Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

117-122

Authors: Sibel Yenikaya

ÖZET: Bu makalede, açıklığa sahip bir kutunun içerisindeki alan dağılımını bulmak için frekans domeninde moment metodu (MoM) ile kenar tabanlı vektörel sonlu elemanlar metodunu (FEM) birleştiren hibrit bir formülasyon sunuldu. Açıklıktaki sınır koşulundan elde edilen integral denklemin çözümü için moment metodu kullanılırken, kutunun içerisindeki elektromanyetik alanların çözümü için sonlu elemanlar metodu kullanıldı. Açıklığa sahip kutunun ekranlama etkinliği ve depolanan elektriksel enerji hibrit yöntem ile hesaplandı ve literatürdeki sonuçlar ile karşılaştırılarak doğrulandı. Daha sonra bu yöntem farklı açıklık boyutlarına sahip farklı kutulara uygulandı. Anahtar Kelimeler: Ekranlama etkinliği, Sonlu elemanlar yöntemi, Moment Yöntemi, Yüklü kutu, Emc. ABSTRACT: In this paper a hybrid formulation is presented which combines edge-based vector finite method (FEM) and Method of Moments (MoM) in frequency domain to predict electromagnetic field distribution inside an enclosure with aperture. While MoM is used for solving the surface integrals related with the aperture field components via equivalent surface currents, FEM is used for solving electromagnetic fields inside of the enclosure. Numerical results for shielding effectiveness and electrical energy of enclosure with aperture are calculated by the hybrid method and they are presented and validated with the existing literature. Then the method is applied to different enclosures with different aperture sizes. Key words: Shielding effectiveness, Finite element method, Method of moment, Loaded enclosure, Emc.

133-142

Authors: Erkan Bostancı

ÖZET: Bu makale bilgisayar grafiği alanının iki ilgi çekici konusu üzerinde yapılan güncel çalışmaların bir incelemesini sunmaktadır. Geniş çalışma alanları olan Zenginleştirilmiş Gerçeklik ve İzleme alanlarında yapılan yeni çalışmalar incelenirken, özellikle de makalede bahsedilen sebeplerden dolayı kültürel miras üzerine yapılan çalışmalar vurgulanmıştır. Belirtilen uygulama türü için birçok kaynağa sahip olan ülkemizde yeni bir çalışma alanı başlamasına yardımcı olmak amacıyla bu iki çalışma alanından birçok yöntem ve örnek uygulama yüzeysel fakat açık bir dille anlatılmıştır. Bu uygulamalarda genel olarak karşılaşılan sorunlar ortaya konulup, olası çözüm önerileri sunulmuştur. Ülkemizde yapılan ilgili çalışmalardan da örnekler verildikten sonra geliştirilen örnek “Masaüstü Tarih” çalışmasıyla da anlatım pekiştirilerek somut bir örnek ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Zenginleştirilmiş gerçeklik, İzleme, Kültürel miras. ABSTRACT: This paper presents an up-to-date review of the literature on the two interesting topics from the field of computer graphics. While the recent research on the broad research areas of Augmented Reality and Tracking are examined, applications related to cultural heritage were emphasized due to the reasons mentioned in the paper. Several methods and example applications were presented in a superficial but clear manner to facilitate the foundation of a new research area in our country which has a vast amount of resources for the mentioned type of application. Common problems with these methods are presented along with possible solutions. After the presentation of related research in our country, a protoype application named “Desktop History” was presented in order to consolidate the text and provide a concrete example. Key words: Augmented reality, Tracking, Cultural heritage.

157-163

Authors: Saffet Yağız

ÖZET: Denizli ili çevresinde işletilen doğaltaş ocaklarında, farklı yapıtaşları çıkarılmaktadır. Bunlardan en yaygın olanlar, traverten, kireçtaşı ve kayrak taşı (şist) ocaklarıdır. Denizli ilinin kuzey doğusunda, Çal, Bekilli ve Baklan üçgeninde, Mendere masifinin bir üyesi olan kayraktaşları bölgenin önemli doğaltaş kaynaklarındandır. Bu çalışmanın amacı, bölgede işletilen kayrak taşlarının yapıtaşı olarak kullanılabilirliklerinin araştırılmasıdır. Amacı gerçekleştirmek için, bölgede bulunan taş ocakları ve sahalarda jeolojik çalışmalar yapılarak, kayaçların özelliklerini temsil eden örnekler alınmıştır. Kayaç örneklerinde, petrografik, mineralojik (XRD), kimyasal (XRF) analizler ve jeomekanik deneyler (tek eksenli sıkışma dayanımı, Schmidt sertlik değeri, ağırlıkca su emme, etkili gözeneklilik, doluluk oranı, eğilme dayanımı, sonik hızı, elastisite modülü, doğal ve doygun birim hacim ağırlık) yapılarak elde edilen bulgular kayaçların yapıtaşı olabilirlikleri açısından değerlendirilmiştir. Kayaçlarda yapılan deney ve analizler, uluslararası doğal taş standard ve metotlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, işletilen kayrak taşları özelikleri itibariyle, binaların iç ve dış cephelerinde, açık mekanlarda ve çevre düzenlemelerinde yapıtaşı ve kaplama malzemesi olarak kullanılabilirler. Anahtar Kelimeler: Denizli, Kayraktaşı (şist), Laboratuvar deneyleri. ABSTRACT: There are various type of building stone extracted at stone quarries in the city of Denizli surroundings. Travertine, limestone and schist quarries are the most common in the area. Schist that is one of the units of Menderes massive is the main natural stone sources in Çal, Bekilli and Baklan Triangle in the northeast of the City. The aim of this study is to investigate the usability of schist stone as building stone quarried in the area. To obtain the aim, geological investigations were conducted in the field and representative samples were collected from the quarries. On the samples, petrograpical, mineralogical (XRD), chemical (XRF) analysis and geomechanical test (i.e., uniaxial compressive strength, Schmidt hardness, water absorption by weight, effective porosity, fullness ratio, flexural strength, sonic wave velocity, modulus of elasticity, natural and saturated unit weight) were conducted and the usability of schist stone as building stone have been studied by evaluating obtained findings. Analysis and relevant tests were conducted in accordance with international standards and procedures. Concluding remark is that quarried schist stone in the area are acceptably good as building stone to be used for both interior and exterior of construction building and outdoors as coverage material. Key words: Denizli, Kayrak stone (schist), Laboratory tests.

63-67

Authors: Nevim Genç

ÖZET: Bu makalede, enerji bitkileri, lignoselülozik kalıntılar, atık ve atıksular gibi biyohidrojen üretiminde kaynak olabilecek potansiyel biyokütle tipleri tartışılmıştır. Fermentatif biyohidrojen üretimi için uygun substratın seçiminde karşılanması gereken ana ölçüt, elde edilebilirliği, maliyeti, karbonhidrat içeriği (şekerler ve karbonhidratlar gibi kolay fermente olabilen bileşiklerin yüksek oranda olması) ve biyoparçalanabilirliğidir (yüksek derişimde parçalanabilir organik bileşiklerin ve düşük derişimde mikrobiyal aktiviteye inhibitor bileşiklerin olması). Nişasta ve şeker easlı biyokütle ve atıklar hidrojen üretimi için mikroorganizmalar tarafından kolaylıkla fermente olabildiği halde, lignoselülozik biyokütlenin ön arıtılmış olması gerekir. Ön arıtım, biyokütlenin fiziksel ve kimyasal yapısal özelliklerinin değiştirilmesi için uygulanır. Genel olarak, lignoselülozik biyokütlenin ön arıtım metotları, yapısal özelliklerinin değiştirilmesi için kullanılan araçlara göre üç ana tipe ayrılabilir: mekanik, fizikokimyasal ve biyolojik. Anahtar Kelimeler: Fermentatif hidrojen üretimi, Enerji bitkileri, Lignoselülozik atık, Gıda atığı/Atıksuyu, Substratın ön arıtımı. ABSTRACT: In this article, types of potential biomass that could be the source for biohydrogen generation such as energy crops, lignocellulosic residues, waste and wastewaters are discussed. The major criteria that have to be met for the selection of substrates suitable for fermentative biohydrogen production are availability, cost, carbohydrate content (high proportion of readily fermentable compounds such as sugars and carbohydrates) and biodegradability (a high concentration of degradable organic compounds and low concentration of inhibitory to microbiological activity compounds). Although starchy and sugar based biomass and wastes are readily fermentable by microorganisms for hydrogen generation, lignocellulosic biomass needs to be pretreated. Pretreatment is carry out for altering the structural features of biomass which are classified as psysical or chemical. In general, pretreatment methods of lignocellulosic biomass can be divided into three main types, according to the means used for altering its structural features: mechanical, physicochemical and biological. Key words: Fermentative hydrogen production, Energy crops, Lignocellulosic waste, Food waste/Wastewater, Pretretament of substrate.

87-96

Authors: Necdet Güner, Emre Çomak

ÖZET: Matematik mühendislik eğitimindeki önemli konulardan biridir. Mühendislik fakültelerine temel matematik bilgi ve becerisi yetersiz olarak gelen öğrenciler, matematik dersinde riskli öğrenciler olarak sınıflandırılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Destek Vektör Makineleri yöntemini kullanarak riskli öğrencileri tahmin etmektir. 2007 yılında Pamukkale Üniversitesi mühendislik fakültesine başlayan 434 öğrencinin üniversiteye giriş sınavı sonuçlarına ait verilerin kullanıldığı araştırma sonuçlarına göre; öğrencilerin matematik, fen bilimleri, Türkçe testlerinin sonuçları ile lise mezuniyet başarı puanlarının, matematik I dersindeki başarılarını tahminde önemli rol oynadığı bulunmuştur. 289 öğrencinin verisi ile makine eğitilmiş, 145 öğrencinin verisi ise test için kullanılmış ve matematik I dersinden geçen öğrencilerin % 86’sı doğru olarak tahmin edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Makine öğrenmesi, Destek vektör makinesi, Matematik başarısının tahmini. ABSTRACT: Mathematics is one of the most important subjects for engineering education. In School of Engineering, students who enter university without basic mathematical knowledge and skills are categorized as mathematically ‘at-risk’. The purpose of this study was to predict ‘at risk’ students by using Support Vector Machine method. Data of Pamukkale University School of Engineering’s 434 incoming students of year 2007 were considered in this study. The result shows that students’ university entrance examination mathematics, science and Turkish tests scores and students’ high school graduation grade point average are important items to predict students’ achievement at university calculus I course. SVM is trained with features of 289 students and tested with features of remaining 145 students. 86% of successful students for calculus I course was predicted as true by SVM. Key words: Machine learning, Support vector machine, Predicting calculus performance.

109-115

Authors: Osman Namırtı, Rıza Atav

ÖZET: Son 20 yıldır polimer kimyası tarafından çok sayıda lineer olmayan yapılar ortaya çıkartılmış ve polimer sentezi sırasında çok sayıda yan dalların eklenmesi, çok sayıda uç gruplara sahip makromoleküllerin eldesine yol açmıştır. Bu polimerlerin iki tipi, düzgün yapıda dallanmış “dendrimer”ler ile dallanmanın rastgele oluştuğu “hiperdallanmış moleküller”dir. Bu makalede özel yapıları nedeniyle tekstilde de çeşitli uygulama alanları bulan dendrimerlerin tarihçesi, sınıflandırılması, molekül yapısı ve özellikleri hakkında bilgi verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Dendrimer, Polimer, Tekstil. ABSTRACT: Over the last 20 years polymer chemistry has created a number of non-lineer structures and introduction of a large number of branches during the polymer synthesis leads to obtain molecules with many end groups. Two types of these polymers are regularly branched “dendrimers” and “hyperbranched polymers” where branching is formed randomly. In this article knowledge about history, classification, molecular structure and properties of dendrimers which have found various application areas also in textile due to their special structures is given. Key words: Dendrimer, Polymer, Textile.

1-8

Authors: Mahmud Sami Döven, Burak Kaymak, Mehmet Tevfik Bayer

ÖZET: Bu çalışmada birden fazla yükleme durumuna sahip kafes yapıların yer değiştirme, gerilme ve kesit alanı kısıtlamaları altında, en hafif tasarımını gerçekleştirmek üzere Ardışık Doğrusal Programlama tekniği kullanılarak yeni bir optimizasyon modeli oluşturulmuştur. Bu modelin çözümü için bir bilgisayar programı geliştirilerek literatürden alınan örnekler çözülmüş ve sonuçların benzer olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kafes yapılar, Optimizasyon, En hafif yapı tasarımı, Ardışık doğrusal programlama. ABSTRACT: In this study, truss structures which are under several loading conditions and subject to displacement, stress and member cross-sectional area constraints, are examined and a new optimization model is put forward in order to minimize the weight by using Sequential Linear Programming technique. A computer code is developed in order to solve this model. Using this computer code some example problems taken from literature are solved and it is observed that solutions are similar to each other. Key words: Truss structures, Optimization, Least weight design, Sequential linear programming.

19-25

Authors: Yaşar Pala, Mehmet Çavuş

ÖZET: Bu çalışmada, sabit hızla hareket eden ısı kaynağı tarafından ısıtılan dikdörtgensel plaka üzerindeki sıcaklık dağılımı incelenmekte ve analitik sonuçlar verilmektedir. Birinci olarak kaynağın sabit doğrultuda ve sabit hızla hareket ettiği hal için sıcaklık sağılımı elde edilmektedir. Fraklı doğrultulardaki işleme sırasında oluşan sıcaklık dağılımının bulunması için mevcut yöntemin nasıl modifiye edilmesi gerektiği de açıklanmıştır. Son olarak dairesel ısı kaynağının oluşturduğu sıcaklık dağılımı elde edilmektedir. Her bir bölümde ısı kaynağı Dirac Delta distribüsyon fonksiyonu vasıtasıyla ifade edilmiştir. Sonuçlar parametrelerin çeşitli eğerleri için örneklendirilmiştir. Sanayide kullanımdaki kolaylığı sağlamak için tek ve çok doğrultulu işleme için Matlab GUI Toolbox yardımıyla bir de ara yüz yazılımı geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Isı iletimi, Hareketli ısı kaynağı, Plakadaki sıcaklık dağılımı, Çift katlı Fourier serisi. ABSTRACT: In this study, temperature distribution in a rectangular plate due to a moving heat source with a constant velocity is investigated and analytical expressions for the temperature are obtained. First, temperature distribution is obtained for a heat source moving with a constant speed at a constant direction. Second, how the present method can be modified for the process in different directions is expressed. Third, temperature distribution for the circular processing is formulated and solved. Heat source is defined by means of a Dirac Delta function. Results are exemplified for various values of the parameters. In order to provide the ease of use a GUI software in Matlab is also developed. Key words: Heat conduction, Moving heat source, Temperature distribution in a plate, Double Fourier series.

33-41

Authors: Turan ARSLAN, Yetiş Sazi MURAT

ÖZET: Antakya ili ve belde belediyeleri sınırlarının iç içe geçmiş olması nedeniyle büyükşehirlere benzese de, yönetim şekliyle benzememekte; bu durum özellikle kent ulaşım sorunlarının çözümünde ciddi problemler oluşturmaktadır. Bu sorunların çözümü için gerekli aksiyonların uygulanmasında, il ve belde belediyeleri arasında yetki ve sorumluluk kargaşası çıkmaktadır. Bu durum, sürdürülebilir kalkınma için hayati önem taşıyan ulaşım ve trafik açısından, ciddi aksamalara ve problemlere neden olmaktadır. Özellikle son yıllarda artan otomobil ile seyahat talebi, Antakya’nın kısıtlı ulaşım altyapısındaki mevcut problemlerin artmasına neden olmaktadır. Artan trafik sıkışıklığı, kazalar, çevresel ve sosyal problemler; yerel düzeyde kararlı aksiyonları ve politikaları gerekli kılmıştır. Fakat bunun gerçekleşmesi için de yerel yönetimde yapısal reforma gitmek şarttır. Bu makalede gerek beş yıllık kalkınma programlarında ortaya konan hedefler, gerek gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yapılan uygulamalar göz önüne alınarak; yerel düzeyde yapılabilecek yapısal reformlara dikkat çekilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kentiçi ulaşım, Trafik problemleri, Ulaşım problemleri. ABSTRACT: Due to overlapping jurisdictional boundaries between the city municipality and township municipalities, Antakya resembles metropolises, however its administrative and regulatory framework are not similar; this particular situation creates a serious difficulty in solving especially transportation related problems. It results in conflicts within jurisdictions between the city and township municipalities particularly on taking actions against those problems. This, moreover, creates problems and hurdles in achieving sustainable development for the city. Especially the increasing use of private cars has, recently, put burdens on non-adequate transport infrastructure and aggravated the existing problems. The increasing congestion, accidents, and environmental and social problems call for necessary decisive actions and policies. However, in order to achieve success in the actions and policies, re-organization of the administrative structure of the transport policymaking is evident. In this paper, the attention is drawn to possible changes in the organization structure considering the objectives set out clearly in 5-year development programs of Turkey as well as experiences observed in developing and developed countries. Key words: Urban transportation, Traffic problems, Transportation problems.

51-62

Authors: Mustafa Hâluk SARAÇOĞLU, Yunus ÖZÇELİKÖRS

ÖZET: Bu çalışmada; düzgün yayılı yük etkisindeki tabakalı kompozit dikdörtgen plakların orta noktasındaki çökme değerleri sonlu farklar yöntemi ile incelenmiştir. Bu plaklar Navier SS-1 sınır şartına uygun olarak dört kenarından basit mesnetlenmiştir. Klasik plak teorisinin tabakalı kompozitlere genişletilmesiyle elde edilen klasik kompozit tabakalı plak teorisi kullanılmıştır. Plağın eğilmesine ait diferansiyel denklemler, sonlu farklar yöntemiyle ayrıklaştırılarak ilgili düğüm noktalarındaki bilinmeyen deplasmanlar hesaplanmıştır. Örnek olarak özel ortotrop, düzenli simetrik ve düzenli antisimetrik kompozit tabakalı kare plakların düzgün yayılı yük altında plak merkezlerindeki boyutsuz çökme değerleri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kompozit tabakalı plak, Klasik tabakalı plak teorisi, Sonlu farklar yöntemi. ABSTRACT: In this study; deflection at the mid-point of laminated composite rectangular plate subjected to uniformly distributed load is investigated by finite difference method. Four edges of these plates are Navier SS-1 simplysupported. Classical theory of laminated composite plates formed by extending the classical plate theory is used. Differential equations about bending of plate were discreted by finite difference method and unknown displacements at the related nodes are calculated. As an example; mid point dimensionless deflections of specially orhotropic, regular symmetric and regular antisymmetric composite laminated square plates under uniformly distributed load were examined. Key words: Composite laminated plate, Classical composite plate theory, Finite difference method.

235-245

Authors: Ebru Celikel Cankaya, Venka Palaniappan, Shahram Latifi

ÖZET: Kaynak dil her ne olursa olsun metin dosyaları, kayda değer miktarda tekrar (fazlalık) içerebilmektedir. Veri sıkıştırma, bu fazlalığı kullanarak ileti etkinliğini artırmayı ve bilgi depolama masrafını azaltmayı amaçlar. Geleneksel olarak, kodlanan verinin çözülmesi sırasında kaybın tolere edilemeyeceği kritik uygulamalarda kullanılmak üzere, çok çeşitli kayıpsız sıkıştırma algoritması geliştirilmiştir. Belirli bir dereceye kadar veri kaybının tolere edilebileceği kritik olmayan uygulamalar için, daha iyi etkinlik elde etmek adına, kayıplı sıkıştırma algoritmalarından faydalanılabilir. Bu çalışmada, karakter tabanlı kayıplı sıkıştırma sağlamayı hedefleyen üç yeni teknik - Harf eşleme (LM), düşürülen sesliler (DV), ve karakterlerin değiştirilmesi (RC) modelleri – kullanılarak geleneksel sıkıştırma algoritmalarının performansının iyileştirilmesi öngörülmektedir. Adı geçen modeller İngilizce ve Türkçe örnek metinler üzerinde çalıştırılarak sonuçları karşılaştırılmıştır. Buna ek olarak çalışmada, önerilen modeller Huffman Kodlaması ve Aritmetik Kodlama gibi yaygın olarak kullanılan geleneksel sıkıştırma algoritmalarına ön yüz olarak kullanıldığında kaydedilen performans iyileşme değerleri de yer almaktadır. Makale kapsamında, gelecekteki çalışmayla ilgili olarak, herbir modelin mevcut performansını artırmaya yönelik çeşitli öneriler de sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kayıplı metin sıkıştırma, Harf eşleme, Düşürülen sesliler, Karakterlerin değiştirilmesi. ABSTRACT: Regardless of the source language, text documents contain significant amount of redundancy. Data compression exploits this redundancy to improve transmission efficiency and/or save storage space. Conventionally, various lossless text compression algorithms have been introduced for critical applications, where any loss after recovery is intolerable. For non-critical applications, i.e. where data loss to some extent is acceptable, one may employ lossy compression to acquire superior efficiency. We use three recent techniques to achieve character-oriented lossy text compression: Letter Mapping (LM), Dropped Vowels (DV), and Replacement of Characters (RC), and use them as a front end anticipating to improve compression performance of conventional compression algorithms. We implement the scheme on English and Turkish sample texts and compare the results. Additionally, we include performance improvement rates for these models when used as a front end to Huffman and Arithmetic Coding algorithms. As for the future work, we propose several ideas to further improve the current performance of each model. Key words: Lossy text compression, Letter mapping, Dropped vowels, Replacement of characters.

255-264

Authors: İbrahim Üçgül, Arif Koyun

ÖZET: Bu çalışmada, Isparta ve yöresi iklim koşullarına uygun teorik bir güneş bacası sistemi tasarlanmıştır. Bu tasarıya dayalı olarak deneysel çalışma yapmak amacıyla Süleyman Demirel Üniversitesi-YEKARUM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Araştırma ve Uygulama Merkezi) tarafından, üniversite yerleşim alanına bir prototip güneş bacası kurulmuştur. Ayrıca, deneysel çalışmaların ardından, bu tasarı esas alınarak sistem teorik olarak modellenmiştir. Daha sonra bu model, geliştirilen bilgisayar programına esas teşkil etmiş ve çıktı olarak, sisteme ait performans parametreleri elde edilmiştir. Elde edilen bulgular, yapılan modelleme çalışmasının, Isparta ve yöresi iklim şartlarına uygun güneş bacası tasarım ve performans parametrelerini belirlemekte yeterli olduğunu ortaya koymuştur. Sonuçlar, güneş bacası teknolojisi ile elektrik üretiminin Isparta ve yöresi ile güneş ışınımının yüksek ve güneşlenme süresi uzun olan benzer iklim şartlarına sahip bölgeler için de uygun olduğunu göstermiştir. Sonuçlar yorumlandığında, güneş bacası elektrik üretim gücünün direkt olarak bölge güneş verilerine, baca yüksekliğine ve toplayıcı sera alanının büyüklüğüne bağlı olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Güneş bacası, Güneş enerjisi, Güneş güç tesisleri, Yenilenebilir enerji. ABSTRACT: In this study, a solar chimney system, which is suitable for climate conditions of Isparta and its surroundings, is designed theoretically. With the aim of studying experimentally as based on that design, a prototype solar chimney has been constructed in the university campus area of Süleyman Demirel University-RACRER (Research and Application Center for Renewable Energy Resources). Additionally, after the experimental studies, the system is modelled theoretically with depending on the design. Then, this model constituted the basis for developed computer programme and performance parameters of the system are obtained. The obtained findings showed that the solar chimney, which is suitable for climate conditions of Isparta and its surroundings, are sufficient for determining design and performance parameters. The results showed that electricity generation with solar chimney is suitable for areas which have high solar incident and long sunshine duration and similar climate conditions as such as Isparta and its surroundings. When the results are evaluated, it is seen that electricity generation power of solar chimney depends on the region solar data, the chimney height and the size of greenhouse area. Key words: Solar chimney, Solar energy, Solar power plant, Renewable energy.

283-289

Authors: Özlem Coşkun, Mesud Kahriman, Selçuk Çömlekçi, Suat Özkorucuklu

ÖZET: Bu çalışmada uyarılabilir hücrelerde uyarı iletiminin elektriksel kuramı üzerinde durulmuştur. Pasif kablo teorisinin esaslarına yer verilmiş ve uyarılabilir hücreler ile ilgili genel diferansiyel denklemlerin türetilmesi yapılmıştır. Aksonun pasif kablo model simülasyonu, MATLAB7.0.4/Simulink programı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ana hedeflerinden biri olan gerçekçi modele erişmek için, basitleştirilmiş ve revize edilmiş iki model kullanılmıştır. Aksonda yayılan aksiyon potansiyeli dalga şekli olarak, MATLAB7.0.4/Simulink’te gerçekçi dalga şekli üretilmiştir. Sonuçlardan görülmektedir ki; basitleştirilmiş modelde beklenildiği gibi minimum ve maksimum genlik değerlerinde, uzunluk arttıkça artan zayıflamaya neden olmaktadır. Basitleştirilmiş ve revize edilmiş iki modelin simülasyon sonuçları karşılaştırıldığında revize edilmiş model çıkışında, minimum genliğin azaldığı görülmektedir. Revize edilmiş modelde; önerdiğimiz, olması gereken bir kapasite elemanı bulunmuştur. Ama en önemli sonuç, bu kapasitenin hiperpolarizasyon süresini kısaltmasıdır. Anahtar Kelimeler: Akson model, Matlab/Simulink, Pasif kablo modeli. ABSRACT: In this study the electrical theory of excitation propagation in excitable cell was investigated. The basic principals of linear cable theory were given and general differential equations concerning excitable cells were derived. The passive cable model simulation of axon was made through the programme of MATLAB7.0.4/ Simulink. In order to reach the realistic model, which is one of the main targets of the study, two simplified and revised models were used. A realistic wave shape was produced in MATLAB7.0.4/Simulink as the action potential wave shape spreading in axon. As seen in the results, the more length increases in the values of minimum and maximum amplitude, the weaker. They are as expected in the simplified model. When the simulation results of the two simplified and revised models compared, in the output of the revised model the minimum amplitude is seen to decrease. In the revised model, an ideal capacity element which we recommend was found. However, the most crucial result is that this capacity shortens the hyperpolarization period. Key words: Axon model, Matlab/Simulink, Passive cable model.

315-333

Authors: Kadir Turan, Mete Onur Kaman

ÖZET: Bu çalışmada, iki kompozit levhayı birleştirmek için yapıştırıcı kullanılarak elde edilmiş olan tek tesirli yapıştırma bağlantısının hasar analizi deneysel ve sayısal metotlar kullanılarak araştırılmıştır. Bağlantı yapılırken yapıştırıcı olarak epoksi reçine ve yapışan olarak ta karbon fiber takviyeli epoksi reçine matriksli dört tabakadan oluşan kompozit levhalar kullanılmıştır. Sayısal çalışma sonlu elemanlar metodunu kullanarak çözüm yapan ANSYS programında yapılmıştır. Sayısal hasar yüklerini elde etmek için ilerlemeli hasar analizi metodu malzeme indirgeme kuralları ile birlikte kullanılmıştır. Hasar analizinde kompozit levhalar için Hashin Hasar Teorisi kullanılırken yapıştırıcı için Maksimum Asal Gerilme Hasar Teorisi kullanılmıştır. Bağlantı mukavemeti üzerine yapıştırıcı kalınlığı, bindirme uzunluğu ve plaka genişliğinin etkisi sayısal olarak araştırılmıştır. Sonuç olarak yapışma yüzey alanının değişiminin hasar yükleri üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Elde edilen sonuçlar tablolar ve grafikler halinde sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Yapıştırıcı, Tek tesirli bağlantı, Sonlu elemanlar metodu, İlerlemeli hasar analizi. ABSTRACT: In this study, the failure analysis on the single lap bonded joint, which is used for joined two composite plates each other with adhesive, is investigated experimentally and numerically. In the joint, the epoxy resin is used for adhesive and the four layered carbon fiber reinforced epoxy matrix resin composite plates are used for adherent. Numerical study is performed in the ANSYS software which is used finite element method for solution. For obtained numerical failure loads, the progressive failure analysis is used with material property degradation rules. In the failure analysis the Hashin Failure Criterion is used for composite plates and the Maximum Principal Stress failure criterion is used for adhesive. The effects of the adhesive thickness overlap lengths and plate weight on the joint strength is investigated with numerically. As a result it is seen that the failure loads is affected the bond face area. The results are presented with graphs and tables. Key words: Adhesive, Single lap joint, Finite element method, Progressive failure analysis.

335-343

Authors: Ahmet Atalay, Ahmet Tortum

ÖZET: Bu çalışmada, 1997-2006 yıllarında Türkiye’deki illerde meydana gelen şehir dışı trafik kaza verileri kullanılarak her il için ölüm ve yaralanma oranları hesaplanmıştır. Bu oranlara göre, hem geleneksel k-ortalamalar hem de bulanık c-ortalamalar teknikleri kullanılarak kümeleme analizi yapılmıştır. İki yönteme göre yapılan kümeleme analizi ile iller beş kümeye ayrılmıştır. En yüksek ölüm ve yaralanma oranlarına sahip olan iller belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Bulanık c-ortalamalar tekniğinin en az geleneksel k-ortalamalar tekniği kadar doğru ve tutarlı sonuçlar verdiği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kümeleme analizi, K-ortalamalar, Bulanık c-ortalamalar, Ölüm oranı, Yaralanma oranı. ABSTRACT: In this study, mortality and injury ratios are calculated by using date of interurban road traffic accidents (RTAs) in Turkey occuring in 1997-2006 years. According to the ratios, clustering analysis was done by using both traditional k-measns and fuzzy c-means techniques. Provinces are divided five cluster by clustering analysis are done according to two tecniques . It was definied that provinces has the most highest fatality and injury ratios. Obtained results were compared. It was observed that fuzzy c-means technique gives accurate and consistend results at least k-means technique. Key words: Clustering analysis, K-means, Fuzzy c-means, Fatality ratio, Injury ratio.

139-147

Authors: Aydın Şık, İbrahim Ertürk, Murat Önder

ÖZET: Bu çalışmada, genel özelliği hafifliği, işlenebilirliği, yüksek korozyon dayancı, yüksek dayanıma sahip olmasından dolayı kullanım alanı olarak özellikle uçak gövdelerinde ve kanatlarda ve otomotiv endüstrilerinde kullanılan AA2024 alaşımı sürtünme karıştırma kaynağı yöntemi ile birleştirilerek, oluşan bağlantıların yorulma, sertlik, eğme ve çekme deneyleri incelenmiştir. 4 mm kalınlığındaki levhaların kaynak esnasında kaynak ilerleme hızı ve karıştırıcı ucun dönme devri değişken parametreler olarak belirlenmiştir. Bu parametreler; 20 mm omuz genişliği, devir sayısı 1000 dev/dak, 1500 dev/dak, 2500 dev/dak ve ilerleme hızları 120 mm/dak ve 200 mm/ dak olarak alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Sürtünme karıştırma kaynağı (SKK), Alüminyum alaşımları, AA2024, Mekanik özellikler, Eğme yorulması. ABSTRACT: In this study AA2024 alloy, which is used especially in aircraft body, wings and automotive industry due to its lightness, workable aspect, high corrosion resistance and durability, was welded with stir friction method, and fatigue, hardness, bending and tension experiments of the joints obtained were conducted. Welding progress speed of the 4 mm thick sheets and stir tool rotation were determined to be the variable parameters. These parameters were taken as 20 mm shoulder width, 1000 rpm traverse speed, 1500 rpm, 2500 rpm and the progress speed was taken as 120 mm/min and 200 mm/min. Key words: Friction stir welding (FSW), Aluminium alloys, AA2024, Mechanical properties, Bending fatigue.

155-163

Authors: M. Ali ersöz, Hikmet Doğan

ÖZET: Bu çalışmada, bir akışkan yataklı sürekli kurutucu (AYSK) tasarımı yapılarak prototip imalatı gerçekleştirilmiştir. Endüstriyel alanda kullanılan göl tuzu, bu kurutucuda kurutma işlemine tabi tutulmuştur. Kurutma sürecinde kurutma havasının hızı, sıcaklığı ve tuzun kütle değişimi deneysel olarak incelenmiştir. Kurutucudaki kurutma havasının hızı işlem başlangıcında 4.5 m/s olarak ölçülmüş ve tüm deneylerde sabit tutulmuştur. Deneylerde kullanılan göl tuzunun başlangıç nemi 0,044 gsu/ gkuru madde olarak belirlenmiştir. Bu tuz, üç farklı kurutma havası sıcaklığında 90 dakikalık kurutma işlemlerine tabi tutulmuştur. 94 oC, 126 oC ve 171 oC sıcaklıklarda yapılan kurutma işlemleri sonrasında tuzun nemi, sırasıyla 0.033, 0.024 ve 0.009 gsu/ gkuru madde’ye indirgenmiştir. Bu sonuçlardan yararlanılarak tuzda 0.005 gsu/ gkuru madde nem miktarına ulaşılabilmesi için kurutma havası sıcaklığının 181.511 oC olması gerektiği hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kurutma, Tuz, Akışkan yatak kurutucu. ABSTRACT: In this study, a fluid bed continuous dryer was designed and implemented as a prtotype. The lake salt used in the industry was carried out the drying process in this drier. The speed and temparature of the driying environment’s air and the salt’s mass was investigated by experimental. In the begining, the air speed of the drying was measured 4.5 m/s and it was kept on constant during the experiment. The initial humidty of the lake’s salt used in experiments was determined 0,044 gwater/ gdry matter . The salt was dried with 90 minutes time span for three drying temperatures separetely. After the drying processes at 94 oC, 126 oC and 171 oC, the humitities were reduced 0.033, 0.024 ve 0.009 gwater/ gdry matter recpectively. Using the results data, drying air temperature was determined 181.511 oC for reaching the 0.005 gwater/ gdry matter of the salt. Key words: Drying, Salt, Fluid bed dryer.

173-179

Authors: M. Zeki Yılmazoğlu

ÖZET: Elektrik enerjisinin üretilmesinde termik santraller çok büyük bir paya sahiptir. Termik santraller, ısı enerjisinin mekanik enerjiye ve mekanik enerjinin de elektrik enerjisine dönüştüğü sistemlerdir. Isı enerjisi, yanma prosesi ile sağlanır ve yanma sonucu küresel ısınmaya neden olan, CO2 gibi bazı zararlı emisyon atmosfere salınır. Karbondioksitin küresel ısınmaya olan katkısı yapılan çalışmalarla belirlenmiştir. Bu nedenle, temiz enerji teknolojileri tüm dünyada hızlı bir gelişme göstermektedir. Kömür, santrallerde kullanılan ve birim elektrik enerjisi maliyeti diğer yakıtlara göre daha az olan bir fosil yakıttır. Rezerv oranı da dikkate alındığında, kömürün, daha verimli ve temiz bir şekilde enerjiye dönüştürülmesi gereklidir. Temiz kömür teknolojilerinde amaç, kömürün zararlı emisyonlarının yok edilerek, yanma sonucu oluşan karbondioksitin de çeşitli formlarda depolanmasının sağlanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda karbondioksit, yanma öncesi tutma ile, O2/CO2 geri beslemeli yakma sistemleri ile ve yakma sonrası tutma sistemleri ile yakalanıp tutulabilmektedir. Yanma öncesi tutma işleminde gazlaştırcılı kombine çevrim santralleri, O2/CO2 geri beslemeli yakma sistemlerinde ultrasüper kritik kazan teknolojisi ve yakma sonrası tutma işleminde ise yanma gazlarının aminlerle yıkanması işlemleri gerçekleştirilir. Bu çalışmada, gazlaştırıcılı bir kombine çevrim santrali ile konvansiyonel bir santralin CO2 emisyonu salınımı yönünden karşılaştırılması yapılmıştır. Hesaplamalar sonucunda tasarlanan sistemden tutulacak CO2 miktarı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Karbondioksit tutma; Temiz kömür teknolojileri; Yakma öncesi CO2 tutma. ABSTRACT: Thermal power plants have a significant place big proportion in the production of electric energy. Thermal power plants are the systems which converts heat energy to mechanical energy and also mechanical energy to electrical energy. Heat energy is obtained from combustion process and as a result of this, some harmful emissions, like CO2, which are the reason for global warming, are released to atmosphere. The contribution of carbondioxide to global warming has been exposed by the previous researchs. Due to this fact, clean energy technologies are growing rapidly all around the world. Coal is generally used in power plants and when compared to other fossil energy sources unit electricity production cost is less than others. When reserve rate is taken into account, coal may be converted to energy in a more efficient and cleaner way. The aim for using the clean coal technologies are to eradicate the harmful emissions of coal and to store the carbondioxide, orginated from combustion, in different forms. In line with this aim, carbondioxide may be captured by either pre-combustion, by O2/CO2 recycling combustion systems or by post combustion. The integrated gasification combined cycles (IGCC) are available in pre-combustion capture systems, whereas in O2/CO2 recycling combustion systems there are ultrasuper critical boiler technologies and finally flue gas washing systems by amines exists in post combustion systems. In this study, a pre-combustion CO2 capture process via oxygen blown gasifiers is compared with a conventional power plant in terms of CO2 emissions. Captured carbondioxide quantity has been presented as a result of the calculations made throughout the study. Key words: Carbondioxide capture, clean coal technologies, Pre-combustion CO2 capture.

181-191

Authors: İlkay Orhan, Muzaffer Kapanoğlu, T. Hikmet Karakoç

ÖZET: Türk Sivil Havacılık sektörü, 2002-2008 yılları arasında gelişen ekonomi ve havacılık alanındaki bazı kısıtlamaların kaldırılmasıyla % 53 oranında büyümüştür. Havayolu sektöründe başarılı uluslararası firmalar planlama ve çizelgeleme problemlerini çözmede gelişmiş bilgisayar-destekli çözüm yöntemleri kullanmaktadır. Bu yöntemler işletmelere ciddi rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Havayolu sektöründe dört temel operasyonel planlama ve çizelgeleme problemi bulunmaktadır: uçuş çizelgeleme, uçak çizelgeleme, ekip çizelgeleme ve düzensiz olayların yönetimi. Tüm havayolu işletmelerinin karşı karşıya kaldığı söz konusu operasyonel planlama ve çizelgeleme problemleri bu çalışmada ayrıntılı olarak incelenmiştir. İncelemeler, işletmelerin söz konusu yöntemleri kullanarak maliyetlerinde önemli kazanımlar sağladığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, büyük ölçekli problemlerin çözümü için gereken süre karar vericilerin arzu ettikleri karar kalitesini tatmin etmeyebilmektedir. Böylesi durumlarda gelişmiş teknolojilerle bütünleştirilmiş modern karar yöntemlerinin kullanılması da işletmelere ciddi maliyet üstünlüğü fırsatı sunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Filo ataması, Uçak rotalama, Ekip çizelgeleme, Düzensiz olayların yönetimi, Sivil havacılık yönetimi. ABSTRACT: The Turkish Civil Aviation sector has grown at a rate of 53 % between the years 2002-2008 owing to countrywide economical developments and some removed restrictions in the aviation field. Successful international companies in the sector use advanced computer-supported solution methods for their planning and scheduling problems. These methods have been providing significant competitive advantages to those companies. There are four major scheduling and planning problems in the airline sector: flight scheduling, aircraft scheduling, crew scheduling and disruptions management. These aforementioned scheduling and planning problems faced by all airline companies in the airline sector were examined in detail. Studies reveal that companies using the advanced methods might gain significant cost reductions. However, even then, the time required for solving large scale problems may not satisfy the decision quality desired by decision makers. In such cases, using modern decision methods integrated with advanced technologies offer companies an opportunity for significant cost-advantages. Key words: Fleet assignment, Aircraft routing, Crew scheduling, Disruptions management, Civil aviation management.

197-206

Authors: Özgü Can, Murat Osman Ünalır

ÖZET: Bilgisayar teknolojileri yaygınlaştıkça erişim denetimi düzeneklerine olan ihtiyaç da artmaktadır. Erişim denetiminin amacı, bir bilgisayar sistemi kullanıcısının gerçekleştirebileceği işlemleri sınırlandırmaktır. Böylelikle, erişim denetimi, güvenlik ihlaline neden olacak bir etkinliğin önlenmesini sağlamaktadır. Bilginin paylaşılmasını ve yeniden kullanımını sağlamak için, biçimsel anlambilimini kullanarak makinelerin diğer makineler ile iletişimine izin veren Anlamsal Web’in başarısı için erişim denetimi düzeneğine ihtiyaç duyulmaktadır. Erişim denetimi düzeneği, güvenilir bir Anlamsal Web’in sağlanması için, kullanıcının bir işlemi gerçekleştirmeden önce yerine getirmesi gereken belirli kısıtları belirtmektedir. Bu çalışmada, geleneksel erişim denetimi düzeneklerinden farklı olarak Anlamsal Web tabanlı politikaların kullanıldığı bir “Ontoloji Tabanlı Erişim Denetimi” düzeneği geliştirilmektedir. Bu düzenekte, erişim denetimi ile ilgili bilginin modellenmesi için ontolojiler kullanılmakta ve politika ontolojileri yaratılırken etki alanı bilgisi temel alınmaktadır. Anahtar Kelimeler: Erişim denetimi, Anlamsal web, Ontoloji, Politika. ABSTRACT: As computer technologies become pervasive, the need for access control mechanisms grow. The purpose of an access control is to limit the operations that a computer system user can perform. Thus, access control ensures to prevent an activity which can lead to a security breach. For the success of Semantic Web, that allows machines to share and reuse the information by using formal semantics for machines to communicate with other machines, access control mechanisms are needed. Access control mechanism indicates certain constraints which must be achieved by the user before performing an operation to provide a secure Semantic Web. In this work, unlike traditional access control mechanisms, an “Ontology Based Access Control” mechanism has been developed by using Semantic Web based policies. In this mechanism, ontologies are used to model the access control knowledge and domain knowledge is used to create policy ontologies. Key words: Access Control, Semantic web, Ontology, Policy.

213-220

Authors: Kadir Turan, Mete Onur Kaman, Mustafa Gür

ÖZET: Bu çalışmada, pim bağlantılı tabakalı kompozit levhalarda fiber takviye açısının değişiminin hasar yükleri ve hasar tipleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Analizlerde tek yönlü karbon fiberlerle takviye edilmiş epoksi reçine matriksli tabakalı kompozit levhalar kullanılmıştır. Tabaka dizilimleri [?0]4 olmak üzere, ?; fiber takviye açısı 00 ’den 900’ye kadar 150’lik artımlarla seçilmiştir. Levhaların farklı fiber takviye açılarındaki hasar yükü ve hasar tipleri deneysel ve sayısal olarak bulunmuştur. Sayısal çalışmada Ansys programı kullanılmıştır. Tabakalı kompozit levhaların ilerlemeli hasar analizi için Hashin hasar kriteri kullanan APDL kodları yazılarak malzeme indirgemeleri yapılmıştır. Deneysel çalışmada en büyük hasar yükü 749.917 N ile [150]4 tabaka dizilimi için ve en düşük hasar yükü ise 467.483 N ile [600]4 tabaka dizilimi için elde edilmiştir. Sayısal ve deneysel çalışma sonuçlarının uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tabakalı kompozit malzemeler, İlerlemeli hasar analizi, Pim bağlantıları, Sonlu elemanlar metodu. ABSTRACT: In this study, the major aim is to investigate change effects of fiber orientation angles on the failure loads and failure modes for the pin jointed laminated composite plates. In the analysis, laminated composite plates with epoxy matrix resin reinforced unidirectional carbon fibers are used. The ply arrangements are chosen [?0]4 and ?; fiber reinforced angle changes from 00 to 900 with 150 increments. The failure load and failure mode are analyzed experimentally and numerically. In the numerical analysis Ansys program is used. In the program, material properties are degraded using APDL code which is written for progressive failure analysis and contains Hashin failure criteria for laminated composite plates. In the experimental study, the maximum failure load for [150]4 laminae cofiguration, 749.917 N and minimum failure load for [600]4, 467.483 N laminae configuration are obtained. A good agreement between experimental and numerical solution is obtained. Key words: Laminated composite materials, Progressive failure analysis, Pin joints, Finite element method.