Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

139-147

Authors: Aydın Şık, İbrahim Ertürk, Murat Önder

ÖZET: Bu çalışmada, genel özelliği hafifliği, işlenebilirliği, yüksek korozyon dayancı, yüksek dayanıma sahip olmasından dolayı kullanım alanı olarak özellikle uçak gövdelerinde ve kanatlarda ve otomotiv endüstrilerinde kullanılan AA2024 alaşımı sürtünme karıştırma kaynağı yöntemi ile birleştirilerek, oluşan bağlantıların yorulma, sertlik, eğme ve çekme deneyleri incelenmiştir. 4 mm kalınlığındaki levhaların kaynak esnasında kaynak ilerleme hızı ve karıştırıcı ucun dönme devri değişken parametreler olarak belirlenmiştir. Bu parametreler; 20 mm omuz genişliği, devir sayısı 1000 dev/dak, 1500 dev/dak, 2500 dev/dak ve ilerleme hızları 120 mm/dak ve 200 mm/ dak olarak alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Sürtünme karıştırma kaynağı (SKK), Alüminyum alaşımları, AA2024, Mekanik özellikler, Eğme yorulması. ABSTRACT: In this study AA2024 alloy, which is used especially in aircraft body, wings and automotive industry due to its lightness, workable aspect, high corrosion resistance and durability, was welded with stir friction method, and fatigue, hardness, bending and tension experiments of the joints obtained were conducted. Welding progress speed of the 4 mm thick sheets and stir tool rotation were determined to be the variable parameters. These parameters were taken as 20 mm shoulder width, 1000 rpm traverse speed, 1500 rpm, 2500 rpm and the progress speed was taken as 120 mm/min and 200 mm/min. Key words: Friction stir welding (FSW), Aluminium alloys, AA2024, Mechanical properties, Bending fatigue.

155-163

Authors: M. Ali ersöz, Hikmet Doğan

ÖZET: Bu çalışmada, bir akışkan yataklı sürekli kurutucu (AYSK) tasarımı yapılarak prototip imalatı gerçekleştirilmiştir. Endüstriyel alanda kullanılan göl tuzu, bu kurutucuda kurutma işlemine tabi tutulmuştur. Kurutma sürecinde kurutma havasının hızı, sıcaklığı ve tuzun kütle değişimi deneysel olarak incelenmiştir. Kurutucudaki kurutma havasının hızı işlem başlangıcında 4.5 m/s olarak ölçülmüş ve tüm deneylerde sabit tutulmuştur. Deneylerde kullanılan göl tuzunun başlangıç nemi 0,044 gsu/ gkuru madde olarak belirlenmiştir. Bu tuz, üç farklı kurutma havası sıcaklığında 90 dakikalık kurutma işlemlerine tabi tutulmuştur. 94 oC, 126 oC ve 171 oC sıcaklıklarda yapılan kurutma işlemleri sonrasında tuzun nemi, sırasıyla 0.033, 0.024 ve 0.009 gsu/ gkuru madde’ye indirgenmiştir. Bu sonuçlardan yararlanılarak tuzda 0.005 gsu/ gkuru madde nem miktarına ulaşılabilmesi için kurutma havası sıcaklığının 181.511 oC olması gerektiği hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kurutma, Tuz, Akışkan yatak kurutucu. ABSTRACT: In this study, a fluid bed continuous dryer was designed and implemented as a prtotype. The lake salt used in the industry was carried out the drying process in this drier. The speed and temparature of the driying environment’s air and the salt’s mass was investigated by experimental. In the begining, the air speed of the drying was measured 4.5 m/s and it was kept on constant during the experiment. The initial humidty of the lake’s salt used in experiments was determined 0,044 gwater/ gdry matter . The salt was dried with 90 minutes time span for three drying temperatures separetely. After the drying processes at 94 oC, 126 oC and 171 oC, the humitities were reduced 0.033, 0.024 ve 0.009 gwater/ gdry matter recpectively. Using the results data, drying air temperature was determined 181.511 oC for reaching the 0.005 gwater/ gdry matter of the salt. Key words: Drying, Salt, Fluid bed dryer.

173-179

Authors: M. Zeki Yılmazoğlu

ÖZET: Elektrik enerjisinin üretilmesinde termik santraller çok büyük bir paya sahiptir. Termik santraller, ısı enerjisinin mekanik enerjiye ve mekanik enerjinin de elektrik enerjisine dönüştüğü sistemlerdir. Isı enerjisi, yanma prosesi ile sağlanır ve yanma sonucu küresel ısınmaya neden olan, CO2 gibi bazı zararlı emisyon atmosfere salınır. Karbondioksitin küresel ısınmaya olan katkısı yapılan çalışmalarla belirlenmiştir. Bu nedenle, temiz enerji teknolojileri tüm dünyada hızlı bir gelişme göstermektedir. Kömür, santrallerde kullanılan ve birim elektrik enerjisi maliyeti diğer yakıtlara göre daha az olan bir fosil yakıttır. Rezerv oranı da dikkate alındığında, kömürün, daha verimli ve temiz bir şekilde enerjiye dönüştürülmesi gereklidir. Temiz kömür teknolojilerinde amaç, kömürün zararlı emisyonlarının yok edilerek, yanma sonucu oluşan karbondioksitin de çeşitli formlarda depolanmasının sağlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda karbondioksit, yanma öncesi tutma ile, O2/CO2 geri beslemeli yakma sistemleri ile ve yakma sonrası tutma sistemleri ile yakalanıp tutulabilmektedir. Yanma öncesi tutma işleminde gazlaştırcılı kombine çevrim santralleri, O2/CO2 geri beslemeli yakma sistemlerinde ultrasüper kritik kazan teknolojisi ve yakma sonrası tutma işleminde ise yanma gazlarının aminlerle yıkanması işlemleri gerçekleştirilir. Bu çalışmada, gazlaştırıcılı bir kombine çevrim santrali ile konvansiyonel bir santralin CO2 emisyonu salınımı yönünden karşılaştırılması yapılmıştır. Hesaplamalar sonucunda tasarlanan sistemden tutulacak CO2 miktarı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Karbondioksit tutma; Temiz kömür teknolojileri; Yakma öncesi CO2 tutma. ABSTRACT: Thermal power plants have a significant place big proportion in the production of electric energy. Thermal power plants are the systems which converts heat energy to mechanical energy and also mechanical energy to electrical energy. Heat energy is obtained from combustion process and as a result of this, some harmful emissions, like CO2, which are the reason for global warming, are released to atmosphere. The contribution of carbondioxide to global warming has been exposed by the previous researchs. Due to this fact, clean energy technologies are growing rapidly all around the world. Coal is generally used in power plants and when compared to other fossil energy sources unit electricity production cost is less than others. When reserve rate is taken into account, coal may be converted to energy in a more efficient and cleaner way. The aim for using the clean coal technologies are to eradicate the harmful emissions of coal and to store the carbondioxide, orginated from combustion, in different forms. In line with this aim, carbondioxide may be captured by either pre-combustion, by O2/CO2 recycling combustion systems or by post combustion. The integrated gasification combined cycles (IGCC) are available in pre-combustion capture systems, whereas in O2/CO2 recycling combustion systems there are ultrasuper critical boiler technologies and finally flue gas washing systems by amines exists in post combustion systems. In this study, a pre-combustion CO2 capture process via oxygen blown gasifiers is compared with a conventional power plant in terms of CO2 emissions. Captured carbondioxide quantity has been presented as a result of the calculations made throughout the study. Key words: Carbondioxide capture, clean coal technologies, Pre-combustion CO2 capture.

181-191

Authors: İlkay Orhan, Muzaffer Kapanoğlu, T. Hikmet Karakoç

ÖZET: Türk Sivil Havacılık sektörü, 2002-2008 yılları arasında gelişen ekonomi ve havacılık alanındaki bazı kısıtlamaların kaldırılmasıyla % 53 oranında büyümüştür. Havayolu sektöründe başarılı uluslararası firmalar planlama ve çizelgeleme problemlerini çözmede gelişmiş bilgisayar-destekli çözüm yöntemleri kullanmaktadır. Bu yöntemler işletmelere ciddi rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Havayolu sektöründe dört temel operasyonel planlama ve çizelgeleme problemi bulunmaktadır: uçuş çizelgeleme, uçak çizelgeleme, ekip çizelgeleme ve düzensiz olayların yönetimi. Tüm havayolu işletmelerinin karşı karşıya kaldığı söz konusu operasyonel planlama ve çizelgeleme problemleri bu çalışmada ayrıntılı olarak incelenmiştir. İncelemeler, işletmelerin söz konusu yöntemleri kullanarak maliyetlerinde önemli kazanımlar sağladığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, büyük ölçekli problemlerin çözümü için gereken süre karar vericilerin arzu ettikleri karar kalitesini tatmin etmeyebilmektedir. Böylesi durumlarda gelişmiş teknolojilerle bütünleştirilmiş modern karar yöntemlerinin kullanılması da işletmelere ciddi maliyet üstünlüğü fırsatı sunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Filo ataması, Uçak rotalama, Ekip çizelgeleme, Düzensiz olayların yönetimi, Sivil havacılık yönetimi. ABSTRACT: The Turkish Civil Aviation sector has grown at a rate of 53 % between the years 2002-2008 owing to countrywide economical developments and some removed restrictions in the aviation field. Successful international companies in the sector use advanced computer-supported solution methods for their planning and scheduling problems. These methods have been providing significant competitive advantages to those companies. There are four major scheduling and planning problems in the airline sector: flight scheduling, aircraft scheduling, crew scheduling and disruptions management. These aforementioned scheduling and planning problems faced by all airline companies in the airline sector were examined in detail. Studies reveal that companies using the advanced methods might gain significant cost reductions. However, even then, the time required for solving large scale problems may not satisfy the decision quality desired by decision makers. In such cases, using modern decision methods integrated with advanced technologies offer companies an opportunity for significant cost-advantages. Key words: Fleet assignment, Aircraft routing, Crew scheduling, Disruptions management, Civil aviation management.

197-206

Authors: Özgü Can, Murat Osman Ünalır

ÖZET: Bilgisayar teknolojileri yaygınlaştıkça erişim denetimi düzeneklerine olan ihtiyaç da artmaktadır. Erişim denetiminin amacı, bir bilgisayar sistemi kullanıcısının gerçekleştirebileceği işlemleri sınırlandırmaktır. Böylelikle, erişim denetimi, güvenlik ihlaline neden olacak bir etkinliğin önlenmesini sağlamaktadır. Bilginin paylaşılmasını ve yeniden kullanımını sağlamak için, biçimsel anlambilimini kullanarak makinelerin diğer makineler ile iletişimine izin veren Anlamsal Web’in başarısı için erişim denetimi düzeneğine ihtiyaç duyulmaktadır. Erişim denetimi düzeneği, güvenilir bir Anlamsal Web’in sağlanması için, kullanıcının bir işlemi gerçekleştirmeden önce yerine getirmesi gereken belirli kısıtları belirtmektedir. Bu çalışmada, geleneksel erişim denetimi düzeneklerinden farklı olarak Anlamsal Web tabanlı politikaların kullanıldığı bir “Ontoloji Tabanlı Erişim Denetimi” düzeneği geliştirilmektedir. Bu düzenekte, erişim denetimi ile ilgili bilginin modellenmesi için ontolojiler kullanılmakta ve politika ontolojileri yaratılırken etki alanı bilgisi temel alınmaktadır. Anahtar Kelimeler: Erişim denetimi, Anlamsal web, Ontoloji, Politika. ABSTRACT: As computer technologies become pervasive, the need for access control mechanisms grow. The purpose of an access control is to limit the operations that a computer system user can perform. Thus, access control ensures to prevent an activity which can lead to a security breach. For the success of Semantic Web, that allows machines to share and reuse the information by using formal semantics for machines to communicate with other machines, access control mechanisms are needed. Access control mechanism indicates certain constraints which must be achieved by the user before performing an operation to provide a secure Semantic Web. In this work, unlike traditional access control mechanisms, an “Ontology Based Access Control” mechanism has been developed by using Semantic Web based policies. In this mechanism, ontologies are used to model the access control knowledge and domain knowledge is used to create policy ontologies. Key words: Access Control, Semantic web, Ontology, Policy.

213-220

Authors: Kadir Turan, Mete Onur Kaman, Mustafa Gür

ÖZET: Bu çalışmada, pim bağlantılı tabakalı kompozit levhalarda fiber takviye açısının değişiminin hasar yükleri ve hasar tipleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Analizlerde tek yönlü karbon fiberlerle takviye edilmiş epoksi reçine matriksli tabakalı kompozit levhalar kullanılmıştır. Tabaka dizilimleri [?0]4 olmak üzere, ?; fiber takviye açısı 00 ’den 900’ye kadar 150’lik artımlarla seçilmiştir. Levhaların farklı fiber takviye açılarındaki hasar yükü ve hasar tipleri deneysel ve sayısal olarak bulunmuştur. Sayısal çalışmada Ansys programı kullanılmıştır. Tabakalı kompozit levhaların ilerlemeli hasar analizi için Hashin hasar kriteri kullanan APDL kodları yazılarak malzeme indirgemeleri yapılmıştır. Deneysel çalışmada en büyük hasar yükü 749.917 N ile [150]4 tabaka dizilimi için ve en düşük hasar yükü ise 467.483 N ile [600]4 tabaka dizilimi için elde edilmiştir. Sayısal ve deneysel çalışma sonuçlarının uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tabakalı kompozit malzemeler, İlerlemeli hasar analizi, Pim bağlantıları, Sonlu elemanlar metodu. ABSTRACT: In this study, the major aim is to investigate change effects of fiber orientation angles on the failure loads and failure modes for the pin jointed laminated composite plates. In the analysis, laminated composite plates with epoxy matrix resin reinforced unidirectional carbon fibers are used. The ply arrangements are chosen [?0]4 and ?; fiber reinforced angle changes from 00 to 900 with 150 increments. The failure load and failure mode are analyzed experimentally and numerically. In the numerical analysis Ansys program is used. In the program, material properties are degraded using APDL code which is written for progressive failure analysis and contains Hashin failure criteria for laminated composite plates. In the experimental study, the maximum failure load for [150]4 laminae cofiguration, 749.917 N and minimum failure load for [600]4, 467.483 N laminae configuration are obtained. A good agreement between experimental and numerical solution is obtained. Key words: Laminated composite materials, Progressive failure analysis, Pin joints, Finite element method.

1-9

Authors: Mahmut Pekedis, Hasan Yıldız

ÖZET: Son yirmi yıl içinde birçok ağsız yöntem geliştirilmiş ve bu yöntemlerden bazıları zaman içerisinde kayda değer ilerlemeler göstermişlerdir. Bu çalışmada son zamanlarda geliştirilmekte olan nümerik metotlardan ağsız yöntemler hakkında temel bilgiler verilmiştir. Mühendislik problemlerinin çözümü için araştırmacılar tarafından önerilen çözüm prosedürü açısından ağsız yöntemler sonlu elemanlar yöntemiyle karşılaştırılmıştır. Ağsız yöntemler çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılıp, en çok kullanılan tipleri tanıtılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ağsız yöntemler, Sonlu elamanlar yöntemi, Çözüm prosedürü, Ağsız yöntemlerin sınıflandırılması. ABSTRACT: Many meshless methods have been developed and improved remarkably during the last two decades. In this study, some fundamental information about meshless methods which are new and popular numerical methods in recent years is given. Meshless methods are compared with the finite element method in terms of the solution procedures proposed and used by researchers in engineering problems. Meshless methods are classified in terms of their properties and some popular types of these methods are described. Key words: Meshless methods, Finite elements methods, Solution procedure, Classification of meshless methods.

21-28

Authors: Serdar Çiçek, Ersan Kabalcı

ÖZET: Enerji tasarrufu, günümüzde üzerinde durulan en önemli konulardan birisidir. Hayatın hemen hemen her alanında kullanılan bilgisayarların da, daha az güçte ve verimli bir şekilde kullanılması enerji tasarrufu için çok önemlidir. Enerji tasarrufu için bilgisayarlar daha az güçte çalışacak şekilde tasarlanabilmektedir fakat bilgisayarların kullanılmadığı zaman periyotlarında enerji harcaması, enerji tasarrufu açısından tam tersi bir etki yapmaktadır. Bilgisayarın bileşenleri içinde en fazla enerji tüketen birimlerden birisi monitördür. Dolayısıyla bilgisayarın kullanılmadığı zaman aralıklarında monitörün kapatılması enerji tasarrufu için çok önemlidir. Bu konuda kullanıcılar, bilgisayarı kullanmayacağı sürede; monitörü kapatmakta, yazılımsal güç yönetim modunu kullanmakta ya da monitörü açık bırakmaktadır. Bu çalışmada, bilgisayarın kısa veya uzun sürelerde kullanılmadığı zamanlarda, kullanıcı bilgisayar başından kalktığında monitörü otomatik olarak kapatan, kullanıcı bilgisayar başına geldiğinde monitörü otomatik olarak açan bir kontrol kartı tasarlanmış ve uygulaması gerçekleştirilmiştir. Bu sayede diğer tüm tasarruf yöntemlerinden daha fazla elektrik enerjisi tasarrufu sağlandığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Enerji tasarrufu, Bilgisayar monitörü güç yönetimi, Mesafe ölçüm algılayıcısı. ABSTRACT: Nowadays, the energy saving is one of the most important issues focused on. It is also very important to increase energy savings of computers by dissipating less power as being one of the most widely used device in daily life. The computers can be designed with less power demand in order to save energy. However, it is a handicap to leave monitors working in short or long time periods while computer is not being used actively. The monitor is one of the most energy-consuming unit of computer components. Therefore, shutting down the computer monitor while not being used, either short or long time period, is very effective for the energy savings. To provide this, users either turn the screen off or use the software-driven power management mode or leave the screen on. In this study, a control card which turns the screen off automatically when the computer is not used for a long or short time, when the user leave the computer on and automatically turns it on when the user come back to use the computer has been designed and implemented. In this way, more than any other electricity energy saving method has been provided to save energy. Key words: Energy savings, Power management of computer monitor, Distance measuring sensor.

45-51

Authors: Burak Yön, Mehmet Emin Öncü, Zülfü Çınar Ulucan

ÖZET: Bu çalışmada, betonarme binaların döşemelerinde oluşturulan boşlukların plandaki yerleşiminin yapıların davranışına etkisi incelenmiştir. Döşemelerdeki düzensizliğin incelenmesi için yapı planının değişik yerlerinde boşluk bulunan üç adet çok katlı düzensiz bina ve bir adet düzenli bina modeli tasarlanmıştır. Zaman Tanım Alanında Hesap yöntemi kullanılarak, bu bina modellerinin doğrusal dinamik analizleri yapılmıştır. Bu analizler için 13 Mart 1992 yılında meydana gelen Erzincan Depreminin ivme kayıtları kullanılmıştır. Seçilen binaların döşemelerinin esnek diyafram şeklinde davrandığı kabul edilmiştir. Çözümlerde SAP2000 Yapısal Analiz Programı kullanılmıştır. Seçilen binaların dinamik analizinden elde edilen boşluğa komşu döşemelerdeki kayma gerilmeleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Buna göre bina döşemelerindeki boşluk yerinin yapıların davranışını değiştirdiği ve döşemelerde büyük kayma gerilmeleri oluşturduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Döşeme boşluğu, Zaman tanım alanında hesap yöntemi, Kayma gerilmesi. ABSTRACT: In this study, it is investigated the effect of slab opening location in reinforced concrete building to the structural behavior. For investigation of slab irregularity, three multi storey irregular structures that have different slab opening locations in structure plans and one regular structure are designed. Linear dynamic analyses are performed for the structure models using Time History Analysis method. 13 March 1992 Erzincan Earthquake acceleration records are used for these analyses. It is assumed that slabs of selected structures are modeled as elastic diaphragm. SAP2000 Structural Analysis Program is used in the analyses. Values of slab that near space shear stress obtained from dynamic analyses of selected structures are comparatively evaluated. According to analyses results, it is determined that location of slab opening of structures reasonably both affects the behavior of structures and occurs great slab shear stress. Key words: Opening in floor, Time history analysis method, Shear stress.

63-75

Authors: Barış Sayın, Ekrem Manisalı

ÖZET: Betonarme kirişlerin, dıştan FRP (Lif Takviyeli Plastik) levhalarla güçlendirilmesi, güçlendirmede etkin bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Yöntem, FRP malzemesinin, yüksek dayanım-ağırlık oranı, iyi korozyon direnci, farklı kesit şekilleri ve köşelere uygulanabilirlik avantajlarından dolayı kullanılır olmuştur. Konuyla ilgili birçok çalışma 1990’lı yılların başlarından itibaren yürütülmüştür. Gerçekleştirilecek olan çalışma kapsamında, FRP ile güçlendirilen betonarme kirişlerin arayüz gerilmelerini etkileyen parametreler deneysel ve nümerik olarak incelenecektir. FRP’nin kirişe uygulanmasında kullanılan yapıştırıcı kalınlığı, yapıştırıcı türü ve beton yüzeyinin durumu, üretilen deney numuneleri üzerinde eğilme etkisine maruz bırakılarak mukayeseli olarak incelenecektir. Sonrasında, ANSYS® WB sonlu elemanlar programı kullanılarak FRP’li betonarme kirişler modellenecek ve analizler gerçekleştirilecektir. Yapıştırıcı kalınlığı, yapıştırıcı türü, beton yüzeyi parametreleri girilerek yapılacak analizler neticesinde gerilme değerleri elde edilecektir. Böylece, analitik ifadelerde yer alan kayma gerilmesi ve normal gerilme bağıntılarının modifiye edilmesi gerekliliği ortaya konulacaktır. Sonlu eleman analizleri ile deneysel sonuçlar karşılaştırılacak, uyumluluğu irdelenip, sonuçlar ve önerilerin sunulması suretiyle çalışma tamamlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Lif takviyeli plastik, Betonarme kiriş, Kompozit malzeme, Yapıştırıcı. ABSTRACT: The use of externally bonded fiber-reinforced plastic (FRP) laminates for strengthening of reinforced concrete beams has become an effective method. This method has been used because of the advantages of FRP materials such as their high strength-to-weight ratio, good corrosion resistance, and versatility in coping with different sectional shapes and corners. Many studies on this theme have been carried out since the early 1900s. In this study, interfacial stresses of reinforced concrete beams strengthened with FRP effect the parameters will be studied as experimental and numerical. Adhesives used in the beams applied to FRP’s thickness, adhesive type and the state of the concrete surface, produced experimental samples are exposed to the bending effect will be studied as a comparative. Afterwards, by using the ANSYS® WB finite element program to model and analyze RC beams by externally bonding FRP will be carried out. Adhesive thickness, adhesive type, the concrete surface will be performed by entering the parameters for analysis of stress can be obtained as a result. Thus, the analytical expressions of stress and normal stress equations will establish should be modified. Finite element analysis and experimental results will be compared, compatibility investigated, the results and recommendations presented by the study be completed. Key words: Fibre reinforced plastic (FRP), RC beam, Composite material, Adhesive.

87-94

Authors: Can Haşimoğlu, Murat Ciniviz, M. Sahir Salman

ÖZET: Bu deneysel çalışma bir dizel motoruna farklı izolasyon seviyelerindeki düşük ısı kayıplı motor uygulamasının etkilerinin incelenmesine yöneliktir. Bu amaçla ilk aşamada deney motorunun silindir kapağı ve supapları termal bariyer oluşturmak için yitriya ile stabilize zirkonya (Y2O3–ZrO2) ile kaplanmıştır. Daha sonra silindir kapağı ve supaplara ilaveten deney motorunun pistonları da aynı malzeme ile kaplanmıştır. Deney motorunun özgül yakıt tüketimi, egzoz gaz sıcaklığı, fren ısıl verimi ve hacimsel verimi iki farklı izolasyon durumu için incelenmiştir. Düşük ısı kayıplı motor uygulaması ile motor testlerinin sonucunda özgül yakıt tüketiminde % 4-7,1 iyileşme, egzoz gazı sıcaklıklarında % 3,5–6,8 artış, fren ısıl verimde % 4,1–7,9 iyileşme ve hacimsel verimde % 0,9–2,6 artış tespit edilmiştir. Ayrıca motor performansındaki bu iyileşmelerin deney motorunun izolasyon seviyesi ile orantılı olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Düşük ısı kayıplı motor, Termal bariyer kaplama, Dizel motoru, Motor performansı ABSTRACT: This experimental study focuses on investigating of effects of low heat rejection engine application to a diesel engine at different insulation levels. For this purpose cylinder head and valves of the test engine were thermally insulated with yttria-stabilized zirconia (Y2O3–ZrO2) layer at first stage. Then in addition to cylinder head and valves, pistons of the test engine were coated with the same material. Brake specific fuel consumption (BSFC), exhaust gas temperature (EGT), brake thermal efficiency and volumetric efficiency of the test engine were investigated for two different insulation levels. After the engine tests it was determined that BSFC was improved by 4 - 7.1 %, EGT was increased by 3.5 - 6.8 %, brake thermal efficiency was improved by 4.1-7.9 % and volumetric efficiency was increased by 0.9 - 2.6 % with LHR application. It was also determined that these improvements in engine performance are proportional with the insulation levels of the test engine. Key words: Low heat rejection engine, Thermal barrier coating, Diesel engine, Engine performance.

105-112

Authors: İzzet Karakurt, Gökhan Aydın, Kerim Aydıner

ÖZET: Farklı alanlarda yaygın kullanım olanağı bulan su jeti teknolojisi; düşük kesme kuvveti gerektirmesi, esnek ve çok yönlü kesme olanağına sahip olması nedeniyle geleneksel kesme sistemlerine alternatif bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Madencilik alanında ilk olarak yumuşak kayaçların kazılması işleminde kullanılan su jeti teknolojisi, kömürün hidrolik kazılabilirliği ile bu alandaki kullanımını arttırmıştır. Günümüzde ise doğal taş ocak işletmeciliğinde blok kesimi ve doğal taş işleme süreçlerinde dekoratif üretim amaçları için yaygın olarak kullanılmaktadır. Yöntem delik delme ve tünel açma işlemlerinde de kullanım olanağı bulmuştur. Son yıllarda, su jeti teknolojisinin boyut küçültme işlemlerinde kullanımını yaygınlaştırmak için araştırmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada, su jeti teknolojisinin madencilik sektöründeki bazı kullanım alanlarına yönelik bir değerlendirme sunulmuştur. Ek olarak su jeti teknolojisinin madencilikte kullanılan diğer kesme sistemlerine göre çeşitli açılardan karşılaştırılması da yapılmıştır. Çalışma sonucunda, su jeti teknolojisi ile yapılan kesme işleminde malzeme kaybının az olması, kesim sonrası ikincil işlem gerektirmemesi, toz problemini ortadan kaldırması, kayaç veya kömür parçalanma veriminin artması ve aşınma kaynaklı maliyetlerin azaltılması gibi avantajları nedeniyle madencilik sektöründe verimli bir şekilde kullanılabileceği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Su jeti teknolojisi, Madencilik, Doğal taş, Kömür. ABSTRACT: Waterjet technology finding broad application potential in different areas, due to having low cutting force required and the possibility of flexible and multi-directional cutting, is used as an alternative method over the conventional cutting systems. Waterjet technology, used firstly in excavation processes of soft rocks in mining, has increased its usability with the hydraulic excavation of coal. Nowadays, it is commonly used for block cutting in quarries and processing of natural stones for the purposes of decorative production. The method has the potential use in drilling and tunneling processes too. Recently, investigations have been carried out to enhance the usability of the technology in milling processes. In this study, an assessment of some applications of waterjet technology in mining is presented. Additionally, the technology is compared with other cutting systems used in mining in terms of various aspects as well. As a result of the study, it is determined that the cutting process with waterjet technology could be efficiently used in mining sector because of the advantages such as little material losses, not requiring any additional processes after cutting, eliminating the dust, increasing the fragmentation efficiency of rock or coal, decreasing the costs resulted from wear. Key words: Waterjet technology, Mining, Natural stone, Coal.

121-129

Authors: Bengi Arısoy, Ayhan Nuhoğlu, Emre Ercan

ÖZET: Bu çalışmada, antik yapıların taşıyıcı sistemini olan sütun elemanların deprem etkisi altındaki davranışı incelenmiştir. Deneysel ve nümerik olarak yürütülen çalışmada, çok parçalı mermer sütun eleman sarsma tablasında farklı ivmeler ile sarsılmıştır. Deney sırasında sütunun yer değiştirmeleri potansiyometreler ile kaydedilmiştir. Uygulanan ivmeler etkisinde sütun davranışı belirlenmiştir. Deneysel çalışmanın yanısıra sütun sonlu elemanlar yöntemi ile modellenerek nümerik olarak da analiz edilmiştir. Nümerik analizlerde MSC Marc Mentat paket programı kullanılmıştır. Deneysel ve nümerik çalışmaların sonuçları kıyaslanmış ve nümerik olarak elde edilen sonuçlar ile deneysel sonuçların örtüştüğü görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Antik sütunlar, Sonlu elemanlar modellemesi, Dinamik analiz. ABSTRACT: In this study, behavior of multi-drum columns of the ancient structures is investigated. The study is carried out both experimental and analytical. In the experimental study multi-drum column is tested in shaking table with different accelerations and displacements of the column are recorded using potentiometers. Behavior of the column is determined for the different accelerations and at the same time, the column is analyzed using finite element method. For the finite element analysis MSC Marc Mentat package programming is used. Experimental and analytical results are compared and it is seen that results are compatible. Key words: Ancient columns, Finite element modeling, Dynamic analysis.

305-308

Authors: Kemal Köseoğlu, Salih Uğur Bayça

ÖZET: Bu çalışmada piyasadan toplanan atık kuru pillerdeki grafitin, seramik plastik çamurunda kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla kuru pilin içindeki grafit çıkarılmıştır. Elde edilen grafit az miktarda su ile karıştırılmış ve plastik çamura katılarak homojen bir şekilde yoğrulmuştur. Hazırlanan plastik çamurdan şekillendirilen parçalar, oda sıcaklığında kurutulmuş ve 900 oC’de pişirilmiştir. Elde edilen bisküvilerin kuru ve pişme küçülmesi, mukavemet ve su emme testleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Atık Kuru pil, Atık grafit, Seramik, Plastik çamur, Pişme mukavemeti. ABSTRACT: In this study, graphite which was found in the battery waste was investigated as an addition of ceramic soft plastic body. In this purpose, graphite was taken out from battery waste. This graphite was added to ceramic raw materials and kneaded with some water. Plastic prepared parts were shaped by hand and shaped parts were dried in the ambient temperature. Dried bodies were fired at 900 oC temperature. Drying and fired shrinkage, water absorption and fired strength of these bodies were studied.. Key words: Battery waste, Waste graphite, Ceramic soft body, Fired strength.

317-323

Authors: Mustafa Şekkeli, A. Serdar Yılmaz

ÖZET: Enerji kalitesi günümüzde hem üreticiyi hem de son tüketiciyi çok ilgilendirir hale gelmiştir. Kaliteli elektrik enerjisi kısaca, süreklilik (kesintisiz enerji), sabit frekans ve sabit genliğe sahip sinüzoidal gerilim ile açıklanabilir. Elektrik enerjisinin sinüzoidal formdan uzaklaşması harmonik olarak tanımlanır. Harmonikler enerji kalitesinde çok önemli bir yer tutarlar. Endüstriyel tesislerde özellikle harmoniklerin ve gerilim düşümlerinin sıkça rastlanması, hem tesiste hem de şebekede önemli sorunlara yol açmaktadır. Bu sorunlar maliyetleri etkilemektedir. Bu çalışmada bir Taş kırma tesisinde güç kalitesi ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Güç analizörü ile harmonikler ve gerilim düşmeleri ölçülmüştür. Yapılan ölçümlerde tesisin güç kalitesi seviyesinin çok kötü olmadığı görülmüştür. Bununla beraber tesise, harmonik filtreli kompanzasyon sistemi kurulması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Güç kalitesi, Harmonikler, Taşkırma tesisi. ABSTRACT: Both electric utilities and end users of electric power are becoming increasingly concerned about the quality of electric power. Quality of electrical energy in the electrical system that is requested continuous power (uninterrupted power), constant frequency and with constant amplitude can be explained by sinusoidal voltage. Deformation of voltage in the form of sinusoidal waveform is explained as a harmonic. Harmonics are most important factors in decreasing quality of energy in the electrical system. In industrial plants, existence of harmocins and voltage drop, causes serious problems both in plant and network. This problem affects the cost. In this study, a power quality measurements are carried out in stone crusher plant. Harmonics and voltage drop has been measured and evaluated with the power analyzer. In the power quality measurements, harmonic level of the plant is not so bad. However, it is recommended that compensation system with harmonic elimination can be established in plant. Key words: Powder metallurgy, Atomization, Solidification, Microstructural characterization.

337-343

Authors: Metin Sayer, Numan Behlül Bektaş

ÖZET: Bu çalışmada, karbon-cam elyaf/epoksi (hibrit) kompozitlerin sıcaklık ve artan darbe enerjisi altındaki darbe davranışları incelenmiştir. Bununla ilgili olarak iki tip tabaka dizilim açısına sahip, 8 tabakalı hibrit kompozit numunelere -20, 0, 20 ve 40 oC sıcaklıklarında, numunelerde delinme meydana gelene kadar darbe enerjisi uygulanmıştır. Hibrit kompozitlerin saplanma ve delinme sınır değerlerinin belirlenmesinde, darbe enerjisi ve absorbe edilen enerji arasındaki ilişkiyi göstermede kullanılan enerji profili diyagramı kullanılmıştır. Bunun yanı sıra, maksimum temas kuvveti (Fmax), toplam çökme (d) ve maksimum temas süresi (t) gibi önemli darbe karakteristiklerinin sıcaklık geçişlerindeki değişimleri de sunulmuştur. Sonuç olarak, cam ve karbon fiberlerin -20 oC’de, diğer sıcaklıklara göre daha çok gevrekleştiği görülmüştür. Buna göre her iki tip hibrit kompozit için -20 oC’de meydana gelen delinme sınırı diğer sıcaklıklara göre en yüksek değerde bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Hibrit kompozit, Darbe, Sıcaklık etkisi, Enerji profili diyagramı. ABSTRACT: In this work, impact responses of carbon-glass fiber/epoxy (hybrid) composites were investigated under various temperatures and increasing impact energies. The increasing impact energies were applied to the specimens at various temperatures as -20, 0, 20 and 40 oC until perforation took place of specimens. Those specimens are composed by two types of fiber orientation with eight laminates hybrid composites. An Energy profiling diagram, used for showing the relationship between impact and absorbed energy, has been used to obtain penetration and perforation thresholds of hybrid composites. Beside those, temperature effects on impact characteristics such as maximum contact force (Fmax), total deflection (d) and maximum contact duration (t) were also presented in figures. Finally, glass and carbon fibers exhibited more brittle characteristics at -20 oC according to other temperatures. So, perforation threshold of each hybrid composites at -20 oC was found higher than other temperatures. Keywords : Hybrid composite Key words: Hybrid composite, Impact, Temperature effect, Energy profile diagram.

353-361

Authors: Mahmut Pekedis, Hasan Yıldız

ÖZET: Eleman bağımsız Galerkin yöntemi çeşitli mühendislik sistemlerine uygulanan sayısal çözümleme yöntemlerinden birisidir. Bu çalışmada, bu amaçla lineer elastik, dolu kesitli çubuklar seçilip, değişik yük şartları iki örnek üzerinde incelenmiştir. Problem olarak, f(x)=x ve f(x)=0 [ f(l)=1] eksenel yüklerine maruz bırakılan ankastre çubuklar, bir boyutlu lineer elastik olarak incelenmiştir. Şekil fonksiyonu olarak hareketli en küçük kareler yaklaşımı kullanılmıştır. Şekil fonksiyonları bir ve iki boyutlu çözüm bölgelerine uygulanıp grafik olarak verilmiştir. Bu çalışmada yaklaşık çözüm için araştırmacılar tarafından kullanılıp önerilen eleman bağımsız Galerkin yöntemi yardımıyla hesaplanan yer değiştirme değerleri, analitik çözümle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak eleman bağımsız Galerkin metodunun bu tür problemlerin çözümünde etkili ve güvenilir bir yöntem olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Ağsız yöntemler, Eleman bağımsız Galerkin yöntemi, Hareketli en küçük kareler yaklaşımı, Analitik çözüm. ABSTRACT: Element free Galerkin method is one of many numerical methods which was applied to various engineering systems. Therefore, in this study two linear elastic rods having solid cross sections were investigated for different loading conditions. The problem considered in the analysis is one dimensional linear elastic cantilever rods and rods are subjected to axial loads f(x)=x and f(x)=0 [ f(l)=1]. Moving least square approximation was used as shape functions. Shape functions were applied to one and two dimensional solution domains, and plotted. In this paper, axial displacement values obtained by using element free Galerkin method which proposed and used by researchers for approximating the solution were compared with analytical solution. As a result, it was found that element free Galerkin method is an effective and trustworthy numerical solution method. Key words: Meshless methods, Element free Galerkin method, Moving least square approximation, Analytical solution.

371-382

Authors: Adnan Akkurt, İsmail Ovalı

ÖZET: Ezme işlemi, sertlikte artış ve optimum yüzey pürüzlülüğü gibi ek avantajlar sağladığı için yüzey bitirme işlemi olarak her geçen gün artarak kullanılmakta ve makine parçalarının performanslarında artan talepleri karşılamada popüler hale gelmektedir. Metal ve alaşımlarının delik işleme yöntemleri olan; matkapla delme, tornada delik işleme, raybalama, delik taşlama, honlama ve ezme yöntemleri İle işlenmeleri sonucunda istenen özelliklerde dairesel yüzeyler elde etmek oldukça güçtür. Bu çalışmada, ezme ve diğer yöntemler ile elde edilen yüzey karakteristiklerinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Delik iç yüzeylerinin dairesellikleri Al 6061 alüminyum alaşımı malzemeden hazırlanmış olan numuneler üzerinde incelenmiş ve yöntemler karşılaştırılmıştır. Deneysel sonuçlar; delik daireselliğinin önemsendiği işlemlerde ezme yönteminin tercih edilmesi gerektiğini göstermektedir. Ayrıca elde edilen yüzey sertlikleri karşılaştırıldığında Al 6061 alüminyum alaşımı malzeme için ezme yönteminin üstünlüğü ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Al 6061 alaşımı, Mikroyapı, Yüzey Pürüzlülüğü, Delik delme operasyonları. ABSTRACT: Burnishing is used increasingly as a finishing operation which gives additional advantages such as increased hardness and optimum surface roughness and becoming more popular in satisfying the increasing demands of machine component performance. It is very difficult getting rounded surfaces which are desired where hole machining process (turning, honing, reaming and burnishing). In this study, surface characterizations of getting surface with burnishing and other machining process was evaluated. Especially, inner surface of hole was examined and machining process compared. In the present work, Al 6061 aluminum alloy is selected as work piece material. The experimental results showed that burnishing process must be used where roundness is important. In addition, advantage of burnishing process for Al 6061 aluminum alloy material come out when comparing hardness of hole surface. Key words: Al 6061 aluminum alloy, Microstructure, Surface Roughness, Drilling operation.

395-403

Authors: Oğuz Üstün

ÖZET: Bu çalışmada çok katmanlı ileri besleneli bir sinir ağının tüm katmanlarındaki üyelik fonksiyonları genetik algoritma kullanarak belirlenmiştir. Bir sinir ağının etkinliğini gösteren temel ölçüt aynı sayıda düğüm ve bağlantı ağırlığı ile istenen sonuca daha iyi yaklaşabilmektir. Bu performansı belirleyen en önemli parametrelerden birisi uygun etkinlik fonksiyonlarının seçilmesidir. Klasik sinir ağı tasarımında genellikle bilinen etkinlik fonksiyonlarından birisi seçilerek ağ tasarımı gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmada etkinlik fonksiyonları için bir tablo oluşturulmuş ve her bir düğüm için en uygun etkinlik fonksiyonu genetik algoritma ile bu tablodan seçilmiştir. Klasik sabit yapılı bir sinir ağı ile önerilen genetik tabanlı sinir ağının performansının karşılaştırılması için 2 boyutlu regresyon problem kümesi kullanılmıştır. Test sonuçları ortaya konulan yöntemin oldukça yüksek bir yaklaşım kapasitesine sahip olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: İleri beslemeli sinir ağları, Genetik algoritmalar, Etkinlik fonksiyonları. ABSTRACT: In this study, activation functions of all layers of the multilayered feedforward neural network have been determined by using genetic algorithm. The main criteria that show the efficiency of the neural network is to approximate to the desired output with the same number nodes and connection weights. One of the important parameter to determine this performance is to choose a proper activation function. In the classical neural network designing, a network is designed by choosing one of the generally known activation function. In the presented study, a table has been generated for the activation functions. The ideal activation function for each node has been chosen from this table by using the genetic algorithm. Two dimensional regression problem clusters has been used to compare the performance of the classical static neural network and the genetic algorithm based neural network. Test results reveal that the proposed method has a high level approximation capacity. Key words: Feedforward neural networks, Genetic algorithms, Activation functions.

417-425

Authors: Serdar Çiçek, Ersan Kabalcı

ÖZET: Bu çalışmada, teknik ve mesleki eğitim veren fakülteler, yüksekokullar, endüstri meslek liseleri, çıraklık ve yaygın eğitim merkezleri, meslek kursu veren belediyeler ve özel eğitim merkezleri vb. kurumlardaki görüntü sistemleri, televizyon tekniği, televizyon teknik servisliği gibi televizyon sisteminin ve televizyon arıza-onarım-bakım konularının işlendiği derslerde, derslerin pratik uygulama kısmında kullanılmak üzere bir televizyon deney seti tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Bu deney seti ile öğrenciler/ kursiyerler derste edindiği teorik bilgiler ışığında televizyon sistemlerini daha iyi kavrayabilecek, televizyon arızalarını bulma becerisini uygulamalı olarak geliştirebilecektir. Deney setine ek olarak televizyon ile bağlantılı bir ölçüm panosu da gerçekleştirilmiştir. Böylece televizyon üzerinde istenen ölçümler rahatça yapılabilmektedir. Geliştirilen deney setinde, kullanıcının birden fazla hatayı aynı anda gerçekleştirerek hata bulma adımlarını geliştirmesi mümkündür. Anahtar Kelimeler: Televizyon, Deney seti, Görüntü sistemleri, Mikrodenetleyici. ABSTRACT: In this study, a TV training set has been designed and implemented in order to be practically utilized for TV systems courses and TV fault detection which are applied in vocational and technical schools such as faculties, vocational colleges and high schools, and non-formal training centers. The designed training setwill supply students/trainees to achieve practical experiences to easily detect faults on a TV set. In addition to training set, a measurement panel has been implemented which is connected to TV panel. The additional panel enables user and trainer to obtain desired measurements in a short while. The imlemented training set also enables users to prepare multiple faults in order to complicate troubleshooting steps. Key words: Television, Training Set, Display systems, Microcontroller.

433-439

Authors: Şadi Karagöz, Onur Birbaşar, Alper Kaya

ÖZET: En etkili üretim proseslerinden biri olan haddelemeyi gerçekleştirmek için kullanılacak malzemelerin seçimi ve bu malzemelerin merdanenin özelliklerine etkisi önemli bir parametredir. Aynı zamanda uygun malzeme ile çeşitli üretim metotlarının kullanılması da bu özellikler üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Hangi uygulamalarda ne çeşit bileşimde merdane malzemesine ihtiyaç bulunduğunu anlamak için, haddeleme koşulları ile merdane malzemesi bileşimlerinin ve özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmada klasik malzemelerden, son zamanalarda geliştirilen malzemelere kadar olan gelişmenin değerlendirilmesi sunulmuş ve bi-metal merdane üretim teknolojileri irdelenmiştir. Ayrıca deneysel olarak dökümü gerçekleştirilen perlitik ve martenzitik merdane mikroyapıları incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar ile mikroyapı oluşumlarının merdaneden beklenen özellikler üzerine etkileri analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Haddeleme, Merdane malzemeleri, Sıcak şerit haddeleme, Bi-metal döküm, Mikroyapı. ABSTRACT: The selection of materials for rolling, which is one of the powerful manufacturing process and the influence of these materials on the roll properties is an important factor. Also, the use of suitable material and various manufacturing technologies affect these characteristics. To understand that which roll grade is needed for which application, the rolling conditions, the roll grades and their properties should be known. In this work the evolution of roll materials from classical materials up to recently developed materials are presented and bimetallic roll technologies are investigated. Furthermore, experimentally cast pearlitic and martensitic roll microstructures were examined. The influence of microstructural phases on the roll properties were analyzed with the results of mechanical and microstructural observations. Key words: Rolling, Roll materials, Hot strip mill, Bimetallic casting, Microstructure.

447-456

Authors: Nurcihan Ceryan, Ayhan Kesimal, Ali Aydın

ÖZET: Doğu Karadeniz Bölgesinin en büyük çimento hammadde ocağı olan Taşönü Kireçtaşı Ocağında (Araklı-Trabzon) 2005-2006 tarihleri arasında üç ayrı düzlemsel yenilme gelişmiştir. Değişik fasiyeslerdeki kireçtaşlarından oluşan Kireçhane formasyonunda açılmış olan ocakta gelişen bu heyelanlar sonucunda malzeme alımı büyük miktarda azalmıştır. Heyelanların kayma düzlemleri kalınlığı 15-110 cm arasında değişen killi seviyelerdir. Bu nedenle söz konusu killerin jeomekanik ve jeofizik özellikleri incelenmiştir. Killi seviyelerden alınan örnekler yüksek plastisiteli kil (CH) grubuna girmektedir. Bu örneklerdeki kil minerallerinin yaklaşık % 85-90’ı montmorillonit ve % 10-15’i ise illitdir. Bu alandaki kil çeşitliliğini ortaya koymada yararlanılan hacim manyetik süseptibilite ölçüleri 129-163x10-6 cgs aralığında değişmektedir. Bu değerler kil içindeki ağır metal kirlilik oranları ile irdelenmiş ve özellikle demir oksit (% 3.6-6.8) oranlarının değişimine bağlı olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışmada, killi seviyeler ve dolgu malzemesi için elde edilen indeks ve makaslama dayanım değerleri ocaktaki açılacak kazı şevlerinin duraylılığının araştırılmasında kullanılabilir. Anahtar Kelimeler: Trabzon, Kireçtaşı ocağı, Heyelan, Kil, Manyetik süseptibilite, İndeks özellikleri. ABSTRACT: Taşönü limestone quarry located south of Araklı in Trabzon is the largest cement raw materials field in the Eastern Black Sea region. The quarry is run in the Kireçhane Formation composed of limestone with various facies. However, it has been encountered three separate planar failures occurred between 2005 and 2006. Due to the failures, the amount of raw material production from the quarry has been gradually decreased. These failures occurred on clayey layers varying between 15 and 110 centimeter thicknesses. Therefore, the relevant clayey layers were examined in terms of geochmechanical and geophysical properties. The samples collected from the clayey layers are classified as high plasticity clay (CH) in accordance with the Unified Soil Classification System. Clay samples consist of 85 to 90 % montmorillonite and 10 to 15 % illite. The measurement of volumetric magnetic susceptibility used in the diversity of clay varies in the range 129-163x10-6 cgs. These values have been analyzed with respect to the heavy metal pollution ratio of the clay and especially iron oxide depending on 3.6 to 6.8 % rates was the result. In this study, index and shearing strength values obtained from clayey level and filling material may be use for the investigation of the stability of quarry slopes during excavation. Key words: Trabzon, Limestone quarry, Landslides, Clay, Magnetic susceptibility, Index properties.

137-141

Authors: İlker Eker, İbrahim Sevim

ÖZET: Bu çalışmada sürtünme karıştırma kaynağı yöntemiyle birleştirilen alüminyum döküm levhaların kaynak bölgelerinin değişen parametrelerle mikrosertlik ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Kaynak süresince karıştırıcı ucun devir sayısı ve kaynak ilerleme hızı değişken parametreler olarak alınmıştır. Alüminyum alaşımlı levhaların kaynağında SAE 8620 malzeme numaralı sementasyon çeliğinden imal edilmiş karıştırıcı uç kullanılmıştır. Karıştırıcı ucun devir hızı sabitken kaynak ilerleme hızı dört farklı değerde seçilmiştir. Kaynaklı birleştirmelere metalografik ve mekanik testler yapılarak işlem parametrelerinin etkileri araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Alüminyum alaşımlar, Sürtünme karıştırma kaynağı, Bindirme kaynağı. ABSTRACT: In this study, the microhardness and mechanical properties of welding zones of cast aluminum sheets welded by friction stir welding method have been examined with variable parameters. During welding, rotational speed of the welding stir tool and welding speed were chosen as the variable parameters. A welding tool made of case hardened steel (material number being SAE 8620) was employed in the welding of aluminum plates. Four different welding speeds are considered at constant rotational speed of the mixer tip. Influence of process parameters were investigated by metallographic studies and mechanical tests. Key words: Aluminum alloys, Friction stir welding, Overlap welding.

153-165

Authors: Betül Saf

ÖZET: Bu çalışmada Batı Akdeniz havzasının yıllık maksimum taşkın serilerinin bölgesel taşkın frekans analizi L-moment parametre tahminlerine dayalı olarak taşkın indeks yöntemiyle yapılmıştır. Bölge; Antalya, Aşağı-Batı Akdeniz ve Yukarı-Batı Akdeniz olmak üzere üç homojen alt bölgeye bölünmüştür. L-momentler homojenlik testine bağlı olarak homojen bölgelerin belirlenmesinden sonra akım gözlem istasyonlarına ait çeşitli yineleme aralıklarına sahip tasarım taşkın değerleri hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Bölgeselleştirme, Gumbel dağılımı, Taşkın indeks yöntemi, Bölgesel homojenlik. ABSTRACT: In this study, regional flood frequency analysis is carried out for annual maximum flood series of stream gauging stations in the West Mediterranean River basins in Turkey based on an index flood method with L-moments parameter estimation. The region is divided into three homogeneous subregions; Antalya, Lower West Mediterranean and Upper West Mediterranean subregion using L-moment homogeneity test. After determining the homogeneous subregions, design floods with various recurrence intervals are calculated for stream gauging stations in each homogeneous subregions. Key words: Regionalization, Gumbel distribution, Flood-index method, Regional homogeneity.

173-180

Authors: Ahmet Necati Özsezen, Mustafa Çanakçı

ÖZET: Bu çalışmada, atık palmiye yağı kökenli biyodizel ve petrol kökenli dizel yakıtı (PKDY) ile karışımlarının, bir dizel motordaki performans ve emisyon karakteristikleri üç boyutlu haritalar üzerinden analiz edilmiştir. Biyodizel ve karışımlarının performans ve emisyon karakterlerini belirlemek amacıyla, motor tam yük ve değişik devir testlerine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda, karışımdaki biyodizel oranı arttıkça PKDY’a göre özgül yakıt tüketiminde artış olduğu, motorun döndürme momentinde ise azalma meydana geldiği tespit edilmiştir. Emisyon analizi sonucunda ise, karışımdaki biyodizel oranı ile ilişkili olarak PKDY’a kıyasla yanmamış hidrokarbon (HC), karbon monoksit (CO) ve duman koyuluğu emisyonlarında iyileşmeler olduğu, bununla birlikte karbon dioksit (CO2) ve azot oksit (NOx) emisyonlarının motor devrine göre kararlı bir yapı sergilemediği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Atık palmiye yağı, Biyodizel, Dizel motor, Performans, Emisyon. ABSTRACT: In this study, the performance and emission characteristics of biodiesel based waste palm oil and its blends with petroleum based diesel fuel (PBDF) was analyzed by means of three dimensional maps. In order to determine the engine performance and exhaust emission characteristics, the engine was exposed with full load and varied speed tests. In the result of analyze, it was seen that the brake specific fuel consumptions increased with the increase of biodiesel percentage in the fuel blend, but brake torque decreased depending upon biodiesel percentage in the fuel. In the result of emission analyze, it has determined that biodiesel and its blends has provided significant improvements in HC, CO and smoke opacity emissions. However, the stable behaviors in NOx and CO2 emissions of biodiesel and its blends did not seen in terms of the engine speed. Key words: Waste palm frying oil, Biodiesel, Diesel engine, Performance, Emission.

187-193

Authors: Ümran Esendemir

ÖZET: Kiriş uygulamalarının genelinde kaymadan dolayı oluşan sehimler ihmal edilir. Fakat; yüksek kayma modülüne sahip, kısa ve kalın kirişlerde kaymadan dolayı oluşan sehimin ihmal edilmesi çok büyük hatalara neden olmaktadır. Bu çalışmada her iki tarafında mesnetlenmiş orta noktasından tekil yüke maruz kompozit kirişlerdeki eğilme ve kaymadan dolayı ortaya çıkan sehim denklemleri analitik olarak elde edilmiştir. Örnek malzeme olarak kayma modülü diğer malzemelere göre yüksek olan ahşap seçilmiştir. Kaymanın etkisini incelemek için, elde edilen fonksiyonlar kullanılarak, kirişin orta noktasındaki maksimum sehimler 0, 30, 45, 60 and 90 oryantasyon açıları için elde edilmiştir. Aynı zamanda kayma etkisinin en fazla olduğu kısa kirişin orta noktasındaki eğilme gerilmeleri 0, 30, 45, 60 ve 90 oryantasyon açıları için verilmiştir. Kaymadan dolayı oluşan sehimin; kirişe uygulanan yüke, kirişin uzunluğuna ve yüksekliğine göre değiştiği tespit edilmiştir. Kayma etkisi; 45 oryantasyon açısında en küçük, 0 oryantasyon açısında ise en büyük olmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kayma etkisi, Kaymadan dolayı oluşan sehim, Basit desteklenmiş kompozit kiriş, Ahşap. ABSTRACT: Shear deflection of wood beams generally is exluded in plannning calculations. Ignoring shear deflection could cause significant errors, expecially for short and thick beams. In this study, two deflection functions due to flexure and shear of simply supported composite beam subjected to single force are obtained analytically. Wood being high shear modulus according to other material is selected for sample problem. The deflections the mid point of the beam are calculated to see the effect of shear by using the obtained functions for 0, 15, 30, 45, 60 and 90 orientation angles. Also, bending stresses at the mid point of the short beam are given for 0, 15, 30, 45, 60 and 90 orientation angles. It is shown that the magnitude of shear deflection depends on force, length and height of the beam. The shear effect is the smallest for 45 orientation angle and the biggest for 0 orientation angle. Key words: Shear effect, Shear deflection, Simply supported composite beam, Wood.

203-214

Authors: Mehmet Aksaraylı, Serkan Altuntaş

ÖZET: Günümüzde işletmeler üretim maliyetlerini azaltmak ve verimliliklerinin artırmak için uygun tesis planları yapmak zorundadırlar. Çalışma, üretim sistemlerindeki tesis içi yerleşim problemlerinin çözümüne ulaşmakta kullanılan temel tezgâh yerleşim şekilleri ve ürüne göre yerleşim için önerilen yeni bir yaklaşımı birbirleriyle karşılaştıran bir çalışmadır. Çalışmada özellikle tezgâhlar arasındaki malzeme taşıma süreleri ve bu sürelerin toplam üretim süresi içerisindeki oranları ile ilgilenilmiştir. Buna ek olarak, incelenen tüm tezgâh yerleşim şekillerine göre benzetim modelleri sonucunda elde edilen tezgâhların kullanım yüzdeleri ve ürünlerin üretim miktarları da bu çalışma kapsamında aktarılmıştır. Çalışmada ilk olarak tesis planlamasında kullanılan temel yerleşim şekilleri için bir üretim sistemi tanımlanmıştır. Daha sonra tanımlanan üretim sistemi, her bir yerleşim şekli için tezgâh yerleşimi yapılmıştır. Ardından ürüne göre yerleşim şekli için önerilen yaklaşım aktarılarak üretim sistemi için tezgâh yerleşimi yapılmıştır. Daha sonra tezgâh yerleşim şekilleri “PROMODEL” benzetim yazılımı ortamına aktarılmıştır. Son olarak yapılan analizler ile farklı tezgâh yerleşim şekillerinin malzeme taşıma süreleri ve toplam üretim süresi içerisindeki oranları karşılaştırılmış ve analizlerden elde edilen sonuçlar yorumlanarak aktarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yerleşim düzeni, Malzeme akış düzeni, Fabrika düzeni, Benzetim, PROMODEL. ABSTRACT: Enterprises have to make suitable location planning to decrease their product cost and to increase their productivity in our time. The aim of this study is to compare the basic layout types used in arranging inside facility layout with each other by using simulation. Especially in this study, material handling times between machines and ratio of these times in total times were interested. First of all a new production system is designed to the basic layout types used in arranging inside facility layout. And then in the designed production system, machines are arranged for each machine layout types. Machine layout types are transferred to PROMODEL simulation software. Then with the results of analysis, material handling times of different machine layout types and ratio of material handling times in total production time were compared and the results obtained from this analysis were given after commented on this study. Key words: Layout arrangement, Material flow ordering, Plant ordering, Simulation, PROMODEL.

221-226

Authors: Murat Caner, Emre Akarslan

ÖZET: Bu çalışmada, mermer kesme parametrelerinin enerji tüketimine etkisi, Yapay Sinir Ağları ve ANFIS kullanılarak tahmin edilmiştir. Tahmin metotlarında giriş olarak mermerin sertliği, testere dönüş hızı ve kesme hızı parametreleri kullanılmış ve birim hacim başına harcanan kesme enerjisinin bir ifadesi olan spesifik enerji faktörü çıkış olarak alınmıştır. Ağların eğitimi için kullanılan veriler, Afyon Kocatepe Üniversitesi laboratuarlarında bulunan, mermer kesilebilirlik analizleri için geliştirilmiş, bilgisayar tabanlı, dairesel testereli blok kesme (S/T) makinesinde yapılan bir deneysel çalışmadan alınmıştır. Bu veriler Denizli Traverteni ve Bilecik Bej tipi mermerlere ait kesim parametreleridir. Bu verilerin bir kısmı eğitimde kullanılmış ve tüm veriler daha sonra eğitilen ağlarda test edilmiştir. Tahmin edilen sonuçlar elde edilmiş deney sonuçlarıyla karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak tahmin edilen verilerin deneysel verilere oldukça yakın olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Mermer kesme, Enerji tüketimi, ANFIS, Yapay sinir ağları. ABSTRACT: In this study, effect of the marble cutting parameters on energy consumption was estimated by using Artificial Neural Network and ANFIS. In both of these estimation methods, marble’s hardness, speed of circular saw rotation and cutting speed parameters were used as inputs, specific energy factor, cutting energy in per unit volume was taken as output. The data for training networks were taken from a PC based block cutter machine (S/T) with circular diamond saw blade at Afyon Kocatepe University Labs. These data are cutting parameters of “Denizli Travertine” and “Bilecik Beige” type marbles. Some of these data were used for training and then all data were used for testing stage of the networks. To show the effectiveness of the study, estimated data were compared with experimental data. As conclusion, it was reported that estimated data were quite close to experimental result. Key words: Marble cutting, Energy consumption, ANFIS, Artificial neural networks.

253-262

Authors: Oktay Kılıç, Hüseyin Kurt, Kürşad Asan, Gürsel Kansun

ÖZET: Pasinler (Erzurum) kuzeyinde Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı volkanik kayaçlar yüzeylemektedir. Bu volkanitler bazaltik andezit, andezit, dasit, riyolit türü lav ve riyolitik piroklastiklerden oluşmaktadır. Kayaçlarda porfirik, mikrolitik porfirik, hyalo-mikrolitik porfirik, vitrofirik, glomeroporfirik, pilotaksitik ve hyalopilitik dokular gözlenmektedir. Kayaçlar plajiyoklas (An29-80), olivin (Fo65-82), klinopiroksen (ojit), ortopiroksen (enstatit), amfibol (Mg#: 0.57-0.71), biyotit (filogopit: 0.44-0.47, annit: 0.33-0.37), sanidin, kuvars ve opak mineral (titanomanyetit ve ilmenit) içermektedir. Kayaçlar kalkalkali karakterli olup, orta-yüksek potasyum içeriğine sahiptirler. Ana oksit ve iz element değişimleri kayaçların gelişimindeki açık sistem mağmatik diferensiyasyona işaret etmektedir. Jeokimyasal veriler kayaçlardaki fenokristal fazların fraksiyonlaşmasının diferansiyasyon sürecinde etkili olduğunu göstermektedir. Fakat buna asimilasyon±mağma karışımının da eşlik etmiş olabileceği düşünülmektedir. Kayaçların yüksek büyük iyon yarıçaplı element (K, Rb, Ba, Th) ve göreceli olarak düşük yüksek alan enerjili element (Nb, Ta, Hf, Zr) içerikleri kayaçların yitim izleri taşıyan bir ana mağmadan oluştuklarına işaret etmektedir. Anahtar Kelimeler: Pasinler, Mineral kimyası, Jeokimya, Kalkalkali volkanitler. ABSTRACT: In the north of Pasinler (Erzurum), Upper Miocene-Pliocene volcanic rocks crop out. These volcanites are composed of basaltic andesite, andesite, dacite, rhyolite lavas and rhyolitic pyroclastics. The rocks show porphyritic, microlitic porphyritic, hyalo-microlitic porphyritic, vitrophyric, glomeroporphyritic, pilotaxitic and hyalopilitic textures. The investigated volcanites contain plagioclase (An29-80), olivine (Fo65-82), clinopyroxene (augite), orthopyroxene (enstatite), amphibole (Mg#: 0.57-0.71), biotite (phlogopite: 0.44-0.47, annite: 0.33-0.37), sanidine, quartz and opaque mineral (titano-magnetite and ilmenite). The volcanic rocks are calc-alkaline in character and have medium to high-K contents. Major oxide and trace element variations point out open-system magmatic differentiation in the evolution of rocks. Geochemical data indicate an important role of fractionation of phenocryst phases in the rocks during differentiation process. However, it is considered that assimilation±magma mixing might have accompanied to the process. High LILE (K, Rb, Ba, Th) and relatively low HFSE (Nb, Ta, Hf, Zr) contents of the rocks indicate that these rocks derived from parental magmas carrying subduction signature. Key words: Pasinler, Mineral chemistry, Geochemistry, Calc-alkaline volcanites.

269-277

Authors: İbrahim Üçgül

ÖZET: Soğutma prosesleri, özellikle soğuk depolama tesislerinde geniş çaplı olarak uygulanmaktadır. Bu tesislerde buhar sıkıştırmalı soğutma çevrimine göre çalışan sistemler klasik bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Bu sistemlerde sıkıştırma işini yapan kompresör genel olarak elektrik enerjisi ile çalışmaktadır. Elektrik enerjisinin hiçbir çevresel kirletici etkisi olmamasına rağmen, dünyanın pek çok yerinde, elektrik enerjisi üretiminde kullanılan fosil kökenli enerji kaynakları oldukça kirletici etkiye sahiptir. Kısaca yaygın olarak kullanılan bu soğuk depoların (kullandıkları elektriğin menşei nedeniyle) dolaylıda olsa çevresel kirleticilikleri vardır. Oysa ejektörlü soğutma sistemleri sıkıştırma için gerekli enerjiyi, çevresel etkileri ihmal edilebilecek düzeydeki yenilenebilir enerji kaynaklarından önemli biri olan güneş enerjisi gibi bir ısıl kaynaktan alır. Bu çalışmada; güneş enerjili ejektör soğutma sisteminin termodinamik, çevresel ve ekonomik incelenmesi yapılmıştır. Çalışmada örnek uygulama olarak, Türkiye’nin elma üretiminin 1/5’ini karşılayan Isparta ilinde yoğun olarak kullanılan elma soğuk depolama tesisleri seçilmiştir. Bu araştırma ile soğuk depolamada, güneş enerjili ejektörlü soğutma sistemi uygulamasının çevresel ve ekonomik avantajları; termodinamik, ekonomik ve çevresel analizlerle ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Ejektörlü soğutma, Enerji, Ekonomi, Çevre, Termoekonomi, Bir değere getirilmiş maliyet. ABSTRACT: The refrigeration processes have been widely applied for especially in cold storages. In these plants, the systems working with compressed vapour cooling cycles have been used as a classical method. In general, electrical energy is used for compressing in these processes. Although, mainly the electricity itself has no pollution effect on the environment, the fossil fuels that are widely used to produce electricity in the most of the world, affect the nature terribly. In short, these refrigeration plants, because of the source of the electricity pollute the nature indirectly. However, for compression an ejector refrigeration system requires one of the important renewable energy sources with negligible pollution impact on the environment, namely solar energy from a thermal source. Thermodynamical, environmental and economical aspects of the ejector refrigeration system working with solar energy was investigated in this study. As a pilot case, apple cold storage plants widely used in ISPARTA city, which 1/5 th of apple production of TURKEY has been provided from, was chosen. Enviromental and economical advantages of solar ejector refrigeration system application for cold storage dictated by thermodynamic, economic and enviromental analyses in this research. Key words: Ejector refrigeration, Energy, Economy, Environment, Thermoeconomics, Levelized cost.

284-290

Authors: Özlem Aydoğan, Emine Bayraktar, Ülkü Mehmetoğlu

ÖZET: Bu çalışmanın amacı, hidrofilik bir amino asit olan L-aspartik asitin ekstraksiyonunu ters misel sistemiyle incelemektir. Son yıllarda, amino asitlerin fermentasyonla üretimi giderek önem kazanmaktadır. Bu amino asitler, sulu çözeltilerinde seyreltik olarak bulunurlar ve üretim ortamlarında fazla bulunan substrat, inorganik tuzlar ve yan ürünlerden ayrılması gerekmektedir. Günümüzde ters misel ekstraksiyonu ile amino asitlerin, üretim ortamından ayrılması üzerine çalışmalar yoğunlaşmıştır. Bu çalışmada, ters misel fazı; yüzey aktif madde olarak, aliquat-336, eş yüzey aktif madde olarak, 1-dekanol ve apolar çözücü olarak izooktan içermektedir. Deneyler 150 rpm karıştırma hızında, 30 oC’da, 60 dakika süre ile eşit hacimde ters misel ve sulu fazlar ile gerçekleştirilmiştir. L-aspartik asit derişimi sıvı kromatografi (HPLC) ile analizlenmiştir. Ekstraksiyon verimi, pH ve aliquat-336 derişiminin artmasıyla ve başlangıç amino asit derişiminin azalmasıyla artmıştır. Maksimum ekstraksiyon verimi (% 68) pH 12’de, yüzey aktif madde derişimi 200 mM’da ve başlangıç amino asit derişimi 5 mM’da elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: L-aspartik asit, Amino asit, Ters misel, Ekstraksiyon, Aliquat-336. ABSTRACT: The aim of this study is to investigate the extraction L-aspartic acid which is a hydrophobic amino acid with reverse micelle system. Production of amino acids by fermentation has been more important in recent years. These amino acids are obtained in dilute aqueous solutions and have to be separated from excess substrate, inorganic salts and by-products. Recently, separation of amino acids from fermentation media by reverse micelle extraction has received a great deal of attention. In this study, reverse micelle phase includes aliquat-336 as a surfactant, 1-decanol as a co-surfactant and isooctane as an apolar solvent. Experiments were performed at 150 rpm stirring rate, at 30 oC, for 30 min extraction time with equal volumes of reverse micelle and aqueous phases. Concentration of L-aspartic acid was analyzed by liquid chromatography (HPLC). The extraction yield increased with increasing pH and aliquat-336 concentration and with decreasing initial amino acid concentration. Maximum ekstraction yield (68 %) was obtained at pH of 12, surfactant concentration of 200 mM and an initial amino acid concentration of 5 mM. Key words: L-aspartic acid, Amino acid, Reverse micelle, Extraction, Aliquat-336.

300-304

Authors: Mustafa Temiz, Mehmet Ünal

ÖZET: Bu çalışmada, yarıiletken tekli basamak kırılma indisli lazerlerin en düşük modlu çift ve tek fonksiyonlu alan için alternatif alan analizi elde edilmiş, asimetrik ve simetrik durumlarda normalize yayılım sabiti gibi bazı yapısal parametreler cinsinden kayıp ve alan olasılık oranlarının alternatif formülleri bulunmuş, bulunan sonuçlar nümerik olarak doğrulanmıştır. Anahtar Kelimeler: Normalize yayılım sabiti, Efektif kırılma indisi, Faz hızı, Faz sabiti. ABSTRACT: In this work, the alternative analysis of semiconductor single step index lasers for the least mode even and odd fields has been obtained, and the loss and probability ratios of the fields have been alternatively formulated in terms of the structural parameters of laser material such as normalized propagation constant. The results have been numerically confirmed. Key words: Normalized propagation constant, Effective refractive index. Phase velocity, Phase constant.

1-11

Authors: Adnan Akkurt

ÖZET: Alternatif bir üretim yöntemi olarak gündeme gelen aşındırıcı su jeti (ASJ) ile kesme, endüstriyel amaçlı malzemelerdeki gelişmelere paralellik gösterecek şekilde, işlenmesi güç malzemelerin biçimlendirilmesinde etkili bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, endüstride yaygın kullanılan AISI 1030 malzemeden hazırlanan farklı kalınlıklardaki numuneler işleme parametrelerinden yanal hız değişken, diğer parametreler sabit tutularak, ASJ ile kesilmiş ve elde edilen yüzeylerin kesme önü geometrisi karakterize edilmiştir. Elde edilen sonuçlar dik kenar, keskin köşe ve benzeri yüzeylerin işlenmesinde aşındırıcılı su jeti ile kesme metodunun kullanılabileceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Aşındırıcı su jeti, Yanal hız, Yüzey kalitesi, Kesme önü geometrisi. ABSTRACT: Abrasive water jet (AWJ) is used as a new and alternative cutting technique in industry to form the materials that are hard to cut. In this study, AISI 1030 steel samples in different thickness were cut with AWJ process. The samples were cut with different cutting speeds. The effect of cutting speed on the surface characteristics was investigated. The results of the study show that AWJ can be used as an effective cutting process to form sharp corners and edges. Key words: Abrasive water jet, Traverse speed, Surface quality, Cutting front side geometry.

25-32

Authors: Nazmi EKREN, Ercan AYKUT, Bahtiyar DURSUN

ÖZET: Hızla gelişen teknoloji, artan rekabet ortamı ve kullanıcının bilinçlenmesi gibi nedenlerden dolayı kaliteli üretim yapmanın gerekliliği günümüzde daha da artmıştır. Ürün kalitesinin ve güvenilirliğinin belgelenmesi tüketici açısından şart olmuştur. Ürün güvenliğinin belgelenmesinde kullanılan birçok belge vardır. Bu belgelerden biri de CE belgesidir. Bu makalede, CE işareti ile ilgili temel bilgi verilmiş ve elektrikli ev aletleri için gerekli CE standartları ve testlerinden bahsedilmiştir. Örnek olarak elektrikli ev aletlerinden tost makinesi ele alınmış, incelenmiştir. Tost makinesine CE belgesi almak için EN60335-2-9 direktifine göre gerekli testler yapılmış ve CE belgesi alınmıştır. Anahtar Kelimeler: CE belgesi, Elektrikli ev aletleri. ABSTRACT: Due to the reason for rapidly developing technology, increasing competition medium, and awareness of the consumers, nowadays, the exigency of production with good quality has gained more and more significance. Certification of the quality and safety of the products to the consumers is compulsory in terms of producers. There are some documents to certify safety of the products. One of them is CE certificate. In this paper, basic information about CE mark is given and CE standards and tests required for electrical household appliances are mentioned. As an application, one of an electrical household appliance, toaster grill is treated and examined. To obtain CE certificate for toaster grill, required tests are made according to EN60335-2-9 and CE certificate is obtained. Key words: CE certificate, Electrical household appliances.

43-48

Authors: Mesut Düzgün

ÖZET: Bu çalışmada iki farklı soğutmalı fren diski üretilerek bunların normal fren diski ile frenleme performansları ve ısı oluşumları deneysel olarak incelenmiştir. Ani frenlemeler ile frenleme kuvvetleri ve sürekli frenleme şartlarında sıcaklıklar ölçülmüştür. On dört farklı pedal kuvvetinde ani frenleme testleri ve sekiz farklı frenleme şartlarında ise frenleme sıcaklıkları test edilmiştir. Test sonuçlarına göre hava soğutma uygulaması, frenleme kuvvetini % 42,6 artırmakla birlikte şartlara bağlı olarak oluşan ısıyı da % 31,5 azaltmaktadır. Anahtar Kelimeler: Hava ile soğutma, Frenleme kuvveti, Isı üretimi, Fren diski. ABSTRACT: In this study, two different ventilated brake discs were manufactured and their braking force performances and heat generations were investigated experimentally together with a solid disc. Braking force outputs were examined in sudden and continuous braking conditions and disc temperatures were simply measured in continuous braking conditions. Fourteen pedal forces were used in sudden braking tests and eight periodic measurements were executed in continuous braking tests. Experiment results showed that ventilation applications not only increased the brake force outputs up to 42.6 %, but also reduced the heat formation on discs up to 31.5 % depending on test conditions. Key words: Ventilation, Braking force, Heat generation, Brake discs.

59-68

Authors: H. Hüseyin SAYAN, İlhan KOŞALAY, Cemal YILMAZ

ÖZET: Bu çalışmada, klasik uyarlanabilir metotlardan Yinelenen En Küçük Kareler Metodu (YEKK) kullanılmıştır. Öncelikle YEKK metoduna unutma faktörü algoritması adapte edilmiştir. Geliştirilen yaklaşım kullanılarak bir elektrik güç şebekesinin harmonik ve sıçrama içeren faz gerilim sinyalinin faz bilgileri elde edilerek; gerilim göçmesi, faz kayması ile ani gerilim sıçramaları’na algoritmanın tepkileri incelenmiştir. Benzetim işlemi MATLAB® yardımıyla gerçekleştirilmiş olup benzetim sonuçları ve metodun etkinliği incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yinelenen en küçük kareler metodu, Harmonikli gerilim sinyali, Güç sistemi. ABSTRACT: In this study, recursive least squares method (RLSM) that is one of the adaptable classical methods was used. Firstly forgetting factor was adapted to RLSM. Phase information of voltage signal belonging to an electric power network that contains harmonics and spike was obtained by developed approach. Then responses of the algorithm were investigated for voltage collapse, phase shift and spike. Simulation was implemented by using MATLAB® code. Results of simulation were examined and efficiency of method was presented. Key words: Recursive least squares method, Voltage signal with harmonic, Power system

81-86

Authors: Zekeriya GİRGİN, Ersin DEMİR

ÖZET: Bu çalışmada, elastik kütle-yay sarkaç salınımları incelenmiştir. Sistemin lineer olmayan diferansiyel denklemlerini çözmek için Dymola, SimulationX gibi Modelica dili tabanlı Simülasyon Tekniği kullanılmıştır. Sistemdeki yayın direngenliği lineer ve kütlesi ihmal edilmiştir. Bu şartlar altındaki sarkacın kinematik davranışı incelenmiştir. Sistemi ifade eden genel denklem iki tane lineer olmayan ve birbirini etkileyen diferansiyel denklemden oluşmaktadır. Bu denklemler Simülasyon Tekniği ile çözülmüştür. Elde edilen sonuçlar önceki çalışmalarla kıyaslanmış ve uyumlu olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Elastik sarkaç, Lineer olmayan salınım, Simülasyon Tekniği, Modelica, Dymola. ABSTRACT: In this study, elastic spring-mass pendulum oscillations are investigated. In order to solve a nonlinear differential equation system, Simulation Technique based on Modelica Language such as Dymola, SimulationX etc., is used. It's assumed that the spring coefficient in this system is linear and spring mass is neglected. Under these conditions, kinematic behavior of the pendulum was investigated. The governing equation of the system possessing two nonlinear differential equations which interacts each other are solved simultaneously. The obtained results are compared with previous works and seemed good agreements with others. Key words: Elastic pendulum, Nonlinear oscillation, Simulation technique, Modelica, Dymola.

101-106

Authors: Mehmet YUMURTACI, Seydi Vakkas ÜSTÜN, Seçil VARBAK NEŞE

ÖZET: Uzay Vektör Modülasyon (SVM) tekniği asenkron motor kontrolünde üç fazlı gerilim beslemeli inverter için popüler ve önemli bir PWM tekniğidir. Bu çalışmada Uzay Vektör PWM (SVPWM) inverterin çoklu darbeler yöntemini kullanarak yapılan harmonik analizi incelenmiştir. Çoklu darbeler yöntemi çıkış PWM dalga şeklinin her bir pozitif ve negatif darbesinin Fourier katsayılarını hesaplamakta ve tüm PWM çıkış sinyalinin Fourier katsayılarını hesaplamak için süperpozisyon ilkesini kullanarak birbirleriyle toplamaktadır. Harmonik genlikleri; doğrusallaştırma, tarama tabloları kullanımı ya da Bessel fonksiyonları olmaksızın bu yöntemle doğrudan hesaplanabilir. Bu çalışmada, değişken parametre değerleri için SVPWM uygulamasından elde edilen sonuçlar, çoklu darbeler yöntemiyle elde edilen sonuçlarla karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: SVPWM, Harmonik analizi, Çoklu darbeler yöntemi. ABSTRACT: Space Vector Modulation (SVM) technique is a popular and an important PWM technique for three phases voltage source inverter in the control of Induction Motor. In this study harmonic analysis of Space Vector PWM (SVPWM) is investigated using multiple-pulses method. Multiple-Pulses method calculates the Fourier coefficients of individual positive and negative pulses of the output PWM waveform and adds them together using the principle of superposition to calculate the Fourier coefficients of the all PWM output signal. Harmonic magnitudes can be calculated directly by this method without linearization, using look-up tables or Bessel functions. In this study, the results obtained in the application of SVPWM for values of variable parameters are compared with the results obtained with the multiple-pulses method. Key words: SVPWM, Harmonic analysis, Multiple pulses.

119-127

Authors: Niyazi Uğur TERZİ, Havvanur KILIÇ, Sami GÜLTEKİN

ÖZET: Bu çalışmada, farklı kum ortamlarında yerleştirilmiş olan bir kazık modelinin yanal yüklemeler altındaki gerilme-şekil değiştime ve yerdeğiştirme davranışı incelenmiştir. Labaratuvar ortamında yürütülen çalışmada, dairesel bir alüminyum kazık, deney kutusu, yükleme düzeneği, yer değişimi ve şekil değişimi ölçerler kullanılmıştır. Yağmurlama sistemi kullanılarak eşdeğer sıkılık ve homojen bir dolgu ortamı oluşturulmuştur. Deneysel çalışmalarda model kazığın kademeli yüklemeler altındaki gösterdiği davranışı deneysel olarak saptanmıştır ve daha sonra kazık davranışı, tasarımcılar tarafından yaygın olarak kullanılan p-y ve yatak katsayısı yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Nümerik çalışmalar LPILE ve SAP 2000 programlarında gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, p-y yönteminin yatak katsayısı yönteminden daha güvenilir sonuçlar ortaya koyduğu saptanmıştır. Kumun sıkılık derecesinin zemin reaksiyonu üzerindeki etkisi görülmüştür. Son olarak ölçüm aygıtlarının kalibrasyonunda kullanılan Daley yönteminin güvenilir olduğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yanal yüklü tekil kazık, p-y yöntemi, Yatak katsayısı yöntemi, Laboratuar deneyi. ABSTRACT: In this study, stress-strain relation and deformation behavior of laterally loaded pile which is located in different sand embedment is investigated. A circular aluminum pile, test box, loading system, strain gauge rosettes and linear position transducers were used in the laboratory test. Uniform relative density and homogeneous embedment medium in the test box were achieved by using sand pluviation system. The behavior of aluminum pile loaded incrementally at its head is obtained experimentally and then p-y method and subgrade reaction method which is commonly used by designers are employed to model the numerical behavior of the pile. Numerical studies were performed by using LPILE and SAP 2000 computer programs. Based on the findings, the p-y method estimates the pile head deflection more accurately than subgrade reaction method particularly high lateral deflections of pile head. The experimental test studies show that relative density of sand embedment is very effective on occurrence of soil reaction. Finally the reliability of Daley calibration method which is used in instrumentation was evaluated. Key words: Laterally loaded single pile, p-y method, sub-grade reaction method, Laboratory test.