Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

203-212

Authors: Cem HAYDAROĞLU, Oğuz Cem ÇELİK

ÖZ: Çelik tüp çaprazların deprem etkilerine karşı karbon lifli polimer (CFRP) elemanlarla güçlendirilmesi deneysel olarak incelenmiştir. Zayıflatılmış uç kesitten olası kopmanın geciktirilmesi için bu bölgelerin CFRP elemanlarla (plaka ve kumaş) güçlendirilmesi önerilmiştir. Zayıflatılmış kesitte güçlendirmenin etkinliğini incelemek için üç adet kompakt kesitli, gerçeğe yakın ölçekli numune AISC yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanmış ve kopmaya ulaşıncaya kadar yön değiştiren tekrarlı yükler altında denenmişlerdir. Referans numuneyle karşılaştırıldıklarında, beklendiği üzere, güçlendirilmiş numunelerin daha dolu histeretik eğrilere sahip olduğu görülmüştür. Zayıflatılmış uç bölgenin yan yüzlerine önce CFRP plaka sonrasında da kumaş ile sarılmasıyla numunenin kümülatif enerji tüketiminde artış ve kopma ömründe uzama görülmüştür. Güçlendirme, kopma anında en çok %82.5 oranında daha fazla enerjinin tüketilmesine katkıda bulunmuş, kopma ömürlerinde ise en çok %59 oranında artış görülmüştür. Süneklikteki artışa karşın son çevrimlerde kopma başlangıcı nedeniyle dayanım ve rijitlikte önemli denilebilecek azalmalar elde edilmiştir. Çapraz rijitliklerindeki değişim en fazla %10 civarında olduğundan önerilen yöntem çaprazlı çelik sistemlerin deprem etkilerine karşı güçlendirme uygulamaları için uygundur. FEMA 356’ya göre tanımlanan eksenel plastik mafsallı çaprazlara yapılan itme (pushover) analizi sonucunda FEMA’nın basınç bölgesinde gerçek davranışı yansıtmadığı, çekme bölgesinde ise uyumlu sonuçlar elde edildiği görülmüştür. Anahtar kelimeler: Çelik tüp çaprazlar, İnelastik burkulma, Kopma ömrü, CFRP, Zayıflatılmış kesit, Güçlendirme. ABSTRACT: This study presents an experimental investigation into the seismic retrofit of tubular steel braces using carbon fiber reinforced polymer (CFRP) members. CFRP retrofitting of net sections for compact tubes are proposed for delaying potential local net section failure. A total of almost full-scale three (TB-1, TB-2, and TB-3) compact steel tubular specimens were designed per AISC specifications, constructed, and cyclically tested to fracture. Retrofitted braces, when compared to the reference specimen, developed fuller hysteretic curves. Increase in cumulative hysteretic energy dissipation and the elongation in fracture life in the specimen retrofitted with CFRP plates and CFRP sheet wraps at net sections are observed during testing. This resulted in a maximum of 82.5% more dissipated energy for compact tube specimens. Also, this retrofit provided a longer experimental fracture life (maximum 59% more). Due to fracture initiation during the last cycles, significant reductions in strength and stiffness have been obtained. No significant change (maximum 10%) in the brace stiffness was observed, which could be desirable in seismic retrofit applications. Pushover analysis per FEMA 356 for the bare specimen shows that FEMA does not represent actual brace behavior in the compression side although pushover and experimental results are in good agreement in the tension side. Keywords: Steel tube braces, Inelastic buckling, Fracture life, CFRP, Net section, Retrofit

224-238

Authors: Levent GÜREL, Hanife BÜYÜKGÜNGÖR

ÖZ: Membranlar, son yıllarda oldukça popüler arıtım sistemleri arasında ön planda yer almaktadır. İçme suyu arıtımı, atıksu arıtımı ve deniz suyundan içme suyu eldesi gibi birçok alanda membranların kullanımı yaygınlaşmıştır. Özellikle membranların atıksuların arıtımı konusunda klasik sistemlere karşı olan üstünlükleri ve gün geçtikçe düşüş gösteren membran materyali maliyetleri, bu sistemlerin tercih edilebilir seçenekler arasına girmesini sağlamıştır. Membranların oldukça farklı türleri bulunmaktadır. Bunlar arasında mikrofiltrasyon (MF), ultrafiltrasyon (UF), nanofiltrasyon (NF) ve ters osmoz (RO) en fazla ilgi çeken proseslerdir. Membran proseslerde en önemli hususlardan biri, membrandan geçen ve membranda tutulan bileşen miktarlarıdır. Burada kütle aktarımı kavramı ortaya çıkmaktadır. Kütle aktarımı, arıtım sistemlerinin projelendirilmesinde ve verimlilik hesaplarının yapılmasında oldukça büyük önem taşıyan bir olaydır. Membranlarda gerçekleşen kütle aktarımının incelenmesi, yukarıda söz edilen konulara ek olarak, farklı membran tiplerinin karşılaştırılması açısından da önem taşımaktadır. Bu derleme makalesi kapsamında, membranlar ile ilgili genel bilgilere, membranların türlerine, kullanım alanlarına ve modül tasarımlarına yer verilmiş, kütle aktarımı kavramı incelenmiş ve membran arıtım sistemlerinde gerçekleşen kütle aktarımı işlemleri değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: Membran prosesler, Kütle aktarımı, Su arıtımı ABSTRACT: Membranes are situated in the foreground among the considerably popular treatment systems in the last years. The use of membranes was become widespread in many fields such as drinking water treatment, wastewater treatment and obtaining drinking water from sea water. The predominance of membranes against the classical systems regarding the wastewater treatment, and the decreasing cost of membrane materials each day provided these systems to enter among the preferable options. There are considerably different types of membranes. Microfiltration (MF), ultrafiltration (UF), nanofiltration (NF) and reverse osmosis (RO) are the processes drawing most attention. One of the most important considerations in membrane processes is the amount of constituents passing from the membrane and rejecting by the membrane. Mass transfer concept arises in this place. Mass transfer is a critically important case used in the design of treatment systems and the estimation of efficiency. In addition to the points mentioned above, investigation of mass transfer occurring in membranes is important in comparing of different membrane types. In this review article, general information about the membranes, membrane types, uses of membranes and module designs are given, concept of mass transfer is viewed and the mass transfer processes realizing in these treatment systems are assessed. Keywords: Membrane processes, Mass transfer, Water treatment

248-253

Authors: Sibel ÇUKURLUOĞLU, Turgay BESİM

ÖZ: Sanayi tesislerinde meydana gelen hava kirletici maddeler hem miktar hem de özellik yönünden büyük bir önem taşımaktadır. Ayrıca endüstriyel tesislerin yerleşim alanlarının yakınında olmaları, organize sanayi bölgelerinde bir arada bulunmaları gibi etkenler hava kalitesi üzerinde olumsuz etki meydana getirmektedir. Bu nedenle, endüstriyel hava kirletici kaynakların hava kirliliği sorununun çözümünde dikkatle ele alınmaları gerekmektedir. Denizli Organize Sanayi Bölgesi’nde büyük bir kısmı tekstil sanayi olmak üzere pek çok sanayi tesisi yer almaktadır. Bu çalışmada Denizli Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan sanayi tesislerinde kömür ve doğalgaz kullanımı sonucunda meydana gelen emisyonların hesaplanması amacıyla yakıt tüketimi ve EPA AP42 emisyon faktörleri kullanılmış ve bir emisyon envanteri hazırlanmıştır. Denizli Organize Sanayi Bölgesi’nde 2012 yılında 12.100.2 ton/yıl partikül madde, 3.953.5 ton/yıl kükürt oksit, 6.0 ton/yıl metan dışı uçucu organik bileşik, 750.4 ton/yıl azot oksit ve 0.99 ton/yıl nitroz oksit emisyonu oluştuğu hesaplanmıştır. Anahtar kelimeler: Hava kalitesi, Emisyon envanteri, Emisyon faktörleri, Organize sanayi bölgesi ABSTRACT: Air pollutant matters originated from industrial plants have an importance both quantity and quality characteristics. In addition the factors such as being in the proximity of the settled area of industrial plants, being sited together of factories at organized industrial district have generated negative effects on the quality of air. Thence the industrial air pollutant sources must be investigated carefully for solving of air pollution problem. Numerous industrial plants especially textile industry plants are taken places in Denizli Organized Industrial Region. In this study the data of fuel consumption and EPA AP42 emission factors have been used for the purpose of calculation of emissions by using coal and natural gas in the industrial plants in Denizli Organized Industrial Region and the emission inventory has been prepared. The emissions of 12.100.2 for particulate matter, 3.953.5 for sulfur oxides, 6.0 for non-methane volatile organic compounds, 750.4 for nitrogen oxides and 0.99 for nitrous oxides have been calculated as tons/year in Denizli Organized Industrial Region in 2012. Keywords: Air quality, Emission inventory, Emission factors, Organized industrial district

260-269

Authors: Şehnaz ŞENER, Derya GÜNEŞ

ÖZ: Bu çalışmada, Aksu (Isparta) ovasının jeolojik, hidrolojik, hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal özellikleri incelenmiştir. Ayrıca, çalışma kapsamında bölgedeki yeraltı suyu dinamiği yanı sıra mevcut durumdaki su kalitesinin ve kullanılabilirliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanı, Türkiye’nin güneybatısında yer almakta olup bölgede Beydağları otoktonu ve Antalya naplarına ait litolojik birimler gözlenmektedir. Havzanın en önemli yüzey suyu Aksu çayı, yeraltı suyu rezervuarları ise alüvyon ve karstik akiferlerdir. Ova içerisindeki su kaynakları içme ve sulama suyu olarak kullanıldığı için suların hidrojeokimyasal özellikleri ve kalitesi önem taşımaktadır. Bu amaçla, Mayıs-2013 döneminde su kaynakları üzerinde insitu ölçümler ve kimyasal analizler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, bölgedeki su kaynaklarının Mg-HCO3, Ca-HCO3, ve Mg-Ca-HCO3 sular fasiyesinde olduğu belirlenmiştir. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine göre çalışma alanındaki yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin tamamı sülfür parametresinden ötürü IV. su kalite sınıfında yer almaktadır. Bu durum bölgedeki kaya-su etkileşiminden kaynaklanmaktadır. Kullanım özellikleri bakımından yapılan değerlendirmeler ise su kaynaklarının genel olarak içme ve sulama suyu kullanımına uygun olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: Aksu ovası, Hidrojeokimya, Su kalitesi ABSTRACT: In this study, geological, hydrological, hydrogeological, hydrogeochemical characteristics of the Aksu (Isparta) plain were investigated. In addition, determination of the water quality and availability in current status besides groundwater dynamics were aimed in the scope of work. The study area is located in the southwest Turkey, and lithological units belonging to Beydaglari autochthonous and Antalya nappes are observed. The most important surface water and groundwater reservoirs are Aksu river and alluvial-karst aquifers, respectively. Hydrogeochemical characteristics and quality of the water are important because water is used as drinking water and irrigation water in the plain. For this purpose, in situ measurements and chemical analyzes were carried out in the period of May-2013 on water resources. According to the obtained results, water resources is Mg-HCO3, Ca-HCO3, and Mg-Ca-HCO3 facies. According to the Water Pollution Control Regulation, all surface and groundwaters are determined in 4th water quality class in terms of sulfur owing to water-rock interaction. The assessment of the usage properties of the waters indicate that water sources is suitable for drinking and irrigation water usage in generally. Keywords: Aksu plain, Hydrogeochemistry, Water quality

276-281

Authors: Ali AYDIN, Ali KAYA2, Erdal AKYOL

ÖZ: Honaz Mountain (Denizli-SW Turkey) has a mild and humid climate and it produces a rich flora in the area. As a natural consequence thereof, the study area offers a rich mushroom potential that is a rising economic value. In recent years, Ground Penetration Radar (GPR) is a relatively modern and effective and widely utilized technique for shallow subsurface exploration. GPR with 250 Hz antenna was employed to trace the tubers in Honaz Mountain area. To elucidate how the mushroom can reflect the signals, mineral composition of the mushrooms has been analysed. Percentage of K, Na, Ca, Mg, Fe, Al, P, S, Si, Cl minerals were significantly different from that of earth. This difference in element composition seems to cause the reflection of the signals. A large number of mushroom grooving areas have been detected during the study. The observed GPR data have been confirmed by the physical excavation. The study proposes that this method can be effectively employed to detect the natural mushrooms in the ground. Keywords: Truffle mushroom, GPR, Tuber brumale vittadini ABSTRACT: Honaz Dağı (Denizli-GB Türkiye) ılıman ve nemli bir iklime sahiptir ve bu alanda zengin bir flora oluşmuştur. Bunun doğal bir sonucu olarak, çalışma alanında yükselen bir ekonomik değer olan zengin bir mantar potansiyeli sunmaktadır. Son yıllarda, Yer Radarı (GPR) sığ yeraltı keşif için oldukça modern, etkin ve yaygın olarak kullanılan bir Jeofizik tekniktir. GPR sisteminin 250 Hz anteni ile Honaz Dağı bölgesinde mantar yumrularını izlemek için kullanılmıştır. Mantar sinyallerinin GPR yansımalarını aydınlatmak için, mantar mineral bileşimi analiz edilmiştir. Mantar içindeki K, Na, Ca, Mg, Fe, Al, P, S, Si, Cl minerallerin yüzdeleri, toprak içindeki minerallerden önemli ölçüde farklı idi. Element bileşimi içindeki bu fark, sinyallerin yansımasında farklılık şeklinde görünmektedir. Mantarlar profiler boyunca, çalışma sırasında tespit edilmiştir. Gözlenen GPR verileri üzerindeki mantar yerleri, fiziksel kazı ile teyit edilmiştir. Bu çalışma sayesinde, jeofizik yönteminin etkili bir şekilde toprak altındaki doğal mantarları tespit etmek için kullanılabilir olduğunu önermektedir. Anahtar kelimeler: Trüf mantarı, GPR, Tuber brumale vittadini

158-161

Authors: Fatih Ahmet ŞENEL, Bayram ÇETİŞLİ

ÖZ: Gelişmiş ve gelişmekte olan dünya ülkeleri, gelişen endüstriyel sanayi teknolojisiyle birlikte üretilen ürünler için; yüksek kalite, düşük maliyet ve az zaman parametrelerini aramaktadır. Bu sebeple günümüzde birçok sanayi uygulaması için insan gücü yerine makine gücü tercih edilmektedir. Günümüz endüstriyel sanayi uygulamalarında; yüksek yük miktarı, sürekli çalışma ve düşük hata gibi özelliklerinden dolayı robotlar ve robot kolları yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, bir üretim bandı üzerinden geçen ürünler, geliştirilen gömülü sistem yazılımı ve robot kolu yardımıyla sınıflandırılmıştır. Gerçekleştirilen çalışmada, 15 adet üretim hatası olan ve 45 adet üretim hatası olmayan toplam 60 adet ürün, %100 gibi oldukça yüksek bir başarı oranı ile ayrıştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Görüntü işleme, Gömülü sistemler, Robot kollar ABSTRACT: Developed and developing countries of the world are seeking high quality, low cost and less time parameters for products which produced with evolving industrial technology. Hence, nowadays instead of manpower machine power is preferred for many industrial applications. In today's industrial applications, robots and robotic arms are widely used because of the amount of high load, continuous operation and features such as low error. In this study, the products which are passing over production line classified with the help of the robot arm and developed embedded system software. In this study, 60 products in total which 45 of them have no manufacturing fault and 15 of them have manufacturing defect have been classified with a very high success rate with 100%. Keywords: Image processing, Embedded systems, Robotic arms

172-177

Authors: Ali ÇALHAN

ÖZ: Mikro elektronik, kablosuz haberleşme, tümleşik devreler ve algılayıcı ağların sağlık alanında birlikte kullanılması, Kablosuz Vücut Alan Ağları’nın (Wireless Body Area Networks, WBANs) ortaya çıkmasını sağlamıştır. WBAN ile insan vücuduna yerleştirilmiş küçük boyutlu, enerji tüketimi düşük kablosuz algılayıcı düğümler sayesinde insan vücudunun gözetim altında tutulması amaçlanmaktadır. Günümüzde WBAN sağlık, spor, eğlence, askeri uygulama gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Ağı oluşturan algılayıcı düğümler kablosuz olarak çalıştıkları için sınırlı enerji kaynaklarına sahiptirler. Bu sebeple, WBAN’lar için kullanılacak ortam erişim protokollerinin enerjiye duyarlı olması gerekmektedir. Ayrıca WBAN’ların farklı veri trafiklerine (normal, isteğe bağlı ve acil) sahip olması, koordinatör düğümlerde veri işlem sırasının belirlenmesinin önemini arttırmıştır. Bu çalışmada, veri trafiğine duyarlı bir WBAN yapısı tasarlanmıştır. Tasarlanan yapının başarım analizi için uçtan-uca gecikme ve iş çıkarma oranı sonuçları incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Kablosuz vücut alan ağları, Ortama erişim Protokolü, Engellemeyen öncelikli kuyruk modeli ABSTRACT: The cooperation of micro-electronics, wireless communications, integrated circuits and sensor networks have led to rise of Wireless Body Area Networks (WBANs). The aim of WBANs is to keep a human body under control by means of a set of small-size, lightweight, and low-power sensor nodes placed in, on, or around the human body. The WBANs are also used in a number of new applications namely health monitoring, entertainment, sports, and military applications. The sensor nodes in WBANs have limited energy resources as a result of communicating with each other wirelessly. Therefore, the medium access control protocols for WBANs must be energy efficient protocols. Also, WBAN’s importance of having the different data traffics has increased determination of operation sequence at the coordinator nodes. In this study, data traffic sensitive WBAN is proposed. End to end delay and throughput results are examined for performance evaluation. Keywords: Wireless body area networks, Medium access protocol, Non-preemptive priority queue model

182-193

Authors: Mehmet KARAKOC, Kadir KAVAKLIOGLU

ÖZ: Bu çalışmada esas alınan problem, görüntü içinde görüntü aramayı etkin bir şekilde gerçekleştirebilmektir. Bu amaçla görüntü işleme kapsamında yer alan görüntü eşleme teknikleri ile arama algoritmaları birlikte kullanılmıştır. Görüntü eşleme için Yapay Sinir Ağları ile görüntünün ortalama renk değeri, görüntüdeki renk değerlerinin standart sapması, korelasyon ve görüntü kenar parametreleri gibi özellikler; görüntü arama için Genetik Algoritmalar kullanılmıştır. Bu çalışmada, akıllı arama algoritmaları, hızlı görüntü eşleme yöntemleri ve paralel programlama tekniklerine dayanan bütünleşik bir yöntem önerilmiş ve kullanılmıştır. Önerilen yöntem çok sayıda düşük ve yüksek çözünürlüklü referans ve şablon görüntü üzerinde test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar önerilen yöntemin eşleşen görüntüleri elde etmede başarılı olduğunu ve toplam arama süresini azalttığını göstermiştir. Anahtar kelimeler: Görüntü içinde görüntü arama, Görüntü işleme, Görüntü eşleme, Yapay sinir ağları, Genetik algoritmalar, Paralel programlama ABSTRACT: Main focus of this work is to realize image searching within another image in an efficient way. Image searching within another image is accomplished through the integrated use of image matching techniques and searching algorithms. Artificial neural networks along with various image features such as average color value, color standard deviation, correlation and edge parameters are used for image matching whereas genetic algorithms were used for image searching. In the work presented in this paper, an integrated method based on smart searching algorithms, quick image matching methods and parallel programming techniques were proposed and implemented. Proposed method was tested on several low and high-resolution reference and template images. Results revealed that the proposed method can successfully match images and significantly reduce the total search time. Keywords: Image searching within another image, Image processing, Image matching, Artificial neural networks, Genetic algorithms, Parallel programming

123-129

Authors: Fazliye KARABÖRK, Ahmet AKDEMİR

ÖZET: Oda sıcaklığında öğütülen atık taşıt lastiği tozu mikrodalga yöntemiyle devulkanize edilmiştir. İşlemde devulkanizasyon ajanı olarak, kükürt bağlarının (S-S) koparılmasında etkinliği çeşitli çalışmalarda ortaya konulmuş olan, DPDS (difenildisülfür) kullanılmıştır. Mikrodalga gücü sabit tutularak, zamanın ve DPDS miktarının prosese etkileri incelenmiştir. İşlem görmemiş atık lastik tozu fiziksel ve termal olarak karakterize edilmiştir. 20 phr oranında atık lastik tozu ve aynı oranda devulkanize kauçuk (DVR) stiren bütadien kauçuğa (SBR 1723 ve SBR 1502) katılarak kompozit malzemeler hazırlanmıştır. Bu kompozitler orijinal SBR’den hazırlanan kontrol numunesiyle karşılaştırılmıştır. Devulkanizasyonun etkinliğini ortaya koyabilmek için devulkanize numunelerin çözünme oranları (sol content) belirlenmiş ve Fourier Transform Infrared Spektrofotometre (FTIR) analizi yapılmıştır. Elde edilen kompozit malzemelerin mekanik özellikleri incelenmiştir. Çalışmada, DVR katılan malzemelerde atık lastik tozu katılan malzemelere göre daha iyi özellikler elde edilmiştir, sonuçlar mikrodalga devulkanizasyonunun önemli avantajlar sağladığını göstermiştir. Kopma uzaması değeri, işlem görmemiş atık lastik tozu katılan kompozit malzemede %481 iken, 1 g DPDS katılarak 4 dk. süreyle devulkanize edilen kauçuğun katıldığı DVR/SBR kompozitte %578 olarak elde edilmiştir, böylece kopma uzaması değeri atık lastik tozunun devulkanizasyonuyla %20 oranında artmıştır. Anahtar kelimeler: Atık lastik tozu, Mikrodalga devulkanizasyonu, DPDS, Mekanik özellikler. ABSTRACT: The waste tire rubber that had been grounded in room temperature was devulcanized by using the microwave method. As the devulcanizing agent, diphenyldisulfide (DPDS), the efficiency of which in the breaking off of sulfur bonds (S-S) had been proven in various studies, was employed. By maintaining the microwave power at a fixed value, the effects of time and the DPDS amount on the process were investigated. The untreated waste tire rubber powder was characterized physically and thermally. Composite materials were prepared with 20 phr untreated waste tire rubber powder and devulcanized rubber (DVR) with the styrene butadiene rubber (SBR) matrix. These composites were compared with a control sample that was prepared from virgin SBR. The sol content (soluble part) and Fourier Transform Infrared Spectrophotometer (FTIR) analyses of the devulcanized samples have been examined to define the efficiency of devulcanization. The mechanical properties of the SBR composites were researched. In this study, it was found that using devulcanized rubber produced much better properties than using waste tire rubber powder, thereby showing the significant benefits of microwave devulcanization. At the DPDS content of 1 g, the elongation at break of the DVR 4 min/SBR composites increased to 578% from 481% for the untreated waste tire rubber powder and SBR composites, the elongation at break was enhanced by 20% by the devulcanization of waste tire rubber powder. Keywords: Waste tire rubber, Microwave devulcanization, DPDS, Mechanical properties

134-144

Authors: Semih COŞKUN, Olcay POLAT, Bayram KARA

ÖZ: Modern piyasa şartlarında rekabet gücünü devam ettirebilmek için tedarik zincirlerinde ana üretici, tedarikçi ve müşteri ilişkilerinin etkin ve sürdürülebilir bir şekilde yönetimini gerektirmektedir. Tedarikçi rolü, bir taraftan müşterisi konumundaki işletmenin taleplerini istenilen maliyette, kalitede, zamanda ve esneklikte sağlayabilmeyi gerektirirken, aynı zamanda sistem, ürün ve çevre güvenliği şartlarını sistematik bir şekilde yönetmesini gerektirmektedir. Etkin bir tedarik zinciri yönetiminde önemli bir yere sahip olan tedarikçi belirleme kararları, nitel ve nicel faktörlerin bir arada değerlendirildiği karma yönetim karar destek modelleri ile daha tutarlı olacaktır. Bu doğrultuda yapılan çalışmada, sistem bütünlüğü esas alınarak, dinamik bir tedarikçi seçim sürecinin tasarlanması ve modellenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Balanced Scorecard perspektifleri temelli ve sistem güvenliği esaslı değerlendirme kriterleri oluşturulmuştur. Kriterlerin önem derecelerinin belirlenmesinde Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi yönteminden faydalanılmıştır. Alternatif tedarikçiler arasından sistem güvenliği esasına göre en uygun olan tedarikçinin seçilmesi ise Fayda Aralığı Temelli Etkileşimli Grup karar verme yöntemi ile belirlenmiştir. Önerilen modelin sınanması için hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir havaalanı işletmecisi seçilmiştir. Sonuç olarak sunulan modelin uygulamada tutarlı sonuçlar üreten bir tedarikçi seçim karar modeli olduğu ortaya konulmuştur. Anahtar kelimeler: Tedarikçi seçimi, Balanced scorecard, Bulanık analitik hiyerarşi Prosesi, Fayda aralığı temelli etkileşimli grup karar verme yöntemi, Sistem güvenliği ABSTARCT: In modern market conditions, sustainable and effective management of main manufacturers, suppliers and customer relationship is a necessity for competitiveness. Suppliers must satisfy customers’ expectations such as cost minimization, quality maximization, improved flexibility and achieved deadlines; which is also required for systematic management of products, work and environmental safety. The supplier selection process is consistently getting more complicated by the effect of increasing amount of suppliers and supplier selection criteria. Supplier selection decisions which take an important role in efficient supplier management will be more consistent by the application of decision making models which integrate the quantitative and qualitative evaluation factors. In this study, a dynamic process is designed and modeled for supplier selection. For this purpose, evaluation criteria are established according to the Balanced Scorecard perspectives, system sustainability and safety requirements. Fuzzy Analytic Hierarchy Process method is used for evaluating the importance of supplier selection criteria. A utility range-based interactive group decision making method is used for the selection of the best supplier. In order to test the proposed model, a representative from airport operation sector is selected. Finally, it is revealed that the application of the proposed model generates consistent results for supplier selection decisions. Keywords: Supplier selection, Balanced scorecard, Fuzzy analytic hierarchy process, Utility range-based interactive group support system for multi-attribute decision making, System safety

152-157

Authors: Zülâl DİRİ, Süleyman METE, Zeynel Abidin ÇİL, Kürşad AĞPAK

ÖZ: Montaj hattı dengeleme literatüründe hazırlık zamanlarını dikkate alan sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Aynı zamanda bu çalışmalarda hazırlık zamanlarının deterministik olduğu varsayılmıştır. Fakat gerçek uygulamalarda görev ve hazırlık zamanları insan faktörü, makine arızaları, donanım eksikliği ve çevresel faktörler gibi nedenlerden dolayı değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle, çalışmada stokastik sıra-bağımlı hazırlık zamanlarını dikkate alan montaj hattı dengeleme problemi incelenmiştir. Problemin çözümüne yönelik bir matematiksel model önerilmiş ve belirli test problemleri üzerinde hesaplama analizleri yapılmıştır. Anahtar kelimeler: Montaj hattı dengeleme, Hazırlık zamanı, Stokastik ABSTRACT: There is limited number of papers which consider setup times in assembly line balancing literature. Additionally, in these studies setup times are assumed as deterministic. Nevertheless, task and setup times can include variation due to human factors, machine breakdowns, lack of equipment and environmental factors in real life applications. Therefore, in this study assembly line balancing problem with stochastic sequence-dependent setup time is studied. A mathematical model is proposed for solving the problem and computational analysis is made on certain test problems. Keywords: Assembly line balancing, Setup time, Stochastic

72-81

Authors: Rasim TEMÜR, Namık Kemal ÖZTORUN

ÖZ: Bu çalışmanın amacı; rijit döşeme varsayımının bina türü yapı sistemlerindeki perde duvarlarda oluşan kesme kuvvetleri üzerine etkilerini araştırmaktır. Bilgisayarların gelişmesine kadar kullanılan el hesaplarında sadece sınırlı sayıda denklemle analiz yapılabilmekteydi. Bu sebeple işlem hacmini küçültmek için bazı basitleştirme yöntemleri geliştirilmiştir. Bina türü yapıların analizinde döşemelerin düzlemlerinde sonsuz rijit modellenmesi bu varsayımlardan biridir. Buna göre her kat döşemesi ağırlık merkezinde, kendi düzleminde iki öteleme ve düzlemine dik bir açısal yer değiştirme olmak üzere toplam üç serbestlik derecesi ile tanımlanmaktadır. Bu çalışmada döşemeler rijit diyafram ve elastik diyafram olarak modellenmiş ve doğrusal elastik analiz yapılmıştır. Analiz sonuçları karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Bu sonuçlara göre rijit döşeme varsayımı sonucu, esnek döşeme modeline oranla inşaat maliyeti daha yüksek ancak yapısal güvenliği daha düşük yapıların tasarlanması söz konusu olabilmektedir. Anahtar kelimeler: Döşeme rijitliği, Rijit döşeme, Perde duvar ABSTRACT: The purpose of this study is to establish the effects of rigid floor assumption on shear forces that occurs on shear walls of building type structural systems. Before the advent of computers only limited number of equations could be solved manually. Thus, simplification methods have been developed to reduce the total processes. In the structural analysis of buildings, rigid floor assumption is one of these methods. At the mass center of each rigid floor, there is a master node having three degrees of freedom to represent the two in-plane translations and one out of plane rotation. In this study, the linear elastic design analysis is carried out modeling floors as rigid diaphragm and flexible diaphragm. Results of the analysis are presented comparatively. According to these results, as a consequence of rigid floor assumption, it can be an issue to get designed such buildings those construction costs are higher but structural safety is lower in comparison with flexible floor model. Keywords: Floor flexibility, Rigid floor, Shear walls

88-93

Authors: Süleyman N. ORHAN, Mehmet H. ÖZYAZICIOĞLU

ÖZ: Bu çalışmada, tek açıklıklı dairesel kâgir kemer köprülerin göçme yüklerinin limit analizin alt-limit teoremine göre belirlenmesine yönelik bir algoritma geliştirilmiştir. Algoritma, doğrusal programlama tekniklerini kullanmakta ve gerçek göçme yükü değerine alttan yakınsamakta, yani güvenli tarafta kalmaktadır. Algoritma, Matlab ortamında programlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, literatürdeki mevcut sonuçlarla uyumludur. Anahtar kelimeler: Kâgir kemer köprüler, Göçme yükü, Limit analiz metodu. ABSTRACT: In this study, an algorithm to assess the collapse load of single span circular masonry arch bridges according to the lower-bound theorem of limit analysis is developed. The algorithm uses techniques of linear programming and converges to the true collapse load from below; ie. predicts the safe collapse load. The algorithm is implemented in Matlab environment. The results compare well with those available in the literature. Keywords: Masonry arch bridges, Collapse load, Limit analysis.

103-108

Authors: Onur AVCIOĞLU, Engin ORAKDÖĞEN

ÖZ: Yapıların statik yükler ve deprem etkileri altındaki analizlerinde zemin modeli olarak genellikle Winkler modeli olarak bilinen model esas alınmaktadır. Bu modelde, bir noktadaki zemin gerilmesinin aynı noktadaki yer değiştirme ile doğru orantılı olduğu kabul edilmekte, noktalar arasındaki etkileşim terkedilmektedir. Bu zemin modelinden daha gerçekçi olan Vlasov zemin modeli, Winkler modeline ek olarak zemini ikinci bir parametre ile modellemekte, böylece noktalar aralarındaki etkileşim de bir ölçüde dikkate alınabilmektedir. Bu modelde ayrıca temel altındaki zemin tabakası kalınlığının ve temel dışında kalan zemin bölgesinin hesaba etkisi de göz önüne alınabilmektedir. Vlasov zemin modelinde İkinci parametre olarak da adlandırılan parametre zemindeki kayma etkilerini ifade etmektedir. Tasarım sırasında kullanılan genel amaçlı yazılımlar zemin davranışına ait ikinci parametreyi hesaba doğrudan katamamakta, ancak program kütüphanelerinde bulunan bazı sonlu eleman modelleri probleme adapte edilmek ve zemin eleman olarak kullanılmak suretiyle dolaylı olarak gözünün alınabilmektedir. Ancak, bu durumda Zaman Tanım Alanında yapılan analizler sırasında her adımda zemin parametrelerinin güncellenmesi gerektiğinden ikinci parametrenin hesaba tam olarak alınması mümkün değildir. Bu çalışma kapsamında geliştirilen bilgisayar yazılımında ise, her bir zaman artımı sırasında zemin parametreleri güncellenmekte ve gerçeğe daha yakın sonuçlar elde edilmektedir. Bu amaçla seçilen yapı modelleri, geliştirilen program yardımı ile çözülmüş ve daha önce genel amaçlı bir bilgisayar programı ile çözülen örnekte söz konusu parametrenin hesaplar üzerindeki etkisi tartışılmıştır. ABSTRACT: The Winkler soil model is generally considered as a subgrade model in analysis of structures under static or earthquake loads. In this soil model, it is assumed that the soil stresses are proportioned to soil displacements at the same points i.e. the interaction between the neighboring soil points is neglected. Vlasov soil model which is more realistic soil model assumes that differantial equilibrium equation may be represented by a second parameter together with the Winkler parameter as a first parameter so as to the interaction between neighboring soil points can be considered. Furthermore, the effect of subgrade height and the effect of outher zone of the foundation can also be considered in the analyses by the Vlasov soil model. Vlasov parameter or so called second parameter represents the shear deformation effects of the subgrade soil. General purpose structural analysis and design programs can not consider the second parameter of the Vlasov model, but this parameter may be indirectly considered by the adaptation of Mindlin plate elements as soil elements in the libraries of the mentioned programs by changing the elastic properties of the materials. In this time however, the second parameter cannot be correctly considered as some soil parameters may change between the time intervals of time history analysis. In the computer code which is devoloped for time history analysis of structures on Vlasov foundation, necessary soil parameters may be updated between the time intervals and more realistic results may be obtained. For the comparison, choosen structural systems are analyzed by the developed computer code and the results are compared with those obtained by a general purpose structural analysis program before, so as to show the effects of the mentioned soil parameters on time history analyses. Keywords: Two parameter soil, Vlasov soil model, Winkler soil model, Time history analysis, Soil-structure interaction

115-122

Authors: Hasan Basri AKSOY, Özgür AVŞAR

ÖZ: Betonarme bir bina tasarlanırken ya da performans değerlendirmesi yapılırken, dolgu duvarların etkisi, çoğunlukla uygulamada hesaba katılmamaktadır. Bu etkiyi dikkate alabilmek için, bir takım hesaplamaların ve kabullerin yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada, dolgu duvarların betonarme çerçeve davranışı üzerindeki etkisinin bir katsayı ile dikkate alınması için önerilen basitleştirilmiş bir yöntem ve yöntemin uygulanma kriterleri irdelenmiştir. Kentsel Dönüşüm Yasası kapsamında uygulanan Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslar (RYTEİE) kısmında bu etkinin göz önüne alınması için verilen benzer bir önerinin uygun olup olmadığı araştırılmıştır. Kolon kesme kuvveti, göreli kat ötelemesi ve mod şekilleri ve periyotları yapılan değerlendirmelerde, temel kriterler olarak ele alınmıştır. 4 katlı bir binanın analitik modeli oluşturularak dolgu duvarın betonarme çerçeve üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda RYTEİE’de tanımlanan dolgu duvar etkisini bir katsayı ile hesaba katan önerinin, incelenen bir çok durumda güvenli tarafta kaldığı belirlenmiştir. Ancak, dolgu duvarın planda simetrik olmayan yerleşimi nedeni ile yapıda burulmaya neden olması durumunda bazı kolonlarda daha büyük kesme kuvveti talepleri oluşturduğu görülmüştür. Buna göre, RYTEİE’de tanımlanan önerinin uygulanabileceği binaların sınırlandırıldığı kriterlere ilave olarak dolgu duvarların burulmaya neden olması durumunda kullanılmaması gerekliliğinin vurgulanması önerilmektedir. Anahtar kelimeler: Dolgu duvar, Sismik davranış, Betonarme, Burulma ABSTRACT: Generally, in practice, effect of infill walls is not taken into account in the design or seismic performance assessment of RC buildings. In order to consider this effect, certain calculations and assumptions should be made. In this study, a simplified method, which considers this effect by employing a coefficient, is investigated and the criteria defined to employ this method is examined. A similar recommendation is investigated in detail given in the recent code namely “Determination of Seismically Vulnerable Buildings” in the context of “Urban Transformation Law”, where a single coefficient was defined to consider the effect of masonry infill walls. Column shear forces, inter-story drift ratio, mode shapes and the corresponding periods are the engineering demand parameters used in the assessments. Analytical model of a four-story RC building is generated and the effect of infill walls on its seismic response is investigated. It was found out that the coefficient proposed by the code “Determination of Seismically Vulnerable Buildings” to consider the effect of infill wall leads to column shear demands that are on the safe side in most of the cases. On the other hand, unsymmetrical arrangement of infill walls can cause torsion in the structure, which increases the shear demands in certain columns. Accordingly, it is suggested to add a further limitation in the application of the simplified method in the relevant item of the code “Determination of Seismically Vulnerable Buildings” when the infill walls cause torsion in the structural system. Keywords: Infill wall, Seismic behavior, Reinforced-concrete, Torsion

30-36

Authors: Sinan ZENGİN, Fırat DEVECİ, Mutlu BOZTEPE

ÖZ: Kesikli iletim kipinde çalışan flyback mikro-eviriciler açık çevrim kontrol edilebilmeleri ve akım algılayıcısı olmadan çalışabilmeleri nedeniyle oldukça ilgi görmektedirler. Bu makalede flyback dönüştürücü tabanlı şebekeye bağlı bir fotovoltaik mikro-eviricinin çalışma karakteristikleri incelenmiş ve tasarım detayları verilmiştir. Maksimum güç noktası izleme için “değiştir ve gözle” algoritması kullanılmıştır. 80 Wp gücünde bir prototip mikro-eviricinin tasarımı yapılmış ve üretilmiştir. Maksimum güç noktası izleme, adalama koruması, seri haberleşme, güç kontrolü gibi eviricinin bütün kontrolleri PIC24FJ64GA002 mikrodenetleyicisi ile gerçekleştirilmiştir. Mikro-eviriciden alınan ölçümlerin tasarım değerleriyle uyumlu olduğu görülmüştür. Tasarlanan eviricinin maksimum verimi %80 olarak ölçülmüş ve oluşan kayıpların nedenleri irdelenmişti.r Anahtar kelimeler: Maksimum güç noktası izleme, Şebekeye bağlı flyback mikro-evirici. ABSTRACT: The flyback micro-inverters operating at discontinuous conduction mode are very attractive due to the operation in open loop and working without current sensor. In this paper, the working characteristics of a grid-connected photovoltaic micro-inverter based on flyback converter are investigated and design details are presented. “Perturbation and observation” method is used for maximum power point tracking. A micro-inverter prototype of 80 Wp is designed and produced. All the inverter functions, such as maximum power point tracking, islanding protection, serial communication, power control etc., are implemented by PIC24FJ64GA002 microcontroller. The measurements taken from protyped micro-inverter are compatible with design values. The highest efficiency of the converter was found as 80% and the loss mechanisms are discussed. Keywords: Maximum power point tracking, Grid connected flyback micro-inverter.

41-46

Authors: Selim KÖROĞLU, Nurettin UMURKAN, Selami KESLER

ÖZ: Üç fazlı yeraltı kabloları için silindirik ekranlama etkinliği, sonlu elemanlar yöntemi (SEY) kullanarak çeşitli ekran malzemeleri için incelenmiştir. Bu SEY modeli ferromanyetik ekran malzemelerinin doğrusal olmayan histerezis davranışlarını da dikkate almaktadır. Kullanılan ekranlar silindir yapılı ve ekran içerisinde kabloların yerleştirilmesi ise düz şekildedir. Aynı ekran geometrisinde farklı ekran malzemelerinin ekranlama etkinliği karşılaştırılmıştır. Burada kullanılan ekran malzemelerinden ikisi ferromanyetik özellikli lineer olmayan histerezis davranışlarını sahip (Arceler-Mittal tarafından üretilen Magnetil ve DX52) ekranlardır. Diğeri ise ferromanyetik olmayan yüksek iletkenlikli ekran (Alüminyum) malzemesidir. Bu çalışmada; ekran yarıçapı, kablolardan geçen akımın genliği ve ekran kalınlığı gibi parametrelerin ekranlama etkinliği üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Ekranlama etkinliği açısından en iyi ekran malzemesinin Magnetil olduğu görülmüştür. Sayısal yöntem ekransız durum için deneysel sonuçlarla da doğrulanmıştır. Anahtar kelimeler: Manyetik ekranlama, Silindirik ekran, Sonlu elemanlar yöntemi ABSTRACT: The shielding efficiency of cylindrical shields for three phase underground cable is investigated for several shields material using finite element method (FEM). This FEM model takes into account the nonlinear hysteretic behavior for ferromagnetic material in the shield. The shields are cylindrical shaped and the power cables are positioned in flat configuration. The shielding efficiency is compared for shields with the same geometry but several shielding materials with nonlinear hysteretic behavior (Magnetil and DX52, both from Arcelor-Mittal firm) and a non-ferromagnetic and electrically conducting shielding material (Aluminium). The paper investigates the influence of several parameters on shielding efficiency: the size of the shield radius, the current amplitude in the cable and the thickness of the shield. Magnetil shield material is the best in terms of shielding performance. The numerical models are validated with experimental results for without shield. Keywords: Magnetic shielding, Cylindrical shield, Finite element method

52-58

Authors: Özcan OTKUN, Aden Sefa AKPINAR

ÖZ: Bu çalışmada, bir Çift Yanlı Doğrusal Hareketli Sürekli Mıknatıslı Senkron Motorun tasarımı yapılarak parametreleri belirlenmiş ve belirlenen parametreler ile test sonuçları karşılaştırılmıştır. İlk olarak motorun tasarım detayları verilmiş ardından motor parametrelerinin elde edilmesinde kullanılan yöntemler aktarılmıştır. Parametrelerin bulunmasında üç farklı yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemlerden birincisi klasik yöntem olan deneysel yöntemdir. İkinci olarak hassas bir dijital LCR metreden elde edilen sonuçlardır. Üçüncü olarak ürün kodu LG-SV022İG5A-4 olan motor sürücüsünden elde edilen sonuçlardır. Bu sonuçlarla hazırlanan bilgisayar programı yardımı ile motor test edilmiştir. Test sonuçlarından elde edilen akım, frekans, itme kuvveti ve hız grafikleri verilmiş ve bu sonuçlar değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: Doğrusal hareketli motor, Doğrusal hareketli senkron motor, DHM, DHSM, Motor parametrelerin belirlenmesi, Motor kontrol ABSTRACT: In this study, the test results were compared with the parameters specified and determination of parameters of the design Double-Side Linear Permanent Magnet Synchronous Motor. Firstly given the design details of the motor and then transferred to the methods used to obtain the parameters of the motor. Three different methods were used in finding the parameters. The first of these methods, the classical method, the experimental method. The second is a digital LCR meter sensitive results obtained. The third one the motor drive LG-SV022İG5A-4 results obtained from the product code. With these results, the motor was tested with the help of computer software is prepared. From the results of the test current, frequency, and the results were evaluated given pushing force and speed graphics. Keywords: Linear motor, Linear Synchronous motor, LM, LSM, Determination of parameters motor, Motor control

66-71

Authors: Fulya BAĞCI, Seda TEZCAN, Barış AKAOĞLU

ÖZ: Üçgen örgülü GaAs fotonik kristal yapısı kullanılarak sayısal ortamda bir sıcaklık algılayıcısı önerilmiş ve algılayıcının duyarlılığı kavite çevresinde yapısal değişimler yapılarak ve yavaş ışık özelliği kullanılarak iyileştirilmiştir. Fotonik kristal dalga kılavuzunun bir sıra ilerisinde bir noktasal kusur oluşturularak kavite rezonans frekanslarındaki ışık bu noktasal boşluğa bağlaştırılmış ve sıcaklığa bağlı olarak rezonans frekansın değişimi incelenmiştir. Duyarlılığın artırılması için kavitenin yanlarındaki deliklerin yarıçapı ve kavite alanı değiştirilmiştir. 0.1001 nm/ºC olan sıcaklık algılayıcısının duyarlılığı yapısal iyileştirmeler ile 1.4%±0.1% artırılmıştır. Dalga kılavuzu çevresindeki ilk sıra deliklerin yarıçapı değiştirilerek ve dalga kılavuzuna paralel doğrultuda kaydırılarak kavite rezonans dalga boyunu da içeren 20.23 nm'lik aralıkta ışık 14 kat yavaşlatılmıştır. Yavaş ışık etkisi ile kipin kavite ile daha fazla optiksel olarak örtüşmesi sonucu algılayıcının duyarlılığı %2.8±%0.1 artmıştır. Anahtar kelimeler: Algılayıcı, Fotonik kristal, Fotonik kristal dalga kılavuzu, Yavaş ışık ABSTRACT: A temperature sensor is proposed in the computational environment using triangular lattice GaAs photonic crystal structure and the sensitivity of the sensor is enhanced by employing structural improvements around the cavity and by using slow light feature. By creating a point defect one row ahead from the photonic crystal waveguide, light in the cavity resonance frequencies is coupled to this point defect and the change of the resonance frequency related to the temperature is investigated. The radius of the holes around the cavity and the cavity area are changed to enhance the sensitivity. 0.1001 nm/ºC sensitivity of the temperature sensor is increased by 1.4%±0.1% with structural optimizations. Light is slowed down by 14 times in a 20.23 nm range including the cavity resonance wavelength by changing the radius of the first rows of holes surrounding the waveguide and shifting them in a direction parallel to the waveguide. The sensitivity of the sensor is increased by 2.8%±0.1% as a result of increasing optical overlap of the mode with the cavity by slow light effect. Keywords: Sensor, Photonic crystal, Photonic crystal waveguide, Slow light