Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

1-7

Authors: Cihat ARSLANTÜRK

Abstract: The aim of this study is to offer useful correlation equations to the designer for the optimum design of annular fins with thermal properties varying with temperature. In order to obtain the optimum size of the fins, the heat transfer from the fin must be calculated with the least assumptions possible. Therefore, the variation of the heat transfer coefficient and thermal conductivity with the temperature are considered in this study and a nonlinear fin equation is solved with the variation of parameters method, which is quite new in the solution of nonlinear heat transfer problems. Heat transfer rate from the fin to the environment is calculated in terms of dimensionless problem parameters with the help of the obtained temperature distribution. Fin geometries maximizing the heat transfer rate are determined for the given problem parameters. These results, which can be used for nucleate boiling, natural convection and forced convection heat transfer modes, are offered to the designer with two identical correlation equations. Öz: Bu çalışmanın amacı, ısıl özelliklerin sıcaklıkla değiştiği dairesel kanatların optimum tasarımı için, tasarımcıya kullanışlı korelasyon denklemleri sunmaktır. Kanatların optimum boyutlarını elde etmek için kanattan olan ısı transferinin mümkün olan en az kabulle hesaplanması gerekir. Bu nedenle, bu çalışmada ısı taşınım katsayısı ve ısıl iletkenliğin sıcaklıkla değişimi göz önüne alınmış ve lineer olmayan kanat denklemi, nonlinear problemlerin çözümünde kullanımı çok yeni olan parametrelerin değişimi yöntemi ile çözülmüş, elde edilen sıcaklık dağılımı yardımıyla kanattan çevreye olan ısı transfer hızı boyutsuz problem parametreleri cinsinden hesaplanmıştır. Verilen problem parametreleri için ısı transfer hızını maksimum yapan kanat geometrileri saptanmıştır. Kaynama, doğal taşınım ve zorlanmış taşınımla ısı transfer modları için kullanılabilecek bu sonuçlar iki eş korelasyon denklemi ile tasarımcının hizmetine sunulmuştur. Anahtar kelimeler: Dairesel kanatlar, Optimizasyon, Doğrusal olmayan diferansiyel denklemler, Değişken ısıl iletkenlik, Değişken ısı taşınım katsayısı

13-18

Authors: Utku ŞENTÜRK

Öz: Bu çalışmada, bir serbest akım içerisinde yer alan ve salınım hareketi yapmaya zorlanan bir silindirin etrafındaki akış, açık kaynaklı OpenFOAM ortamında geliştirilen bir çözücü ile sayısal olarak incelenmiştir. Akışkan hareketinin denklemleri, silindire yapışık, ataletsiz koordinat sistemi cinsinden yazılmış ve sonlu hacimler yöntemi ile çözülmüştür. Sıkıştırılamaz, daimi olmayan, iki boyutlu akış kabulleri altında çözüm yapılmıştır. Silindirin harmonik salınımı, tüm serbestlik dereceleri (dalıp çıkma, boyuna öteleme ve baş-kıç vurma) için ayrı ayrı ele alınmıştır. Çeşitli salınım frekansları taranarak, çevri kilitlenme davranışı yakalanmıştır. Hareketli silindir problemine dair bulunan literatür ile uyumlu sonuçlar, yöntemin, rijit ve hareketli cisimlerin dış akış simülasyonlarında kullanışlı bir araç olduğunu ortaya koymuştur. Anahtar kelimeler: Salınan silindir, Ataletsiz, OpenFOAM Abstract: In this study, the flow past a cylinder which is forced to oscillate in a free stream is numerically investigated using a solver developed within the framework of the open-source toolbox OpenFOAM. Governing equations are written in the non-inertial reference frame fixed to the cylinder and solved using the finite volume method. Flow is assumed to be incompressible, unsteady and two-dimensional. Harmonic oscillation of the cylinder is considered separately for each degree-of-freedom (heaving, surging and pitching). By spanning several oscillation frequencies, the lock-in behavior is captured. The agreement obtained in the moving cylinder problem demonstrates the convenience of the approach in the general flow simulations of moving rigid bodies.

25-29

Authors: Hasan ÖZCAN

Abstract: Performance assessment of a cold thermal energy storage (ITES – Ice Thermal Energy Storage) system with ice slurry generation for closed space air conditioning purposes is conducted. A detailed energy and exergy analysis are performed for the baseline system and some parametric studies are also presented for varying environmental conditions. Exergy definition is linked to sustainability and reported with graphical representations. A compressor & condenser unit linked to an ice slurry generator and generated ice is stored at storage tank for specific hours of a day. Stored energy is then discharged to the building through a flat-plate heat exchanger. Thermodynamic analysis results suggest that high capacity cooling can be conducted with low capacity vapor compression refrigeration systems (VCR) by integrating ITES systems, leading to a significantly lower size and lower cost HVAC systems. Öz: Bu çalışmada kapalı alanların iklimlendirilmesi için buz bulamaçı (ice slurry) üretimi yapan bir buz depolama (ITES-Ice Thermal Energy Storage) sisteminin performans değerlendirmesi yapılmıştır. Temel alınan model için detaylı bir enerji ve ekserji analizi yapılmış, değişen çevre ve sistem koşulları için parametrik çalışmalar rapor edilmiştir. Ekserji konsepti aynı zamanda sürdürülebilirlik ile bağıntılanarak grafiksel olarak sunulmuştur. Bir kompresör-kondenser ünitesi buz bulamaç üreteçine entegre edilmiş ve üretilen buz-glikol bulamaçı günün belirli saatlerinde depolanmıştır. Depolanan enerji daha sonra kapalı alana bir düz-plaka ısı değiştiricisi yardımıyla deşarje edilmektedir. Termodinamik analiz sonuçları, ITES yardımıyla düşük kapasiteli buhar sıkıştırmalı soğutma sistemleri ile yüksek kapasiteli soğutma yapılabileceğini göstermektedir ve bu entegrasyon düşük boyutlu ve düşük maliyetli iklimlendirme sistem kurulumuna öncülük etmektedir. Anahtar kelimeler: : Isıl enerji depolama, İklimlendirme, Enerji, Ekserji

36-42

Authors: Onuralp ULUER , İbrahim KARAAĞAÇ , Mustafa AKTAŞ , Gökhan DURMUŞ , Ümit AĞBULUT, Ataollah KHANLARI , Damla Nur ÇELİK

Öz: Artan nüfusla birlikte enerji ihtiyacındaki artış, enerji kaynaklarının etkili ve verimli değerlendirilmesini zorunlu hale getirmektedir. Uluslararası projeksiyonlara göre, bilinen rezervlerle dünyadaki en etkili enerji kaynaklarının yaklaşık 100 yıllık ömrü olduğu öngörülmektedir. Enerji kullanımının büyük bir kısmının binalarda olduğu gerçeği, birçok araştırma ile tespit edilmiş olup en büyük kayıp, ısı enerjisinde olmaktadır. Binalardaki ısı enerjinin korunması açısından ısı yalıtım malzemelerine olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Bu ihtiyaçları karşılamak için yeni teknoloji ve yeni malzeme arayışları sürmektedir. Bu çalışmada, dünya rezervlerinin %74’ü ülkemizde bulunan perlitin yapı sektöründe ısı yalıtımı amacıyla doğrudan ve/veya diğer yapı malzemelerinin ısıl özelliklerini iyileştirilmek amacıyla takviye malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Genleştirilmiş perlit, Enerji, Isı yalıtım Abstract: The growth of global human population has increased the world energy demand and made it necessary to evaluate effectively and efficiently usage of energy sources. According to the international energy research projections’ data, world’s energy reserves will be ended in the next 100 years. The fact that the large portion of energy consumption is used in buildings for heating. Therefore, saving that energy is so important in buildings and the need for thermal insulation materials has increased day by day. The investigation of new technologies and new materials has already been continued for thermal insulation. In this study, using of the perlite, whose 74% of the world reserves are in Turkey, in building sector directly as an insulation material and/or reinforcing material in other building materials has been investigated.

50-62

Authors: Ergin KILIÇ , Erdi DOĞAN

Öz Aktif bilek ortezi, ön kol ve bilek ile etkileşim halinde çalışabilen elektromekanik bir cihaz olup, bu cihaz özellikle mesleği gereği gün içerisinde çok fazla tekrarlı bilek hareketleri yapmak zorunda kalan kimseler için tasarlanmıştır. Bu çalışma kapsamında dirsek bölgesinde tendon yırtığı olan (tenisçi ve golfçü dirseğine sahip) hastaların hem rehabilitasyonları hem de günlük ve mesleki hayat aktivitelerinin devamı için tasarlanmış olan aktif bilek ortezin performansının incelenmesi için kinematik ve kinetik analizleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca rehabilitasyon robotların denetiminde tercih edilen iki farklı (admitans ve empedans) kontrol mimarileri içinde cihaz performansı simulasyon ortamında test edilmiştir. Yapılan analizlerden ve performans testleri sonuçlarından tasarım sürecinin başarıyla sonuçlandırıldığı görülmüş olup ileriye dönük çalışmalar için cihazın üretim aşamasına geçilebilecektir. Anahtar kelimeler: Aktif bilek ortezi, Robotik rehabilitasyon, Tenisçi dirseği, Golfçü dirseği Abstract: Active wrist orthosis is an electromechanical device which can work interacting with forearm and wrist, and this device is especially designed for the ones who should perform excessively repetitive wrist motions due to their profession. In the scope of this study, kinematics and kinetics analyses of the active wrist orthosis, which is designed for the rehabilitation and the continuance of daily and professional activities of patients having a tendon torn at their elbow location, are realized in order to show the performance of the device. Furthermore, the performance of the device under the control of two different control architectures (admittance and empedance) is also tested in a simulation environment. The results of the performance tests and the analyses show that the design process has been successfully accomplished and it can pass through the production stage of the device for the future work studies.

69-75

Authors: Yakup YILDIZ

Abstract: Machining accuracy is one of the most important criteria of electro discharge drilling (EDD) processes and this phenomenon is serious due to excessive electrode wears. In this study, the workpieces were machined with regard to EDD parameters to obtain blind holes. The machining accuracy was analyzed experimentally based on machining depth and shape of the holes. Experimental results were assessed by statistical methods such as analysis of variance and regression analysis. In addition, grey relation analysis was used to determine optimal machining condition and to improve the machining accuracy. It has been observed that working current is the determinative parameter. The lower working current and the higher pulse time are suggested to obtain the more accurate shape of the drilled holes in EDD of materials. Öz: İşleme tamlığı, elektro erozyon ile delik delme işlemlerinin en önemli ölçütlerden birisidir ve bu olay aşırı elektrot aşınmalarından dolayı çok önemlidir. Bu çalışmada iş parçaları, kör delikler elde edebilmek için elektro erozyon parametrelerine bağlı olarak işlenmiştir. İşleme tamlığı deneysel olarak işleme derinliği ve deliklerin şekillerine bağlı analiz edilmiştir. Deneysel sonuçlar varyans analizi ve regresyon analizi gibi istatistiksel metotlar ile değerlendirilmiştir. Ek olarak, işleme tamlığını geliştirmek ve en uygun işleme şartlarını belirlemek için grey ilişki analizi kullanılmıştır. Çalışma akımının belirleyici parametre olduğu gözlemlenmiştir. Malzemelerin elektro erozyon ile delme işlemlerinde daha doğru delik şekli elde edebilmek için daha düşük çalışma akımı ve daha yüksek vurum süresi tavsiye edilmiştir. Anahtar kelimeler: İşleme tamlığı, Elektro erozyon ile delik delme, Grey ilişki analizi

83-93

Authors: Beyzanur ÇAYIR ERVURAL , İrem UÇAL SARI , Berk KOÇYİĞİT

Öz: Talep tahmin çalışmaları hem sektörel hem de akademik anlamda karar vericiler için önemli kabul edilen stratejik konulardan biridir. Sürekli değişen politik, kültürel, yasal ve ekonomik gelişmeler işletmeleri belirsizlik altında tahmin etmeye itmiştir. Karmaşık, çok boyutlu ve belirsizliğin yüksek olduğu ortamlarda klasik yöntemlerle problemleri modellemek oldukça güçtür. Bulanık yaklaşımlar daha esnek yapıda olduğu için daha kolay modelleme imkânı sağlamaktadır. Bu çalışmada hızlı tüketim sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın talep tahmin çalışması, bulanık küme teorisi, bulanık eğer-ise kuralları ve bulanık çıkarım kavramlarına dayanan kural tabanlı bulanık mantık yaklaşımıyla ele alınmıştır. Kural tabanlı bulanık yaklaşımla elde edilen sonuçlar gerçekleşen değerler ile karşılaştırılmış ve düşük mutlak sapma değerlerine ulaşılmıştır. Ayrıca elde edilen sonuçlar zaman serileri yaklaşımıyla da karşılaştırılmış, yöntemlerin üstünlükleri gösterilmiştir. Demand forecasting studies are one of the strategic issues which are considered as significant for academicians and decision makers. Constantly changing political, cultural, legal and economic developments have pushed the companies to predict under uncertainty. It is very difficult to model some problems with traditional methods in complex, multi-dimensional and highly uncertain environment. Fuzzy approaches provide an easier modelling owing to their flexible nature. In this study, a demand forecasting study in a FMCG (fast-moving consumer goods) company has been applied using a rule based fuzzy logic approach which utilizes fuzzy set theory, fuzzy if-else rules and fuzzy inference concepts. The obtained results have been compared with real demands and low MAPE (mean absolute percentage error) values have been calculated. Also the obtained results have been compared with time series approach and the superiorities of the methods are discussed. Anahtar kelimeler: Talep tahmini, Bulanık mantık, Kural tabanlı bulanık yaklaşım Abstract: Demand forecasting studies are one of the strategic issues which are considered as significant for academicians and decision makers. Constantly changing political, cultural, legal and economic developments have pushed the companies to predict under uncertainty. It is very difficult to model some problems with traditional methods in complex, multi-dimensional and highly uncertain environment. Fuzzy approaches provide an easier modelling owing to their flexible nature. In this study, a demand forecasting study in a FMCG (fast-moving consumer goods) company has been applied using a rule based fuzzy logic approach which utilizes fuzzy set theory, fuzzy if-else rules and fuzzy inference concepts. The obtained results have been compared with real demands and low MAPE (mean absolute percentage error) values have been calculated. Also the obtained results have been compared with time series approach and the superiorities of the methods are discussed.

101-107

Authors: Rahime SANCAR EDİS , Pınar MIZRAK ÖZFIRAT

Abstract: Traffic flow in urban areas is one of the major problems both for drivers and pedestrians. Traffic congestion and traffic lights constitute a large portion of the time spent in traffic. This wasted time for waiting in traffic also costs countries considerable amount of wasted fuel and hence considerable amount of money. In this study, traffic flow of a road in Izmir, Turkey is considered. In order to decrease all the wasted resources in urban traffic, an experimental design is conducted on the factors affecting the signal controlled traffic flow. The design factors are determined to be signal times of traffic lights, traffic intensity and the speed of vehicles. The effects of these factors on the three performance measures of time in system, waiting time in red light and number of vehicles going out of the system are analyzed. A fractional factorial design is carried out on the 486 design points evaluated using simulation modeling. In results, among the design points, best level of factors to minimize total waiting time in traffic flow are determined. Öz: Kentsel alanlardaki trafik akışı, hem sürücü hem de yayalar için temel problemlerden biridir. Trafik yoğunluğu ve trafik ışıkları büyük zaman kayıplarına yol açmaktadır. Trafikte beklemelerle oluşan bu zaman kayıpları, ülkeler için boşa harcanmış önemli yakıt miktarlarına ve dolayısıyla önemli maliyet kayıplarına neden olmaktadır. Bu çalışmada, İzmir, Türkiye’de bir anayoldaki trafik akışı incelenmiştir. Kentsel trafikte boşa harcanmış kaynakları azaltmak üzere; sinyal kontrollü trafik akışını etkileyen faktörleri dikkate alan bir deneysel tasarım çalışması yapılmıştır. Tasarım faktörleri; trafik ışıklarının sinyal süreleri, trafik yoğunluğu ve araçların hızı olarak belirlenmiştir. Bu faktörlerin, sistemde geçirilen süre, kırmızı ışıkta bekleme süreleri ve sistemden çıkabilen araç sayısı amaçları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Seçilen 486 tasarım noktasının sonuçları, oluşturulan benzetim modelinden elde edilmiştir. Sonuç olarak, tasarım noktaları içinden toplam bekleme süresini en küçükleyen en iyi faktör düzeyleri belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Kentsel trafik akışı, Trafik sinyalleri, Kesirli çok etkenli tasarım, Benzetim, Trafik yoğunluğu, Trafik Optimizasyonu

117-123

Authors: Murat AKÇA , Ramazan ŞAHİN

Öz: İşletmelerde günlük işlerin yerine getirilmesi için malzemeler, ürünler ve personel hareket etmek zorundadır. Motorlu araçlarla veya tesis içerisindeki taşıma sistemleriyle gerçekleşen bu hareketler, iş yerleri için önemli bir maliyet unsurudur. İyi bir tesis tasarımı yapılması durumunda, bölümler arasında gerçekleşen taşımaların azaltılmasıyla, bu maliyetler önemli oranlarda düşürebilmektedir. Fakat şimdiye kadar yapılan çalışmalar, üretim tesisleri üzerine yoğunlaşmıştır. Diğer taraftan, askeri tesislerde yakıt tüketimi yüksek araçların ve sürekli hareket halinde olan personelin bulunması, burada da tesis yerleşiminin dikkate alınması gerektiğini göstermektedir. Bu çalışmada, literatürdeki bu eksikliği gidermek üzere, askeri tesislerin tasarımı üzerinde durulmuştur. Taşıma maliyetine ek olarak, insan sağlığı ve personel güvenliğini etkileyen revir ve müdahale merkezi gibi bölümlerin yerleşimi de dikkate alınmıştır. Bu iki amaçlı tesis yerleşim problemi için çok amaçlı karma tam sayılı matematiksel model kurulmuş ve gerçek verilerden yola çıkılarak bir uygulama çalışması yapılmıştır. Anahtar kelimeler: Tesis yerleşim problemi, Askeri, Çok amaçlı optimizasyon, TYP Abstract: Materials, products and workers have to move in order to perform the daily schedule of the organizations. This movement which is done by vehicles or material handling systems is an important cost element for the organizations. A good facility layout design may reduce this cost by minimizing the interdepartmental flow. Till today, most of the facility layout planning studies have been focused on production facilities. On the other hand, having vehicles with high fuel consumption and having continuously moving personnel makes facility layout important for also military facilities. In this study, in order to remedy this deficiency in the literature, we focused on military facilities. In addition to conventional transportation costs, the allocation of infirmary and quick reaction team which affects human health and personnel safety has also considered. We presented a multi-objective mixed integer programming model for this bi-objective facility layout problem. We applied this model on a military facility problem which is created by utilizing real data.

130-140

Authors: Feriştah ÖZÇELİK

Öz: Montaj hattı, seri olarak birbirine bağlı istasyonlardan oluşan bir akış tipi üretim sistemidir. Montaj hatlarının etkin olarak tasarımı, standart ürünlerin büyük miktarlarda üretiminde oldukça önemlidir. Bu çalışmada, düz ve U-tipi basit montaj hattı dengeleme problemlerinin çözümü için bir diferansiyel evrim algoritması geliştirilmiştir. Popülasyon temelli evrimsel bir algoritma olan diferansiyel evrim algoritması, son yıllarda eniyileme problemlerinin çözümünde etkin olarak kullanılan bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Önerilen algoritmanın çözüm başarısı, literatürde yaygın olarak kullanılan çok sayıda test problemi kullanılarak gerçekleştirilen deneyler ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar algoritmanın etkinliğini göstermektedir. Anahtar kelimeler: Basit montaj hattı dengeleme, U-tipi hatlar, Diferansiyel evrim algoritması, Evrimsel algoritma Abstract: An assembly line is a flow-oriented production system in which the productive units performing the operations, referred to as stations, are aligned in a serial manner. Design of efficient assembly lines has considerable importance for the production of high-quantity standardized products. In this paper, a differential evolution algorithm is proposed to solve simple straight and U-type assembly line balancing problems. As a population-based evolutionary algorithm, differential evolution algorithm is seen as an effective method to solve optimization problems in recent years. A computational study is conducted by solving a large number of benchmark problems available in the literature to compare the performance of the proposed approach. The results show that the proposed approach performs quite effectively.

153-166

Authors: Gül Didem BATUR , Serpil EROL

Öz: Yöneylem Araştırması tekniklerinin sağlık alanındaki problemlerin çözümünde kullanımının son yıllarda dikkat çekici boyutlara ulaştığı görülmektedir. Bu çalışmada, sağlık sistemlerinde karşılaşılan problemler ele alınmış ve planlama, yönetim ve uygulama başlıkları altında sınıflandırılmıştır. Bu konularda çalışma yapacak araştırmacılara yön göstermesi amacıyla, 2007-2017 yılları arasında yayınlanan çalışmalar, konu başlıklarına göre, çözüm yöntemleri ve gerçek hayat problemleri üzerindeki uygulamaları açısından değerlendirilmiş ve Yöneylem Araştırması’nın bu tür problemlerin çözümünde uygulanabilirliği ortaya koyulmuştur. Anahtar kelimeler: Sağlık sistemleri, Yöneylem araştırması, Optimizasyon, Literatür araştırması Abstract: The use of Operations Research techniques for problems in healthcare systems is observed to get remarkable attention in recent years. In this study, problems encountered in healthcare systems are taken into consideration and are classified under the headings of planning, management and application. In order to guide the researchers who will work on these issues, studies published between the years 2007-2017 are evaluated according to their headings, solution methods and applications on real life problems, and the applicability of Operation Research over these problems is presented.

1014-1018

Authors: Miraç ERYİĞİT

Abstract: This study aims at the development of an optimization model based on a model calibration, using Artificial Immune Systems (AIS) for quantifying and locating water losses in water distribution networks (WDNs). The modified Clonal Selection Algorithm (modified Clonalg), a class of AIS, was used as a heuristic optimization technique in the model. EPANET 2 was used in conjunction with the model. The model was applied to two-loop virtual WDN under steady-state conditions in order to test its performance in the detection of water losses in both pipes and nodes. The results showed that the model appeared to be promising in terms of the water loss detection in WDNs. Öz: Bu çalışmada, su dağıtım şebekelerindeki su kayıplarının miktarları ve yerlerinin tespit edilmesi için Yapay Bağışıklık Sistemleri (YBS) kullanılarak model kalibrasyonuna dayalı bir optimizasyon modelinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Modelde sezgisel optimizasyon tekniği olarak YBS’ nin çeşitlerinden biri olan Modifiye edilmiş Klonal Seçim Algoritması kullanılmıştır. Model ile birlikte EPANET 2 simulatörü kullanılmıştır. Borularda ve düğüm noktalarındaki su kayıplarının tespit edilmesindeki performansını test etmek üzere model, sürekli (sabit) koşullar altında iki gözlü sanal bir su dağıtım şebekesine uygulanmıştır. Sonuçlar, su dağıtım şebekelerindeki su kayıplarının tespit edilmesi açısından modelin gelecek vadettiğini göstermiştir. Anahtar kelimeler: Su kaybı tespiti, Sızma, Su dağıtım şebekesi, Model kalibrasyonu, Yapay bağışıklık sistemleri, Optimizasyon

1027-1033

Authors: Hasan SARPTAŞ, Sevgi TOKGÖZ GÜNEŞ, Davut ÖZDAĞLAR

Öz: Su dağıtım şebekeleri, genellikle, şebekede basınç açısından en kritik noktalarda yeterli basınç olacak şekilde işletilir. Ancak günün saatleri içindeki debi salınımlarına uyacak ve enerji tüketimini en aza indirecek bir işletme tipi yerine, işletme kolaylığı için, genellikle, basınçların en düşük basıncın oldukça üstünde olduğu düşük basınç şikayetlerine göre bir işletim uygulanmaktadır. Su dağıtım sistemlerinde, zaman, tüketilen su miktarı ve basınç gibi parametreler dikkate alınarak şebeke işletiminin iyileştirilmesi, hem sistemde su kayıplarının önlenmesi hem de enerji verimliliğinin arttırılmasını sağlar. Yerel yönetimler için önemli bir maliyet kalemi olan içmesuyu dağıtım sistemlerindeki enerji tüketimi şebekenin optimum işletimi ile önemli miktarda azaltılarak enerji tasarrufu sağlanabilmektedir. Bu çalışmada, bir organize sanayi bölgesinin su dağıtım şebekesi örnek şebeke olarak ele alınmıştır. Örnek şebekede, su tüketim farklılıkları esas alınarak üç ayrı işletme bölgesi oluşturulmuştur. Bu bölgelerde minimum ve maksimum su tüketimlerinin debi için ekstrem koşullar olduğu kabul edilerek iki ayrı tüketim değeri ve üç işletme için sekiz farklı hidrolik durum oluşturulmuştur. Bu durumlarda oluşan hidrolik koşullar EPANET yazılımı ile simülasyon yoluyla çözümlenmiştir. İşletmede yapılacak iyileştirmelerle elde edilecek enerji tasarrufunu belirleyebilmek için örnek şebekede iki farklı işletme prosedürü tanımlanmıştır: (i) normal (basit) işletme ve (ii) iyileştirilmiş işletme. Çalışma sonunda, iyileştirilmiş işletmenin toplam enerji tüketimini %16 oranında azalttığı hesaplanmıştır. Birim enerji tüketimi normal işletme için 0.314 kWh/m³ değerinden iyileştirilmiş işletme için 0.261 kWh/m³ değerine düşmüştür. Bu çalışma, su dağıtım şebekeleri işletiminin su tasarrufu ve enerji verimliliği açısından iyileştirilmesine ilişkin planlanma çalışmalarında, hidrolik simülasyon yazılımı EPANET’in etkin bir araç olarak kullanılabileceğini ortaya koymaktadır. Anahtar kelimeler: Su dağıtım şebekesi, Pompa, Basınç, İşletim, EPANET, Enerji verimliliği Abstract: Water distribution systems are generally operated so as to provide enough pressure at all nodes that are critical in terms of pressure in the network. But, instead of applying an operational plan that fits the flowrate fluctuations in the hours of a day and thus minimizes the energy consumption, for the operation practicality, a complaints-based operational procedure in which pressures at all nodes are well above the minimum allowable pressure limit is preferred. In water distribution systems, improvement of the operational procedure of the network based on time, the amount of consumed water and pressures at the nodes allows both to reduce water losses in the network, to enhance sustainability and also to provide energy efficiency. In water distribution systems, energy consumption, one of the major expenses for local governments today, can be decreased significantly by optimization of water network operations. In this study, the water network of an organized industrial district was considered as the case water network. There operational zones in the network were identified based on the differences in water consumption patterns. With considering minimum and maximum water consumptions as the extreme conditions for flowrate, eight scenarios were identified for two flowrates (i.e. minimum and maximum) and three operational zones. Hydraulic conditions for these scenarios were then analyzed by hydraulic simulations in EPANET 2. In order to assess energy savings via operational improvements, two different operational procedures were identified for the case water network: (i) base operational procedure and (ii) improved operational procedure. As the result of the study, improved operational procedure reduced energy consumption almost 16% for the case water network. Unit energy consumption lowered from 0.314 kWh/m³ for base operation procedure to 0.261 kWh/m³ for improved operational procedure. This study indicates that EPANET, a hydraulic simulation software, can effectively be applied in the planning of operational improvements of water distribution networks.

1041-1048

Authors: Sezar GÜLBAZ, Cevza Melek KAZEZYILMAZ-ALHAN

Öz: Su kaynaklarının ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan en verimli şekilde kullanılması, canlı hayatın sürdürülebilmesi için kaçınılmazdır. Özellikle kentleşme ile birlikte betonlaşma ve buna paralel olarak topraktaki geçirimsiz yüzey artmakta, toprakta meydana gelen sızma azalmakta ve yağış sonucu yüzeyde toplanan fazla su hızlı bir şekilde akışa geçerek taşkına neden olmaktadır. Kentleşme ile beraber toprağa sızamayan su, doğal arıtım olan topraktan mahrum kalmakta ve yüzeyde biriken kirliliği doğrudan su kaynaklarına taşımaktadır. Bu durum su kalitesini olumsuz yönde etkilemekte ve su kirliliğine neden olmaktadır. Bu çerçevede, çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması, su kaynaklarının korunması ve kentleşmenin çevre ve su kaynakları üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması için yeni hidrolojik yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışma kapsamında, kentleşme sonucu arazi kullanımında meydana gelen değişimler ile artan yüzeysel akış ve su kirliliğini önlemek için Düşük Etkili Kentleşme (DEK) tipi En İyi Yönetim Uygulamaları (EİYU) incelenmiştir. Yüksek yüzeysel akış ve yayılı kirlilik kaynaklarının olumsuz etkilerini azaltmak için kullanılan bir yağmur suyu yönetimi uygulaması ve DEK çeşidi olan “biyotutma” araştırılmıştır. Bu amaçla kurulmuş olan bir deney düzeneği ile biyotutmanın hidrolojik verimliliği ve performansı gözlemlenmiştir. Yapılan deney sonuçları değerlendirilerek biyotutmanın pik debinin azalması üzerine etkisi incelenmiştir. Biyotutma kolonlarında kullanılan malzemelerin mekanik özellikleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde malzeme tipi ve özelliklerinin biyotutma kolonlarında suyun tutulmasında etkili olduğu görülmüştür. Kum içeriğinin fazla olması ile kolonlardaki çıkış debisinin arttığı ve ince taneli malzemelerin artması ile azaldığı gözlemlenmiştir. Anahtar kelimeler: En iyi yönetim uygulamaları, Düşük etkili kentleşme, Biyotutma, Taşkın Abstract: Efficient use of water is vital for economic, social and environmental sustainability of water resources. Especially, urbanization and thus high imperviousness results in a decrease in infiltration and percolation. Consequently, surface runoff generated over the surface increases tremendously and results in floods. Surface runoff also washes off the pollutants that are built up on the surface during dry days which results in poor water quality. Therefore, new methods in hydrology are necessary for environmental sustainability, protection of water resources, and mitigation of impacts of urbanization on environment and water resources. In this study, Low Impact Development (LID) Best Management Practices (BMP) are investigated in order to prevent high surface runoff and water pollution due to land use change caused by urbanization. Bioretention, which is a LID type of storm water management practice, is investigated to mitigate impacts of high surface runoff and nonpoint source pollution. For this purpose, an experimental set-up is developed to observe the hydrologic efficiency and performance of bioretention. Performance of bioretention on peak flow decrease is observed by evaluating experimental results. The mechanical properties of materials used in bioretention columns are investigated. It is observed that the material type and properties are effective in retaining water in bioretention. As the sand content increases, the outflow at the exit of the column also increases and if the fine grained material increases, the outflow at the exit of the column decreases.

1055-1058

Authors: Şevket TULUN, Melayib BİLGİN

Öz: Düzenli depolama, atık bertarafı için en yaygın kullanılan yöntemdir. Depolama sahasındaki ayrışmaların ve yağışların süzülmesi sebebiyle sızıntı suları oluşmaktadır. Sızıntı suları tehlikeli ve zehirli kirleticiler ihtiva eden organik ve inorganik karışımlardan oluşur. Sızıntı sularının farklı özellikleri olduğundan tek bir arıtım yapılmasının yolu yoktur. Bu sebeple sızıntı sularının etkin bir şekilde arıtılabilmesi için çeşitli fiziksel, kimyasal ve biyolojik teknolojilerin bir arada kullanılması gerekir. Şu ana kadar elektrokimyasal süreçlerin, özellikle atık suların arıtılmasından yüksek verim elde edilebilmesi ve kolay uygulanabilir olması nedeniyle umut verici bir yöntem olduğu saptanmıştır. Bu çalışma da elektrokoagülasyon yöntemiyle sızıntı sularından toplam azot (TN), toplam organik karbon (TOK) ve kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) giderilmesi araştırılmıştır. Çalışmada elektrot malzeme sayısı, akım yoğunluğu ve elektroliz süresinin giderilmedeki etkileri incelenmiştir. Sızıntı suyu örnekleri Aksaray düzenli depolama sahasından alınmıştır. Yapılan deneysel çalışmalarda KOİ için en uygun sürenin 30 dakika olduğu tespit edilmiştir. En fazla giderim verimi %83 ile 2 elektrotlu 5V elektrokoagülasyon çalışmalarının 30. dakikasında elde edilmiştir. Toplam organik karbon da ise en uygun reaksiyon süresi olarak 120 dakika kabul edilmiştir. İşletim süresinin artmasının toplam azot giderim verimine etkisinin az olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına (literatüre benzer) göre sızıntı sularının arıtımında elektrokoagülasyon yönteminin kullanılabileceği saptanmıştır. Anahtar kelimeler: Sızıntı suyu, Elektrokoagülasyon, Düzenli depolama sahası Abstract: Landfilling is the most widely used method for the waste treatment. As experienced in other solid-waste landfills, leachates are generated during the decomposition of the garbage buried and as a result of the percolation of rainfall through the landfill. Landfill leachates consist of a complex mixture of organic and inorganic components which can contain toxic and hazardous contaminants. Due to the wide variation in the characteristics of the leachates, there is no unique way for their treatment. Therefore, the effective treatment of landfill leachate usually requires a combination of various physical, chemical and biological technologies. Up to now, electrochemical process has been proved to be promising for wastewater treatment mainly due to its high effectiveness and easy operation. This study investigated the efficiency of electrocoagulation in removing total nitrogen (TN), chemical oxygen demand (COD), total organic carbon (TOC) from leachate. The paper studies the factors affecting the efficiency of removing these parameters of leachate, such as amount of electrode material, current density, electrolysis time. The sample of leachate was supplied from Aksaray Landfill Site in Aksaray. In experimental studies the optimal duration was determined to be 30 minutes for COD. The removal efficiencies of COD %83, with two electrodes for 5 V at 30 minutes. 120 minutes were accepted as the most suitable reaction time for total organic carbon. The increase in the operating time was found to have a lesser effect on the total nitrogen recovery efficiency. All the findings of the study revealed that treatment of leachate by electrochemical process can be used as a step of a joint treatment.

941-944

Authors: Miraç ALAF, Gizem HATİPOĞLU, Ubeyd TOÇOĞLU, Hatem AKBULUT

Öz: Bu çalışmada, ultrasonik prosesör destekli solüsyon esaslı bir kimyasal yöntem Li-iyon piller için kalay esaslı grafen kompozit elektrotların sentezi için geliştirilmiştir. Hummers metodu ile pulcuk grafitten üretilen grafen tabakaları üzerine SnCl2.2H2O başlangıç malzemesi kullanılarak SnO2 nanotozları büyütülmüştür. Kompozit elektrotlar taramalı elektron mikroskobu (SEM), X-ışını difraktometresi ve termal analiz teknikleri ile karakterize edilmiştir. Üretilen kompozit elektrotlar CR2016 Li-iyon düğme tipi hücreye anot olarak bağlanmış ve şarj-deşarj çevrim testleri ve çevrimli voltametre analizleri yapılmıştır. Yüksek performanslı kalay esaslı elektrot malzemesinin hacim genleşmesi problemini aşmak için malzemenin grafen tabakaları üzerine büyütülmesi ile uzun çevrim ömrü elde edilmiştir. Tek adımda üretilen SnO2-grafen nanokompozitinden hazırlanan elektrottan 100 çevrim sonunda 385 mAhg-1 değerinde spesifik kapasite elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Kalay oksit, Grafen, Ultrasonik destekli, Li-iyon pil Abstract: In this study, ultrasound assisted solution based chemical synthesis method has been developed to synthesize tin based graphene composite electrodes for Li-ion batteries. SnO2 was grown by using SnCl2.2H2O precursor material on graphene layers was produced Hummers method by using flake graphite. The composite electrodes were characterized with scanning electron microscopy (SEM), X-ray diffractometer and thermal analysis methods. The produced composite electrodes were connected to CR2016 button cells as anode and carried out charge-discharge and cyclic voltammeter tests. Long cycle life was achieved by growing tin based electrode materials with high performance on graphene layers to overcome volume expansion problem. The electrode prepared one-step synthesized SnO2-graphene nanocomposite has shown 385 mAhg-1 specific capacity value after 100 cycles.

949-953

Authors: Nilay KÜÇÜKDOĞAN, Serdar HALİS, Mücahit SÜTÇÜ, Mehmet SARIKANAT, Yoldaş SEKİ, Kutlay SEVER

Öz: Bu çalışmada, büyük oranda selüloz lifler ile inorganik katkılar (kalsit ve kil mineralleri) içeren kağıt üretim atıkları, farklı oranlarda (ağırlıkça %10-60) yüksek yoğunluklu polietilen (YYPE) kompozit üretiminde kullanılarak kağıt üretim atığı katkısının mekanik özellikler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Kompozitler yüksek hızlı termo-kinetik mikseri ve kalıplama prosesi kullanılarak üretilmiştir. Üretilen kompozitlerin mekanik özellikleri standart test metotları kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuçlara göre, kompozitlerin eğilme modül değerlerinin artan katkı oranıyla arttığı görülmüştür. Özellikle, eğilme dayanımının ağırlıkça %40 katkı içeren kompozitte %26.3 oranında arttığı ortaya konmuştur. Kağıt atık katkılı YYPE kompozitlerin çekme dayanımı YYPE matris ile kıyaslandığında %10-20 oranında artış görülmüştür. Sonuç olarak, sunulan çalışmada kağıt üretim atık katkıları hiçbir modifikasyon ajanı kullanılmadan kompozitlerin üretimi gerçekleştirilmiş ve buna rağmen kompozitlerin mekanik özelliklerinde gelişme sağlanmıştır. Bu sayede, endüstriyel atık olarak ekonomik bir değeri olmayan kağıt üretim atığı polimer kompozit yapı içerisinde kullanılarak iyi mekanik özelliklere sahip kompozitler üretilmiştir. Anahtar kelimeler: Yüksek yoğunluklu polietilen, Kağıt üretim atığı, Mekanik özellikler Abstract: In this study, paper processing residues containing a large extent cellulosic fibrous with inorganic filler such as calcite and clay minerals were used in the manufacturing of high density polyethylene (HDPE) composite. The residues ranging from 10 to 60wt% were loaded into HDPE in order to evaluate the effect of the paper processing residue filler on mechanical properties of HDPE. The composites were produced using mixing process by a high-speed thermo-kinetic mixer and molding process. Mechanical properties of the produced composites were analyzed using standard test methods. According to results, it was observed that the flexural modulus of composites increased with increasing filler contents. Especially, the flexural strength was increased by 26.3% for the 40wt% filler content. The tensile strength of paper industry mill residues filled HDPE composites exhibited an increase of 10-20% compared to that of HDPE matrix. Consequently, in the present study, paper processing residues filler without any modifying agent was used for the production of HDPE composites having better mechanical properties compared to HDPE. Thus, paper processing residues which have no economic value and cause an environmental problem have served as a filler material for HDPE.

957-962

Authors: Ali KARA, Halil Emre ÇUBUKLUSU, Özgür Yavuz TOPÇUOĞLU, Ömer Burak ÇE, Uğur AYBARÇ, Caner KALENDER

Öz: Bu çalışmada A356 alaşımından üretilen binek araç jantlarının mekanik yükleme altında tasarım ve ağırlık optimizasyonu gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda seçilen bir jant modeli üzerinde geleneksel tasarım uygulamalarında mühendislik tecrübeleri ile gerçekleştirilen tasarım aşamalarında belirlenen ölçüler tasarım parametreleri olarak seçilmiştir. Tasarımda ANSYS Workbench’de “Sayısal Deney Tasarımı” yöntemi ile tasarım noktaları belirlenmiştir. “Cevap Yüzeyi Metodu” kullanılarak en iyi tasarım elde edilmiştir. Sonuç olarak jant ağırlığı ve deformasyonuna en çok etki eden parametreler belirlenmiş, tasarımın mekanik davranışı iyileştirilmiş ve daha hafif bir jant elde edilmiştir. Jantın geometrisi üzerinde gerçekleştirilen iyileştirme ile yorulma davranışı da iyileştirilmiştir. Anahtar kelimeler: A356, Alüminyum, Tasarım, Optimizasyon, Jant Absract: In this study, design and weight optimization of passenger car wheels made of A356 alloy was conducted. In the course of the study a wheel was chosen and its dimensions that are generally used in the traditional design applications which applied by engineering experience were determined as design parameters. Design of Computational Experiments was used in ANSYS Workbench and optimum design was determined by Response Surface Method. As a result the most effective parameters on wheel weight and deformation were determined, the mechanical behavior of the wheel was improved and a lighter wheel was obtained. By improvements on wheel geometry, fatigue behavior was improved.

967-973

Authors: Raif SAKİN

Öz: Bu çalışmada, Reçine Transfer Kalıplama (RTM) ile imal edilen iki-yönlü cam-dokuma takviyeli kompozit levhalarda cam-keçe kullanımının mekanik anizotropi üzerine etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla, bilgisayar kontrollü laboratuvar ölçekli Reçine Transfer Kalıplama (RTM) prosesi kurulmuştur. Ayrıca, tam kapalı, vakum destekli ve ısı kontrollü olarak tasarlanan RTM kalıbının alt ve üst yüzeylerinde parlatılmış paslanmaz çelik saclar kullanılarak iki yüzü düzgün kompozit levhalar üretilmiştir. Çalışmada RTM’ye uygun Polipol-336 polyester reçinesi kullanılmıştır. Kompozit levha imalatı için 800-500-300-200 g/m² 'lik iki-yönlü cam-dokumalar arasına 450-225 g/m² 'lik cam-keçeler yerleştirilmiştir. RTM prosesi sonunda kalıptan %38,1 - %48,0 fiber hacimli, 6-15 tabakalık farklı kombinasyonlarda ve yaklaşık 3 mm kalınlığında kompozit levhalar elde edilmiştir. Bu kompozit levhaların çekme ve eğilme mukavemeti gibi temel mekanik özellikleri test edilmiştir. Deneyler sonucunda, özellikle depolama tankları, deniz araçları ve yapı endüstrisi gibi sektörlerde kullanılan büyük ölçekli tabakalı kompozit levhalarda cam-dokumalar arasına cam-keçe takviyesinin mekanik anizotropi üzerinde olumlu etkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca maliyet açısından da değerlendirme yapılmış ve optimum kompozit levha maliyeti için önerilerde bulunulmuştur. Anahtar kelimeler: İki-yönlü, Cam-dokuma, Rasgele Cam-keçe, Mekanik anizotropi, Kompozit levha, RTM metodu Abstract: In this study, it was investigated that the effects of glass-mat on mechanical anisotropy in bidirectional e-glass woven roving reinforced composite sheets produced by RTM method. Resin Transfer Molding (RTM) process with a computer-controlled laboratory-scale was established for this purpose. In addition, the RTM mold was designed as fully closed, a temperature-controlled and the vacuum-assisted. Two sides smooth plates were manufactured utilizing polished stainless steel plates on the top and bottom surfaces of the RTM mold. The resin suitable to RTM is unsaturated polyester called Polipol-336. To obtain composite sheets, the glass-mats with areal weights of 450 and 225 g/m² were placed between the glass-woven rovings with areal weights of 800-500-300-200 g/m². At the end of the RTM process, it was obtained composite sheets which have different combinations of fabrics with 6-15 plies and approximately 3mm sheet thickness at a fiber volume fraction of 38,1% - 48,0%. Then, basic mechanical properties such as tensile and flexural strength of the composite sheets was tested. As a result of tests, the glass-mats placed between the glass-woven rovings provided a very positive effect on the mechanical anisotropy. Particularly, this positive effect is very important in the industries such as storage tanks, marines and the building constructions used large-scale laminated composite sheets. Also an assessment made on the cost and it was made recommendations for optimal cost of composite laminates.

979-983

Authors: Kemal KORKMAZ, Ali ÇAKIR

Öz: 2017A alüminyumu belli boyutlarda kesilmiş ve mikro ark oksidasyon (MAO) yöntemi kullanılarak yüzey modifikasyonu gerçekleştirilmiştir. Yüzeyinde seramik bir oksit tabakasının oluştuğu alüminyum; oda sıcaklığında, farklı sürelerde, HCl çözeltisi ve Al2O3 toz parçacıklarının manyetik karıştırıcı yardımıyla karıştırıldığı erozif-korozif bir ortama maruz bırakılmıştır. Mikro-ark oksidasyon ve erozyon-korozyon deneyleri öncesi ve sonrasında numunelerin kütle ölçümleri yapılmış ve XRD yardımıyla faz analizleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, numunelerin optik mikroskop ile yüzey görüntüleri elde edilerek, erozif-korozif ortamın numunenin yüzeyinde meydana getirdiği değişim irdelenmiştir. Çalışma sonucunda 2017A alüminyumunun Mikro-ark oksidasyon ile yüzeyinin kaplanması ile erozyon-korozyon direncinde belirgin bir artışın elde edildiği tespit edilmiştir. Özellikle MAO işlem süresini 5 dk.’dan 45 dk. çıkartmakla kaplama kalınlığında yaklaşık 6 kat artış elde edilmiştir. Bunun neticesinde 3 sa.’lik erozyon-korozyon deneyinde kütle kaybı %40.2 den %0.7 ye düşürülerek erozyon-korozyona karşı dayanım yaklaşık 60 kat arttırılmıştır. Anahtar kelimeler: Erozyon-korozyon, Mikro ark oksidasyon, Yüzey, Seramik Abstract: 2017A aluminium sample was cut into certain pieces and surface modification was practiced via micro arc oxidation (MAO) method. Aluminum alloy, on the surface of which a ceramic layer was formed, was exposed to an erosive-corrosive environment at room temparature for different times. During the exposure Al2O3 powder particles were stirred in HCl solution. Mass measurements and XRD phase analyses of the samples were taken before and after the micro arc oxidation process and erosion-corrosion experiment. In addition, surface images of the samples were taken by optical microscopy in order to examine the changes in the surfaces of the samples produced by erosive-corrosive environment. As a result of this study, it was also determined that an obvious increase in erosion-corrosion resistance of 2017A aluminum oxidized by micro arc oxidation process occured. In particular, by extending the MAO processing time from 5 min to 45 min, an increase of about 6 times in coating thickness was obtained. As a result, in the 3 h erosion-corrosion test, the mass loss was reduced from 40.2% to 0.7% and so the erosion-corrosion resistance was increased about 60 times.

990-993

Authors: İbrahim KARAAĞAÇ, Onuralp ULUER

Öz: Bükülerek şekillendirilmiş DC 01 kalite sac malzemeler; beyaz eşya, mobilya, mutfak, çeşitli ev eşyaları ve otomotiv sektörü başta olmak üzere, endüstride birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bükülerek şekillendirilen ürünlerde karşılaşılan en önemli şekillendirme kusuru geri esnemedir. Bu çalışmada; DC01 kalite sac malzemenin V bükme yöntemiyle şekillendirmede oluşan geri esnemeye, ütüleme süresi (0 s, 10 s, 20 s ve 40 s), bükme açısı (15°, 30°, 45°, 60°, 75° ve 90°) ve zımba uç radyüsü (0 mm, 2 mm, 4 mm ve 6 mm) parametrelerinin etkisi deneysel araştırılmıştır. Deneysel çalışmalar sonucunda; geri esnemenin, ütüleme süresinin 10 s. lik artışına bağlı olarak ortalama 0.18° azaldığı, bükme açısının 15°’lik artışına bağlı olarak da ortalama 0.44° arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca geri esnemenin zımba uç radyüsündeki 2 mm.’lik artışa bağlı olarak da ortalama 0.27° arttığı gözlemlenmiştir. Anahtar kelimeler: V bükme, Geri esneme, DC01 Abstract: DC01 quality sheet metal parts which were shaped by bending are commonly used in white goods, furniture, kitchen, a variety of household goods and in various industries, particularly the automotive industry. The most important shaping flaw of the bended parts is spring-back. In this study, the effects of holding times (0 s, 10 s, 20 s and 40 s), bending angles (15°, 30°, 45°, 60°, 75° and 90°) and punch radii (0 mm, 2 mm, 4 mm and 6 mm) on spring-back while v bending were investigated. At the end of the experiments the following results were observed; spring-back angles decreased 0.18 degrees on average while the holding times were increasing 10 seconds, spring-back angles increased 0.44 degrees on average while bending angles were increasing 15 degrees. Furthermore, an increase of 2 millimeters in punch radii resulted in an increase in spring-back angles (0.27 degrees on average).

1000-1003

Authors: Mehmet TARAKÇI, Yücel GENÇER

Öz: Bu çalışmada, vakum/argon altında hazırlanan atomik olarak eşit miktarda Fe ve Co içeren 50Fe-50Co ikili alaşımı kutu borlama yöntemi ile 800 °C, 900 °C ve 1000 °C’de 6 sa. süre ile kaplanmıştır. Oluşturulan kaplamanın mikroyapısı, faz bileşimi, sertliği, kaplamanın kimyasal bileşimi, X-ray kırınımı, optik mikroskop, taramalı elektron mikroskobu, mikrosertlik cihazlarıyla karakterize edilmiştir. Her üç sıcaklıkta da kaplama tabakasının altlık malzemeye çok mükemmel yapıştığı ve testere dişi morfolojisine sahip borür tabakanın oluştuğu tespit edilmiştir. Kaplama Fe2B ve Co2B fazlarından oluşmuştur. Kobalt elementinin kaplama içerisinde homojen şekilde dağılmış olduğu tespit edilmiş. Kaplama kalınlığı sıcaklığa bağlı olarak artmıştır. Yoğun borür tabakanın sertliği kaplama kalınlığı boyunca değişmemiştir. Anahtar kelimeler: 50Fe-50Co alaşımı, Kutu borlama, Demir borür, Kobalt borür, Takım çelikleri Abstract: In this study, equiatomic Fe and Co binary alloy was prepared under argon/vacuum atmosphere. 50Fe-50Co alloy was coated with pack boronizing method for the duration of 6 h at 800 °C, 900 °C and 1000 °C. XRD, OM, SEM, SEM-EDS, Vickers hardness measurement devices were applied to characterize, hardness, microstructure, chemical and phase constituents of the synthetized boride layer on Fe-Co alloy. Perfect adhesion of coating to substrate and formation of saw tooth shaped boride layer on the substrate were observed. The coating was composed of Fe2B and Co2B phases. The existence and homogenous distribution of Co in the coating was determined. The coating thickness increased with boriding process temperature. The coating hardness did not vary significantly throughout the thickness of the main boride layer.

1009-1013

Authors: Serap ÇELEN

Abstract: The quality of laser micro-machining process (micro welding, drilling, surface structuring etc…) has vital importance for electronic, aviation-aerospace and biomedical industries. Dynamics of laser-induced plasma are determined with some parameters such as laser intensity, beam waist diameter and ambient gas conditions. When the plasma density is limited with a threshold value, the laser energy can not transmitted to the material due to the rarefied plasma. This decoupling threshold has a crucial role for micro-machining operation. In the scope of this paper, the behaviour of the plasma dynamics has been examined both theoretically and experimentally for titanium material and optimal laser intensity threshold was reported to prevent dissipation of beneficial process energy and to compare numerical investigations. Öz: Lazer destekli mikro-imalat (mikro kaynak, delme, yüzey yapılandırma vb…) prosesinin kalitesi elektronik, havacılık- uzay ve biyomedikal endüstrileri için özel bir öneme sahiptir. Lazerin oluşturduğu plazmanın dinamikleri lazer güç yoğunluğu, ışın odak çapı ve çevre koşulları tarafından belirlenmektedir. Plazma yoğunluğunda eşik değerine ulaşıldığında plazma korumasına bağlı ışınım kayıpları sebebiyle, lazer enerjisi malzemeye aktarılamamaktadır. Bu ayrışma eşiği mikro-imalat operasyonu için kritik bir role sahiptir. Bu makale kapsamında, titanyum malzeme için plazma dinamikleri teorik ve deneysel olarak incelenmiş ve faydalı prosess enerjisinin kaybını önlemek için optimum lazer yoğunluk eşiği rapor edilmiş ve numerik çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Lazerden kaynaklanan patlama dalgaları, plazma fiziği, mikro imalat

809-817

Authors: Pınar SARAL ÖZDEMİR, Arif Taner ÖZGÜNEY

Öz: Ftalosiyaninler keskin mavi-yeşil renkli, oldukça sağlam, iki boyutlu 18 π-elektron konjuge sistemine sahip aromatik makrosiklik bileşiklerdir. Makrohalka yapının merkezi koordinasyon boşluğuna periodik tablonun birçok elementinin; aromatik yapının periferal ve non-periferal konumlarına ise çeşitli fonksiyonel sübstitüentlerin bağlanmasıyla ftalosiyaninlere katalitik, elektrokromik, elektriksel iletkenlik, fotovoltaik, fotoiletkenlik, ışık absorbsiyonu, foto uyarıcı gibi çeşitli özellikler kazandırmak mümkündür. Geleneksel bakır ftalosiyanin pigmenti dışında farklı ftalosiyanin türevlerinin de tekstil materyallerinin renklendirilmesinde kullanılmasıyla; farklı fonksiyonel özellikli (güç tutuşur, antibakteriyel…vs) teknik tekstillerin elde edilebileceği düşünülmektedir. Bu sebeple bu araştırmada ftalosiyaninler hakkında genel bilgi verilip, tekstil materyallerinin renklendirilmesi ve antibakteriyel özellik kazandırılması üzerine yapılmış bazı çalışmalar anlatılmıştır. Anahtar kelimeler: Ftalosiyanin, Tekstil, Pigment, Boya Abstract: Phthalocyanines are intensely blue-green-coloured, quite stable aromatic macrocyclic compounds having a two-dimensional 18-π electron conjugated system. Phthalocyanines are acquired various properties such as catalytic, electrochromic, electrical conductivity, photovoltaic, photo-conductivity, photo-absorbtion, photosensitizer by bonding most elements of the periodic table to central coordination cavity of macrocylic structure and by linking various functional substituents to peripheral or non-peripheral position of aromatic structure. It is thought that technical textiles having different functional properties, e.g.; antibacterial, fire retardant, can be obtained by also using various phthalocyanine derivatives except traditional copper phthalocyanine pigment in colouration of textile materials. For this reason, in this research general knowledge about phthalocyanines were given then some studies about their usage in textile material colouration and being achieved antibacterial properties were told.

826-832

Authors: Özlem DEMİR, Yüksel İKİZ

Öz: İnsan teni ile temas eden tekstil ürünlerinin tercihinde konfor önemli bir parametredir. Konforu belirleyen en önemli parametrelerden biri de tekstil ürününün elyaf içeriğidir. Luxicool elyafı göreceli yeni bir hammadde olup, polimer yapısı sayesinde mükemmel nem ve ısı transferi sağlayarak üstün konfor hissi verdiği üretici firma tarafından iddia edilmektedir. Bu çalışmada luxicool elyafı bandaj üretiminde ve örme kumaşta kullanılarak konfora yaptığı etki objektif ve subjektif olarak test edilmiştir. Bandaj üreticisi bir firmada PA 6 ve PU iplikler ile üretilen standart ürünün yanında PET/luxicool karışımı iplikler de kullanılarak yeni bandaj üretimi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca örme makinelerinde PA 6/luxicool, PA 6.6/luxicool, PET/luxicool, PET/PET ve PA 6.6/PA 6.6 katlı iplikler ile kumaşlar örülmüştür. Bandaj ve kumaşlara patlama mukavemeti, boncuklanma, ısıl özellikler (ısıl iletkenlik, ısıl direnç, ısıl soğurganlık), kalınlık, su buharı geçirgenliği, hava geçirgenliği ve dinamik sürtünme katsayısı testleri yapılmıştır. Aynı zamanda bandajlar yoğun fiziksel aktivite yapan kişilere kullandırılarak genel konfor, yumuşaklık, kuruluk, serinlik parametreleri anketler ile karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak; luxicool elyafı içeren numunede diğer numuneye göre hava geçirgenliği, su buharı geçirgenliği, ısıl iletkenlik, ısıl soğurganlık değerleri daha yüksektir. Luxicool elyafı içermeyen numunede ise su buharı direnci, ısıl direnç, dinamik sürtünme katsayısı, kalınlık değerleri daha yüksektir. Anketlere göre luxicool elyafı içeren bandajlar diğer bandajlara göre daha iyi performans göstermiştir. En anlamlı farka kuruluk parametresinde ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Konfor, Isıl özellikler, Luxicool Abstract: Comfort is an important parameter on textile products that has interaction with skin. One of the most important parameter affecting comfort is fiber content. Luxicool fiber is relatively new material and according to its producer, it has superior comfort feeling through perfect moisture and heat transfer capabilities because of its polymer structure. In this study, contribution to comfort of luxicool fibers were tested objectively and subjectively by using in bandage production and knitted fabrics. A bandage producer company is using PA 6 and PU fibers for standard bandage production. Company produced another bandage type using PET/luxicool blended yarn with PA 6 and PU fibers for this study. Besides using doubled yarns with PA 6/luxicool, PA 6.6/luxicool, PET/luxicool, PET/PET and PA 6.6/PA 6.6 fabrics were produced on knitted machines. Bursting strength, pilling, thermal properties (thermal conductivity, thermal resistance, thermal absorptivity), thickness, water vapor permeability, air permeability and dynamic coefficient of friction tests were been made to those bandages and knitted fabrics. In addition bandages were used by people who are doing intensive physical activities. Performances of bandages were investigated by a survey considering general comfort, softness, dryness and coolness parameters. As a result; bandages containing luxicool fibers have higher values on air permeability, water vapor permeability, thermal conductivity, and thermal absorptivity but lower values on water vapor resistance, heat resistance, dynamic coefficient of friction, thickness than the other bandages. Depending on the survey, bandages containing luxicool fibers show better performance than the others. The most significant difference is found on dryness parameter.

841-844

Authors: Kazım YILDIZ, Önder DEMİR, Eyüp Emre ÜLKÜ

Abstract: This paper presents a computer aided detection (CAD) system which uses wiener filter based approach for detection of defects in poplin fabric. The defective fabric images are taken with the help of the digital camera. The developed system consists of three phases, including preprocessing, segmentation and detection of fabric defect. In preprocessing phase, a RGB to gray level conversion and image enhancement operations were applied to digital camera images. In segmentation phase, background of the gray level image segmented using morphologic operations. Then, segmented image was converted to binary image to facilitate fabric defect detection process. Fabric defect detection was performed using wiener filter in the detection phase of the system. Wiener filter is applied to binary level image to eliminate structures which are not defect. The developed detection system applied on defective poplin images for detection. The obtained results on different kinds of fabric defects show that the proposed algorithm gives promising results. Öz: Bu çalışmada poplin kumaşta hata tespiti için wiener filtre tabanlı bilgisayar destekli tespit sistemi sunulmaktadır. Hatalı kumaş görüntüleri dijital kamera yardımıyla alınmıştır. Geliştirilen sistem önişleme, bölütleme ve kumaş hata tespiti olarak 3 asamadan oluşmaktadır. On isleme aşaması, dijital görüntülere RGB seviyeden gri seviyeye çevirme ve görüntü iyileştirme adımlarından oluşmaktadır. Bölütleme aşamasında, gri seviye görüntünün arka planı morfolojik işlemler ile bölütlenmiştir. Ardından, bölütlenen görüntü, hata tespit işlemini gerçekleştirmek için ikili seviye görüntüye çevrilmiştir. Kumaş hata tespiti, hata tespit sistemi sırasında wiener filtre kullanılarak gerçeklenmiştir. Wiener filtre ikili seviyedeki görüntüye hatalı olmayan alanların elimine edilmesi amacıyla uygulanmıştır. Gerçeklenen sistem, tespit işlemi için hatalı poplin kumaşlara uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, geliştirilen algoritmanın farklı tip kumaş hatalarında iyi sonuçlar vermektedir. Anahtar kelimeler: Doku yüzeyi, Hata tespiti, Wiener filtre, Bilgisayar destekli tespit, Bölütleme

854-857

Authors: Doğan ÖZASLAN, Mustafa GÜNEŞ, Cebrail GÜMÜŞ

Öz: Silar metodu kullanılarak 70 °C’de cam alttabanlar üzerine polikristal Cu2O ince filmleri elde edildi. XRD analizleri filmlerin kübik yapıda olduğunu gösterdi ve örgü parametreleri hesaplandı. Filmlerin yüzey morfolojisi alan emisyonlu taramalı elektron mikroskobu (FE-SEM) ile görüntülendi. Filmlerin optik özelliklerini belirlemek için UV/vis spektrofotometresi kullanılmıştır. Filmlerin oda sıcaklığındaki optik geçirgenlik (% T) değerleri 300-1100 nm dalga boyu aralığında belirlenmiştir. Yarıiletken Cu2O ince filmlerinin görünür bölgedeki optik geçirgenlik değerleri %50-70 olarak bulunmuştur. Filmlerin enerji bant aralığı değerleri (Eg) 2.53-2.62 eV bulundu. Anahtar kelimeler: Silar metodu, İnce film, Cu2O, Fiziksel özellikler Abstract: Polycrystalline Cu2O thin films were obtained on glass substrates using by silar method at 70 °C. XRD analysis showed the films are a cubic structure and lattice parameters were calculated. The surface morphology of the films were imaged by FE-SEM (Field Emission Scanning Electron Microscope). In order to determine the optical properties of the Cu2O thin films UV/vis spectrophotometer was used. Optical transmittance (T %) values of the Cu2O films were determined in the wavelength range 300-1100 nm at room temperature. Semiconductor Cu2O of the thin films optical transmittance values were found to be 50-70% in the visible region. Energy band gap values (Eg) of the films were found to be 2.53-2.62 eV.

861-869

Authors: Ceren KARAMAN, Sibel KAPLAN

Öz: Bu çalışmada, bakırın korozyon davranışlarına askorbik asidin etkisi %3.5 NaCl çözeltisinde (pH=9.0) potansiyodinamik polarizasyon ve elektrokimyasal impedans spektroskopisi kullanılarak araştırılmıştır. Askorbik asidin farklı derişimlerde akım-potansiyel eğrileri ve Nyquist eğrileri elde edilmiştir. Askorbik asit içeren ve içermeyen %3.5 NaCI çözeltilerinde bekletildikten sonra bakır elektrotun taramalı elektron mikroskopu (SEM) ile yüzey görüntüleri kaydedilmiştir. Elde edilen sonuçlardan askorbik asit %3.5 NaCl çözeltisinde bakırın korozyonunu engellemektedir. İnhibisyon etkinliğinin askorbik asit konsantrasyonundaki azalma ile arttığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Bakır, Elektrokimyasal teknikler, Korozyon, Adsorpsiyon izotermi Abstract: In this study, the effect of Ascorbic acid in the corrosion behaviour of copper has been investigated in 3.5% NaCl solution (pH=9.0) using potentiodynamic polarization and electrochemical impedance spectroscopy (EIS). Current-potential curve and Nyquist diagrams were obtained in different concentrations of ascorbic acid. The surface morphology of copper after their exposure to 3.5% NaCl solution with and without of ascorbic acid was examined by scanning electron microscopy (SEM). The obtained results show that, ascorbic acid inhibits corrosion of copper in 3.5% NaCl solution. Inhibition activity was determined to increase with decrease in the concentration of ascorbic acid.

874-876

Authors: Haydar YÜKSEK1, Muzaffer ALKAN, Şule BAHÇECİ, Onur AKYILDIRIM, Murat BEYTUR, Mehmet Lütfi YOLA

Abstract: Cadmium is recently threatening not only the life of man but also nature and living environment. In addition, cadmium usage is generally decreasing because it is toxic. 3-Methyl-4-(4-hydroxybenzylidenamino)-4,5-dihydro-1H-1,2,4-triazol-5-one (MDT) in 0.1 M supporting electrolyte was attached to glassy carbon electrode (GCE) by the phenol oxidation. The modified surface was investigated by several methods. The stability of the prepared surface was presented. The GCE with MDT was utilized for Cd(II) ions analysis in water samples. The concentration range and the detection limit were 1.0×10-9-1.0×10-8 M and 2.0×10-10 M, respectively. Öz: Kadmiyum son yıllarda sadece insan yaşamını değil doğa ve yaşam alanını da tehdit etmektedir. Ayrıca, toksik olmasından dolayı kadmiyum kullanımı genellikle azalmaktadır. Camsı karbon elektrot (GCE), 3-Methyl-4-(4-hydroxybenzylidenamino)-4,5-dihydro-1H-1,2,4-triazol-5-one (MDT)’ nin fenol oksidasyonu ile 0.1 M destek elektrolit içinde modifiye olmuştur. Modifiye edilmiş yüzey, birkaç teknik kullanılarak ile karakterize edilmiştir. Hazırlanan yüzeyin kararlılığı gösterilmiştir. MDT ile modifye edilmiş GCE, su örneklerinde Cd(II) iyon analizi için kullanılmıştır. Derişim aralığı ve deteksiyon limiti sırasıyla 1.0×10-9 - 1.0×10-8 M ve 2.0×10-10 M, olarak bulunmuştur. Anahtar kelimeler: MDT, Oksidasyon, Kadmiyum (II) iyon analizi

887-892

Authors: Tekin ŞAHAN, Şakir YILMAZ

Öz: Kobalt (Co) atık sularda bulunan en önemli ağır metallerden biridir. Kimyasal bazlı endüstrilerdeki atık sularda bulunan Co gibi bazı metaller yaşam biçimine toksik veya zararlı etkiye sahip olabilir. Bu nedenle çevresel tehlikeye neden olan atık sularda toksik metallerin giderilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada; doğal pomza minerali ile sulu çözeltilerden Co(II) iyonunun adsorpsiyonla giderimi kesikli sistemde incelenmiştir. Merkezi kompozit tasarım (MKT) içeren cevap yüzey yöntemi (CYY) pH, başlangıç Co(II) konsantrasyonu (Co) ve sıcaklık (T, °C) gibi adsorpsiyonu etkileyen önemli ortam koşullarını optimize etmek ve modellemek için bir cevap yüzeyi geliştirmek amacıyla başarılı bir şekilde uygulanmıştır. MKT’de deneysel sonuçların uyduğu quadratik modelden elde edilen model eşitliği ile optimum koşullar belirlenmiştir. Bu optimum koşullar pH 7.79, Co 69.84 mg/L ve sıcaklık 20 °C olarak bulunmuştur. Bu optimum koşullarda adsorpsiyon kapasitesi 2.816 mg/g ve adsorpsiyon yüzdesi ise %40.32 olarak hesaplanmıştır. Daha sonra program tarafından elde edilen bu bilgiler deneylerle doğrulanmıştır. Anahtar kelimeler: Adsorpsiyon, Cevap yüzey yöntemi (CYY), Kobalt, Merkezi kompozit tasarım (MKT), Pomza Abstract: Cobalt (Co) is one of the most important heavy metals found in the wastewaters. Some metals such as Co in wastewater from chemical-based industries can have toxic or harmful effects on life forms. Hence, removal of toxic metals in wastewater causing environmental hazards has a great importance. In this work, removal of Co(II) ions with adsorption from aqueous solutions by natural pumice has been investigated in a batch system. Response Surface Methodology (RSM) including the central composite design (CCD) was successfully applied to develop a response surface and optimize the medium conditions affecting significantly the adsorption such as pH, initial Co(II) concentration (Co) and temperature (T, °C). In CCD, optimum conditions were determined by the model equation obtained from the quadratic model fitting the experimental results. These optimum conditions were found to be 7.79, 69.84 mg/L and 20 °C for pH, Co and temperature, respectively. At these optimum conditions, the adsorption capacity and adsorption yield were calculated as 2.816 mg/g and 40.32%, respectively. Then, the data obtained by the program were confirmed by experiments.

899-907

Authors: Halil İLKİMEN, Cengiz YENİKAYA

Öz: Bu çalışmada, salisilik asit türevleri [salisilik asit (H2sal) veya asetilsalisilik asit (Hasal)] ile 2-aminobenzotiyazol türevlerinin [2-aminobenzotiyazol (abt) veya 2-amino-6-klorobenzotiyazol (Clabt) veya 2-amino-6-metilbenzotiyazol (Meabt)] karışık ligandlı Cu(II) geçiş metal kompleksleri sentezlenmiştir. Amorf halde elde edilen geçiş metal komplekslerinin yapıları elementel analiz, ICP-OES, FT-IR, UV-Vis, termal analiz, manyetik duyarlılık ve molar iletkenlik sonuçları dikkate alınarak önerilmiştir. Anahtar kelimeler: Salisilik asit türevleri, 2-aminobenzotiyazol türevleri, Metal kompleksleri Abstract: In this study, mixed ligand transition metal complexes of Cu(II) have been prepared between salicylic acid derivatives [salicylic acid (H2sal) or acetylsalicylic acid (Hasal)] and 2-aminobenzothiazole derivatives [2-aminobenzothiazole (abt) or 2-amino-6-chlorobenzothiazole (Clabt) or 2-amino-6-methylbenzothiazole (Meabt)]. The structures of amorphous metal complexes have been proposed by evaluating the data obtained from elemental analysis, ICP-OES, FT-IR, UV-Vis, thermal analysis, magnetic susceptibility and molar conductivity studies.

912-918

Authors: Eylem PEHLİVAN

Öz: Bu çalışmada; biyokütle olarak seçilen nar posasından kimyasal aktivasyonla aktif karbon üretimi gerçekleştirilmiştir. Aktif karbon üretiminde sıcaklık, emdirme süresi, emdirme oranı parametrelerinin etkisi araştırılmıştır. Aktivasyon deneyleri, kimyasal (KOH) kullanılarak, 500 °C ve 700 °C’de 0.5/1; 1/1; 2/1 emdirme oranlarında, 24 ve 48 sa. emdirme süresinde gerçekleştirilmiştir. Elde edilen aktif karbonlar BET, FTIR, elementel ve SEM analizleri yapılarak karakterize edilmiştir. En yüksek yüzey alanına sahip aktif karbon (668.98 m2/g) seçilerek, sulu çözeltiden boyar madde giderimi araştırılmıştır. pH, adsorban miktarı, çözelti başlangıç derişimi ve çözelti sıcaklığı gibi parametrelerin, adsorpsiyon üzerindeki etkileri gözlemlenmiştir En yüksek giderim pH 1’te, 10 g/L adsorban varlığında, 50 ppm başlangıç derişiminde, 25 °C’de %96.60 olarak bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Nar posası, Kimyasal Aktivasyon, Aktif Karbon, Adsorpsiyon, Modelleme Abstract: In this study, activated carbon production from pomegranate pulp was carried out via chemical activation. The influences of parameters such as temperature, impregnation time, impregnation ratio on activated carbon production were investigated. Activation experiments were carried out using KOH at temperatures of 500 °C and 700 °C, with the impregnation ratio of 0.5/1; 1/1; 2/1 and impregnation duration of 24 or 48 hours. Activated carbons obtained from the experiments were characterized by BET, FTIR, elemental, and SEM. The activated carbon with the surface area of 668.9825 m2/g was obtained and used as an adsorbent for the removal of dye from the aqueous solutions. The influences of pH, adsorbent dose, initial dye concentration and temperature on adsorption were investigated. The maximum dye removal efficiency of 96.60% was obtained at the adsorbent dose of 10 g/L initial concentration of 50 ppm and a solution pH 1.

926-932

Authors: Fatma IŞIK, Cansu TOPKAYA

Öz: Çalışmada domates salçası üretim atığı olan domates çekirdeğinin krakerlerde kullanılabilirliği araştırılmıştır. Böylece birçok aktif gıda bileşeni bakımından zengin olduğu ifade edilen domates çekirdeğinin insan beslenmesine dahil olma potansiyelinin belirlenmesine çalışılmıştır. Araştırmada kontrol grubunun haricindeki krakerlerin üretiminde buğday ununa %2, %4 ve %6 oranlarında domates çekirdeği tozu ilave edilmiştir. Çalışmada, domates çekirdeği tozu ilavesiyle krakerlerin protein, yağ, kül, çözünür, çözünmeyen ve toplam diyet lifi, mineral madde oranları (Mg, Ca, K, P, Mn, Fe), toplam fenolik madde içerikleri ile antioksidan aktivite değerlerinde önemli artışların (p<0.05) olduğu tespit edilmiştir. Domates çekirdeği ilave edilen krakerlerin L ve a değerlerinin kontrol krakerden farklı (p<0.05), b değerlerinin ise benzer (p>0.05) olduğu saptanmıştır. Duyusal değerlendirmede tüm krakerlerin renk, koku ve çıtırlık özellikleri benzer bulunmuştur. Ancak, %6 domates çekirdeği ilave edilen krakerlerin lezzet ve genel beğeni puanlarında önemli (p < 0.05) düşüş olduğu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Kraker, domates çekirdeği, diyet lifi, fenolik madde, mineral Abstract: In this study, the potential use of tomato paste waste material tomato seed in crackers was studied. Thus, it was studied to determine the usability of tomato seeds which were known as rich in active food ingredients in human nutrition. During the production of cracker, wheat flour was partially (2%, 4% and 6%) substituted with tomato seed meal. In the study, it was found that substitution of tomato seed meal into wheat flour caused a significant (p<0.05) increase in protein, oil, ash, soluble, insoluble and total dietary fiber contents, minerals (Mg, Ca, K, P, Mn, Fe), total phenolics and antioxidant capacity values. Cracker samples having tomato seed had significantly different (p<0.05) L and a values, and similar (p>0.05) b values with control crackers. Color, flavor and crispiness values of all crackers were similar in sensory evaluation. But crackers having 6% of tomato seed meal received significantly (p<0.05) lower scores in flavor and overall acceptability.

637-645

Authors: Hasan ÖZKAYNAK

Öz: Betonarme çerçeve tipi yapıların deprem davranışları, enerji tüketebilen metal elemanlar kullanılarak iyileştirilebilmektedir. Metal elemanlar, yapının çerçeve gözlerine yerleştirildiğinde yapıya giren deprem enerjisini plastik deformasyon yaparak tüketebilmektedir. Yeni nesil yapı tasarımı, plastik şekil değiştirmelerin yapısal elemanlardan çok, deprem sonrasında yenisiyle değiştirilebilen metal elemanlarda yoğunlaşması sağlanarak hasarının azaltılması eğilimindedir. Bu çalışmada enerji tüketme özelliği olan farklı kalınlıklardaki yastık görünümlü metal elemanların çevrimsel davranışı, deneysel ve analitik olarak incelenmiştir. Farklı kalınlıklardaki çelik yastıkların kayma deneyleri İstanbul Teknik Üniversitesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarında (STEELAB) gerçekleştirilmiştir. Çelik yastıklar için analitik model geliştirilmiş ve gerçek betonarme yapıdan çıkartılmış bir çerçevenin lineer olmayan analizinde kullanılmıştır. Analiz sonuçları, levha kalınlığına bağlı olarak çelik yastıkların betonarme çerçeve dayanımını %5 ile %20 arasında değişen oranlarda artırdığını göstermektedir. Kalınlığı 18 mm olarak seçilen çelik yastığın kullanıldığı betonarme çerçeve yalın çerçeveden 5 kat daha fazla enerji tüketmiştir. Aynı kalınlıktaki çelik yastık, çerçeve sistemin toplam enerjisinin %55’ini tüketmiştir. Anahtar kelimeler: Çelik yastık, Lineer olmayan analiz, Dayanım enerji tüketimi, Çevrimsel davranış, Metal histeretik sönümleyici Abstract: Seismic behavior of reinforced concrete frame type structures can be improved by adding energy dissipating metallic devices. Metal devices can dissipate the earthquake input energy by means of plastic deformation when they are located within the bays of the structure. New generation structural design methods tend to concentrate the plastic deformations accumulated on replaceable steel elements rather than on structural members and therefore decrease the damage level. In this study, experimental and analytical investigation was conducted in order to determine the hysteretic behaviour of energy dissipative steel cushion shaped metal elements with variable thicknesses. Shear tests of energy dissipative steel cushions were performed in the Structural and Earthquake Engineering Laboratory (STEELAB) of ITU. Analytical model was developed for the steel cushions and the model was used in the nonlinear analysis of a frame system that was extracted from an actual model structure. The analysis results showed that depending on the thickness, steel cushions increase the strength of the structure in the range of 5% to 20%. 18 mm thick steel cushion instrumented frame dissipates 5 times more energy than the bare frame. Steel cushion having the same thickness dissipated 55% of the total energy of the frame system.

652-658

Authors: Çiğdem DEMİR, Kadir MERCAN, Hakan ERSOY, Ömer CİVALEK

Öz: Bu çalışmada grafen tabakaların membran gibi modellenerek serbest titreşim analizleri yapılmıştır. Membranlar eğilmeye ya da burkulmaya karşı rijitliği olmayan ince plaklardır. Yanal güçleri eksenel ve merkezi kesme kuvvetleri ile taşırlar. Böyle yük taşımaları, aşırı incelikleri ve moment taşıma kapasitelerinin ihmal edilebilir olmasından dolayı gergin kablo ağlarına benzetilebilirler. Grafen tabakalar dikdörtgen ve kare geometriye sahip olmak üzere değişik boyutlarda modellenmiştir. Elde edilen denklemin çözümünde hem ayrık tekil konvolüsyon yöntemi ve hem de analitik yöntem kullanılmıştır. Literatürde bulunan plak modeli ile ilk defa yapılan membran modelinin sonuçları karşılaştırılmıştır. Bulunan değerler grafik ve tablo halinde sunulmuştur. Anahtar kelimeler: Membran, Grafen, Titreşim, Modal analiz, Mod şekli Abstract: In this present study vibration analysis of graphene sheets have been carried out by modeling as membrane model. Membranes are thin plates without the stiffness against bending and buckling. They carry lateral forces with axial and central shear forces. This specification, its extreme thinness and negligible moment capacity of membranes can be likened to the tense cable network. Graphene sheets are modeled in square and rectangular geometry. The resulting equation have been solved both analytically and the method of discrete singular convolution. The firstly obtained membrane results have been compared with results obtained by plate models in the literature. Results are given in graphics and tables.

671-678

Authors: Kazım TÜRK, Ceren KINA

Öz: İnşaat sektöründeki gelişmelerle birlikte çok yüksek katlı betonarme binaların yaygınlaşması, altyapıya verilen önemin artması, nükleer enerji alanındaki yatırımların söz konusu olması gibi gelişmelerden dolayı beton teknolojisinde lif kullanımı büyük bir önem kazanmıştır. Dolayısıyla, bu lif takviyeli kompozitin özellikle, süneklik özelliğine sahip olması gerektiği açıktır. Lif takviyeli kompozitler yapısal elemanların sünekliğini arttırarak, deprem, roket darbeleri ve patlamalar gibi aşırı deplasman oluşturan olayları esnasında büyük miktarda enerji yutarak ileri düzeyde yapısal göçmeyi engellemek için tasarlanmaktadır. Bu kompozitlerin inşaat sektöründe kullanılmasıyla birlikte, çok yüksek betonarme binaların inşa edilebilmesi, önemli altyapı elemanlarının dayanıklılığının ve ekonomik ömrünün arttırılabilmesi, nükleer enerji santrallerinin güvenliği açısından büyük önem arz eden korunak binalarının daha güvenli yapılabilmesi, betonarme taşıyıcı elemanların kesit ve donatı oranlarında azalmalara gidilebilmesi çok daha mümkün olabilmektedir. Bu bağlamda, beton teknolojisinde yukarıda belirtilen kompozit özelliklerinin sağlanması açısından lif kullanımının önemi artmaktadır. Değişik malzeme özelliklerine sahip lif türlerinin tek veya farklı lif kombinasyonlarıyla birlikte karma olarak kullanımıyla daha gelişmiş kompozitler üretmenin mümkün olduğu yapılan incelemeler sonucunda tespit edilmiştir. Bu makalede, çimento esaslı kompozit üretiminde lif kullanımının önemi, lif tipleri ve kullanım şekilleri (tek lif ve karma lif) ve makro ve mikro lif türlerinin karma lif takviyeli kompozitlerin mühendislik özellikleri üzerine etkileri araştırılmıştır. Sonuçta, çoklu çatlak oluşumu ve yüksek çekme dayanımı gibi avantajları nedeniyle inşaat sektöründe karma lif takviyeli kompozit kullanımı büyük önem kazanmaktadır. Anahtar kelimeler: Çimento esaslı kompozit, Karma lif, Mikro ve makro lif, Süneklik Abstract: With the developments in the construction sector, the use of fiber in concrete technology has gained great importance due to the developments of the spread of high rise concrete buildings, the increasing importance given to infrastructure, investments in nuclear energy field. Therefore, it is clear that this fiber reinforced composite especially should have also ductility properties. Fiber reinforced composites are designed in order to prevent extremely structural collapse by absorbing massive amount of energy during extreme load-displacement events such as earthquakes, projectile impacts and explosions. It will be much more possible with using this composite in the construction sector to construct much higher concrete building, increase the economic life and strength of important infrastructure members, construct more secure containment buildings which is important for the safety of nuclear power plant, reduce the section and reinforcement ratios in reinforced concrete structural members. In this regard, in the concrete technology in order to provide the above mentioned composite properties, the significance of fiber usage has increased. It was found from studies made that it is possible to produce more developed composites using hybrid fiber having different properties with single or different fiber combinations. In this paper, the significance of the use of fiber for producing the cementitious composite, fiber types and the using forms (single or hybrid) and the effects of micro and macro fiber types on the engineering properties of the hybrid fiber reinforced composites are investigated. Finally, at construction sector the use of hybrid reinforced composites has gained great importance due to the formation of multiple crack and high tensile strength.

687-693

Authors: Güler GAYGUSUZOĞLU, Adem BAKIŞ

Abstract: Reducing the energy consumption is very important for the development of the countries. For this reason, energy consumption at the buildings is very important. It is necessary to know behaviours of thermal bridges, affects at insulation system utilized and materials constituting the thermal bridges very well to cut down thermal loss in buildings, this study searches affects at change in the thermal conductivity coefficients of concrete, wall and insulation materials used in the terrace floors on the thermal bridges . For this reason, apart from literature, examination on 9 insulation sections most frequently used for the terrace floors at reinforced concrete buildings in Turkey were realized. What is the effect of changes at insulation system and/or the concrete and the wall materials on the thermal bridge?”. Answers to this question was researched. Calculations were made for temperature and heat flux distributions at wall-floor-beam combinations at different insulation states considering plastered state for first degree day area, as mentioned in TS825 Standard. For the calculations, QuickField 5.6 program, which gives realistic values and utilizes finite elements method was used. With the results of this study, it was seen how the behavior of the variance of the concrete, wall and insulation heat conductivity values at the thermal bridges changes in a two-dimensional way. As a result of the calculations, the biggest heat loss was obtained when thermal conductivity coefficient of the concrete increased. Besides, answers are given to questions such as which is the most productive section used in terrace floors? Öz: Enerji tüketiminin azaltılması ülkelerin gelişimi için çok önemlidir. Yapılarda enerji tüketimi bu nedenle büyük önem arz etmektedir. Binalarda ısı kaybını azaltmak için ısı köprülerini, ısı köprülerini oluşturan yalıtım sisteminin etkilerini ve kullanılan malzemenin davranışlarını çok iyi bilmek gerekmektedir. Bu çalışma, teras katlarda beton, duvar ve yalıtım malzemelerinin ısıl iletkenlik katsayılarının değişiminin ısı köprüsüne etkilerini incelenmektedir. Bunun için literatürden farklı olarak Türkiye'de betonarme binaların teras katları için en sık kullanılan 9 kesit üzerinde inceleme gerçekleştirilmiştir. "Yalıtım sistemi, beton ve/veya duvar malzemesinin değişiminin ısı köprüsüne etkisi ne olmaktadır?" sorusuna yanıt aranmıştır. Hesaplamalar TS 825’te belirtilen birinci derece gün bölgesi için sıvalı durum göz önünde bulundurularak yapılmış olup farklı yalıtım çeşitlerinde duvar-döşeme-kiriş birleşimlerinin ısı akıları ve sıcaklıkları hesaplanmıştır. Hesaplamalarda gerçeğe yakın değerler veren ve sonlu elemanlar metodunu kullanan, QuickField 5.6 programından yararlanılmıştır. Bu çalışmanın sonuçları ile ısı köprülerinde beton, duvar ve yalıtım malzemelerinin ısıl iletkenlik değerlerinin değişiminin iki boyutlu olarak nasıl değiştiği görülmektedir. En büyük ısı kaybı, betonun ısıl iletkenlik katsayısının artması sonucunda elde edilmektedir. Ayrıca elde edilen sonuçlarla teras katlarda kullanılan yalıtım çeşitlerinin hangisinin daha verimli olduğu sorularına da yanıt verilmektedir. Anahtar kelimeler: Isı köprüsü, Isıl iletkenlik, Isıl kayıp, Teras katlar

707-717

Authors: Hakan GÜLER

Öz: Bu çalışmada kaza analizleri konusunda yapılan araştırmaların geniş bir literatür taraması yapılarak kaza analiz kesimleri adında yeni bir yaklaşım modeli geliştirilmiştir. Bu yaklaşımda, kaza analizi yapılacak olan yolun geometrik ve trafik özellikleri dikkate alınarak yol kesimi homojen özellikte kaza analiz kesimlerine bölünmüştür. Çalışma bölgesinde meydana gelen trafik kazalarına etki eden faktörler ve bu faktörlerin sebep olduğu kaza şiddetleri belirlenmiştir. Her bir analiz kesimine ait geçmiş trafik kazaları belirli bir zaman periyodu için incelenmiş, kaza şiddetlerine ve kazaya etki eden faktörlere ağırlık değerleri verilmiştir. Gerçekleştirilen analizlerle her bir kaza analiz kesimi, kaza açısından önem derecesine göre sıralanmıştır. Sonuç olarak, geliştirilen model verileri teorik olarak üretilen kuramsal bir yol kesiminde test edilmiş, diğer kaza analiz modelleriyle karşılaştırılmış ve güvenilir sonuçlar elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Kaza analiz kesimleri, Kaza analizi, Trafik kazaları Abstract: In this study a comprehensive literature review was done on road traffic accident studies and a new approach named crash analysis segments was developed. In this approach, the case area was divided into homogenous analyses segments by considering geometrical and traffic properties of the road segment. The traffic accidents and the accidents factors with their crash severities were defined. The weighted ratios were assigned to the crash factors and to the crash severities after historical traffic accident records were gathered during a defined period for each analysis segments. Each crash analyses segments were ranked by considering their prioritisation after some analyses. Consequently, the developed model was tested for a hypothetical road segment with a data set generated theoretically and compared with the other crash analysis models and reliable results were found.

726-731

Authors: Ayşe YÜKSEL OZAN

Abstract: Vegetation is crucial part of ecosystem in natural rivers. The flow structure changed mostly in streamwise, lateral, and vertical directions because of the Kelvin-Helmholtz instability caused by vegetated canopy. In this study, the flow characteristics under the effect of limited-length submerged vegetation patch were investigated experimentally. The rigid submerged vegetation layer with 1.2 m length, 0.6 m width were used to simulate limited-length submerged vegetation patch in the experiments. The vegetation layer was composed using rigid circular plastic dowels with 0.01 m diameter and 0.05 m height. Two different vegetation densities which are N_1=161 "IP" ⁄"m" ^"2" and N_2=1149 "IP" ⁄"m" ^"2" were used to obtain the effect of vegetation density. The velocity measurements were performed using ADV. According to the results obtained, the presence of vegetation causes strong gradient in the flow structure over the cross-section of the channel. Higher vegetation intensity causes higher velocity gradient in the velocity distribution. Additionally, “S-curve” shaped depth averaged stream-wise velocity profile was obtained along the cross-section with steeper curve for higher vegetation intensity. Turbulent kinetic energy was obtained higher in the vegetated part comparing to non-vegetated part. Furthermore, turbulent kinetic energy peak occurs at the vegetation interface between inner and outer layer in the vegetated part for higher vegetation intensity. Beside this, strong momentum exchange appears at the interface between the inner layer and outer layer at the vegetated part for higher vegetation intensity. The discharge capacity of the channel was also examined and found that discharge capacity decreases with increasing vegetation density. Öz: Akarsulardaki bitki yapısı ekosistemin önemli bir parçasıdır. Akım yapısı, bitki tabakası nedeniyle meydana gelen Kelvin-Helmholtz istikrarsızlığından dolayı akım doğrultusunda, yanal ve düşey doğrultularda ciddi miktarda değişmektedir. Bu çalışmada, sınırlı uzunlukta batık bitki parçasının etkisindeki akım yapısı deneysel olarak araştırılmıştır. Deneylerde sınırlı uzunlukta batık bitki parçası, 1.2 m uzunluğunda ve 0.6 m genişliğinde rijit batık bitki tabakası kullanılarak benzeştirilmiştir. Bitki tabakası, 0.01 m çapında ve 0.05 m yüksekliğinde dairesel kesitli rijit plastik boru parçaları kullanılarak benzeştirilmiştir. Bitki yoğunluğunun etkisini belirlemek için, N_1=161 "IP" ⁄"m" ^"2" and N_2=1149 "IP" ⁄"m" ^"2" olmak üzere iki farklı yoğunlukta bitki tabakası kullanılmıştır. Hız ölçümleri ADV kullanılarak yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, bitki tabakası kanal enkesiti boyunca akım yapısında ciddi bir değişime neden olmaktadır. Büyük yoğunluğa sahip bitki tabakası, hız dağılımında daha yüksek oranda hız değişimine sebep olmuştur. Buna ilaveten, kanal enkesiti boyunca derinlik ortalama hız dağılımında, büyük yoğunlukta daha dik olmak kaydıyla, bir S-eğrisi belirlenmiştir. Türbülans kinetik enerji, bitki tabakasının olduğu bölgede bitki tabakası olmayan bölgeye nazaran daha fazla meydana gelmiştir. Ayrıca en yüksek türbülans kinetik enerji değeri, yüksek yoğunlukta bitki tabakasının bulunduğu kısımda, bitki ile akım arasındaki sınır bölgede meydana gelmiştir. Bunun yanı sıra büyük yoğunlukta, bitki tabakasının bulunduğu kısımda, bitki ile akım arasındaki sınır bölgede kuvvetli momentum değişimi belirlenmiştir. Ayrıca, kanalın debi kapasitesi incelenmiş ve bitki yoğunluğundaki artışın debi kapasitesini azalttığı görülmüştür.

741-747

Authors: Esra TINMAZ KÖSE, Aylin AKYILDIZ

Öz: Bu çalışmada, Konya Seydişehir Alüminyum Fabrikası’nda üretim sonucu oluşan kırmızı çamurun bertarafına ve geri kazanımına yönelik olarak solidifikasyon/stabilizasyon prosesinin uygunluğu araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle kırmızı çamurun fiziksel ve kimyasal özellikleri ortaya konulmuştur. Solidifikasyon amacıyla, farklı oranlarda kırmızı çamur, çimento ile karıştırılarak harç üretilmiştir. Üretilen katılaştırılmış materyal sızma testine tabi tutularak stabilitesi incelenmiştir. Sızma testi sonuçlarına göre, katılaştırılmış materyalin depolanabilirliği değerlendirilmiştir. Katılaştırılmış materyalin sızma konsantrasyonlarının kırmızı çamurunkinden daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca üretilen materyalin inşaat yapı malzemesi olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinin tespiti için katılaştırılmış numuneye eğilme ve basınç dayanım testleri uygulanmıştır. Bu çalışma, kırmızı çamurun solidifikasyon/stabilizasyon prosesinde %5 katkı oranında harç üretiminde kullanılması durumda inşaat yapı malzemesi olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Bu nedenlerden dolayı, solidifikasyon/stabilizasyon prosesinin başarıyla tamamlandığı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Basınç dayanımı, Bertaraf, Kırmızı çamur, Sızma testi, Solidifikasyon/Stabilizasyon Abstract: In this study, convenience of solidification / stabilization process for disposal and recycling of the red mud produced from Konya Seydişehir Aluminum Plant were examined. For this purpose physical and chemical properties of the red mud was primarily demonstrated. In order to solidification, mortar was produced with diffirent ratios of red mud by blending with cement. The stabilization of solidified material was examined via leaching test. According to the results of leaching test, landfilling of the solidified material was evaluated. It was found that leaching concentrations of solidified materials was lower than that of red mud. Furthermore, bending and compressive strength tests were carried out for the determination of whether solidified samples could be considered as construction materials. This study showed that red mud could be used as a construction material when the red mud was used with a blend ratio of 5% in the solidification/stabilization process for production of mortar. For these reasons, it was determined that the solidification/stabilization process completed successfully.

753-758

Authors: Metin AK, Tuğba SOĞANCI, Ogün GÜMÜŞAY, Sibel ÇUKURLUOĞLU

Öz: İletken polimerler ilginç optik ve elektriksel özellikleri sayesinde teknolojik uygulamalarda kullanım potansiyeli en yüksek malzemelerden biridir. Fakat iletken polimerlerin zayıf çözünürlüğü, kolayca işlenememesi, mekanik dayanımının ve stabilitesinin iyi olmaması gibi nedenler pratik uygulamalarda kullanımını sınırlandırmaktadır. Bu çalışmada iletken polimerler organik çözücüler (diklorometan, asetonitril, kloroform vb.) yerine polistirensülfonikasit yardımıyla hazırlanan sulu dispersiyonunun elektrokimyasal olarak polimerleştirilmesiyle elde edilmiştir. Böylelikle suda çözünmeyen bir monomer, çevre ve insan sağlığına zararlı organik çözücüler yerine sulu ortamda polimerleştirilmiştir. Ayrıca sulu ortamda elde edilen iletken polimerin organik çözücü varlığında elde edilen iletken polimere göre optik ve elektriksel özelliklerinin daha üstün olduğu saptanmıştır. Bu makale ile çevre ve insan sağlığına zararlı organik çözücülerde sentezlenen diğer iletken polimerlerin de sulu ortamda sentezlenebileceği ve elde edilen polimerlerin teknolojik uygulamalarda kullanımı için çok önemli olan optik ve elektriksel özelliklerinin daha üstün olabileceği gösterilmiştir. Anahtar kelimeler: İletken polimer, Elektrokimya, Elektrokromik özellikler, Elektropolimerizasyon Abstract: Thanks to their interesting optical and electrical properties, conductive polymers are one of the materials to have highest potential utility in technological applications. But theirs usage in practical applications are limited due to poor solubility, cannot be easily processed and lack of good mechanical strength and stability. In this work, synthesis of conductive polymer was achieved in environmentally friendly aqueous dispersion of polystyrene sulfonic acid instead of harmful organic solvent (dichloromethane, acetonitrile, chloroform,). Thus, a water-insoluble monomer was polymerized in an aqueous medium instead of organic solvents which are harmful to environment and human health. Also, conductive polymer obtained in aqueous medium has superior optical and electrical properties than the conductive polymer obtained in the presence of organic solvents. This paper has been shown that other conductive polymers synthesized in hazardous organic solvents can be synthesized in aqueous media with superior optic and electrical properties which is important for the technological application.

762-772

Authors: Esra TINMAZ KÖSE

Öz: Dünya nüfusundaki artış, mevcut kaynakların sürekli olarak azalmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte sınırlı miktardaki doğal kaynakların kullanımının devam edilebilmesi için, kullanımlarının sınırlandırılması ve bunların yerine yeni kaynak arayışlarına gidilmesi gün geçtikçe zorunlu hale gelmiştir. Yeni kaynak arayışı sonucunda, ortaya çıkan organik içerikli atıklardan biyogaz üretimi, alternatif kaynak olarak değerlendirilebilmektedir. Biyogaz üretiminde organik atıkların kullanılıyor olması hem atık bertarafı hem de atıklardan enerji eldesi konularında etkin bir atık yönetim adımını ortaya koymaktadır. Biyogaz üretiminde kullanılan organik atıkların başında hayvan gübreleri gelmektedir. Hayvan gübrelerinden biyogaz üretilirken, atığın fermantasyon süreci içerisinde olgunlaşarak tarlaya erken atılması mümkün olabilmektedir. Böylece biyogaz üretim süreci, organik içerikli atıkların hem enerji üretimi amaçlı kullanımına, hem de atıkların toprak iyileştirici olarak toprağa kazandırılmasına imkân vermektedir. Bu yönleriyle hayvan gübrelerinin biyogaz üretiminde kullanılması tarım alanlarındaki verimliliği olumlu yönde etkilemekte ve etkin bir atık yönetim sürecinin oluşmasını sağlayabilmektedir. Bu çalışma kapsamında, Trakya Bölgesi’nde hayvan gübrelerinden oluşabilecek biyogaz potansiyelinin ortaya konulması ve haritalandırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’ndan temin edilen büyükbaş, küçükbaş, ve kümes hayvanları sayılarına ait veriler baz alınarak hayvan gübrelerinden elde edilebilecek biyogaz (metan) miktarları hesaplanmıştır. Ayrıca hesaplanan biyogaz miktarlarının enerji değerleri değerlendirilmiştir. TÜİK verilerine göre Trakya Bölgesi’ndeki 2015 yılına ait hayvan sayıları; büyükbaş için 443.057 adet, küçükbaş için 1,033,578 adet ve kümes hayvanları için 1,445,380 adet olarak belirlenmiştir. Bu değerler baz alındığında hayvan gübrelerinden üretilebilecek biyogazın enerji eşdeğer 2,427.81 TJ/yıl olarak hesaplanmıştır. Anahtar kelimeler: Biyogaz, Biyogaz potansiyeli, Biyometanizasyon, Enerji, Hayvansal atık. Abstract: The increase in world’s population keeps reducing the natural resources. However, the usage of the limited resources must be restricted in order to sustain their usage for longer time and the search for alternative resources is inevitable. At the end of the search for new sources, biogas production from organic wastes can be evaluated as alternative source. Use of organic waste for biogas production provides waste treatment as well as energy generation from wastes which can be considered as an efficient waste management step. The most commonly organic waste used in biogas production is animal wastes. While using animal manure using for biogas production, maturing and using as cropland earlier in the field can be possible, during fermentation process. Thus, biogas production process both leads to energy generation from organic wastes and usage of wastes in soil as fertilizer. As a consequence of these aspects, biogas production from animal wastes enhances the agricultural yields and develops an efficient waste management process. In this study, to evaluate and mapping the potential of biogas from animal wastes in Thrace Region was aimed. For this purpose, the biogas (methane) amounts were calculated by the help of the data for number of small cattle, cattle, and poultry animals provided by Turkish Statistics Agency (TÜİK). Furthermore, the energy equivalents of the calculated biogas amounts were evaluated. According to the data obtained from TÜİK, the number of animals in Thrace Region, in 2015, was 443.057 for cattle animals, 1,033,578 for small cattle animals, and 1,445,380 for poultry animals. Based on these values, energy equivalent of biogas can be produced from animal wastes was calculated as 2,427.81 TJ/year.

780-791

Authors: Deniz ŞANLIYÜKSEL YÜCEL, Mehmet Ali YÜCEL

Öz: Bu çalışma, Çan kömür havzasındaki terk edilmiş kömür ocaklarında oluşan maden göllerinin yüksek çözünürlüklü insansız hava aracı (İHA) görüntüleri ile üç boyutlu (3B) modellenmesi, hidrokimyasal karakterizasyonunun belirlenmesi ve çevresel etkilerinin incelenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu kapsamda Mayıs 2014 tarihinde DJI F550 model hexacopter ile göller ve çevresinde 30-100 m arasında değişen yüksekliklerde uçuşlar yapılarak 12 megapiksel kamera ile görüntü çekimleri yapılmıştır. Görüntü işleme aşamasında Agisoft programı kullanılarak göllerin 1-6 cm arasında değişen çözünürlüklü ortofotoları ve 3B arazi modelleri oluşturulmuştur. Göllerin İHA görüntüleriyle hesaplanan toplam alanı 298751 m2'dir. Ayrıca göllerden ve akış aşağısındaki derelerden İHA çalışmalarıyla eş zamanlı olarak su örneklemesi yapılmıştır. Maden göllerinin su kirliliği kontrolü yönetmeliğine göre düşük pH ve yüksek konsantrasyonda Al, Fe, Mn, Ni ve Zn gibi metalleri içermesi nedeniyle çok ciddi kirlilik içeren ve kullanımı mümkün olmayan sular sınıfına girdiği belirlenmiştir. Bu göllerin boşaltılmaları durumunda çevresindeki su kaynaklarını etkileme olasılığı son derece yüksektir. Bu nedenle en kısa zamanda, saha için en uygun yöntem ile maden göllerinin rehabilite edilmesi gerekmektedir. Anahtar kelimeler: Çan kömür havzası, Hidrokimya, İnsansız hava aracı, Maden gölü, 3B arazi modeli Abstract: This study was undertaken with the aim of creating three dimensional (3D) models of mine lakes formed in abandoned coal mines of the Çan coal basin using high resolution unmanned aerial vehicle (UAV) images, determining hydrochemical characterization and investigating environmental effects. In May 2014 a DJI F550 model hexacopter was flown at heights varying from 30-100 m above lakes and surroundings and images were obtained with a 12 megapixel camera. During the image processing stage the Agisoft program was used and orthophoto of the lakes with resolution from 1-6 cm and 3D terrain models were created. The total area of the lakes calculated from UAV images was 298751 m2. Additionally water samples were taken from lakes and downstream rivers simultaneous to UAV studies. According to water pollution control regulation in Turkey, the mine lakes were very severely polluted with low pH and high concentrations of metals such as Al, Fe, Mn, Ni and Zn. The lakes were in the category of water not suitable for use under any circumstances. There is a very high possibility that if these lakes drain the water resources will be affected. As a result, it is necessary to rehabilitate the mine lakes as soon as possible using the most appropriate method for the field.

799-803

Authors: Sedat YILMAZ, Meriç KÖKSOY

Öz: Toprak dolgu barajlarındaki yaygın sorun baraj inşasından sonraki olağandışı sızıntı veya aşırı kaçaklardır. Toprak dolgu barajı olarak tasarımlanan Akdeğirmen barajı (Afyonkarahisar, Türkiye) su ile dolmaya başlamasıyla, sağ sahil mansabında ve dolu savak temelinde sızıntı gelişmiştir. Bu barajdaki sızıntı elektrik özdirenç ve doğal potansiyel ölçümleri kullanılarak araştırılmıştır. Özdirenç görüntüleme araştırması için 10 m birim elektrot aralıklı dipol-dipol elektrot dizilimi ve verileri değerlendirmek için robust ters çözüm tekniğini esas alan bir algoritma kullanılmıştır. Doğal potansiyel verileri baza indirgeme ölçü tekniği ile toplanmış ve grafiksel sunum ile nitel olarak yorumlanmıştır. Araştırma sonuçları yeraltı tabaka dağılımını ve sağ sahil mansabı boyunca sızıntı yollarını ortaya çıkarmıştır. Anahtar kelimeler: Elektrik özdirenç, Doğal potansiyel, Baraj, Sızıntı Abstract: The most common problem in earth dams is abnormal seepage or excessive leakage after the foundation of the dam. When water started to fill the reservoir in Akdeğirmen dam (Afyonkarahisar, Turkey) designed as a zoned earth dam, the seepage developed at the base of the spillway and the downstream of the right bank. The leakage at this dam was investigated by using electrical resistivity and self-potential measurements. The dipole-dipole electrode array with unit electrode spacing of 10 m was used for resistivity imaging survey. An algorithm based on robust inversion technique was used to invert electrical resistivity data. The self-potential data were collected by fixed reference method and interpreted qualitatively by graphs. The investigation results revealed the distribution of strata and the leakage paths along the downstream of the right bank.