Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

61-67

Authors: Serkan Ballı, Bahadır Karasulu

ÖZET: Bazı karar problemlerinde, alternatif, kriter ve karar vericilerin sayısı çok yüksektir. Bu yüzden hesaplama işlemi daha zor, zaman alıcı ve karmaşık bir hal alır. Bu karmaşık işlemleri daha kısa sürede gerçekleştirilebilmek için paralel hesaplama gibi popüler teknolojiler mevcuttur. Bu çalışmada, Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (BAHS) ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemlerinden oluşan bulanık bir karar verme sisteminde paralel hesaplamanın tasarlanması ve gerçekleştirimi incelenmiştir. Paralel hesaplama, hesaplamanın en yoğun olduğu BAHS adımında gerçekleştirilmiştir. Önerilen yöntem, homojen ve heterojen bilgisayarlarda ayrı ayrı denenmiş ve sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bulanık karar verme, Paralel hesaplama, Bulanık analitik hiyerarşi süreci, TOPSIS. ABSRACT: In some decision problems, the numbers of alternatives, criteria and decision-makers are very high. Therefore the calculation process becomes more difficult, time consuming and complex. To achieve these complex tasks in a shorter time, popular technologies such as parallel computing are available to use. In this study, design and implementation of parallel computation in a fuzzy decision making system which consists of the methods: Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) and TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) was investigated. Parallel computing was carried out in FAHP phase that is most intensive phase of calculation. Proposed method was tested in homogeneous and heterogeneous computers separately and results were discussed. Key words: Fuzzy decision making, Parallel computing, Fuzzy analytic hierarchy process, TOPSIS.

76-80

Authors: Tamer Eren

ÖZET: Çizelgeleme literatürünün çoğunda işlerin işlem zamanları sabit kabul edilmiştir. Ancak işlerin işlem zamanlarında, başlama zamanı veya pozisyonuna bağlı olarak azalma görülebilmektedir. Bu olgu literatürde öğrenme etkisi olarak bilinmektedir. Bu çalışmada genel öğrenme fonksiyonlu tek makineli çizelgeleme problemleri ele alınacaktır. Ele alınan problemlerin amaç fonksiyonları: (i) toplam ağırlıklı tamamlanma zamanı (ii) maksimum gecikme, (iii) geciken iş sayısı (iv) ağırlıklı geciken iş sayısı şeklindedir. Problemleri çözmek için doğrusal-olmayan programlama modelleri geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tek makineli çizelgeleme, Öğrenme fonksiyonları, Doğrusal-olmayan programlama modelleri. ABSTRACT: In traditional scheduling problems, most literature assumes that the processing time of a job is fixed. However, there are many situations where the processing time of a job depends on the starting time or the position of the job in a sequence. In such situations, the actual processing time of a job may be less than its normal processing time if it is scheduled later. This phenomenon is known as the ‘‘learning effect’’. In this study, we introduce general learning functions into a single-machine scheduling problems. We consider the following objective functions: (i) sum of weighted completion times, (ii) maximum lateness (iii) number of tardy jobs (iv) number of weighted tardy jobs. Non-linear programming models are developed for solving these problems. Key words: Single machine scheduling, Learning functions, Non-linear programming models.

88-96

Authors: Mustafa Tüker, Serkan Ballı, İzzet Pembeci

ÖZET: Çok etmenli sistemler (ÇES), karmaşık optimizasyon problemlerinin modellenmesi ve çözülmesi için etkin bir yol sunarlar. Bu çalışmada, Gezgin Satıcı Problemi (GSP)’ni çözmek için ÇES ve karınca kolonileri birlikte kullanılmıştır. Sistem benzetimi, etmen tabanlı bir programlama ortamı olan NetLogo ile gerçekleştirilmiştir. Problemin modellenmesi ve benzetimi için NetLogo’nun nasıl kullanılacağı kodlarla ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Algoritma farklı düğüm sayıları için denenmiş ve elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çok etmenli sistemler, Karınca kolonisi, NetLogo, Gezgin satıcı problemi. ABSTRACT: Multi-agent systems (MAS) offer an effective way to model and solve complex optimization problems. In this study, MAS and ant colonies have been used together to solve the Travelling Salesmen Problem (TSP). System simulation has been realized with NetLogo which is an agent-based programming environment. It has been explained in detail with code examples that how to use NetLogo for modeling and simulation of the problem. Algorithm has been tested for different numbers of nodes and obtained results have been discussed. Key words: Multi-Agent systems, Ant colony, NetLogo, Traveling salesman problem.

104-111

Authors: Cihan Ercan, Cevriye Gencer

ÖZET: İnsansız Hava Sistemleri (İHS) ile sağlanan teknolojik olanaklar kadar önemli olan bir husus da, kullanıcının bu olanakları etkin şekilde planlayabilmesi, ihtiyacı olan anlık değişikliğe çabuk ayak uydurabilmesi, karar vericiler için önemli olabilecek bilgiyi doğru ve zamanında paylaşabilmesi, kısaca ağ üzerinde verimli çalışabilmesidir. Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri (MEBS)’ndeki gelişmeler, Araç Rotalama Probleminin (ARP) dinamik durumlarda da çözümünü mümkün kılmıştır. Bu bağlamda İHS’lerinin, keşif faaliyetleri rota planlanması kapsamındaki ARP uygulamaları her geçen gün gelişerek artmaktadır. Bu makalenin amacı, İHS’lerinin “dinamik rota planlaması” kapsamında yapılan literatür çalışmalarının incelenmesi, kapsamlarının tespiti, bu alandaki gelişmeler ile çalışılmayan alanların belirlenmesi ve böylelikle ileride araştırma yapılabilecek alanlara yön verilmesidir. Bu sayede, İHS’lerin havada kalış süresinin artırılmasından ziyade, havada kaldığı müddetçe yol için ayrılan “niteliksiz” zamanın azaltılarak, hedefler üzerindeki görevini icra ettiği “nitelikli” zamanın artırılması hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: İnsansız hava sistemleri, İnsansız hava araçları, Araç rotalama problemi, Dinamik araç rotalama problemi. ABSTRACT: Outwith the technological developments made with Unmanned Aerial Vehicles (UAV); other important issues for the users like effective planning and re-planning; providing the clear, concise and timely information to the decision makers is part of the Network Enabled Capability. Significant improvements to the Communication and Information systems have made it possible to find dynamic solutions for Vehicle Routing Problems. In this context, “Vehicle Routing” applications for UAVs in reconnaissance missions are increasing exponentially. This study investigates the literature in “dynamic route planning”, defining the scope and identifying shortcomings for future studies in Unmanned Aerial Systems. Using this approach not only reduces stagnant travel time to target time but increases the usable times spent on targets. Key words: Unmanned aerial systems, Unmanned aerial vehicles, Vehicle routing problems, Dynamic vehicle routing problem.

1-9

Authors: İskender Özkul, Berat Barış Buldum, Adnan Akkurt

ÖZET: Bu çalışmada sıcak iş takım çeliklerinden Dievar derece çeliği üzerinde çeşitli matkaplar ile delik delme esnasında meydana gelen eksenel kuvvetler, kesme momentleri, yüzey pürüzlülükleri, ölçü tamlığı ve dairesellikten sapma değerleri araştırılmıştır. Deneyler dik işleme tezgâhında soğutma sıvısı ile Ø16 mm çaplarında kaplamasız karbür matkap ve kendinden raybalı TiAlN kaplamalı matkap kullanılarak yapılmıştır. Deneylerde ilerleme hızı 0,16 mm/dev, kesme hızı ise 36, 40, 44, 48 m/dak hızları kullanılmıştır. Çıkan sonuçlar doğrusal regresyon metodu ile modellenmiş ve polinom regresyon eğrisi eşitliği anlamlılık değerleri mukayese edilmiştir. Aynı zamanda varyans analizi yapılarak kesme hızı ve matkap tipinin eksenel ilerleme kuvveti, kesme momenti, yüzey pürüzlülüğü ölçü tamlığı ve dairesellikten sapma değeri sonuçları üzerine etkileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Delme, İşlenebilirlik, Takım çeliği, Kesme kuvveti, Yüzey kalitesi. ABSTRACT: In this study, cutting moments, surface roughness, dimensional accuracy and circularity deviation values were investigated during drilling on Dievar degree of hot work tool steels with various drill bits. The experiments, was completed with Ø16 mm diameter uncoated carbide drill bits and TiAlN coated self-reamed carbide drill bits using coolant fluid on vertical machining center. In experiments, feed rate 0,16 mm/rev and the cutting speed 36, 40, 44, 48 m/min rates were used. The results were modeled by the method of linear regression and polynomial regression curve. Then they were compared with values equal significance. At the same time by analysis of variance, the cutting speed and drill type were investigated on the results of axial feed force, cutting torque, surface roughness, dimensional accuracy and circularity the deviation. Key words: Drilling, Machinability, Tool steel, Cutting forces, Surface roughness.

15-23

Authors: Abdullah Seçgin

ÖZET: Mühendislikte üretim sonu yapılan analizlerde çok sayıda aynı ürün örneği farklı vibro-akustik davranış sergileyebilmektedir. Bu serbest veya zorlanmış titreşim cevapları üzerindeki kontrol edilemeyen değişkenlikler “belirsizlik” olarak adlandırılır. Belirsizlikler, sistemin çalışma frekanslarına bağlı olarak ihmal edilebilir veya edilemez düzeyde olabilirler. Genellikle frekans yükseldikçe belirsizliğin etkisi daha fazla gözlemlenir. Belirsizlik, genel olarak, kullanılan malzemenin iç yapı değişkenlikleri, küçük geometrik farklılıklar, yapının zorlama, başlangıç veya sınır koşullarındaki oynaklıklardan kaynaklanır. Daha gerçekçi bir vibro-akustik analiz için bu belirsizliklerin ilk tasarım aşamasından itibaren hesaba katılması ve bu değerlendirmelere göre iyileştirmelerinin yapılması gerekir. Bu çalışmada belirsizliklerin vibro-akustik cevaplar üzerindeki etkisinin sınırlarını tahmin edebilen bir “uç-değer tabanlı modelleme” tanıtılmıştır. Bu işlem, doğal frekans, modal katsayı ve modal sönüm faktörü gibi parametreleri deneysel modal analizle yaklaşık olarak elde edilmiş olan bir ankastre çubuk ve bir buzdolabı kompresörü için gerçekleştirilmiştir. Belirsizlik simülasyonu için modal parametreler, % 5 lik bir standart sapma ile bir normal rastgele dağılım olarak türetilmiş ve Monte-Carlo simülasyonu ile 100 adet belirsiz titreşim frekans cevap spektrumları (FRF) oluşturulmuştur. Son olarak, uç-değer tabanlı bir model ile bu belirsiz titreşim cevapların sınırları güvenilirlik aralıkları içinde başarıyla elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Belirsiz yapılar, Uç-değer tabanlı modelleme, Monte-Carlo simülasyonu, Titreşim frekans cevabı. ABSTRACT: In engineering, in the final analysis stage of the production, many samples of the same product may exhibit different vibro-acoustics behaviour. This uncontrollable variability on free and forced vibration responses is called as “uncertainty”. Uncertainties may be or may not be on negligible levels depending on frequency of operation. Generally, the effects of the uncertainty becomes more observable as the frequency increases. Uncertainty, in general, is caused by variability in inner structure of the material, small differences in geometry, and fluctuations of excitation driving the structure, initial and boundary conditions of the structure. For a more realistic vibro-acoustics analysis, it is necessary to perform analyses taking this uncertainty into account from the initial design stage of the production. In this study, an extreme-value based modelling, which is able to predict the limits of the effects of uncertainty on vibro-acoustics responses, is introduced. This is performed for a cantilever beam and a refrigerator compressor whose reference modal parameters (Natural frequency, modal coefficient and modal damping factor) have already been obtained experimentally (reference model) and have been sampled as a normal random distribution with 5% standard deviation of the mean value. 100 uncertain vibration responses are obtained from 100 different samples of modal parameters generated based upon the reference values using Monte-Carlo simulation. Finally, bounds of these uncertain vibration responses are succesfully obtained via an extreme-value based model.. Key words: Uncertain structures, Extreme-value based modelling, Monte Carlo simulation, Vibration frequency response

33-60

Authors: Vahap Vahapoğlu

ÖZET: Literatürde, kauçuk türü malzemelerin elastik davranışını modelleyebilmek için bir çok farklı formda şekil değiştirme enerji fonksiyonları önerilmiştir. Teorik olarak önerilen bu şekil değiştirme enerji fonksiyonlarının doğruluğu ise çekme, basma ve kayma deneyleri ile kontrol edilmektedir. Hazırlanan bu çalışmada kauçuk mekaniğinde yapılan deneyler tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır. Ayrıca, çalışmada literatürde kauçuk türü malzemeler için yapılan deneysel çalışmalar incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kauçuk, Mekanik deneyler, Çekme deneyi, Basma deneyi, Kayma deneyi. ABSTRACT: To describe the elastic behavior of rubber-like materials numerous specific forms of strain energy functions have been proposed in the literature. Theoretically proposed these strain energy functions are checked by the tension, compression, shear and torsion experiments data. This paper describe and clasify of experiments which is done in rubber mechanics. Meanwhile, experiments of rubber-like materials in literature are reviewed. Key words: Rubber, Mechanical experiment, Tension experiment, Compression experiment, Shear experiment.

155-163

Authors: İlker Kazaz

ÖZET: Donatı ve onu çevreleyen beton arasında gerçekleşen yük geçişleri betonarme elemanların davranışını önemli ölçüde etkiler. Bu gerilme geçişleri beton ve çelik arasındaki kenetlenmeye (aderansa) bağlıdır. Düzgün artan yükler altında aderansın kimyasal yapışma sonucu oluşan kısmı kolayca devre dışı kalır ve yük aktarımı nervür dişleri etrafında oluşan karmaşık bir gerilme durumunun bileşkesi olarak ortaya çıkan kayma gerilmeleri tarafından sağlanır. Nervür etrafında oluşan bu gerilme yoğunlaşması nervür dişleri etrafındaki betonda içsel çatlamaların meydana gelmesine neden olur. Bu çalışma, donatıyı saran betonda içsel çatlamalar sonucu beton-çelik ara yüzeyinde oluşan aderans kaymasının sonlu elemanlarla modellenmesini içermektedir. Donatı çeliği gerilmesi-bağ kayması arasındaki ilişki için Mirza ve Houde (1979) tarafından önerilen bir bağıntı sonlu eleman uygulamalarında kullanılmıştır ve sonuçlar özetlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Anderans kayması, betonarme perde, sonlu eleman yöntemi, ANSYS. ABSTRACT: Transfer of tensile forces from reinforcing steel into the surrounding concrete affects the behavior of reinforced concrete members. This transfer relies on the bond action between the steel and the concrete. Under monotonic loading the part of bond strength due to chemical adhesion is easily exhausted and bearing against the lugs is the primary load-transfer mechanism at loads near the ultimate. These stresses cause internal cracking of concrete at the steel-concrete interface. This paper deals with the finite element modeling of the bond-slip and its application due to internal cracking of the first layer of concrete surrounding the bar and the bending and/ or cracking of the small concrete teeth near the bar lugs. A previously proposed constitutive steel stress-bond slip relation by Mirza and Houde (1979) was used in finite element analysis of reinforced concrete shear wall specimens and the results were presented. Key words: Bond-Slip, Reinforced concrete shear wall, finite element method, ANSYS.

173-181

Authors: Özgür L. Ertuğrul, M. Yener Özkan

ÖZET: Bu çalışmada, genleştirilmiş polistren (EPS) ara dolgu kullanımının, farklı duvar esnekliklerine sahip olan ankastre istinat duvarlarında oluşan yanal basınç ve duvar sehimleri üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, 0.7 m yüksekliğinde ve çeşitli kalınlıklarda istinat duvarı modelleri hazırlanarak laboratuvar ortamında deneyler yapılmıştır. Birinci grup testlerde, duvar ile kohezyonsuz dolgu arasında herhangi bir ara dolgu yer almaması durumu incelenmiş, ikinci ve üçüncü test gruplarında ise duvar ile dolgu arasında iki farklı kalınlıkta EPS’den imal edilen ara dolgu bulunması durumu incelenmiştir. Dört farklı kalınlıkta duvar için deneyler tekrarlanarak elde edilen bulgular karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Duvar esnekliği arttıkça ara dolgunun sağladığı yük azaltıcı etki azalmaktadır. Buna rağmen, esnek duvarlarda deforme olabilen ara dolgu kullanımı, yanal zemin itkisi ve duvar sehimlerinde önemli oranlarda düşüş sağlayarak daha ekonomik duvar tasarımlarına imkân verebilir. Model deneyler neticesinde elde edilen yanal zemin basıncı katsayıları, Coulomb yöntemi ile elde edilen aktif yanal basınç katsayılarıyla karşılaştırılmaktadır. Duvar esnekliği ve ara dolgu özelliklerinin çeşitli kombinasyonları için, statik yanal basınç katsayılarının tahmini amacıyla bir grafik sunulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Ankastre istinat duvarı, Genleştirilmiş polistren (EPS), Ara dolgu, Duvar esnekliği. ABSTRACT: In this study, the effect of expanded polystyrene (EPS) buffers on lateral stresses and deflections of model retaining walls with various flexibility values were investigated. For this purpose, 0.7 m high model walls were instrumented and 1-g model tests were performed in laboratory environment. In the first group of tests, the wall models retain only granular cohesionless backfill whereas in the second and third group of tests, EPS deformable buffers of two different thicknesses were installed between the wall and granular backfill. Tests were repeated for four different wall thicknesses and results were discussed comparatively. As wall flexibility increases, there is a decrease in the load reduction pattern of the buffer. On the other hand, utilization of geofoam buffers with flexible cantilever walls still provides substantial decrease in wall thrust and deflections thus leading to more economical retaining structure design. The lateral earth pressure coefficients determined through model tests were compared to those calculated from Coulomb’s theory for active lateral earth stresses. A graph is provided for the estimation of lateral earth pressure coefficients for various combinations of wall flexibilities and buffer characteristics. Key words: Cantilever retaining wall, Expanded polystyrene (EPS), Deformable buffer, Wall flexibility.

199-207

Authors: Altan Yılmaz, Mehmet Saltan, Alev Akıllı

ÖZET: Bu çalışmada, Göller yöresinden temin edilen bazı agregaların yol inşaatı malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Üç ayrı ocaktan, Isparta’nın kuzeyindeki Gümüşgün yakınlarındaki, Burdur’un güneyindeki Çine köyü yakınlarındaki ve Antalya’nın kuzeyindeki Dağbeli civarındaki agrega ocaklarından uygun agrega örnekleri toplanmıştır. Laboratuvarda agrega numuneleri üzerinde elek analizi (granülometrik analiz), gevşek birim ağırlık, özgül ağırlık ve su emme oranı, donma çözülme direnci, aşınma direnci, parçalanma direnci ve kimyasal kompozisyon deneyleri uygulanmıştır. Oluşturulan kapalı gradasyonlu karışımlar üzerinde ise Proktor ve CBR deneyleri uygulanmıştır. Sonuç olarak üç farklı bölgeden temin edilen agregaların yol inşaatında temel ve alttemel malzemesi olarak kullanımı açısından standartların belirttiği fiziksel ve mekanik özelliklere sahip olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, Dağbeli agregasının sert, karasal iklimler yerine donma olayının sık görülmediği ılıman iklim bölgelerinde kullanılmasının daha uygun olacağı, Gümüşgün agregasının ise aşınma direncinin ve mukavemetinin diğer agregalara kıyasla daha üstün olması nedeniyle asfalt kaplamalarda dahi kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yol üstyapısı, Kireçtaşı agregası, Göller yöresi. ABSTRACT: In this research some aggregate samples obtaining from Göller region was examined to investigate the usability of limestone as highway materials. For this reason, three quarries including Gümüşgün quarry at the north part of Isparta, Çine at the south part of Burdur and Dağbeli at the north part of Antalya city are visited and the relevant samples are collected. Sieve test, lose density test, specific gravity and water absorption test, freezethaw test, micro-Deval test and aggregate impact value test conducted on the collected samples in the laboratory. Further, Proktor compaction and CBR test applied on the mixtures accrued with dense graded aggregates. As a result of study, it is concluded aggregate samples collected from there different quarries having reliable physical and mechanical properties to be used as highway base and sub-base material. However, aggregate extracted from Dağbeli quarry would be better to use in the mild climate regions instead of cold and severe weather regions. On the other hand, Gümüşgün aggregate that is abrasion resistant and strength properties indicates higher values than others so it may also be used as a hot mix asphalt aggregate. Key words: Highway pavements, Limestone aggregate, Göller region.

221-229

Authors: Ahmet Atalay, Ahmet Tortum, Mahir Gökdağ

ÖZET: Bu çalışmada 1977-2006 yılları arasında meydana gelen aylık trafik kaza verileri(şehir içi ve şehir dışı toplamı) kullanılarak zaman serisi analiz yöntemi ile modelleme yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda çalışma döneminde kullanılan verilere göre en uygun modelin ARIMA(4,1,4) olduğu belirlenmiştir. Çalışmada en uygun model kullanılarak 2006: 01-2007: 12 dönemi için aylık kaza tahmini yapılmıştır. Tahmin edilen ve gerçek kaza değerleri kullanılarak regresyon eğrisi çizilmiş ve korelasyon katsayısı (r=0,9163) belirlenmiştir. Tahmin değerleri ile gerçek değerler arasında güçlü pozitif ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ARIMA(4,1,4) modelinin başarı ölçütü ortalama karesel hataların karekökü (OKHK) değeri hesaplanarak belirlenmiştir. Çalışma dönemi boyunca en fazla trafik kazası Aralık, Ekim ve Kasım aylarında, en az trafik kazası Şubat, Mart ve Nisan aylarında meydana geldiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Trafik kazaları, Zamansal analiz, Zaman serisi analizi. ABSRACT: In this study, modeling with time series analysis was done method by using date of monthly road traffic accidents (RTAs) occurred between1977-2006. According to results of analysis and date in period of this study, it was determined that ARIMA(4,1,4) was the best model. In the study monthly accident number are forecasted by appropriate model for 2006: 1-2007: 12 periods. Regression curve is drawn by using the estimated and actual number of RTAs and the correlation coefficient (r = 0.9163) were determined. A strong positive relationship was determined between estimated values and actual values. In addition, the success measure of ARIMA(4,1,4) model was identified by calculating value of root mean square errors (RMSE). It was determined that occur up to a traffic accident in December, October and November, at least a traffic accident in February, March and April Key words: Road traffic accidents, Temporal analysis, Time series analysis.

73-83

Authors: Müge Sayıt, E. Turhan Tunalı

ÖZET: Bu çalışmada, H.264 AVC video kodlayıcısının SP tipi çerçeveleri, gerçek internet üzerinde çalışan bir video akışlandırma uygulamasında etkin kalite değişimini sağlamak üzere kullanılmıştır. Uyarlamalı bir video akışlandırma uygulaması geliştirilmiş ve bu algoritma kullanılarak SP tipi çerçevelerin kazanımı, standart I tipi çerçeveler ile karşılaştırılmıştır. Farklı ağ koşullarında yapılan ölçümler, karşılaştırmaların eşit şartlarda yapıldığını göstermek amacıyla her deney için incelenmiştir. Belirli koşullar altında, SP tipi çerçevelerin kazanımı arttırdığı, aksi durumda sisteme sadece ekyük getirebileceği gözlemlenmiştir. Bu gözleme bağlı olarak, farklı video tipi – sıkışıklık düzeyi için farklı GOP desenleri önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: H264, Uyarlamalı video akışlandırma, SP tipi çerçeveler. ABSTRACT: In this work, SP frames of the extended profile of H.264 AVC video codec are utilized to obtain efficient switching for actual video streaming experiments on the Internet. An adaptive algorithm is developed and by using this algorithm, performance of SP frames is compared with that of standard I-frame switching. Detailed measurements of network conditions are given for each experiment to indicate that comparisons are carried out in fair conditions. It has been observed that, under certain conditions, SP frames can improve performance considerably whereas in the others, they may only introduce overhead. Based on this observation different GOP patterns are proposed for different video type-congestion level combinations. Key words: H264, Adaptive video streaming, SP frames.

95-103

Authors: İhsan Haluk Akın, Gökay Saldamlı, Murat Aydos

ÖZET: Bu çalışmada, yakın zamanda sunulmuş spektral modüler aritmetik işlemlerinin aritmetik karmaşıklığı üzerindeki bir analiz adım adım değerlendirme yöntemi ile karşılaştırılmıştır. Bilgisayar aritmetiğinde spektral yöntemlerin standart kullanımı çarpma ve indirgeme adımlarının spektrum ve zaman uzayında birbirinden ayrı olarak gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu tarz bir prosedür ise açıkça tam dönümlü (ileri ve geri yönde) DFT hesaplamalarına ihtiyaç duymaktadır. Öte yandan, bazı kısmı değerlerin işlem sırasında hesaplanması ile, yeni yöntemler indirgeme işlemi de dahil olmak üzere tüm verilerin tüm zamanlarda spektrumda tutulmasını gerektiren bir yaklaşımı benimsemişlerdir. Tüm bu yaklaşımların işlem süresi performanslarını karşılaştırdığımızda, tam dönümlü algoritmaların son zamanlarda önerilmiş yöntemlerden daha iyi performans gösterdiğini bu çalışmada göstermiş bulunmaktayız. Anahtar Kelimeler: Spektral modüler aritmetik, Modüler indirgeme, Modüler çarpma, Montgomery indirgeme. ABSTRACT: An analysis on the arithmetic complexity of recently proposed spectral modular arithmetic – in particular spectral modular multiplication- is presented through a step-by-step evaluation. Standart use of spectral methods in computer arithmetic instructs to utilize separated multiplication and reduction steps taking place in spectrum and time domains respectively. Such a procedure clearly needs full return (forward and backward) DFT calculations. On the other hand, by calculating some partial values on-the-fly, new methods adopt an approach that keeps the data in the spectrum at all times, including the reduction process. After comparing the timing performances of these approaches, it is concluded that full return algorithms perform better than the recently proposed methods. Key words: Spectral modular arithmetic, Modular reduction, Modular multiplication, Montgomery reduction.

123-131

Authors: Erdal Irmak, Ayberk Calpbinici, Naki Güler

ÖZET: Bu uygulamada, orta ölçekli bir işletmenin gerçek zamanlı ve geçmişe yönelik enerji takibinin bilgisayar ara yüzünden izlenmesi gerçekleştirilmiştir. Enerjinin ölçülmesi için akım ve gerilim bilgilerini Programlanabilir Lojik Kontrolörün ( PLC) algılayacağı seviyeye getiren bir kart tasarlanmıştır. Bu karttan alınan akım ve gerilim bilgileri, PLC’nin analog kanalları ile okunmaktadır. Sistemin güç katsayısının algılanması için, bir sıfır geçiş detektörü tasarlanmıştır. Sıfır geçiş detektöründen elde edilen sinyaller arasındaki zaman farkı FM 350-1 sayıcı modül kullanılarak ölçülmüştür. Alınan bilgiler, PLC tarafından RS485/RS232 dönüştürme protokolü kullanarak, bilgisayarın seri iletişim kanalı aracılığı ile veritabanına aktarılmaktadır. Elde edilen veriler, C# programlama dili kullanılarak tasarlanan bir arayüz ile anlık takip edilebilmektedir. Elde edilen veriler sürekli olarak kaydedilerek geçmişe yönelik enerji analizleri yapma olanağı sağlanmıştır. Böylece, istenildiğinde belirlenen zaman aralığında kullanılan aktif, reaktif ve görünür güçler gözlemlenebilmektedir. Geçmişe yönelik enerji izleme sistemi kullanılarak işletmelerin fazla enerji harcadığı zamanlar tespit edilebilmektedir. Böylece, yoğun çalışma saatleri enerjinin ucuz olduğu zamanlara kaydırılarak kullanılan enerjinin işletmeye olan maliyetinin azaltılması gibi olanaklar sağlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Enerji izleme, Bilgisayarla kontrol, PLC, C#. ABSTRACT: In this study, energy monitoring system of a medium scale industrial plant is achieved through a computer interface both in real time and retrospective using recent data. In order to measure the energy, a measurement card is designed to convert the voltage and current signals in suitable levels for a programmable logic controller (PLC). Current and voltage signals received from the measurement card are sensed by the analogue channels of the PLC. A zero-crossing detector is also designed to measure the power factor of the system. Time difference between the signals which are obtained from the zero-crossing detector is measured by using FM 350-01 counter module. All data received are transferred into a database located at the host computer by the PLC using RS485/RS232 communication protocol. Data obtained from the system can be monitored momentarily through an interface that is designed in C# programming language. Furthermore, retrospective energy analysis of the system is made possible by saving the data obtained continuously. Thus, active, reactive and apparent power values can be observed for a specific time interval. By using the retrospective energy analysis system, time periods in which the energy is more consumed can be determined. Thanks to this feature, work load of the plant can be programmed to specific times when the energy is cheaper in order to reduce the energy costs. Key words: Energy monitoring, Computer control, PLC, C#.

145-153

Authors: Bahtiyar Erol, Serpil Erol

ÖZET: Bünyesinde uçak, radar, gemi, tank v.b silah sistemlerini bulunduran her ülke, silah sistemlerini faal halde tutmak amacıyla harekât ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Harekât ihtiyaçları silah sistemleri envantere girmeden önce ya da envantere girdikten sonra belirlenir. Girmeden önce belirlendiğinde ilk idame ihtiyaçları, girdikten sonra ise idame işletme ihtiyaçları olarak adlandırılır. Bu çalışmada, yakın gelecekte Türkiye’nin envanterine yeni uçak gireceğinden dolayı ilk idame işletme safhasına ve ilk idame için ayrılan malzeme bütçesinin büyük çoğunluğunu tamirlik malzemeler oluşturduğu için de tamirlik malzemelere yoğunlaşılmıştır. İlk idame ihtiyaçlarının belirlenmesi kapsamında, Türkiye ve ABD’de uygulanan algoritmalara göre daha iyi sonuç veren bir algoritma geliştirilmiş ve geliştirilen bu algoritmanın etkinliği miktar ve maliyet bazında F-16 uçağına ait gerçek bir veri setinde uygulanarak gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: İlk idame işletme, Tamirlik malzeme, Envaner, İhtiyaç hesaplama. ABSTRACT: Every country that has military systems such as aircraft, radar, warship or tank has to meet the operational needs of those military systems in order to keep them ready for military operations. Logistics support needs are defined basically either before or after procurement. If they are defined before procurement, they are called “initial support requirement”, otherwise called “sustainment support requirement”. Due to the fact that new system will be added into the Turkish military inventory, it is focused on the initial support requirement phase. In addition to that, it is focused on repairable items since most of the material acquisition cost within the initial support budget is allocated to repairable items. In this study, within the scope of initial support requirements, the method that produces much better results in terms of quantity and cost perspective than the ones used in Turkey and USA is established and demonstrated by using real data set of F-16. Key words: Initial support requirement, Repairable item, Inventory, Logistics, Requirement computation.

1-11

Authors: Murat Öztürk, Burcu Bozkurt Çırak, Nuri Özek

ÖZET: Kullanım ömrü maliyet analizi özel proseslerin veya kıyaslaması yapılacak proseslerin çevresel etkilerini tanımlayan ve değerlendiren bir sistematiksel analitik metottur. Sistemin maliyetini belirlemek için; kaynak tüketimini, enerji kullanımını, malzeme ve enerji dengelerini, ham maddeleri kullanılabilir ürünlere çevirme operasyonlarında beşikten mezara şeklinde bir konu olarak ele alır. Bu çalışmada, şebekeye bağlı ve şebekeden bağımsız olarak bir evin elektrik ihtiyacını karşılamada kullanılan fotovoltaik enerji sistemlerinin ömür boyu maliyet analizleri hesaplanmıştır. Yapılan parametrik çalışmalara göre, şebekeye bağımlı ve şebekeden bağımsız sistemin yıllık ürettikleri güç miktarı kullanılarak her iki sistem için ömür boyu maliyet sırasıyla 0.40 ve 0.67 $/kWh olarak bulunmuştur. Aynı zamanda maksimum kapasiteye ulaşıncaya kadar sistemin birim ünitesi başına maliyet elektrik üretim kapasitesiyle azaldığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Fotovoltaik enerji sistemleri, Güneş radyasyonu, Ömür boyu maliyet analizi. ABSTRACT: Life cycle cost analysis is a systematic analytical method that helps identify and evaluate the environmental impacts of a specific process or competing processes. In order to quantify the costs, resource consumption, and energy use, material and energy balances are performed in a cradle-to-grave manner on the operations required to transform raw materials into useful products. In this study; life cycle cost analysis of photovoltaic energy systems, which using to supply electric for a house, connecting and non-connecting with the grid are calculated for Goller Region climatic conditions. Parametric studies show that, life cycle cost assessment of photovoltaic systems which are connecting and non-connecting with the grid are calculated 0.40 and 0.67 $/ kWh, respectively. Also, it was found that, the costs per unit of capacity decrease with electricity production capacity, until a maximum capacity is reached. Key words: Photovoltaic energy systems, Solar radiation, Life cycle cost analysis.

29-35

Authors: M. Özgün Korukçu, Muhsin Kılıç

ÖZET: Bu çalışmanın amacı güneş ışınımının soğutma sürecinde otomobil kabini içerisindeki ısıl konfor koşullarına olan etkisinin deneysel olarak incelenmesidir. Özellikle yaz aylarında güneş ışınımından kaynaklanan yüksek kabin iç ortam sıcaklığı sürücü ve yolcuların kendilerini rahatsız hissetmelerine neden olmaktadır. Çalışmada, soğutma sürecinde park edilmiş bir araba içerisinde aynı menfez hız düzeyinde değişik güneş ışınımı değerleri için yapılan deneylerde, kabin iç ortam sıcaklığı, bağıl nem, ortalama ışınım sıcaklığı ve sürücü vücut ortalama sıcaklığı değerleri ölçülmüştür. Deney sırasında sürücüye nesnel anket uygulanmıştır. Deneyler gerçek koşullar altında gerçekleştirilmiş olup, elde edilen sonuçlar sürücünün nesnel anket sorularına verdiği cevaplar ile karşılaştırılmış ve tartışılmıştır. Yüksek güneş ışınımı değerlerinde otomobil içerisinde uygun ısıl konfor koşulları sağlanamamış ancak düşük güneş ışınımı değerlerinde kabin içi ısıl konfor koşulları açısından oldukça uygun bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Isıl konfor, Otomobil kabini, Soğutma süreci. ABSTRACT: The aim of this study is to evaluate effect of solar radiation on thermal comfort in an automobile during cooling period with experiments. High cabin interior temperature, especially in summer months, causes discomfort for driver and the passengers. In the study, ambient temperature, relative humidity, mean radiant temperature and mean skin temperature of the driver inside the automobile cabin during cooling period for same vent air velocities with different solar radiation values were measured in a parked car. Subjective survey was performed during the experiments to the driver. Experiments were held under real conditions and the results were compared with answers taken from the subject and discussed. Adequate thermal comfort conditions were not obtained for high solar radiation values but it was found that thermal comfort conditions inside the cabin were quite acceptable for low solar radiation values. Key words: Thermal comfort, Automobile cabin, Cooling period.

47-59

Authors: Engin Nas, Gürcan Samtaş, Halil Demir

ÖZET: Bu çalışmada; AISI 1050 çeliği CNC freze tezgâhında yüzey frezeleme işlemine tabi tutularak, yüzey pürüzlülüğünü etkileyen, kesme hızı, ilerleme hızı, kesici uç sayısı ve kesme derinliği gibi parametreler deneysel olarak araştırılmıştır. Parametreler için farklı kombinasyonlar oluşturularak dört farklı deney yapılmıştır. Yapılan deneylerde çelik ve küresel grafitli dökme demirlerin işlenmesinde kullanılan PVD yöntemiyle kaplanmış kesici takımlar kullanılmıştır. Kesici takımlarla beraber belirlenen parametreler kullanılarak elde edilen yüzey pürüzlülük değerleri ölçülmüş ve ölçülen yüzey pürüzlülük değerleri ile parametreler arası ilişkiler eğri uydurma algoritmaları kullanılarak matematiksel olarak modellenmiştir. Matematiksel modeller belirleme katsayılarına (R2) göre değerlendirilmiş, en ideal olanları teorik çalışmalar için önerilmiştir. Çalışmanın sonucunda; farklı parametre değerlerine göre yüzey pürüzlülüğündeki değişimlerden bahsedilmiş ve her bir deney için önerilen matematiksel modellere maddeler halinde yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yüzey pürüzlülüğü, Kesme parametreleri, Matematiksel model, Eğri uydurma. ABSTRACT: In this study, steel AISI 1050 is subjected to process of face milling in CNC milling machine and such parameters as cutting speed, feed rate, cutting tip, depth of cut influencing the surface roughness are investigated experimentally. Four different experiments are conducted by creating different combinations for parameters. In conducted experiments, cutting tools, which are coated by PVD method used in forcing steel and spheroidal graphite cast iron are used. Surface roughness values, which are obtained by using specified parameters with cutting tools, are measured and correlation between measured surface roughness values and parameters is modeled mathematically by using curve fitting algorithm. Mathematical models are evaluated according to coefficients of determination (R2) and the most ideal one is suggested for theoretical works. Mathematical models, which are proposed for each experiment, are estipulated. Key words: Surface roughness, Cutting parameters, Mathematical model, Curve fitting.