In this article, the performance of back-to-back reinforced earth walls has been evaluated and analyzed. Throughout the article, the effect of different parameters such as angle of internal friction, soil unit weight, cohesion, using different materials in layers with 1.5 m thickness and reinforcing elements' specifications has been analyzed. For detailed information from the site of the wall, a borehole was drilled to a depth of 30 m and geotechnical tests were done in Hormozgan province (Iran). The results show that the lower length and tensile strength can be used with higher angle of internal friction and adhesion. Also, utilizing material in different layers produces a more favorable performance, optimization and decreases the strength of reinforcer elements. öz: Son yıllarda, Takviye Edilmiş toprak yapılar, uygun performans, tasarım çeşitleri ve inşaat yöntemleri nedeniyle inşaat ve inşaat mühendisliği projelerinde daha cazip hale gelmiştir. Bu yazıda sırt sırta takviyeli toprak duvarların performansı değerlendirilmiş ve incelenmiştir. Bu bağlamda, iç sürtünme açısı, zeminin birim hacim, adezyon gibi farklı parametrelerin 1.5 m kalınlıktaki tabakalardaki farklı zemin malzemelerinin kullanımı ve takviye edici özellikleri gibi tanımlamalar değerlendirilmiştir. Duvarın temelinin geoteknik özelliklerinden ayrıntılı bilgi için, 30 m derinliğine varan bir sondaj yapılmış ve iranın Hormozgan ilinde geoteknik testler yapılmıştır. Sonuçlar daha az uzunluk ve Çekme mukavemeti daha yüksek iç sürtünme açısı ve Adezyon ile birlikte kullanılabileceğini göstermektedir. Ayrıca, farklı katmanlarda malzeme kullanma daha uygun bir performans üretir, takviye elemanlarının optimizasyon ve mukavemeti azalır. Anahtar kelimeler: Güçlendirilmiş jeosentetik toprak duvarlar, Sınırlı eleman, Şekil değiştirme, Duraylılık

268-279

Authors: Derya AKTAŞ1 , Görkem AKINCI2 , Duyuşen GÜVEN3*

Öz Çalışmada, terk edilmiş bir Pb-Zn madeni ve işletilmekte olan bor madeni atıklarındaki arsenik (As), bor (B), kadmiyum (Cd), bakır (Cu), mangan (Mn), kurşun (Pb), talyum (Tl) ve çinko (Zn) elementlerinin toplam konsantrasyonları, kimyasal bağlanma formlarındaki dağılımları ile bu elementlerin bağlayıcı materyal ve asidik bakteri olan Thiobacillus thiooxidans varlığında mobilizasyonları incelenmiştir. Ayrıca atık ve bağlayıcı materyallerdeki sülfür ve karbonat miktarları da belirlenerek, statik testlere göre atıkların asit nötralize etme potansiyeli hesaplanmıştır. Mobilizasyon çalışmaları için iki farklı bölgeden temin edilen atık ile bağlayıcı materyal olarak seçilen leonardit ve evsel katı atık kompostu farklı oranlarda karıştırılmak suretiyle (10/0, 9.5/0.5, 9/1, 8/2) deneyler yürütülmüştür. Ayrıca, sülfür oksitleyen bir bakteri olan Thiobacillus thiooxidans’ın ortama ilave edilmesiyle mobilizasyona olan etkisi çalışılmıştır. Standart bir liç testi olan EPA 1310B Ekstraksiyon Prosedürü kullanılarak mobilize olan ağır metaller tespit edilmiş, bulgular SPSS 24 programı ile istatistiksel olarak değerlendirilerek çalışılan parametreler arasındaki korelasyonlar ortaya çıkarılmıştır. Leonardit ve kompostun maden atıklarına karıştırılmasıyla, ağır metal mobilitesinde istatistiksel olarak anlamlı bir azalma görülmemiştir. Ancak farklı bağlayıcı materyaller, ağır metal türüne göre farklı etkiler göstermiştir. Sonuç olarak, ortamda Thiobacillus thiooxidans olması durumunda ağır metal mobilitesinin arttığı ve bunun öncelikli olarak değişken ve asitle çözülebilir fraksiyonda ve sonrasında indirgenebilir fraksiyon ile organik fraksiyonlarına bağlı metal miktarı ile doğru orantılı olduğu anlaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Maden atığı, Ağır metal, Mobilizasyon, Thiobacillus thiooxidans Abstract The total concentrations of arsenic (As), boron (B), cadmium (Cd), copper (Cu), manganese (Mn), lead (Pb), thallium (Tl) and zinc (Zn) in the mine tailings of an abandoned Pb-Zn mining site and an open boron mining site are investigated in this study. In addition, heavy metals’ distributions in chemical binding forms and their mobilities with the presence of binding materials and acidic bacteria are examined. The amounts of sulfur and carbonate in the waste and binding materials are also determined according to the static method, in order to define the acid neutralization potential of the wastes. For mobilization studies, mine tailings are mixed with with leonardite and domestic solid waste compost in different ratios (10/0, 9.5 / 0.5, 9/1; 8/2). Independent from the binding materials, the mobilization effect of sulfur oxidizing Thiobacillus thiooxidans bacteria has been tested and evaluated. Experiments are conducted using a standard leach test EPA 1310B Extraction Procedure, and correlations between the parameters studied were statistically evaluated using the findings of SPSS 24. Although there is no statistically significant reduction in metals’ mobilization with the use of leonardite and waste compost, it has been concluded that different binding agents may have different impacts due to the metal type. As a result, it is understood that metals mobility increases in the presence of Thiobacillus thiooxidans in the environment, and that the heavy metal mobility is directly proportional to the exchangeable and acid soluble fraction, followed by the reducible fraction and the amount of metals bound to the organic fractions.

286-291

Authors: Fatma Özge YILMAZ1 , Emine ERTEKİN2 , Ulaş TEZEL3*

Öz: Dezenfektan aktif maddeleri kentsel ve endüstriyel atıksularda oldukça sık rastlanan kirleticilerdir. Bu kirleticilerin biyolojik sistemlerde giderimi oldukça zordur. Yüzeysel sularda da sıkça karşılaşılan bu kirleticiler hem doğal hayatı hem de insan sağlığını tehdit etmektedir. Bu çalışmanın amacı, atıksuda en çok karşılaşılan kirleticilerden biri olan benzalkonyum klorürlerin (BAK’ler) biyolojik sistemlerde en verimli şekilde giderimini sağlayacak koşulların belirlenmesidir. Bu amaçla, atıksudan izole edilmiş BAK gideren bir bakteri olan Pseudomanas sp. BIOMIG1’in farklı koşullarda BAK biyotransformasyon kinetiği belirlenmiştir. Elde edilen veriler ve Michaelis-Menten modeli kullanılarak, bu mikroorganizmanın BAK biotransformasyon kinetiği parametreleri hesaplanmış ve uygulanan koşulların kinetiğe etkisi belirlenmiştir. BIOMIG1, BAK’leri 1.4 mg/L-saat hızında giderebilmekte ve bu kirleticileri amonyak ve karbon dioksite dönüştürmektedir. Mililitrede yüz bin adet bakteri yoğunluğu gibi düşük bakteri yoğunluklarında bile BAK gecikmeli de olsa yüksek hızda giderilebilmektedir. BAK homologlarının biyotransformasyon hızı karşılaştırıldığında, 14 karbon alkil zincir uzunluğuna sahip BAK en hızlı, 16 karbonlu BAK ise en yavaş biyotransformasyon hızına sahiptir. BAK giderim hızının en yüksek olduğu sıcaklık 35°, bu sıcaklık üstündeki sıcaklıklarda BIOMIG1 yaşayamamaktadır. Dolayısıyla yüksek sıcaklıklarda BAK parçalanması ya benzildimetilamin birikmesiyle sonlanmış ya da hiç gerçekleşmemiştir. Bu çalışmanın sonuçları, özellikle BAK gibi mikrokirleticilerin arıtımını hedefleyen ileri arıtma sistemlerinin tasarlanması ve işletilmesinde faydalı olacaktır. Anahtar kelimeler: Benzalkonyum klorür, Biyodönüşüm, Kinetik, Modelleme, Pseudomonas sp. BIOMIG1. Abstract: Active ingredients of disinfectants are very common pollutants in urban and industrial wastewater. Removal of these contaminants is very difficult in biological treatment systems. As a result; these pollutants, which are also frequently detected in surface waters, threaten both nature and human health. The objective of this study is to determine the optimum conditions that will provide the most efficient removal of benzalkonium chlorides (BACs), a common contaminant, in biological treatment systems. For this purpose, BAC biotransformation kinetics were determined under different conditions using Pseudomanas sp. BIOMIG1, a bacterium that is the key BAC degrader in the environment. Using the data collected and the Michaelis-Menten growth model, BAC biotransformation kinetic parameters were calculated and the effect of the applied conditions on kinetics was determined. BIOMIG1 can transform BACs at a rate of 1.4 mg/L-hour and converts these pollutants into ammonia and carbon dioxide. BAC mineralization can be achieved even at low bacterial densities such as 100000 cells/mL after a short delay. When biotransformation rate of BAC homologs was compared, BAC with 14 carbon alkyl chain length had the fastest and BAC with 16 carbons had the slowest rate of biotransformation. The temperature at which the BAC biotransformation rate was the highest was 35 degrees. BAC was converted to benzyldimethylamine at all temperatures above 35 degrees since BIOMIG1 does not survive above this temperature. The outcomes presented in this study would be used for the design and operation of advanced treatment systems targetting the removal of micropollutants like BACs.

297-303

Authors: Hasan MERDUN1* , İsmail Veli SEZGİN2 , Begüm GÜZELÇİFTÇİ3

Abstract The presence and amounts of chemicals in bio-oil produced by catalytic fast pyrolysis are affected by the process parameters, hence, the relationships between the chemicals and process parameters need to be investigated in detail by multivariate analysis techniques. The present work classifies the most available 11 chemicals in bio-oil based on the 24 samples (treatments) of catalytic fast pyrolysis experiments of municipal solid wastes by using principle components analysis (PCA) and hierarchical cluster analysis (HCA). There were 3 principle components (PCs), but the first 2 PCs explained 74% of the total variance. The samples and variables (chemicals) were clustered into 4 and 2 different groups, respectively, in PCA. The samples and variables were clustered in 2 main groups and a few subgroups in HCA. Both PCA and HCA results showed that there was a clear grouping in the samples and variables. Öz Katalitik hızlı piroliz yöntemi ile üretilen biyoyağdaki kimyasalların varlığı ve verimleri proses parametreleri tarafından etkilenmekte, dolayısıyla, kimyasallar ve proses parametreleri arasındaki ilişkiler çokdeğişkenli analiz teknikleri ile detaylı bir şekilde araştırılmalıdır. Bu çalışma temel bileşenler analizi (PCA) ve hiyeraraşik sınıflama analizini (HCA) kullanarak belediye katı atıklarının katalitik hızlı piroliz deneylerinin 24 örneğine (konusuna) bağlı olarak biyoyağ içerisinde en fazla bulunan 11 kimyasal maddeyi sınıflandırmaktadır. Üç temel bileşen oluşmuş, fakat bunların ilk ikisi toplam değişkenliğin %74’ünü açıklamıştır. PCA’inde örnekler ve değişkenler (kimyasallar) sırasıyla 4 ve 2 farklı grupta toplanmıştır. HCA’inde ise örnekler ve değişkenler 2 ana grup ve birkaç alt grupta toplanmıştır. PCA ve HCA’nin her ikisinin sonuçları da örneklerde ve değişkenlerde açık bir gruplanmanın olduğunu göstermiştir. Anahtar kelimeler: Biyokütle, Hızlı piroliz, katalizör, Temel bileşenler analizi, Hiyerarşik sınıflama analizi

320-324

Authors: Buğra OCAK1

Abstract Pollution is a global problem and the increased use non-biodegradable plastic packaging films have caused environmental concerns. Thus, there is a tendency to use natural polymer materials, such as biodegradable films. This paper aims to prepare and characterize novel collagen hydrolysate/carboxymethyl cellulose/nano-SiO2 films for packaging/coating applications. The results indicate that the incorporation of nano-SiO2 in films from 1% to 4% caused significant increase (p<0.05) in thickness and tensile strength but significantly decreased the elongation at break. Nano-SiO2 drastically reduced the water vapor permeability and water solubility values of films. Furthermore, the increments in nano-SiO2 proportion in films increased the values of transparency and provided a reduction in the light transmission in the ultraviolet and visible range. This study demonstrates that nano-SiO2 addition to collagen hydrolysate/carboxymethyl cellulose films gives significantly effects on properties of film produced. The enhancement of film properties shows the potential for using collagen hydrolysate/carboxymethyl cellulose films for coating/packaging purposes. Öz Küresel bir sorun olan kirlilik ve biyolojik olarak parçalanmayan plastik ambalaj filmlerinin artan kullanımı çevresel kaygılara neden olmuştur. Dolayısıyla, biyolojik olarak bozunabilir filmler gibi doğal polimer materyalleri kullanma eğilimi artmıştır. Bu makale, paketleme/kaplama uygulamaları için yeni kolajen hidrolizat/karboksimetil selüloz/nano-SiO2 filmlerini hazırlamayı ve karakterize etmeyi amaçlamaktadır. Sonuçlar, filmlere nano-SiO2 katılımının %1'den %4'e arttırılmasıyla, kalınlık ve çekme mukavemetinde belirgin bir artışa (p<0.05) neden olduğunu, ancak kopma uzamasını önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. Nano-SiO2, filmlerin su buharı geçirgenliği ve suda çözünürlük değerlerini büyük ölçüde düşürmüştür. Ayrıca, filmlerdeki nano-SiO2 oranındaki artışlar şeffaflık değerlerini arttırmış, ultraviyole ve görünür aralıktaki ışık geçirgenliğinde azalma sağlamıştır. Bu çalışma, nano-SiO2'nin kolajen hidrolizat/karboksimetil selüloz filmlerine ilavesinin, üretilen filmin özellikleri üzerinde önemli etkiler verdiğini göstermektedir. Kolajen hidrolizatı/karboksimetil selüloz filmlerinin özelliklerinin geliştirilmesi, filmlerin kaplama/ambalaj amaçlı kullanım potansiyelini arttıracaktır. Anahtar kelimeler: Kolajen hidrolizat, Karboksimetil selüloz, SiO2, Su buharı geçirgenliği, Su çözünürlüğü

336-341

Authors: Ali Rıza KARADAL1 , Nazmi ŞENGÜN2*

Öz Bu çalışmada, altı farklı açık maden ocağında (4 adet kalker, 1 adet kil ve 1 adet feldspat ocağı) yapılan delme çalışmaları sırasında delici uç ve makine çalışma parametreleri (darbe miktarı, baskı kuvveti, hava basıncı ve dönme hızı) sabit tutularak delme hızları yerinde ölçülmüştür. Bu ocaklardan, laboratuvar deneyleri için şekilsiz bloklar ve delme işleminden çıkan kırıntılardan numuneler alınmıştır. Alınan kırıntı numunelerden pasa irilik katsayısı, blok numunelerden ise kayaçların fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca bu kaya birimlerinin delme oranı indeks (DRI) değerlerini belirlemek için Sievers minyatür delme deneyi ve kırılganlık deneyleri yapılmıştır. Çalışmalar sonunda, araziden alınan delme hızı verileri ile laboratuvarda yapılan deney sonuçları birlikte değerlendirilerek istatistiksel olarak irdelenmiştir. Arazi üzerinde ölçülen ilerleme hızları ile kayacın fiziksel ve mekanik özellikleri arasında anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. Laboratuvar ortamında belirlenen delinebilirlik değerlerinin delme-patlatma çalışmalarında ilerleme hızının tahmin edilmesinde güvenilir bir şekilde kullanılabileceği belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Delinebilirlik, Delme oranı indeksi, Delme hızı, Kırılganlık Abstract In this study, drilling speeds were measured in situ by keeping the drill bit and machine working parameters (impact, pressure, air pressure and rotation) constant during drilling-blasting operations on six different open mines (4 limestones, 1 clay and 1 feldspar quarries). From these quarries, shapeless blocks samples and rock chipping specimens from blasting holes were taken for laboratory experiments. The physical and mechanical properties of the rocks from the block samples and coarseness index from chip samples were determined. Sievers miniature drilling tests and brittleness tests were also performed to determine the drilling rate index (DRI) values of the rocks. As a result, the results of the laboratory tests and insitu drilling data were evaluated statistically. Significant relationships were found between the physical and mechanical properties of the rock and the measured drilling speed. It has been determined that the drillability values determined in the laboratory can be reliably used in predicting the rate of penetration in drilling-blasting operations.

352-363

Authors: Çağlar BOZAN1 , Pınar AVCI2* , Naciye Nur ÖZYURT3 , Celal Serdar BAYARI4

Öz Doğu Akdeniz havzasında, Antalya ili sınırları içinde bulunan Gazipaşa kıyı ovasında temel geçim tarıma dayalı olup, tarımsal sulama suyu ihtiyacı yüzey ve yeraltı suyundan sağlanmaktadır. Yüzey sularının ardışık yıllarda gerçekleşen kuraklıktan olumsuz etkilenmesi nedeniyle kıyı akiferinin sürdürülebilir kullanımı tarımsal üretim açısından önemli bir risk unsuru oluşturmaktadır. Bu durumda kıyı akiferi rezervine ilişkin oldukça eski olan bilgilerin güncel araştırma yaklaşımları ile yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada jeolojik, hidrolojik, hidrojeokimyasal ve çevresel izotopik veriler ile Gazipaşa kıyı akiferinin kavramsal hidrojeolojik modelinin oluşturulması ve su bütçesi bileşenlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Değerlendirmelere göre ovadaki yeraltı suyu yük dağılımı yağışlı ve kurak dönemler arasında salınım göstermekle birlikte uzun dönemde değişmemiştir. Yeraltı suyu ağırlıklı olarak Ca-HCO3-/CO3 fasiyesinde olup, deniz suyu katkısı kıyıya yakın iki noktada gözlenmiştir. Duraylı izotop verilerine göre örneklerin tamamı Küresel Meteorik Su Doğrusu’nun (Döteryum fazlası değeri (Dex) 10) solunda, Dex değeri +16 olan Antalya Meteorik Su Doğrusu ile Yerel Meteorik Su Doğrusu (Dex=+18) arasında bulunmaktadır. Bu değerler yeraltı suyunun Akdeniz kökenli nemin oluşturduğu yağışlardan beslendiğini göstermektedir. Duraylı izotop içeriklerinden kıyı bölgesinde yüzeye yakın bazı yeraltı suyu örneklerinin buharlaşmaya uğradığı anlaşılmaktadır. Yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin trityum içerikleri 3.08 TU ile 0.33 TU arasında değişmekte olup, ortalama değer 1.95 TU’dur. Dolaşım süresi uzun yeraltı sularında, sığ dolaşımlı sulara göre trityum içeriği düşük, özgül iletkenlik değeri ise yüksektir. Kıyı akiferine ait yeraltı suyu bütçesine göre yıllık beslenim 71.1 Mm3 olup bunun 32.0 Mm3’ü yağıştan, 39.1 Mm3’ü ise alüvyon akiferi çevreleyen kireçtaşı ve mermer birimlerinden sağlanmaktadır. Yeraltı suyu boşalım bileşenleri, buharlaşma-terleme kaybı (25.3 Mm3), yüzeysel akış (10.6 Mm3), sulama suyu ihtiyacı (10.9 Mm3), evsel su ihtiyacı (2.4 Mm3), yeraltı suyundan (0-2 m) buharlaşma (1 Mm3) ve denize boşalım (20.9 Mm3) olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Yeraltısuyu yönetimi, Su kimyası, Çevresel izotoplar Abstract Gazipaşa coastal plain is located in the Eastern Mediterranean basin, within the borders of Antalya province. The mainstay in the coastal plain based on agriculture and the irrigation water need is provided from surface water and groundwater. The sustainable use of coastal aquifer constitutes an important element of risk in view of agricultural production as surface waters are affected adversely by the droughts that occur for consecutive years. In this case information on coastal aquifer reserve is rather old and needs to be updated with contemporary research approaches. In this study, it was aimed to establish a conceptual hydrogeological model of the Gazipaşa coastal aquifer based on geological, hydrological, hydrogeochemical and environmental isotopic data and quantified the water budget components. According to the evaluations, the groundwater head distribution in the plain fluctuates between wet and dry periods during a year, but has not changed at all in the long term. The groundwater chemistry belongs to Ca-HCO3-/CO3 facies and the sea water contribution was observed at only two sites near the coast. According to stable isotope data, all of the samples are located on the left side of the Global Meteoroic Water Line with deuterium excess value (Dex) of 10, between the Antalya Meteoric Water Line with(Dex=+16) and Local Meteoric Water Line with Dex=+18. These values suggest that the groundwater is recharged by precipitation originating from the moisture over Mediterranean Sea. 3H value of surface and groundwater samples vary between 3.08 TU-0.33 TU and the average value is 1.95 TU. Compared to shallow-circulating groundwater, tritium content of the deep-circulating groundwater is lower and the specific conductivity value is higher. According to alluvial groundwater budget calculations, total annual groundwater recharge of 71.1 Mcm is supplied by precipitation (32.0 Mcm) and by recharge from limestone and marble units (39.1 Mcm) surrounding the alluvium. Groundwater’s discharge components include evapo-transpiration loss (25.3 Mcm), surface flow (10.6 Mcm), irrigation water use (10.9 Mcm), domestic use (2.4 Mcm), evaporation from water table up to 2 m from ground surface (1 Mcm) and groundwater discharge into the sea (20.9 Mcm).