Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

1-8

Authors: M. Evren TOYGAR

ÖZET: Bu çalışmada çekmeye maruz z = 0 düzleminde çatlak içeren sonsuz eksenel simetrik silindir incelenmektedir. Silindir düzgün yayılı p0 şiddetinde eksenel çekmeye maruzdur. Silindirin yanal yüzeylerinde gerilmeler sıfırdır. Malzemenin lineer elastik ve izotropik olduğu varsayılmaktadır. Çatlak yüzeyleri serbesttir. Problem çatlak yüzey deplasman türevi cinsinden tek tekil integral denkleme indirgenmektedir. Boyutsuzlaştırılan denklem takımı single-valuedness ve denge durum denklemi ilave edilerek lineer denklem takımlarına indirgenerek sayısal çözümü yapılmıştır. Gerilme şiddeti faktörü hesaplanmış ve sonuçlar grafiklerle sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Çatlak, Tekillik, Silindir, Gerilme şiddeti faktörü. ABSTRACT: This paper considers the problem of an axisymmetric infinite cylinder with a crack at z = 0. The cylinder is under the action of uniformly distributed axial tension applied at infinity and its lateral surface is free of traction. It is assumed that the material of the cylinder is linearly elastic and isotropic. Crack surfaces are free. Formulation of the boundary problem under consideration is reduced to single singular integral equation in terms of the derivative of the crack surface displacement. These equations together with the single-valuedness and equilibrium condition for the displacements around the crack is converted to a system of a linear algebraic equation which is solved numerically. Stress intensity factors are calculated and presented in graphical form. Key words: Crack, Singularity, Cylinder, Stress intensity factor.

19-25

Authors: Handan BAYCIK

ÖZET: Yüzeyin kimyasal bileşimini değiştirerek yapılan nitrürleme, termokimyasal bir yüzey sertleştirme yöntemidir. Yüzeyde ince, sert bir nitrür tabakası oluşur. Bu tabaka, iki kısımdan oluşur. Dıştaki tabakaya beyaz tabaka (bileşik tabaka), içtekine ise difüzyon tabakası denir. Nitrürleme yöntemleri, gaz, sıvı ve iyon nitrürleme olmak üzere üç grupta incelenir. Gaz nitrürleme işlemi amonyak kullanılarak yapılır. Amonyak gazından ayrışan azotun çeliğin demir ve alaşım elementleri ile reaksiyona girerek oluşturduğu nitrürler ince tanelidir. Sıvı nitrürleme, NaCN içeren tuz banyolarında yapılır. Siyanürdeki (CN) azot ve karbonun bir kısmı çeliğe yayınır. Yapıda nitrürlerden başka ?-karbonitrürü vardır. İyon nitrürlemede azot ve genellikle hidrojen gibi bir gaz karışımıkullanılır. Azot, çeliğin demir ve alaşım elemanları ile reaksiyona girer ve sertleşmeyi sağlayan nitrürler oluşur.Bu çalışmada, X40CrMoV51 sıcak iş takım çeliği kullanılmıştır. Çeliğe önce su verme ve temperleme, sonra iyon nitrürleme yapılmıştır. Daha sonra, bu çeliklerin sertlik değerleri ile X-ışını difraksiyon analizleri incelenmiştir. İyon nitrürlenmiş çeliğin yüzey sertliğinin, yalnızca su verilmiş ve temperlenmiş çeliğinkinden yaklaşık olarak iki kat daha fazla olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Nitrürleme, İyon nitrürleme, Sıcak iş takım çeliği, Sertlik. ABSTARCT: The nitriding performed to change the chemical composition of the surface is the method of a thermochemical surface hardening. Fine, hard nitrided case consist of two zones at the surface; The outer one white layer (compound layer), the inner one diffusion layer. The nitriding methods are determined at three groups as gas, salt and ion nitriding. Gas nitriding process is performed using ammonia. The nitrogen decompositing from the ammonia gas reacts with the iron and the alloy elements of the steel and nitrides that ensure have fine grain. Salt nitriding is performed at the salt bath that consists of NaCN. Part of the nitrogen and carbon of the siyanide is diffused to the steel. The structure consists not only of nitride but also ?-carbonitride. A gas mixture of nitrogen and hidrogen is usually used in the ion nitriding process. The nitrogen reacts with the iron and alloy elements of the steel and nitrides that ensure hardening exist. In this study, X40CrMoV51 hot work tool steel is used. First, the quenching and tempering, later the ion nitriding is performed to the steel. Then, hardness values and X-ray diffraction analyses of these steels are determined. It is found that the surface hardness of ion nitrided steel is approximately twice higher than that of quenched and tempered steel. Key words: Nitriding, Ion nitriding, Hot work tool steel, Hardness.

33-40

Authors: Kubilay ASLANTAŞ, Süleyman TAŞGETİREN, Kürşad DÜNDAR

ÖZET: Dişli çarklar, en önemli hareket ve güç iletme elemanlarından biridir. Karşılıklı çalışan dişlilerde yük ve hareket iletimi aynı anda meydana gelir. Bir dişliden diğerine yük ve hareket iletimi, dişlerin birbiri üzerindeki yuvarlanmalı-kayma temasının bir sonucudur. Bu yuvarlanmalı-kayma teması diş yüzeylerinde ve yüzey altlarında bir takım gerilmelerin dolayısıyla da yüzey hasarlarının meydana gelmesine neden olur. Bu çalışmada, iki dişin birbiri üzerinde yaptıkları yuvarlanmalı-kayma teması neticesinde yüzeyde ve yüzey altında meydana gelen gerilmelerin analizi yapılmıştır. Problemin çözümünde diş yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı değişken olarak alınmıştır. Farklı sürtünme katsayıları için yapılan çözümlemelerle yüzey altında meydana gelen gerilmelerin, hasar oluşumu üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Diş yüzeyleri arasında meydana gelen temas durumu için Hertz’ in elastik temas teorisi temel alınmış ve nümerik çözümleme için ANSYS54 sonlu eleman paket programı kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Düz dişli, Temas gerilmeleri, Hertz teorisi, Sonlu elemanlar metodu. ABSTRACT: Gears are perhaps one of the important components used in machinery to transmit motion and power. Transmission of force and motion occur at the same moment for mutual working gears. Transmission of the force and motion from a gear to another is a result of rolling-sliding contact of tooth surfaces each other. This rolling-sliding contact causes some stresses on surface and subsurface. In this study, analysis of stresses on surface and subsurface due to rolling-sliding contact on tooth surfaces are carried out. In the solution of the problem, different friction coefficients between tooth surfaces and are taken as the variables. The contact analysis between tooth surfaces is based upon Hertz elastic contact theory and for the numerical solution ANSYS 54 finite element program code is used. Key words: Spur gear, Contact stresses, Hertz theory, Finite element method.

53-60

Authors: Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, İrfan KIZILCIKLI, Adem ÇINARLI, Özge ÖZGEN

Astrozone Red’in sulu çözeltilerinden aktif kömür üzerine adsorpsiyonu incelendi. Adsorpsiyon prosesi Lagergren birinci mertebe kinetik eşitliğine uydu. Adsorbent konsantrasyonu Astrozone Red adsorpsiyonunu önemli ölçüde etkiledi. Denge değerleri Langmuir modeline uydu ve isoterm sabitleri hesaplandı. Astrozon Red adsorpsiyonu çözeltilerin pH’larının artması ile arttı. Adsorpsiyon termodinamiği prosesin ekzotermik ve kendiliğinden olduğunu gösterdi. Anahtar Kelimeler: Astrozone red, Adsorpsiyon, Aktif kömür, Termodinamik parametreler, Lagergren eşitliği. ABSTRACT: The adsorption of Astrozone Red on the activated coal from aqueous solutions was studied.The adsorption process followed the Lagergren first order kinetics equation. The adsorbent concentration affected the adsorption of Astrozone Red significiantly.The equilibrium data fit well in the Langmuir model and isotherm constants were calculated. The adsorption of Astrozon Red increased with increase of the pH value in the solution.The thermodynamics of adsorption indicated spontaneous and exothermic nature of the process. Key words: Astrozone red, Adsorption, Activated coal, Thermodynamic parameters, Lagergren equation.

71-77

Authors: Köksal ERENTÜRK, İ. Hakkı ALTAŞ

ÖZET: Karmaşık bir yapıya sahip olan elektrik güç sistemlerinin meydana gelen arızalara karşı korunabilmesi için bulanık mantık tabanlı sayısal koruma rölesinin tasarımı ve prototip laboratuar modeli üzerinde gerçekleştirilmesi bu çalışmada incelenmiştir. Laboratuar ortamında bir prototip oluşturulmuş ve sonuçlar elde edilmiştir. Tasarlanan bulanık mantık tabanlı sayısal koruma rölesi çok amaçlı yapıya sahip olup, korumanın yanısıra işletime yönelik karar mekanizması da oluşturulabilmektedir. Anahtar Kelimeler: Bulanık mantık, Enerji sistemleri, Koruma röleleri, Sayısal koruma, Modelleme. ABSTRACT: A fuzzy logic based digital relay has been designed in order to protect power system networks for reliable operation. A prototype model of the relay has been established and tested in a laboratory environment. The relay designed has multi-functional behavior so that it gives information not only existence the type of fault but also the type, location, and duration of the faults. Some additional functions can also be included in the relay structure. The performance of the relay for detecting faults, type of faults, and the location has been tested and results are given in this paper. Key words: Fuzzy logic, Power systems, Protective relays, Digital protection, Modelling.

85-90

Authors: Senayi DÖNMEZ, Ramazan LEKESİZ

ÖZET: Bu çalışmada silindir savaklar deneysel olarak incelenmiştir. Dört farklı çapta silindir savak üzerinde yapılan deneyler sonucunda silindir savağa ait savak katsayısı bulunmuştur. Deneyler hem serbest hem de batık akım şartlarında yapılmıştır. Serbest akım şartlarında savak katsayısının 3.50-3.80 arasında olduğu görülmüştür. Batık akım şartlarında ise savak katsayısı batıklık ile değişim göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Silindir savak, Savak katsayısı, Serbest akım, Batık akım, Debi ölçümü. ABSTRACT: In this study, the weir coefficient for cylindrical weirs was experimentally investigated. Experiments were conducted for both free and submerged overflow conditions. Experimental results have indicated that the weir coefficient is about 3.50-3.80 for the free overflow condition. The weir coefficient for the submerged overflow condition varies with the amount of submergence. Key words: Cylindrical weir, Weir coefficient, Free overflow, Submerged overflow, Discharge measurement.

97-102

Authors: Adnan DÖYEN, Veysel ZEDEF

ÖZET: Seydişehir’in yaklaşık 20 km güneybatısında bulunan Kızıldağ’da ortaya çıkan kromitler ultramafik kütlenin dunit bileşimli kayaçları içerisinde bulunmaktadır. Bu kayaçlar içerisinde bandlı, saçılımlı ve masif yapılı olarak bulunan kromitler, kimyasal bakımdan Alpin tip kromitlerin özelliğini taşımaktadır. Al’lu ve Ferri kromit olarak adlandırılan kromitlerin Cr/Fet oranı 2.77 ile 3.28 arasında (ort. 2.92) değişmektedir. Cr/Cr+Al-Mg/Mg+Fe+2diyagramında üç değerlikli bileşenler dar bir alanda iki değerlikli bileşenler ise daha geniş bir alanda dağılım gösterirler. Anahtar Kelimeler: Kromit, Ultramafik kayaç, Alpin tip. ABSTRACT: The study area is located at 20 km southwest of Seydişehir (Konya) and the chromites are cropped out in the dunitic rocks of the Kızıldağ ultramafics. The chromites are found as banded, schliren and massive occurrences and their chemical composition have a features of Alpine type chromites. These chromites can be classified as Al- rich and ferric chromites and their Cr/Fet is between 2.77 and 3.28 (mean 2.99). In the Cr/Cr+AlMg/Mg+Fe +2 binary diagram, r/Cr+Al values covers a festricted area while Mg/Mg + Fe+2 ratios distrubuted in a wider range. There is a strong negative correlation between Cr and Mg and negative (not too strong) correlation between Cr and Al. Key words: Chromite, Ultramafic rock, Alpine type.

109-113

Authors: Erol İNCE

ÖZET: Seyreltik asetik asit çözeltilerinin asidik gruplu polimerik reçine katalizörlüğünde etil alkol ile esterleşme reaksiyonu kesikli bir reaktörde gerçekleştirilmiştir. Reaksiyon kinetiği üzerine sıcaklık, başlangıçtaki reaktanların mol oranları, başlangıçtaki su konsantrasyonu ve katalizör konsantrasyonu etkileri incelenmiştir. Kesikli reaktörde sıvı ve buhar fazlarının hızla dengeye ulaşmasının reaksiyon kinetiğini sınırladığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Etanol, Asetik asit, Esterleşme ve katalitik reçine. ABSTRACT: The conversion kinetics of diluted acetic acid to ethyl acetate by ethanol esterification in a batch reactor in liquid phase with an acidic polymer catalyst (lewatit series) was studied. The intrinsic rate constants have been correlated with the reaction temperature, concentration of catalyst, initial ratios of reactants and initial water concentrations. The kinetic analysis was restricted to the system at hand in which a liquid and vapor phase are at equilibrium. Key words: Ethanol, Acetic acid, Esterification and catalytic resin.

123-130

Authors: Hadi GÖKÇEN, Kürşad AĞPAK, Oğuz ERGUN

ÖZET: Bu makalede; özellikle mal üreten sistemlerde bilinen Montaj Hattı Dengeleme (MHD) metodlarının hizmet üreten sistemlere uygulanabilirliği incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda müşterilere tedavi hizmeti üreten bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kliniğinde uygulama çalışması yapılmıştır. Hastalara sunulan standart hizmetlerin her biri bir ürün çeşidi olarak düşünülmüş ve problem karışık modelli MHD problemi olarak çözülmüştür. Neticede, sadece üretim sistemlerine uygulandığını düşündüğümüz bu metotların servis sistemlerine de uygulayabileceği görülmüştür. Dolayısıyla, benzer çalışmaların, Hastaneler, Vergi Daireleri, Ehliyet-Ruhsat ve Pasaport Büroları, Fast Food Restoranları, vb. sınırsız alanlarda da yapılması mümkündür. Anahtar Kelimeler: Servis sistemleri, Hat dengeleme. ABSTARCT: This paper investigates how the Assembly Line Balancing (ALB) methods known for the production systems can be applied in service systems. For this purpose, an application study is done in a Physical therapy and rehabilitation clinic. Each standart service provided to patients is taken into consideration as a product, and problem is solved as a mixed model ALB problem. In conclusion, it is seen that the ALB methods developed for the production systems are also applicable in service systems. So, it is possible to do similar studies at hospitals, tax offices, driving licence and passport offices, fast food restaurants, etc. Key words: Service systems, Line balancing.

313-321

Authors: Onur SAYMAN, Ümran ESENDEMİR, Ayşe ÖNDÜRÜCÜ

ÖZET: Bu çalışmada, serbest ucundan tekil yüke maruz ankastre metal matrisli kompozit kirişin elasto-plastik gerilme analizi yapıldı. Paslanmaz çelik takviyeli alüminyum kompozit malzemesi kullanıldı. Fiberin oryantasyon açısı 0°, 30°, 45°, 60° ve 90° olarak seçildi. Malzeme elasto-plastik çözüm için tam plastik olarak kabul edildi. Analitik çözüm, hem düzlem gerilme durumundaki diferansiyel denklemi hem de küçük plastik deformasyonlar için sınır şartlarını sağlayacak şekilde uygulandı. Çözümde Bernoulli-Navier Teorisi kabulu yapıldı. Kompozit malzeme lineer sertleştirilmiş olarak kabul edildi. Akma teorisi olarak Tsai-Hill teorisi kullanıldı. Anahtar Kelimeler: Tam çözüm, Elasto-plastik analiz, Metal matris kompozit, Tam plastik. ABSTRACT: In the present study, an elastic-plastic stress analysis is carried out in a metal matrix composite cantilever beam loaded by a single force at its free end. A composite consisting of stainless-steel reinforced aluminium was produced for this work. The orientation angle of the fibers is chosen as 0°, 30°, 45°, 60° and 90°. The material is assumed to be perfectly plastic in the elasto-plastic solution. An analytical solution is performed for satisfying both the governing differential equation in the plane stress case and boundary conditions for small plastic deformations. The solution is carried out under the assumption of the Bernoulli-Navier hypotheses. The composite material is assumed as hardening linearly. The Tsai-Hill theory is used as a yield criterion. Key words: Exact solution, Elasto-plastic analysis, Metal-matrix composite, Perfectly plastic.

331-336

Authors: Cihan ÖZEL, Ali İNAN

ÖZET: Bu çalışmada, ikinci dereceden bir yüzey olan ve A.X B.Y C.Z 0 2 2 2 + - = genel denklemi ile verilen eliptik koni şeklindeki bir parçanın, Bilgisayarlı Sayısal Denetimli (BSD) freze tezgahlarında imalatının yapılması açıklanmıştır. İmalat için gerekli olan Bilgisayar Destekli İmalat (BDİ) programının, Fanuc sistemli makrolarla nasıl hazırlanacağı gösterilmiş ve Dyna 2900 Myte tipi dik işlem merkezli BSD freze tezgahında da bir parça üzerinde uygulaması gösterilerek elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Eliptik koni, Fanuc sistemli makro programlama, BSD freze tezgahı. ABSTARCT: The study aims the manufacture of an elliptical cone shaped with A.X B.Y C.Z 0 2 2 2 + - = quadratic general equation on CNC milling machines. It shows how a CAM program can be developed using the Fanuc system macros for this special case. For the implementation, the program was run on a vertical machining center CNC milling machine, Dyna 2900 Myte machine and the results were evaluated. Key words: Elliptical cone, Fanuc system macro program, CNC milling machine.

343-346

Authors: Mehmet AKTAŞ

ÖZET: Bu çalışmada; iç basınç etkisindeki silindirik bir numunenin eksenel gerilme ve eğilme momentine maruz kalması durumunda, numunenin sahip olacağı gerilme yoğunluk faktörü hesaplanmıştır. Bu nedenle numuneye etkiyen eğilme momenti, eksenel gerilme ve iç basınç gibi faktörler ayrı ayrı hesaplanarak superpoze edilmiştir. Silindirik numune için belirlenen gerilme yoğunluk faktörü Mod I diye bilinen açılma modu içindir. Silindirik numunenin merkezinde çevresel olarak belirli açılarda çatlaklar olduğu düşünülerek hangi açıda, nasıl ve ne kadar bir etkinin olduğu tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gerilme yoğunluk faktörü, İç basınç, Eğilme momenti, Eksenel gerilme. ABSTRACT: In this study; the stress intensity factor was computed for a cylindrical object that was under effect of bending moment, axial stress and internal pressure. In order to make the calculations easy, the stress intensity factor was calculated individually for bending moment, axial stress and internal pressure. Then, the result were superimposed to have a final stress intensity factor for the concerned object. The calculated stress intensity factor is known as Mode I, which corresponds to “opening mode”. Furthermore, it was assumed that there were some initial radial cracks around the center line for a given object and the amount of change on the stress intensity factor was discussed. Key words: Stress intensity factor, Internal pressure, Bending moment, Axial stress.

359-366

Authors: Çetin KADAKAL, Ender POYRAZOĞLU, Oktay YEMİŞ, Nevzat ARTIK

ÖZET: Solanacea familyasının bir cinsi olan kırmızıbiberlerin kapsaisinoit miktarı, önemli bir kalite kriteri olduğu gibi birçok ülkede sınıflandırmada dikkate alınmaktadır. Kapsaisinoitler içersinde en önemli acılık maddesi kapsaisindir (% 69). Diğerleri ise dihidrokapsaisin (% 22), nordihidrokapsaisin (% 7), homokapsaisin (% 1) ve homodihidrokapsaisindir (% 1). Birçok gıdada olduğu gibi, kırmızıbiberlerde de karotenoitler önemli bileşiklerdir. Karotenoit pigmentleri kırmızıbiberlere karakteristik rengi verdiği gibi bazıları da A vitamini aktivitesi göstermektedir. Tam olgunlaşmış kırmızıbiber meyvesinin başlıca karotenoitleri kapsantin, kapsorubin, ß-karoten ve zeaksantindir. Bu derlemede, dünyanın değişik bölgelerinde yetiştirilen kırmızıbiberlerin kapsaisinoit ve karotenoit içerikleri, özellikleri ve sağlık üzerine etkileri ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Kırmızıbiber, Capsicum spp., Kapsaisinoit, Karotenoit. ABSTRACT: The capcaicinoid amount of red peppers from Solanacea family is used for the evaluation of quality and classification in many countries. Capsaicin is the major pungent principle (69 %) of capsaicinoids. The others are dihidrocapsaicin (22 %), nordihidrocapsaicin (7 %), homocapsaicin (1 %) and homodihidrocapsaicin (1 %). As in most foods, the carotenoids of red peppers are also important compounds. Carotenoids are typical colour pigments and some of them have vitamin A activity. Major carotenoids of ripe fruit of red peppers are capsanthin, capsorubin, ß-carotene and zeaxanthin. Capcaicinoid and carotenoid contents of red peppers grown in many different regions of the world, their properties and roles on the human health were given in this review. Key words: Red pepper, Capsicum spp., Capsaicinoid, Carotenoid.

373-379

Authors: Resul FETTAHOV, Güngör DURUR, Şeref ÇITAK, Sema PALAMUTCU

ÖZET: Bu çalışmada konik bobinlerin sarımı sırasında iplik dolaklarının (sarımlarının) üst üste gelecek şekilde sarılması ile oluşan ve kuşak olarak tanımlanan bobin sarım hatası matematiksel olarak incelenmiştir. İplik kılavuzunun bir gidiş-gelişinde (double traverse) bobin tur sayısı (n) iki yöntem ile hesaplanmıştır. Birincisi iplik kılavuzunun bir gidiş-geliş süresinde bobine sarılan toplam iplik miktarı ile bobinin üzerine sarılan tek bir sarımın uzunluğunun hesaplaması yöntemiyle, ikincisi ise konik bobin silindirik tambur hareket iletim oranıyla hesaplanmıştır. Bu iki farklı yöntem ile bulunan formüllerin birbirine oldukça yakın değerler verdiği görülmüş ve Schalfhorst Autocoro rotor iplik makinasında olası kuşak oluşum çaplarının belirlenmesinde kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Open-end iplik makinası, Bobinleme, Konik iplik bobini, Kuşak, Çapraz sarım. ABSTRACT: In this paper, Ribboning , one of the common faults in yarn packages, is mathematically analysed. If yarn is repeatly laid on top of or along the same path as the previously wound yarn, this duplication of yarn path on the package creates a defect known as ribboning. The number of turns of package (n) per double traverse of yarn guide is calculated in two different way One is calculated the length of a coil on the package and total length of yarn in a double traverse; the other is considered transmission rate between drum and conical yarn package The result of two different approach is similar and the probable diameter of conical yarn package which ribboning is occurred is calculated and used on Schalafhorst-Autocore OE spinning machines. Key words: OE spinning machine, Winding, Conical yarn package, Ribboning, Crosswinding.

389-393

Authors: Fethi Ahmet YÜKSEL, Davut AYDOĞAN

ÖZET: Bu çalışmada, İstanbul-Silivri bölgesinin Bouguer anomali haritasında etkileri görünmeyen üstü örtülü düşey süreksizliklerin saptanması için yeni bir yöntem sunulmuştur. Bu yöntem, gözlem değerlerinin II. düşey türev değerleri ile kuramsal bir düşey süreksizlik modeline ait II. düşey türev değerleri arasındaki kros-korelasyon esasına dayanmaktadır. Kros-korelasyon fonksiyonunun maksimum veya minimum değerleri düşey süreksizliklerin orijin noktaları üzerinde oluşmaktadır. Yöntem, bir ve iki boyutlu kuramsal modeller üzerinde test edildikten sonra, Silivri bölgesinin yüzeylenmemiş çizgisellik yapısının modellenmesinde kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kros-korelasyon, Üstü örtülü faylar, Gravite anomalisi. ABSTRACT: In this study, a new method is presented for the determination of the covered vertical discontinuous whose effects can not be observed in the Bouguer’s gravity anomaly map of Istanbul-Silivri region. This method is based on the second vertical derivative values as well as cross-correlation between the second derivative values for a theoretical vertical discontinuous model. The maximum or minimum values of cross-correlation function takes place on the origin points of vertical discontinuity. The proposed method is applied to modelling of covered lineament structure of Silivri region after the method is tested for one and two dimensional theoretical models. Key words: Cross-correlation, Covered faults, Gravity anomaly.

401-407

Authors: Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, İrfan KIZILCIKLI, Özge ÖZGEN

ÖZET: Ağaçlı Linyit kömürlerinden elde edilen aktif kömür, sulu çözeltilerden Cr(VI) uzaklaştırmak için kullanılmıştır. Cr(VI) adsorpsiyonu başlangıç konsantrasyonu, zaman, pH, adsorbent konsantrasyonu ve sıcaklığın fonksiyonu olarak çalışılmıştır. Adsorpsiyon verileri Langmuir ve Freundlich izotermlerine uydurulmuştur. Adsorpsiyon hız sabitini hesaplamak için Lagergren eşitliği kullanıldı. Adsorbe edilen Cr(VI) miktarı pH değerinin azalması ile artmış, sıcaklığın artması ile azalmıştır. Anahtar Kelimeler: Cr(VI), Cr(III), Aktif kömür, Adsorpsiyon, Adsorpsiyon hız sabiti. ABSTRACT: Activated coal produced from Ağaçlı Lignite coal was used to remove Cr(VI) from aqueous solutions. The adsorption of Cr(VI) was studied as a function of initial concentration, time, pH, adsorbent concentration and temperature. The adsorption data were found to fit to Langmuir and Freundlich isotherms. Lagergren equation was used to calculate the adsorption rate. The amount of Cr(VI) adsorbed was increased with decreasing pH and decreased with increasing temperature. Key words: Cr(VI), Cr(III), Activated coal, Adsorption, Adsorption rate constant.

415-419

Authors: Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, Melda TUNCAY

ÖZET: Asetik asidin sulu çözelti ve solvent sistemleri (C6-C10 alkolleri-butil asetat, eter-benzen) arasında dağılım katsayısı incelendi. Alkol ester sistemleri için sinerjik etki elde edildi. Benzen–eter sistemleri için hafif pozitif sapma görüldü. En iyi dağılım katsayısı hegzanol-ester karışımı için elde edildi. Sapmalar için Redlisch-Kister eşitliği katsayıları elde edildi. Anahtar Kelimeler: Asetik asit, Dağılım katsayısı, Solvent karışımları, Alkoller, Esterler. ABSTRACT: Distribution coefficients of acetic acid between aqueous phase and solvents (water-C6-C10 alcohols, butyl acetate, ether and benzene) were studied. Synergetic effect was obtained for alcohol and ester systems. A slightly positive deviation was obtained for benzene–ester mixtures. The best distribution coefficient was obtained for hexanol-butyl acetate systems. The coefficients of Redlisch-Kister equation were obtained for the deviations. Key words: Acetic acid, Distribution coefficient, Solvent mixtures, Alcohols, Esters.

151-155

Authors: Ömer GÜNDOĞDU

ÖZET: Elle materyallerin taşınımı/kaldırımı için gerekli optimal yörüngelerin similasyonu amacıyla, insan vücudu iki boyutta ve sajital düzleme göre simetrik olarak modellendi. Nonlineer kontrol teknikleri ve genetik algoritmalar, optimal kaldırma yollarını araştırmak üzere optimizasyonlarda kullanıldı. Daha sonra similasyon sonuçları, deneysel verilerle karşılaştırıldı. Kinematik ölçütlerden ziyade, yaralanmaların önceden tahmininde çok önemli olan mafsal kuvvetleri ve mafsallardaki momentler gibi kinetik öçütlerin karşılaştırılmasının gereği vurgulandı. Anahtar Kelimeler: Kaldırma, Optimal yörünge, Bel ağrısı, Mafsal dinamik mukavemeti. ABSTRACT: A two-dimensional sagittally symmetric human-body model was established to simulate an optimal trajectory for manual material handling tasks. Nonlinear control techniques and genetic algorithms were utilized in the optimizations to explore optimal lifting patterns. The simulation results were then compared with the experimental data. Since the kinetic measures such as joint reactions and moments are vital parameters in injury determination, the importance of comparing kinetic measures rather than kinematical ones was emphasized. Key words: Lifting, Optimal trajectory, Back pain, Joint dynamic strengths.

165-171

Authors: Mustafa BOZDEMİR, İhsan TOKTAŞ

ÖZET: Kavramsal tasarım, bir veya daha fazla kavram modellerin ihtiyaçlar ve fonksiyonların bir tarifinden ve sonuçta tasarlanan bir nesnenin (sistemin) performans ve gerçek davranışının tahminine kadar bir geliştirme işlemidir. Bu çalışmada, mekanik sistemlerin kavramsal tasarımı için sistematik bir yaklaşım sunulmuştur. Bu sistematik yaklaşım, bir oto servis lifti örneğiyle açıklanmıştır Anahtar Kelimeler: Kavramsal tasarım, Sistematik yaklaşım. ABSTRACT: Conceptual design is a process progressing from a description of needs and functions to one or more abstract models, and finally to the prediction of the actual behaviour and performance of the object being designed. In this study, A Systematic Approach is presented for Conceptual Design for Mechanical Systems. This systematic approach has been explained with an example of auto service lift. Key words: Conceptual design, Systematic approach.

183-187

Authors: Osman ASİ, Ahmet Çetin CAN

ÖZET: Bu çalışmada, sementasyon çeliklerinde körsertleştirilmiş ve sementasyon yapılmış durumlarda meydana gelen artık gerilmeler araştırılmıştır. Malzeme olarak, dişli çarklar ve küçük çaplı millerin yapımında yaygın olarak kullanılan SAE 8620 (21NiCrMo2) çeliği seçilmiştir. Körsertleştirme yapılmış numuneler ile gaz atmosferinde 940 °C'de 45 dakika karbonlama ve suverme işlemleri yapılan numunelerin yüzeyinde ve kabuk bölgesindeki artık gerilmeler karşılaştırılmıştır. Numunelerin artık gerilme eğrileri X-ray diffraction metoduyla tespit edilmiştir. Sementasyon işlemi yapılmış numunenin yüzeyindeki artık bası gerilmesi -551 N/mm 2 iken, körsertleştirme yapılmış numunenin yüzeyindeki artık bası gerilmesi - 125 N/mm 2 'dir. Anahtar Kelimeler: Sementasyon, Artık gerilme, X-ray diffraction. ABSTRACT: n this study, the residual stresses developing in carburized and only quenched steel of SAE 8620 (21NiCrMo2) which is widely used as a carburized steel (shafts, gears etc.) was investigated. Carburizing programs was carried out in gas atmosphere for 45 minute at 940 °C. X-ray analysis was used to determine residual stress in the microstructures of the only quenched and carburized specimens. The results of x-ray analysis have shown that while the carburized specimens have a residual compressive stress at the surface -551N/mm 2 , the only quenched specimens have a residual compressive stress at the surface -125 N/mm 2 . Key words: Carburizing, Residual stress, X-ray diffraction.

199-205

Authors: Süleyman GÜNDÜZ, Ramazan KAÇAR, Behçet GÜLENÇ

ÖZET: Bu çalışmada çelik kimyası ve soğuma hızının arayer atomu içermeyen Ti-V-Al çeliklerindeki akma noktasına etkisi altı çeşit çelik levha için deneysel olarak araştırılmıştır. Çelikler, 950 ± 10 °C de 15 dakika östenitleme işlemi uygulandıktan sonra farklı soğuma hızlarının arayer atomu içermeyen çeliklerdeki akma noktası üzerine etkisini araştırmak için farklı soğuma hızlarında soğutulmuştur. Soğuma hızının düşmesi akma noktası uzamasını düşürerek sürekli akma davranışına sebep olmuştur. Yavaş soğuma süresince taneler büyüyerek, çeliklerin akma dayanımını düşürmüştür. Çeliklere vanadyum’un eklenmesi, titanyum çelikleriyle karşılaştırıldığında geniş bir soğuma aralığında sürekli olmayan akmaya izin vermiştir. Anahtar Kelimeler: Soğuma hızı; Arayer atomu içermeyen çelikler; Akma noktası. ABSTRACT: In this work, steel chemistry and the effects of the cooling rate on the yield behaviour in Ti-V-Al interstitial free steel were investigated experimentally for six grades of steel plate. The steels were austenitised at 950 ± 10 °C for 15 minutes and then cooled at different cooling rates in order to see the effect of different cooling rates on yield behaviour of interstitial free steels. Reducing the cooling rate reduces the yield point elongation and is conducive to continuous yielding. Grains are coarsening during slow cooling, this decrease yield strength of the steels. Vanadium additions allow discontinuous yielding over a wide range of cooling rates compared to Ti steels. Key words: Cooling rate; Interstitial free steels; Yield strength.

215-222

Authors: Osman KOPMAZ, Sevda TELLİ

ÖZET: Bu çalışmada düzgün yayılı ek kütle taşıyan bir plağın doğal frekanslarının bulunması için bir metot sunulmaktadır. Polinom şeklindeki frekans denklemi, plağın hareket denklemine standart Galerkin prosedürü uygulanarak elde edilmektedir. Analiz sonuçlarının genel uygulanabilirliğini sağlamak için eklenti kütlenin yeri, birim alana düşen yoğunluğu ve oturma alanı ile ilgili boyutsuz parametreler tanımlanmıştır. Daha sonra en düşük üç frekansın, öneminden ötürü özellikle temel frekansın bu boyutsuz parametrelere göre değişimi incelenmiştir. Ayrıca, sayısal bir örnekle bu metodun özel bir hal olarak konsantre kütle taşıyan plakların incelenmesinde de kullanılabileceği gösterilmiştir. Son olarak, böyle bir eklentinin konumunun ve kütlesinin bir plağın modal yüzeyleri ve nodal çizgilerine etkisi araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Dikdörtgen plak, Kısıtlı plak, Heaviside fonksiyonları, Plak frekansları, Modal yüzeyler. ABSTRACT: In this paper, an analytical method is presented to find the eigenfrequencies of a plate carrying an attachment which consist of a uniformly distributed mass. The frequency equation of polynomial type is obtained by applying the standard Galerkin procedure to the equation of motion. The nondimensional parameters which are associated with the location, the area density and the distribution of the mass, are defined in order to make the analysis results generally applicable. Then, the variation of the three lowest frequencies, especially of the fundamental frequency due to its significance, with respect to these nondimensional parameters is investigated. Furthermore, it is shown by a numerical example that the method can be used to study plates with concentrated mass as a special case. Finally, the effects of the location and the mass of such an attachment on the modal surfaces and nodal lines of a plate are investigated. Key words: Rectangular plate, Constrained plate, Heaviside’s functions, Plate frequencies, Modal surfaces.

229-233

Authors: Zafer DEMİR, Aşkın DEMİRKOL

ÖZET: Bu çalışmada, paralel mimariler için geliştirilmiş Paralel Virtual Makineler incelenmiştir. Bu makineler, çalışma prensibi itibari ile mimari açıdan paralel sistemlere benzemektedirler. Yapı olarak ne bir işletim sistemi ne de bir programlama dilidir. Daha ziyade, özel yeteneklere sahip bir yazılım, bir malzeme olarak heterogen yapıdaki paralel sistemleri desteklemektedir. Bununla beraber, her ikisinin de özelliklerinden yararlanarak kullanıcıları, paralel sistemlere yaklaştırabilme yeteneğindedir. Paralel Virtual Makine ile dağıtılmış ve çoklu işlemci sistemleri arasında önemli bir benzerlik dikkati çekmektedir. Bu çalışmada, söz konusu benzerlik ilişkileri, Parallel Virtual Makinelerin Master-Slave prensibine göre analiz edilmiştir. Basit bir faktöryel hesabının paralel sistemlere adaptasyonu ile ilgili benzerlik test edilmiştir. Anahtar Kelimeler: PVM, Paralel sistemler, Paralel işlemci, Çoklu işlemci, Dağıtılmış sistem. ABSTRACT: In this study, at first, Parallel Virtual Machine is reviewed. Since It is based upon parallel processing, it is similar to parallel systems in principle in terms of architecture. Parallel Virtual Machine is neither an operating system nor a programming language. It is a specific software tool that supports heterogeneous parallel systems. However, it takes advantage of the features of both to make users close to parallel systems. Since tasks can be executed in parallel on parallel systems by Parallel Virtual Machine, there is an important similarity between PVM and distributed systems and multiple processors. In this study, the relations in question are examined by making use of Master-Slave programming technique. In conclusion, the PVM is tested with a simple factorial computation on a distributed system to observe its adaptation to parallel architects. Key words: PVM, Parallel systems, Parallel processor, Multiple processor, Distributed system.

243-250

Authors: Bülent OKUR, Hüseyin YENER, Nur OKUR, Eşref İRGET

ÖZET: Bu araştırmanın amacı Büyük Menderes nehrindeki kirliliğin boyutlarını aylık ve mevsimsel olarak ortaya koymaktır. Nehrin ayrımlı 13 noktasından her ay alınan su örneklerinde bazı fiziksel ve kimyasal analizler ile iz element ve ağır metal içerikleri, N fraksiyonları ve toplam fosfor analiz edilmiştir. Sonuçlar sulama sularına ait ölçüt veriler ile karşılaştırılmıştır. Analiz verilerine göre nehir suları aydan aya değişiklikler gösterirken, bazı örnek alma noktaları hemen hemen tüm yıl boyunca yüksek bir kirlilik göstermiştir. Suda eriyebilir toplam katı madde içeriği genelde tüm aylar dikkate alındığında 100 mg/l’ den fazla saptanmıştır. Nehir suların pH değerleri özellikle Aydın ili civarında 9.00’un altına düşmemiştir. Suların elektriksel geçirgenlik değeri 1 ve 2 no’lu örnekler dışında genelde yüksek olarak analiz edilmiştir. Nehir sularından 4, 5, 6, 7 ve 8 no’lu örnekleme yerleri Bor elementi yönünden, büyük risk taşımaktadırlar. Nehir sularında Fe, Cu, Pb, Cr ve Al ölçüt verilerin altında analiz edilirken, Zn, Mn ve Co kirlilik düzeyine ulaşmışlardır. Büyük Menderes nehrinde yoğun bir amonyak ve nitrit kirliliği saptanmıştır. Suların NO3-N’u içerikleri 1.5-93 mg/l arasında ve maksimum olarak da 7 no’lu örnekte belirlenmiştir. Fosfor değerleri nehir sularında Aydın il çıkışına ait 13 numaralı örnekte maksimum olarak analiz edilirken bu örneğin N/P oranı da hızla 10’un altına inmiştir. Endüstriyel ve evsel atıkların deşarj edildiği Büyük Menderes nehri yakın bir gelecekte bu kir yükünü daha fazla tolere edemeyecektir. Bu nedenle henüz ağır metallerce pek fazla kirlenmemiş olan ancak yüksek düzeylerde N, P ve eriyebilir tuzları içeren nehir için arıtma önlemleri acilen alınmalıdır. Anahtar Kelimeler: Büyük Menderes nehri, Su kirliliği parametreleri. ABSTRACT: The aim of this research was to determine dimension of the pollution of Büyük Menderes river on monthly and seasonal basis. Water samples were collected throughout a year from 13 different points and every 40 km of river and were analysed for some physical and chemical parameters, trace elements and heavy metals, nitrogen fractions and total phosphorus. Results belong to the river waters varied by month by, but some sample points showed high pollution levels for different parameters in almost all months. Industrial and domestic waste waters in its environment discharged into Büyük Menderes river and it could not tolerate this pollution load in a near future. For this reason, Büyük Menderes river which was not yet pollution by heavy metals but contains the high levels of N, P and total salts can be regained by taking simple purification and discharge methods. Key words: Büyük Menderes river, Water pollution parameters.

261-267

Authors: Suat TAŞDELEN, Erdal AKYOL, Ali BÜLBÜL

ÖZET: Bu çalışmada, Çivril (Denizli) ve yakın çevresinin hidrojeolojik açıdan incelemesi yapılmıştır. Öncelikle, İlçe merkezi ve yakın çevresinde yapılan arazi çalışmaları ile elde edilen jeolojik, tektonik ve hidrolojik bilgiler verilmiştir. Eylül 1999 dönemine ait yerinde ölçüm ve gözlemlerle yeraltı su tablası haritası hazırlanarak, yeraltı suyu akım yönleri belirlenmiştir. Aynı dönemde, örneklenen kuyulara ait yeraltı suları üzerinde su kimyası çalışmaları yapılarak, bu suların kimyasal sınıflamaları ile içme, sulama ve endüstride kullanım özellikleri belirlenmiştir. Elde edilen bilgiler birlikte irdelenerek varılan sonuçlar tablo ve diyagramlarla sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Çivril, Denizli, Hidrojeoloji. ABSTRACT: In this study, a hydrogeological investigation of Civril Plain (Denizli) and surrounding area has been performed. In the light of available data, geological, tectonic and hydrological properties are presented. Water table map of the area has been drawn by using in-situ monitoring data which were obtained during September 1999 and flow directions have been clarified. In order to classify the collected water samples, their chemical compositions have been completed. The obtained results were given on related tables and charts. Key words: Civril, Denizli, Hydrogeology.

277-285

Authors: Mehmet Emin YÜKSEKKAYA

ÖZET: Bu çalışmada kendinden uzamalı katedırlar üretilip analiz edilmiştir. Katedırlar üç boyutlu saç örgüsü yapısında olup, polimer yada metal malzemeden imal edilirler. Bu tip yapılar tıbbi alanda tıkanmış olan atardamarların açılmasında merkezden dışa dogru bir kuvvet uygulanması prensibine göre kullanılır. Katedır tarafından damar çeperlerine uygulanan kuvvetin damarlara bir zarar vermeyecek miktarda olması zaruridir. Bundan dolayı, bu tür üç boyutlu hortumsal saç örgülerin yapısı tıbbi uygulamalar için optimum radial kuvvet elde edilebilmesi için incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Saç örgüler, Tıbbi tekstiller, Katedırlar, Isıl işlemler. ABSTRACT: In this study, self-expanding stents were fabricated and analyzed. These stents are in the form of 3-D tubular braided structures made of polymeric materials. This type of structures is used in medicine to open clogged artheries and veins by exerting radial force. The amount of radial force exerted into the membrane should not give any damage to the veins. Therefore, the geometry of the three dimensional tubular braided fabric is analyzed to give an optimum radial force for medical applications. Key words: Braided structures, Medical textiles, Stents, Heat setting.

295-303

Authors: Alper AYTEKİN, Nedim SARAÇOĞLU, Selman KARAYILMAZLAR, Şükrü ÖZŞAHİN

ÖZET: Fayda-Değer Analizi, çeşitli amaçların özdeş fiziksel ya da paraya ilişkin birimlerle açıklanamadığı durumlarda, ormancılıkta çok yönlü kullanımda en iyi çözümün bulunması için kullanılan psikometrik (içsel) değerlendirme yöntemidir. Bu yöntem önerilen seçeneklerin sonuçlandırılması için sistematik bir değerlendirmeyi sağlayarak karar vermeyi kolaylaştırır. Yöntem, belirlenen seçeneklere ilişkin ölçütlerin ve ağırlıklarına göre seçeneklerin önem sırasının belirlenmesine yardımcı olur. Yöntemin uygulanışı Bartın İnkumu tatil beldesinin kuramsal verilerine göre açıklanmıştır. Bu çalışmada ayrıca, sözü edilen verilerle güvenirliliği kontrol edilen bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Fayda-Değer analizi, Bilgisayar programı, İnkumu. ABSTRACT: Nutzwertanalyse (NUWA) is apsychometric instrument for finding the best compromise in the multiple use planning of forestry, when the multiple objectives cannot be expressed in the same physical or monetary unit. It insures a systematic assesment of the consequences of proposed alternatives and thoroughly documents the desicion process. The method leads to a ranking of alternatives based upon weighting of the objectives and evaluation of the contribution of each alternative to these objectives. The use of the method is illustrated with hypothetical data of Bartın-İnkumu recreation area. In this study, furthermore, a computer programme controlling the confident is created. Key words: Nutzwertanalyse, Computer programme, İnkumu.

1-9

Authors: Osman KOPMAZ, Sevda TELLİ

ÖZET: Bu çalışmada kendinden yağlamalı yatak olarak da isimlendirilen sinterlenmiş bronzdan imal edilmiş kaymalı yatakların performans karakteristiklerinin sürtünme katsayısına etkileri bir deney sistemiyle incelenmiştir. Bu deney sisteminde farklı hızlar ve basınçlar için yatağa belirli bir debide ilave yağın gönderildiği ve gönderilmediği hallerde sürtünme katsayısının değişimi ve bundan başka diğer parametrelerin sabit tutulduğu hallerde hızın, basıncın ve sıcaklığın sürtünme katsayısına etkileri ayrı ayrı araştırılıp, sonuçlar diyagramlar şeklinde verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sinterlenmiş bronz yataklar, Gözenekli kaymalı yataklar, Sürtünme katsayısı. ABSTRACT: In this study, the effects of performance characteristics of self-lubricating, sintered bronze journal bearings to the coefficient of friction is investigated via an experimental test rig. In the experiments, the variation of the coefficient of friction for different velocities and pressures has been investigated for the cases in which an additional oil mass is fed and not fed into the bearing. Furthermore, in the cases where the other parameters are kept constant, the effects of velocity, pressure and temperature to the coefficient of friction are separately investigated, and the results are plotted. Key words: Sintered bronze bearings, Porous journal bearings, The coefficient of friction.

17-27

Authors: Aydoğan ÖZDAMAR

ÖZET: Bu çalışmada, rüzgar enerjisi potansiyeli yüksek ve düşük olan alanlarda rüzgar elektriği elde edilmesinde hangi özelliklere sahip olan rüzgar türbinlerinin kullanılmasının daha uygun olacağı sorusuna cevap aranmıştır. Bu amaçla, yaygın olarak kullanılan değişik özelliklere sahip ve anma gücü 500 kW ve üzerinde olan 10 adet rüzgar türbini seçilerek, çeşitli kriterlere göre birbirleriyle karşılaştırılmışlardır. Bu karşılaştırmada objektif olabilmek için, 1999 yılı Ağustos ayında İzmir ili sınırları içinde rüzgar enerjisi potansiyeli yüksek olan ve Aydın ili sınırları içinde rüzgar enerjisi potansiyeli orta düzeyde olan iki referans yerleşim biriminde 10 m yükseklikte rüzgar hız ölçümleri yapılmış ve bu ölçüm değerleri kullanılarak, herbir rüzgar türbininin ölçüm değerleri bilinen bu ayda üretebileceği elektrik enerjisi miktarı hesaplanmıştır. Daha sonra da, Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nin ölçüm alınan alanlardaki mevsimsel rüzgar enerjisi değişimlerine benzer değişim gösteren en yakın ölçüm istasyonlarındaki yıllık rüzgar hız ölçümlerinden yararlanılarak, incelenen rüzgar türbinlerinin bir yılda üretebilecekleri elektrik enerjisi miktarları 10 m ve 70 m kule yükseklikleri için bulunmuştur. Ardından da, rüzgar türbinlerinin birbirleriyle karşılaştırılabilmesi için, incelenen rüzgar türbinlerinin bir yılda üretebilecekleri elektrik enerjisi miktarları, rüzgar türbinlerinin fiyatları, türbin pervanesinin süpürme alanı gibi özellikleri kullanılarak; rüzgar türbininin 20 yıl kullanımı için birim elektrik enerjisi maliyeti, birim nominal güç maliyeti, türbin pervanesi birim süpürme alanı enerjisi, yatırım giderleri geri ödenme süresi, rüzgar türbini kapasite faktörü ve birim enerjiye düşen rüzgar türbini fiyatı kriterleri tanımlanarak hesaplanmıştır. Son olarak da, bu kriterlerden yola çıkılarak, incelenen rüzgar türbinleri, ölçüm alınan her iki alan için birbirleriyle karşılaştırılmış ve bulunan sonuçlar yorumlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Enerji, Yenilenebilir enerji kaynakları, Rüzgar türbinleri. ABSTRACT: In dieser Arbeit wurde die Antwort auf die Frage gesucht, welche Eigenschaften eine Windturbine in den mittelmaßigen und besseren Windstandorten zur Windstromerzeugung haben soll? Zu dem Zweck wurden 10 unterschiedliche in weltweit eingesetzen Windturbinen mit Nennleistung 500 kW und mehr gewählt und nach verschiedenen Beurteilungskriterien verglichen. Für einen allgemeingültigen, einsatzortunabhängigen Vergleich wurden Windmessungen im August 1999 in 10 m Höhe in İzmir, wo das Windenergiepotantial hoch ist, und in Aydın, wo das Windenergiepotantial mittelmäßig ist, durchgeführt. Mit Hilfe dieser Messergebnisse wurde die von den betrachteten Windturbinen zu produzierende Energiemenge berechnet. Danach wurde die zu produzierende Energiemenge der Windturbinen in 10 m und in 70 m Höhe für 1 Jahr ausgerechnet, wobei die jährlichen Messergebnisse von 2 Stationen der staatlichen Behörde für Stromangelegenheiten nahe der Messorten zur Hilfe genommen. Es wurde dabei vorausgesetz, daß die monatlichen Schwankungen des Windenrgiepotantials in Messorten und in Stationen der staatlichen Behörde für Stromangelegenheiten gleich bleibt. Anschließend wurden die Kennwerte wie Energieeinheitskosten, spezifischer Nennleistungspreis, flächen spezifischer Preis, Rückzahlungszeit der Investitionskosten, Kapazitätsfaktor und Turbinkosten pro Jahreskilowattstunde definiert und berechnet. Letzlich wurden die Windturbinen ausgehend von den berechneten Kennwerten untereinander für beide Messorte verglichen und die Ergebnisse interpretiert. Key words: Energie, Erneuerbare energien, Windturbinen.

35-38

Authors: Ali AKBAŞ, Can ÇINAR, Yakup SEKMEN

ÖZET: Bu çalışmada buji ile ateşlemeli motorlarda kullanılan değişken supap zamanlaması mekanizmalarına alternatif bir prototip hazırlanmıştır. Bu prototip ile kam profili sabit kalmak şartıyla emme supabı açılma miktarı ve zamanlaması değiştirilerek motor performansına olan etkileri incelenmiştir. Bu amaçla tek silindirli, dört zamanlı, buji ile ateşlemeli bir motor kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Değişken supap zamanlaması, Motor performansı, Buji ile ateşlemeli motor. ABSTRACT: In this study, an alternative prototype has been designed and constructed for variable valve timing systems which are used in spark ignition engines. The effects of intake valve timing and lift changing on engine performance have been investigated without changing the opening duration of the valves. A four stroke, single cylinder, spark ignition engine has been used for these experiments. Key words: Variable valve timing, Engine performance, Spark ignition engine.

47-54

Authors: Figen ERTAŞ

ABSTRACT: Konuşmacı tanıma; özellik seçip elde etme, sınıflandırma ve örüntü karşılaştırma olarak üç aşamadan oluşan örüntü tanıma olarak bilinen genel bir alanın, bir alt kümesi olarak düşünülebilir. Geçmişten bu yana, konuşmacı tanımaya elverişli ses karakteristiklerinin bulunması yönünde yoğun çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, henüz tüm şartlar için mükemmel ayırt etmeye yarayan bir özellik kümesi bulunamamıştır. Dolayısı ile, özelliklerin sistem başarımına etkisi uygulamanın tipine bağlı olduğundan, has özelliklerin seçimi tanıma işleminin en önemli basamağını oluşturmaktadır. Bu makalede, ses özellikleri ve daha çok metinden bağımsız konuşmacı tanıma için geliştirilmiş en çok bilinen sınıflandırma tekniklerine genel bir bakış verilmiştir. Ayrıca, uygun ses özellikleri ve sınıflayıcıların seçimleri karşılaştırmalı olarak tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Özellik, Sınıflandırma, Doğrusal öngörülü kodlama, Gizli, Markov modeli, Karma Gaussian modeli. ABSTRACT: Speaker recognition can be considered as a subset of the more general area known as pattern recognition, which may be viewed basically in three stages as: feature selection and extraction, classification, and pattern matching. Extensive research in the past has been directed towards finding effective speech characteristics for speaker recognition. But, so far, no feature set is found to be known to allow perfect discrimination for all conditions. As the performance of features depends on the nature of application, the selection of salient features is a key step in the recognition process. In this paper, we present a general view of speech features and well known classifiers originally developed for text-independent speaker recognition systems. A comparative discussion on choice of suitable speech features and classification techniques is also given. Key words: Feature, Classification, LPC, HMM, GMM.

63-69

Authors: Mustafa TÜRKSEVER, R. Cenk ERDUR

ÖZET: Bu çalışmada, günümüzde dağıtık sistemlerin nesneye dayalı olarak modellenmesinde en çok kullanılan standartlardan olan CORBA ve Java RMI farklı bakış açılarından karşılaştırılmaktadır. Bu bakış açıları; performans, dağıtık programlama ve sistem düzeyinde sunulan servislerdir. Anahtar Kelimeler: Java RMI, CORBA, Arayüz tanımlama dili, Dağıtık nesne işlem. ABSTRACT: In this paper, two of the widely used distributed object system standards which are CORBA and Java RMI has been compared from different perspectives. These perspectives are performance, distributed programming and system level services. Key words: Java RMI, CORBA, Interface definition language, Distributed object computing (DOC).

81-86

Authors: Ramazan GÖKÇE, Ahmet Hilmi ÇON, Oğuz GÜRSOY

ÖZET: Araştırmada Denizli şehir merkezinde parekende torba yoğurdu satışı yapan 10 ayrı satış yerinden yaz ve kış mevsimlerinde toplam 57 örnek alınmış ve bunların bazı kimyasal ve mikrobiyolojik özellikleri belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yaz ve kış torba yoğurdu örneklerinde kimyasal ve mikrobiyolojik açıdan istatistiksel manada önemli bir farklılık bulunmamaktadır. Elde edilen verilere göre örneklerin kuru madde açısından, % 98.25; küf-maya açısından, % 85; sodyum benzoat açısından, % 28.07 ve asitlik açısından da % 12.28'i Gıda Maddeleri Tüzüğü'ne uymamaktadır. Özellikle kuru madde açısından çok yüksek oranda tespit edilen Gıda Maddeleri Tüzüğü'ne aykırılık tüzükte bu konuda yeni düzenlemelerin yapılmasını gerektirmektedir. Anahtar Kelimeler: Torba yoğurt, Kimyasal kalite, Mikrobiyolojik kalite. ABSTRACT: In this study some chemical and microbiological analysis of 57 strained (Torba) yoghurt which were taken from 10 different markets during summer and winter seasons in Denizli city centre have been carried out. According to the results, there were no significant statistical differences in chemical and microbiological properties of torba yoghurts. According to Regulations of Food Products of Turkish Republic, analysed samples were not appropriate while considering; dry material, 98.25 %; mould-yeast, 85 %; sodium benzoate, 28.07 % and acidity, 12.28 % point of views. For these reasons, it should be considered some new arrangements in the Regulations of Food Products of Turkish Republic for torba yoghurt. Key words: Strained (Torba) yoghurt, Chemical quality, Microbiological quality.

95-102

Authors: Ayten KARACA

ÖZET: Bu araştırmada Afşin - Elbistan Termik Santralı bacalarından çıkan emisyonların çevre topraklarının fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerine yapmış olduğu etkiler araştırılmıştır. Bu amaçla 2 yıl boyunca, 4 ayrı dönemde, hakim rüzgar yönünde santrale 30 km mesafeden ve santral çevresindeki köylerden toprak örnekleri alınmıştır. Örneklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin yanısıra, toplam ve bitkiler tarafından alınabilir S, Fe, Cu, Zn, Mn, Cd, Pb, Ni ve F, üreaz, asit ve alkali fosfataz enzim aktiviteleri ile karbon dioksit çıkışı miktarları belirlenmiştir. Genel olarak hakim rüzgar yönünden alınan örneklerin iz element ve ağır metal içerikleri, çevre köylerden alınan örneklere kıyasla yüksek bulunmuş, özellikle santrale yakın mesafelerde konsantrasyonlar oldukça artış göstermiştir. Buna karşılık hakim rüzgar yönünde santrale yakın bölgelerden alınan toprak örneklerinin üreaz, asit ve alkali fosfataz aktivitelerinde önemli derecede azalmalar belirlenmiştir (P < 0.05). Yapılan regresyon analizlerine göre de, hakim rüzgar yönünden alınan toprakların üreaz, asit ve alkali fosfataz aktiviteleri ile Fe hariç diğer bütün iz element ve ağır metal, azot, KDK arasında önemli negatif, organik madde ve pH ile de pozitif ilişki belirlenmiştir. Toprakların CO2 çıkışı ile Mn arasında önemli negatif ilişki belirlenirken, diğer iz elementler arasında belirlenen doğrusal ilişki katsayıları istatistiki yönden güvenilir düzeyde olmamıştır. Çevre köylerden alınan toprakların üreaz, asit ve alkali fosfataz aktiviteleri ile KDK ve azot arasında önemli negatif, pH ve kireç ile de pozitif ilişki belirlenmiştir. Bununla birlikte toprakların CO2 çıkışı ile pH ve organik madde arasında da pozitif ilişki belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Uçucu kül, Ağır metal, Enzim aktivitesi, Karbon dioksit çıkışı. ABSTRACT: In this research, the effect of emissions of Afşin - Elbistan Coal - Fired Power Plant on the physical, chemical and biological properties of nearby soils was investigated. For this aim, soil samples were taken from the villages near the central and 30 km away through central in the dominant wind direction during two years and four different periods. Besides the physical and chemical properties of the soil samples, total and available S, Fe, Cu, Zn, Mn, Cd, Pb, Ni, F, urease, acid and alkali phosphatase and carbon diokside evaluation quantities were determined. It was found that, trace element and heavy metal contents of the soil samples taken from the dominant wind direction were higher than the soil samples taken from near central villages, especially concentration at sites closest to the power plant was much higher. On the other hand, urease, acid and alkali phosphatase enzyme activities of soils taken from the dominant wind direction of the central were decreased significantly (P < 0.05). Regreation analysis showed that negative correlation between the urease, acid and alkali phosphatase activities and all trace elements with the exception of iron, heavy metals, nitrate and CEC However, significant positive correlation were found between pH and organik matter of the soil samples taken from the dominant wind direction. There was no correlation between the CO2 evaluation and other elements in spite of negative correlation between CO2 and Mn, organic matter, clay content and CEC. There were negative correlation between the urease, acid and alkali phosphatase activities and CEC, N, correlation between the above-mentioned activities and pH and lime were positive of the soil samples taken from the near-central villages. However, it was obtained positive correlation between CO2 evaluation and pH, organic matter. Key words: Fly ash, Heavy metal, Enzyme activity, Carbon diokside evaluation.

111-115

Authors: Erol İNCE, Umur DRAMUR

ÖZET: Solvent olarak siklopentanol kullanılmak suretiyle asetik asit-su-siklopentanol üçlü sistemi 298.15 K’de incelendi. Asetik asidin su ve siklopentanol arasındaki dağılma katsayısı 298.15 K ve 308.15 K sıcaklıkları için bulundu. Üçlü sisteme ait çözünürlük eğrisi elde edildi. 6 adet bağlantı doğrusu deneysel olarak çalışıldı. Bağlantı doğrularının teorik ve pratik değerleri arasındaki farkı görmek için deneysel olarak elde edilen bağlantı doğrularına Othmer-Tobias korelasyonu uygulandı. Ayrıca bağlantı doğrularının eldesi için seçilen bileşimlerin solvent ve rafinat fazlardaki dağılımının grafiği de çizildi. Anahtar Kelimeler: Dağılma katsayısı, Üçgen diyagram, Çözünürlük eğrisi, Bağlantı doğrusu, Ayırma faktörü. ABSTRACT: Acetic acid-water-cyclopentanol ternary system, cyclopentanol being the solvent was examined at 298.15 K. The distribution coefficient of acetic acid between water and cyclopentanol was determined at 298.15 K and 308.15 K. The solubility curve of the ternary system was graphed. The six tie-lines was experimentally studied. In order to notice the differrence between the theoritical and practical values of the tie-lines, the Othmer-Tobias correlation was applied to the obtained. In addition the graphic of distribution in solvent and raffinate phases of the compositions which were selected for obtaining the tie-lines was introduced. Key words: Distribution coefficient, Ternary diagram, Solubility curve, Tie-line, Separation factor

125-130

Authors: Hafız Hulusi ACAR

ÖZET: Yol yapımı için harcanacak kapitalin yerinde kullanılması, teknik ve ekonomik olması gerekir. Bu nedenle orman yollarının bir projesinin yapılması ve yola ait bütün çalışmaların bu projeye göre yönlendirilmesi gerekmektedir. Mevcut orman yol ağı planı ile yapımı tamamlanmış orman yolları, teknik açıdan ve orman transportu açısından incelendikten sonra olabildiğince yüksek işletmeye açma oranına ulaşılmaya çalışılmalıdır. Yeşiltepe Bölgesi için orman yol yoğunluğu orman alanlarında 11.9 m/ha olarak bulunmuştur. Bu durumda işletmeye açma oranı % 78’dir. Daha sonra optimum yol ağı planlanarak orman yol yoğunluğu 22 m/ha’a, işletmeye açma oranı da % 86’ya ulaştırılmıştır. Zemin örneklerini alma yöntemlerinden güdümlü örnekleme yöntemi kullanılmış ve örnekler karma bir sistem çerçevesinde alınmıştır. Yapılan deney sonuçlarına göre zemin örneği alınan mevcut tüm yolların mukavemet, sıkışma ve taşıma gücü açısından iyi derecede oldukları tespit edilmiştir. Bu sonuçlarla birlikte Doğu Karadeniz Bölgesi gibi dağlık arazide orman yolları planlanırken, heyelanlı bölgelere dikkat edilerek daha yüksek işletmeye açma oranına ulaşmak amaç edinilmelidir. Bu nedenle sürütme ve traktör yolları planlamasına gereken önem verilmelidir. Orman yollarını planlarken mutlaka önceden zemin analizleri yapılmalı ve dikkate alınmalıdır. Anahtar Kelimeler: Orman yolu, Orman işletme şefliği, Orman yol ağı planı, Yol zemini. ABSTRACT: It is required that the capital used for construction of road must be technical, economical and used in its location. For this reason, the projects must be prepared for forest roads and all operations belong to roads must be guided according to these projects. In this investigation, available forest road network plan and constructed forest roads were investigated at the point of view technical and forest transportation. After this, it were studied to reach the highest exploitation rate as can as possible. Available forest road density were found as 11.9 m/ha in forest areas for Yesiltepe District. In this condition, exploitation rate was 78 %. After that, optimum forest road network were planned and road density were reached to 22 m/ha and exploitation rate to 86 %. Directed sample method were used from taking soil sample methods and samples were took in mixed system. According to results of the experiments, available forest roads were found in a good degree at the point of view endurance, pressing and transportation capacity. With these results, it is aimed to reach higher exploitation rate with given attention to landslide areas during planning of forest roads on the mountain areas such as Black Sea Region. For this reason, required importance must be given to planning of truck and logging roads. Ground analysis must be done and took care before during planning process of forest road network. Key words: Forest road, Forest enterprise, Forest road network plan, Road ground

139-143

Authors: Ş. İsmail KIRBAŞLAR, F. Gülay KIRBAŞLAR, Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, M. Lütfullah SEVGİLİ, Umur DRAMUR

ÖZET: Bu çalışmada, fındık kabukları, çay ve tütün atıklarındaki nem, kül, yağ ve sellüloz miktarları analiz edilmiştir. Ayrıca, fındık kabukları, çay ve tütün atıklarının içerdiği pentosan, pentos ve furfural miktarları belirlenmiştir. Furfural her üç atıktan destilasyon metoduyla ayrılmıştır. Atıklardan ayrılan furfural örneklerinin IRspektrumları ile standart furfuralin IR-spektrumları karşılaştırılmıştır. Fındık kabuklarından farklı sıcaklıklarda aktif karbon elde edilmiştir. Bu aktif karbon kullanılarak organik ve anarganik atıklar adsorbsiyonla uzaklaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Furfural üretimi, Tarımsal atık, Fındık kabuğu. ABSTRACT: In this study, moisture, ash, oil and cellulose of hazelnut husks, tea and tobacco wastes were analyzed. The amounts of pentosan, pentose and furfural were determined in the hazelnut husks, tea and tobacco wastes. Furfural was produced from each three waste products by a steam distillation method. IR spectra of each furfural product were measured and compared with standard furfural. Activated carbon prepared from the hazelnut husks at the different temperature, and organic and inorganic pollutants were removed by using the adsorbent obtained from hazelnut husk. Key words: Furfural production, Agricultural waste, Hazelnut husks.

109-112

Authors: M. Hüsnü DİRİKOLU, Alaattin AKTAŞ

ÖZET: Makalede standart olmayan ince kompozit levhaların gerilme şiddeti faktörlerinin (GŞF) hesaplanmasıyla ilgili karşılaştırmalı bir çalışma sunulmaktadır. Çalışmada Karbon-Epoksi kompozit levhalar kullanılmıştır. Çentiksiz ve üzerinde 4, 6 veya 8 mm çapında delik bulunan deney numuneleri hazırlanıp test edilmiştir. Elde edilen deney sonuçlarına dayanarak, iki analitik yaklaşım ve FRANC-sonlu elemanlar programı kullanılarak kompozitin kritik GŞF’leri hesaplanıp karşılaştırmalar yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gerilme şiddeti faktörü, Kırılma, Çatlak, Kompozit, Karbon epoksi. ABSTRACT: In this paper, a comparative study regarding the determination of stress intensity factors (SIF) for non-standard thin composite plates is presented. Carbon-Epoxy composite plates are considered for the study. Unnotched specimens and specimens containing either 4, 6, or 8 mm dia. holes are prepared and then tested. Based on the experimental data thus obtained, two analytical approaches and a finite element fracture analysis tool called FRANC have been used to compare the critical SIF values for this composite material. Key words: Stress intensity factor, Fracture, Crack, Composite, Carbon epoxy.

117-124

Authors: Zekeriya GİRGİN, Yasin YILMAZ, Ahmet ÇETKİN

ÖZET: Richard Bellman tarafından 1970’lerde geliştirilen Diferansiyel Quadrature metodu, diferansiyel denklemlerin sonlu sayıdaki düğümlerinin, sayısal çözümüdür. Bu çalışmada Genelleştirilmiş Diferansiyel Quadrature metodunun, yapıların yer değiştirme ve burkulma analizine uygulanışı verildi. Ayrıca, kirişlerin tekil yük altındaki çökmesinin bu metoda uygulanabilirliği de gösterildi. Metodun en önemli bir avantajı, sistemlere basitçe uygulanabilirliği, hesaplama süresinin kısalığı ve rogramlamanın basitliğidir. Değişik sınır şartları ve farklı yüklemelerde elde edilen sonuçlar, mevcut gerçek ve sayısal sonuçlarla karşılaştırıldı. Elde edilen sonuçların çok ince hassasiyetle doğruluğu gösterildi. Anahtar Kelimeler: Diferansiyel quadrature metodu, Sayısal çözüm metotları, Kısmi diferansiyel denklem. ABSTRACT: The method of differential quadrature developed by Richard Bellman in the 1970s is a numerical solution technique for differential systems by means of a polynomial-collocation approach at a finite number of points. In this paper a global method of generalized differential quadrature is presented to solve the problems on deflection, buckling and vibration behaviour of structural components. Furthermore, the applicability of this method to the deflection analysis of beams due to a point load is also demonstrated. An inherent advantage of the approach is its basic simplicity and small computational effort with easy programmability. Results are obtained for various boundary and loading conditions and are compared with existing exact and numerical solutions by other methods. Numerical examples have shown the accuracy, efficiency and great potential of this method for structural analysis. Key words: Differential quadrature method, Numerical solution methods, Partial differential equations.

147-153

Authors: Hasan YILDIZ, Mehmet SARIKANAT

ÖZET: Kalın kompozit yapıların analizi sonlu elemanlar yardımıyla yapılırken, kullanılan sonlu elemanların malzeme özelliklerinin belirlenmesinde çeşitli zorluklar vardır. Özellikle birden fazla kompozit tabaka içeren sonlu elemanların malzeme sabitlerinin belirlenmesi, oldukça karmaşık ve zordur. Bu zorluk, her elemanın malzeme sabitleri için bir ortalama değer alınarak giderilmeye çalışılır. Bu çalışmada, yükleme durumuna göre eleman malzeme özelliklerinin belirlenmesinde iki farklı ortalama değer hesaplama yöntemi geliştirilmiş ve bunların sonuçlara etkileri incelenmiştir. Sonlu elemanlar analizi bir bilgisayar programı yardımıyla farklı fiber doğrultularında takviye edilmiş bir kiriş ve bir levhada, farklı eleman sayıları alınarak şekil değiştirmeleri hesaplanmış ve analitik sonuçlarla karşılaştırılmıştır. Aritmetik ve ağırlıklı ortalama yöntemleri adı verilen iki ortalama değer alma yöntemi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu yöntemin uygulanmasında, eleman malzeme özellikleri belirlenirken, yükleme durumu göz önünde bulundurularak ortalama değer alma yöntemlerinden biri uygulanmıştır. Bu metod aracılığıyla, birden fazla kompozit tabakalı elemanlar içeren sonlu eleman analizlerinde, 8 düğümlü brik elemanların kullanılmasında karşılaşılan eleman malzeme özelliklerinin belirlenmesi zorluğu ortadan kaldırılmıştır. Elde edilen sonuçlar, analitik çözümler ve ortalama değer almadan yapılan hesaplamalarla karşılaştırılmıştır. Her iki yöntemle yapılan hesaplamalarda, farklı yükleme durumları için elde edilen sonuçlar analitik çözümlerle uyum göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Kompozit malzemeler, Sonlu elemanlar. ABSTRACT: There are some difficulties during determination of the material properties of thick composites when they are analyzed by using the finite element method. The most difficult of those is to determine material constants of multi layered composite elements. One of suggested method for solving this problem is to use an average value for element material properties. The effects of two averaging methods on the results were investigated. A finite element analysis program was developed to analyze the fiber reinforced composite beams and plates for displacement comparisons of different element numbers. The results also were compared with the analytical solutions. Beside the arithmetic average method, a new method called weighted average was developed. By considering different loading conditions, one of the averaging methods was utilized. The difficulty in determining the material properties of 8 node multi layered brick element used the finite element analysis of thick composite structures was overcome by using two averaging methods. The results were compared with the ones obtained from the elements without any averaging and analytical solutions. Both methods gave matching results for certain types of loading conditions. Key words: Composite materials, Finite element analysis.

161-166

Authors: Muhammet YÜRÜSOY, Selda AKGÜN, Mehmet PAKDEMİRLİ

ÖZET: Bu çalışmada non-Newtonyen bir akışkan olan Power-Law akışkanı ile yağlanmış kaymalı yatak problemi ele alınmıştır. Çalışmada önce akışkana ait hareket denklemleri çıkartılmıştır. Denklemlerin çözümü için perturbasyon tekniği kullanılmıştır. Çözümde en basit perturbasyon açılımı olan yaya açılımı kullanılmıştır. Perturbasyon açılımı ile önce hız dağılımı sonra da basınç dağılımı yaklaşık olarak bulunmuştur. Bulunan bu sonuçlar boyutsuzlaştırılarak uygun bir formda ifade edilmiştir. Non-Newtonyen karakterin artmasıyla ve yatak boyutlarının değişmesiyle hız ve basınç dağılımının nasıl bir değişim gösterdiği çizilmiştir. Anahtar Kelimeler: Power-Law akışkanları, Kayar yatak. ABSTRACT: In this study, a slider bearing lubricated with a non-Newtonian fluid namely a Power-Law fluid is considered. First the equations of motion are derived. Perturbation methods are employed in search of approximate solutions. The simplest perturbation expansion, namely the pedestrian expansion, is used. The velocity distribution and the pressure distribution are calculated approximately. The solutions are expressed in dimensionless form for convenience. The variation of pressure and velocity with the non-Newtonian behaviour and bearing dimensions are plotted. Key words: Power-Law fluids, Slider bearing.

177-184

Authors: Mustafa TEMİZ

ÖZET: Çoklu kuantum çukuru özellikle GaAs ve AlxGa1-xAs malzemelerinden yapılır. Kuantum çukurlarnı yapmak için aliminyum konsantrasyonu, daha ince iki AlAs tabakası arasındaki GaAs tabakası ile yapılmış kuantum çukurlarında müsaade edilmiş durumlar arasındaki geçişlerle birleşmelerin meydana geldiği kontrol bölgesine enjekte edilen taşıyıcıların tuzaklanmasına yardım etmek için, mesafeyle derece derece değişir. Aliminyum konsantrasyonundaki değişme, kuvvetlendirilen alanlara ait dalganın büyük bir kısmını kılavuzlar. Kuantum çukurlarının başlangıç ve bitiş tabakaları, hapsedici yapı içindeki elektronların (veya deliklerin) dalga fonksiyonlarını bir dereceye kadar etkiler. Hapsedici katmanlar GaAs çukurunda tuzaklanmış elektronların (veya deliklerin) dalga fonksiyonlarına karşı potansiyel duvarları meydana getirirler. Kuantum çukurunda mesafeler deBroglie dalgası boyu ile mukaeyese edilebilecek derecede, küçüktür. Kuantum boyutuna ve kuantizasyona bağlı olan durum yoğunluğu sabittir. Malzemelerin yasak-bant genişliği ve kırılma indisi değiştirilen alaşımdaki aliminyum yüzdesi olarak birbirine ters yönde değişir. Yük taşıyıcılarının hapsedilme derecesi, hapsedicilik faktörü ile belirlenir. Hapsedicilik faktörü, lazer kazancını da doğrudan etkiler. Anahtar Kelimeler: Kuantum çukuru, Lazer, Hapsedicilik faktörü. ABSTRACT: The multiple quantum well structure is especially consructed from GaAs and AlxGa1-xAs materials. To construct the quantum wells, the aluminium concentration is graded over much longer distances to aid in the trapping of injected carriers in the control region where the recombination takes place by transitions between allowed states in the quantum wells formed by sandwitching these layers of GaAs between even thinner layers of AlAs. The change in the aluminium concentration creates a high waveguide for the fields being amplified. The beginning and terminating quantum layers affect the wave functions of the electrons (or holes) in the confining structure somewhat. The confining layers create potential barriers to the wave functions of the electrons (or holes) trapped in GaAs well. In the quantum structure the distances are so small, comparable to the deBroglie wavelength. The density of states are a constant and dependent on quantum size and quantizations. The band gap and index of refraction of material vary in the opposite directions as the percentage of aluminium in the alloys is changed. The confinement degrees of charged carriers are determined by the confinement factors. The confinement factor directly affects the laser gain, too. Key words: Quantum well, Laser, Confinement factor.

195-202

Authors: Eyüp TUNA, Necmi TAŞPINAR

ÖZET: Bu çalışmada, sistem performansını arttırmanın bir yolu olarak literatürde bulunan çoklu kafes kodlamalı modülasyon (MTCM) tanıtılmıştır. MTCM sistemi, sistemin band genişliğini ve karmaşıklığını arttırmaksızın, karşılığı olan TCM sisteminden daha iyi performans sağlar. Bu, 1/2 oranlı TCM ve 2/4 oranlı MTCM şemaları örnek verilerek gösterilmiştir. AWGN ve yavaş sönümlü Rician haberleşme kanalları üzerinden iletildikleri kabul edilerek bit hata olasılıklarının üst sınırlarını veren eşitlikler değerlendirilmiştir. Bu eşitlikler kullanılarak bit hata olasılıklarının üst sınırları Eb/N0’ın fonksiyonu olarak çizilip karşılaştırma yapılmıştır. Karşılaştırma her iki durumda da 2/4 oranlı MTCM şemasının bit hata olasılığı üst sınırının 1/2 oranlı TCM şemasınınkinden daha düşük olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: TCM, MTCM, AWGN kanal, Rician kanal. ABSTRACT: In this work, we study briefly on the multiple trellis coded modulation (MTCM) which is found in literature as a way of increasing the performance of the system. An MTCM system provides better performance than a TCM counterpart without increasing the bandwidth and complexity of the system. This is illustrated by giving the rate 1/2 trellis coded modulation (TCM) and the rate 2/4 MTCM schemes as examples. Equations of upper bounds on their bit error probabilities are evaluated by assuming that they are transmitted over an AWGN and a slowly fading Rician communication channels. A comparison is made by plotting upper bounds of bit error probabilities as functions of Eb/N0. by using these equations. The comparison yields that the upper bound on the bit error probability of the rate 2/4 MTCM scheme is lower than that of the rate 1/2 TCM scheme for both cases.