FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi

29-56

Authors: Evrim ATASOY

05.12.1951 yılında yürürlüğe giren 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser sahiplerine, bu kanunda meydana getirdikleri eserlerinin korunması için geniş haklar tanınmıştır. İlerleyen yıllarda gelişen teknoloji ve değişen dünya görüşü çerçevesinde, kanunda çeşitli değişiklikler ve eklemeler yapılmış, bazı maddeler iptal edilmiştir. Yasada düzenlenen eser sahipliği konusunda günümüze kadar çok sayıda çalışma yapılmış olup, bu çalışmamız ile kanunun 9. ve 10. maddesinde düzenlenen birlikte eser sahipliği türleri ele alınmıştır. Çalışmada, birlikte eser sahipliği türlerinin tanımı yapılmış, özellikleri ayrı ayrı incelenmiş, türlerin birbirleri ile olan benzerlikleri ve farlılıkları anlamaya elverişli şekilde maddeler halinde izah edilmiştir. Comprehensive rights have been bestowed on the authors as per the Law on Intellectual and Artistic Works numbered 5846 enforced on 05.12.1951 for protection of the works they have produced in compliance with this law. In the years, various amendments and additions have been made to the law in line with the developing technology and changing worldview, some articles have been abrogated. Many studies have been performed about the authorship regulated under the law up to present and the subject has been dealt with in this study as the types of collaborative authorship regulated under the articles 9 and 10 of the law. In the study, conducted with the definitions of the type of collaborative authorship, properties were studied separately, with each type of understanding the similarities and differences in the form of the substance.

77-84

Authors: Mehmet ÇELİK

Bu çalışmada Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Ankara romanı ile Refik Halit Karay’ın Bugünün Saraylısı adlı romanı temel kahramanlar Selma ile Ayşen ekseninde karşılaştırılacaktır. Bovarizm, Flaubert’in Madam Bovary romanından hareketle ortaya çıkarılmış bir kavramdır. Bovarizm, Türk edebiyatına önce Halit Ziya’nın romanlarındaki kadın kahramanlarla girmiş, daha sonra 1940’ların başına kadar varlığını sürdürmüştür. Selma ve Ayşen, farklı yaşayış tarzlarından gelmelerine karşın iç dünyalarındaki fırtınalar ve erkekler eksenindeki tavırlarıyla Bovarizmden izler taşırlar. Sürekli değişme arzusu ve mutsuzluk temel davranış tarzı durumundadır. In this study, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’s novel “Ankara” and Refik Halit Karay’s novel “Bugünün Saraylısı” (Today’s Courtier) will meet on axis of basic characters “Selma” and “Ayşe.” Bovarysm is a concept originated from “Madam Bovary” written by Flaubert. Bovarysm was introduced to Turkish literature by woman characters in Halit Ziya’s novels and continued its existence until the beginning of 1940’s. Although they have different life styles, Selma and Ayşen carry the traces of Bovarysm because of storm in their inner worlds, their attitudes towards men. Their basic behavioral style is unhappiness and to desire constantly change.

101-118

Authors: Aslan DELİCE

Kural’ın kendisiyle uyumlu eylemi nasıl belirleyebildiği sorusu, Wittgenstein’ın son dönem çalışmalarında merkezi bir yer tutar. Felsefi Soruşturmalar’da konuya ilişkin birden fazla cevap vardır. İlk cevaba göre kural’ın anlamını belirleyen gramerdir. İkinci cevaba göre ise anlamı belirleyen, o kural ya da sözcüğün kullanımıdır. Matematik, mantık, dil ve renklere ilişkin kurallar analitik olup kural ve uygulaması arasında bir boşluk bulunmaz. Mantık ve gramer, kurala uygun eylemi kesin bir şekilde belirler. Bu nedenle de hangi eylemin kurala uygun olduğu sorusuyla karşılaşılmaz. İhtimal ve şüphenin dışlandığı bu alanda yoruma da yer yoktur. Hukuk kuralları çoğu zaman analitik sözcük ve kavramlardan oluşmaz dolayısıyla farklı uygulamalara ve yoruma açıktırlar. Bu farklılık, Wittgenstein’ın kural kavramının, tüm hukuk kurallarını içerecek şekilde kullanılmasını engeller. The question of how “the rule” determines the action which is compatible with itself holds a central place in Wittgenstein’s last term studies. There is more than one answer to related topic in Philosophic Investigations. According to first answer, what determines the meaning of rule is grammar. As to the second is what determines the meaning is usage of this rule or word. The rules related to mathematics, logics, language and colors are analytic and there is no gap between the rule and its practice. Logic and grammar exactly determine the act compatible with the rule. Therefore with the question of what action compatible with the rule is not encountered. In this area, probability and suspicion are excluded, there is no place for commend as well. Legal rules do not mostly consist of analytic words and concepts. They, thereby, are open to different practices and commends. This difference prevents the usage of Wittgenstein’s rule concept to include all legal rules.

141-153

Authors: Abdülkadir ÖZCAN

XV. yüzyıl ortalarında başlayan Osmanlı tarihçiliği İstanbul’un fethinden sonra canlı bir döneme girdi ve çok sayıda eser kaleme alındı. Ancak ilk standart Osmanlı tarihleri II. Bayezid döneminde yazıldı. Bu eserlerin ortaya çıkmasında Sultan Bayezid’in özel ilgisinin olduğu kesindir. Makalemizde II. Bayezid devrinde yazılmış umumi ve hususi nitelikteki eserler üzerinde durulmuştur. Ottoman historiography, which started at the midst of the fifteenth century, entered into a lively period and many works were put down on paper. But the first standard Ottoman histories were written in Sultan Bayezid II’s reign. It is certain that Sultan Bayezid II showed a particular interest for the emergence of these works. In this article, general and private works, written in the reign of Sultan Bayezid II, were examined.

163-181

Authors: Yasemin Çakırer ÖZSERVET

1950’lerden itibaren günümüze kadar Türkiye hep göç alan bir ülke olarak, Asya ve Orta Asya’dan gelen Türk kökenlilerin göçü için hedef ülke konumundadır. Bu çalışma, son dönemde sıklıkla tartışılan ulusötesi göçü ve ulusötesi sosyal alanların oluşturduğu ulusötesi kentleşmeye yönelik ağları İstanbul kentinde yerel bir ölçek olarak Zeytinburnu ilçesinde Afgan Türkleri üzerinden analiz etmektedir. Afgan Türkleri, farklı siyasi iktidar dönemlerinde ülkemize resmi kanallarla iskânlı göçmen olarak kabul edilen öncü göçmenlerin (diğer Türkî göçmenlerin) ardından ve öncü göçmenlerin ulusötesi sosyal ağlarının da yardımıyla zincirleme şekilde gelen bir göçmen grubudur. Vatandaşlığını almış ve yerel yönetimde aktif rollere sahip göçmenler ulusötesi politik, sosyal ve kültürel alan yaratmak üzere ulusötesi birçok aktiviteye sahiptirler. Bu aktivitelerin fiziksel mekânlara yansımasını bulmak bu çalışmanın önemli bir yanını oluşturmaktadır. Turkey has been a target country for the immigrants of Turkish origin coming from Asia and Central Asia since 1950s till today. This research analiyses the transnational social fields and transnational urbanization dynamics developed with transnational flow of immigration in Istanbul, the most appropriate city to observe in Turkey, on a local scale of Zeytinburnu region on the Turks from Afghanistan. The Turks from Afghanistan are composed of the leading immigrant groups who were accepted to our country officially as to be settled during the various political power and other immigrants coming over through the transnational social networks. The immigrant groups who became citizen and have active roles in local administration have transnational activities for creating a transnational political, social and cultural area. To find the reflections of these activities on the physical space is the most important phase of this research.

201-227

Authors: Osman SARI

İnsanların faaliyet ve davranışlarının ölçüsü olan, onların maddi ve manevi ihtiyaçlarını gidermeye yarayan ve onları diğer varlıklardan ayıran ilkelere veya araçlara sosyal değerler diyebiliriz. Sosyal değerlerin en başta gelen özelliği faaliyet ve davranışlarımızın ölçüsü (veya kriteri) olma özelliğidir. Yani sosyal değerler doğru ile yanlışın, iyi ile kötünün, güzel ile çirkin olanın, hak ile zulmün ne olduğunun anlaşılmasında bize ölçüler, kriterler sunmaktadır. Sosyal değerlerin diğer özellikleri insana özgü olması, evrensel olması, çift kutuplu olması, kendi aralarında bütünlük ve paralellik içinde olmasıdır. Bunlara ek olarak sosyal değerlere sahip olmak biz insanlara mutluluk, eksikliği ise mutsuzluk verir. Sosyal değerlere ihtiyacımız ise bütün ihtiyaçların üzerindedir. Sosyal değerlerin kendi içinde bir sistem oluşturup oluşturmadığı ya da nasıl sınıflandırılacağı üzerinde önemle durulması gerekir. Sonuçta sosyal değerleri maddi değerler ve manevi değerler olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Emek ise hem maddi hem de manevi değerin bir arada bulunduğu bir sosyal değerdir. Edebiyatın da sosyal değerlerden biri olan estetik değerin içinde yer aldığını, onun da sosyal sorunlara daha çok yönelerek bir sosyal edebiyat düzlemine doğru kayması gerektiğini belirtmeliyiz. It can be told that social values those principles or instruments measures of people’s activities and behaviors, to serve for their physical and spiritual needs, principles or instruments that separate them from other beings. The leading feature of social values is being measure (or criteria) of our activities and behaviors. Namely, social values offers dimensions and criteria on understanding of what is right and wrong, good and evil, beautiful and ugly, justice and tyranny. Other features of social values are, to be unique to human beings, to be universal, to be a double pole, integrity and parallel to each other. In addition, to have social values give happiness to us as people; the lack of social values gives unhappiness. The need of social values is on all of our needs. It is important and necessary to focus on if social values built up a system in itself or how to classify the social values. At the end, we can distinguish social values in two types of material values and spiritual values. Labor is also a social value that a mix of both material and spiritual values. On the other hand, literature is included in aesthetic value which is another social value. So, literature has to head towards more social problems and has to shift towards the level of social literature.

247-259

Authors: Büşra SÜRGİT

Yeni Lisan hareketinin öncüsü olan Ömer Seyfettin, XX. yüzyılın milliyetçilik asrı olduğunun farkına varmış bilinçli bir aydındır. Yazar, “Yeni Lisan” başlıklı yazılarında ülkenin içinde bulunduğu buhrandan kurtulabilmesi için ulus olmanın gerekliliğinden söz eder. Ona göre dil, bir milleti bir araya getiren başat unsurdur. Ömer Seyfettin yalnızca teorisyen olmakla kalmaz, “Yeni Lisan” anlayışı çerçevesinde şiirler ve hikâyeler de kaleme alır. Onun “Fon Sadriştayn’ın Oğlu” adlı hikâyesi hem üslubuyla hem de verdiği mesajlarla dikkat çeken bir metindir. Bu makalede Ömer Seyfettin’in fikirlerini, söz konusu hikâyeye nasıl taşıdığı irdelenmeye çalışılacaktır. Omer Seyfettin, the pioneer of “Yeni Lisan Movement”, is a revolutionist who had noticed that the twentieth century is the nationalism age. In his “Yeni Lisan” headed articles, the author asserts that the society has to be a nation, the country can save from the big crisis merely by this way. According to Omer Seyfettin, a language is the fundamental concept which congregates the whole nation. He is not only a theorist but also a prolific author who writes articles, essays, poems, and short stories in the context of “Yeni Lisan Movement”. One of these, “Fon Sadriştayn’ın Oğlu” story is a noteworthy text because of its style and messages. In this paper we will consider how Omer Seyfettin reflects his ideas to this short story.

285-309

Authors: Esma ŞAHİN

Bu makalede 16. yüzyılda yaşamış ve “sultânu’ş-şuarâ” unvanını almış Osmanlı şiirinin tartışmasız en büyük şairlerinden biri olan Bâkî’nin şiirleri Osmanlı toplum yapısı bakımından incelenmiştir. Şairin toplumsal yapıdan kesitler içeren dikkat çekici beyitleri konularına uygun başlıklar altında tasnif edilerek ele alınmış ve şerh edilmiştir. Beyitlerde sözü edilen yahut çağrıştırılan meselelerin tespiti ve açıklanmasında diğer şairlerin divanlarından destekleyici ve zenginleştirici örneklere yer verilmiş, döneme ait bilgi bulunabilecek tarih ve sosyal tarih kaynaklarından, bilhassa o yüzyıllarda yazılmış seyahatnamelerden faydalanılmıştır. Sözlüklerin yetersizliği nedeniyle bazı problemli kelime ve ibarelere anlam verilirken bir metnin diğer bir metni açacağı düşüncesinden hareketle başka şairlerin söz konusu kelime ve ibareleri nasıl kullandığına bakılarak tahmin yürütülmeye çalışılmıştır. The Divan of Baki, the sultan of poets (sultan al-shu‘ara), who lived in the 16th century and was one of the most prominent Ottoman poets, has been investigated in this article from the social structural perspective. In the present work, explanations have been provided for some relevant striking verses found of the poet containing Ottoman social structure components that are selected and categorized under appropriate titles according to their subjects. In these explanations, we have used supporting examples that are found in other divans of Ottoman poets and have benefited from the sources of history, social history and particularly from the books of travels written during those centuries. In order to provide accurate meanings to some problematic words and phrases that are not resolved by the lexicons, predictions have been made by looking into the way the other poets use those words anticipating that a text could explain other text.

323-341

Authors: Arkun TATAR, Gaye SALTUKOĞLU, Gülistan DAL, Berna ATAY

Bu çalışmada, model bir çalışma olması bağlamında, Türkiye’de bir meslek grubu olarak kişilere ulaşabilme ve test uygulamasını yürütme kolaylığı açısından eczacılar seçilmiş ve grubun betimleyici kişilik profillerinin çıkarılması amaçlanmıştır. Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE) ile yürütülen çalışmaya 25-79 yaşları arasında 106 kadın 75 erkek eczacı katılmıştır. Karşılaştırma grubu olarak 25-87 yaşları arasında kadın, erkek olmak üzere toplam 5477 kişilik veri kullanılmıştır. Kadın grubunda, eczacı kadınlar, kadın norm grubundan daha yalnızlığı seven, hoşgörülü, ılımlı, uzlaşmacı, yumuşak kalpli, düzenli, kurallara bağlı, sorumlu, kararlı, tedbirli, duygusal olarak tutarlı, rahat, kendine güvenli, analitik düşünen, duyarlı ve yeniliğe açıktır. Erkek grubunda eczacı erkekler, erkek norm grubundan daha yalnızlığı seven, girişken, hoşgörülü, ılımlı, uzlaşmacı, yumuşak kalpli, düzenli, kurallara bağlı, sorumlu, kararlı, tedbirli, kendine güvenli, analitik düşünen ve duyarlıdır. The reason for choosing pharmacist as a professional group in this study is ease of access and application of the test to them, and the aim of the study is to determine descriptive personality profiles of pharmacist in the context of a model study. 106 women and 75 men pharmacists between the ages of 25-79 participated in the study carried out by Five Factor Personality Inventory (5FKE). The comparison group consisted of a total of 5477 people, men and women, between the ages of 25-87. The findings revealed that women pharmacists were more loner, tolerant, moderate, agreeable, altruist, orderly, compliant with the rules, conscientious, deliberate, provident, emotionally stable, easygoing, self-confident, abstract thinking, sensitive, and open to newness than the normative group. While men pharmacists were more loner, assertive, tolerant, moderate, and agreeable, altruist, orderly, compliant with the rules, conscientious, deliberate, provident, self-confident, abstract thinking and sensitive than the normative group.

367-387

Authors: Hatice YORULMAZ, Arkun TATAR, Gaye SALTUKOĞLU, Gönül SOYLU

Araştırma, diyabetli hastalarda hastalık algısını etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya dört farklı hastanenin üç farklı kliniğinden 218 diyabet hastası katılmıştır. Veri, hastalara tanıtıcı bilgi formu ve Hastalık Algısı Ölçeği uygulanarak toplanmıştır. Diyabet hastalarında yaşın, cinsiyetin, medeni durumun, eğitim durumunun, çalışma durumunun, sosyo-ekonomik durumun, diyet durumunun, hastalıkla ilgili eğitim alma durumunun, psikolojik destek alma durumunun, hastalıkla ilgili bilgi sahibi olma durumunun, diyabet tipi ve tanı konma süresinin hastalık algısını etkilediği belirlenmiştir. Katılımcıların çoğunluğunun, hastalıklarıyla ilgili olduğunu düşündükleri semptomlar yaşadıkları, hastalıklarını kronik olarak algıladıkları, fiziksel, sosyal, psikolojik işlevlerine hastalığın etkisi olduğunu düşündükleri, tedavilerinin etkin olduğuna inandıkları ve hastalıklarından duygusal olarak etkilendikleri saptanmıştır. The purpose of the study was to examine the factors influencing illness perception in patients with diabetes. The participants of the study were 218 diabetes in four different hospitals in three different clinics. A socio-demographic questionnaire and the Illness Perception Questionnaire were applied to patients to collect the data. It was found that the variables of age, gender, marital status, education level, work status, socio-economic status, dietary status, state of being educated about the illness, psychological support received, state of knowledge about the illness, type of diabetes, and length of time after diagnosis have influenced the illness perception in diabetes. It was also determined that most of the patients experienced symptoms they thought to be related to their illness, perceived their illness as chronic, thought that their illness affected their physical, social and psychological functions, believed that their therapies were effective and were affected emotionally by their illness.

393-396

Authors: Bahar AVCI

"M. Fatih Andı, Güneşe Tutulan Ayna" bu yayının özetidir.

403-406

Authors: Merve OKUYUCU

"M. Orhan Okay, Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı" bu yayının özetidir.

417-420

Authors: Fikret TURAN

"Enfel Doğan, Şeyhoğlu Sadrüddin’in Kabus-Nāme Tercümesi: Metin, Sözlük, Dizin, Notlar, Tıpkıbasım" bu yayının özetidir.

423-426

Authors: Emine Tonta AK, Fatma Sel TURHAN

"“550 Yılın İzinde Bosna-Hersek’te Osmanlı Mirası” Uluslararası Tarih Sempozyumu" bu yayının özetidir.

429-432

Authors: Fahameddin BAŞAR

"Vakıf Medeniyeti ve Şehir Sempozyumu" bu yayının özetidir.

437-440

Authors: Seda Yeşildal SAMSAKÇI

"Vefatının 20.Yılında Sâmiha Ayverdi’nin İstanbul’u Sempozyumu" bu yayının özetidir.

19-39

Authors: Türkân ALVAN

Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi (ö.1711?) eşsiz besteleriyle Türk Musıkîsi’nde çığır açan ve çağları aşan bir şöhrete sahiptir. Kaynaklar Itrî Efendi’nin başarılı bir şair olduğunu belirtiyorsa da elimizde dîvânı yoktur ve şiirleri kimi tezkirelerde ve mecmualarda dağınık bir hâldedir. Güfte mecmualarındaki bestekârı olduğu şiirlerin ise hangilerinin kendisine ait olduğunun tespit edilemeyişi ve aynı dönemde yaşamış Itrî mahlaslı başka bir şairin varlığı onun şiirlerinin incelenmesini güçleştirmektedir. Çalışmamızda bu nedenle kendisinin yazdığını ve bestelediğini bildiğimiz tek na‘tını şerh etmek istedik. Bu sayede Itrî’nin edebî ve tasavvufî kimliği kimliği değerlendirilecektir. Bu çalışmada ayrıca tarafımızdan UNESCO’nun ilan ettiği 2012 yılını bestekâr Itrî’yi Anma etkinliklerine katkı ve yeni bir bilgi olarak bugüne dek bestesinin anonim sanıldığı “Şem-i ruhuna cismimi pervâne düşürdüm” adlı eserin bestesinin Itrî’ye ait olduğu tespit edilmiştir. Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi (ö.1711?) has a groundbreaking reputation in Turkish Classical Music with his compositions which exceeds the centuries. Although the sources indicate that Itri Efendi was a successful poet, we do not have a Divan, including his poems can be found in some of the collection of biographies and periodicals in a disconnected way. The fact that it is not confirmed which poems belong to him among his compositions and there exists another poet called Itri makes it difficult to examine his poems. Hence, we would like to examine his only na’t (a poem written to praise Prophet Mohammed) which is certain to have been written and composed by him. Itri’s literary and Sufi identity will be evaluated in this work. This work establishes a new fact that the anonymous composition called “Şem-i ruhuna cismimi pervâne düşürdüm (My body is a moth revolving around the candle of your soul)” belongs to Itri.This fact is a contribution to the Itri year activities declared by UNESCO in 2012.

79-92

Authors: M. Fatih ANDI

Toplumların modernleşme süreçleri, geleneksel şehirlerden modern kent hayatına geçiş olgusunu da beraberinde getirir. Bu ise, o şehrin mensupları için süregelen hayatın değişmesi ve farklı, yabancı bir hayata geçiş demektir. Bu farklılaşma ve yabancılaşma olgusu, modern dönem şairlerinde üç farklı tepkiyi ortaya çıkarır. Şair kente bağlı, hatta bağımlıdır. Kentin dışında bir hayat düşünememektedir yahut kentten nefret etmekte, kendisini tabiatın kucağına atmak istemektedir. Bir üçüncü şair tipi ise, geleneksel toplumun daha insanî gelen değerlerinden, yüzyılların oluşturduğu medeniyet birikiminden uzaklaştırıcı bir olgu olarak modern kentleşme olgusunu karşısına almakta ve ona tepkiler ve eleştiriler oluşturmaktadır. Modern Türk şiirinin önemli isimlerinden birisi olan Erdem Bayazıt, kent karşısında bu üçüncü grup şairlerdendir ve şiirlerinde modern kenti birçok görünümü ve şartları açısından eleştirir. Onda modern kent, imkân(sız)lıkları, mekânları, kural ve görünüm biçimleri ile kendisine isyan edilen, karşı konulan, alternatif yaşama birimleri geliştirilmesi gereken bir olgudur. Modernization process of societies involves the experience of transition from traditional city to modern urban life. This means a change of ongoing lifestyle for a different and somehow unfamiliar - alien life for the members of those cities. This type of transformation and alienation matter creates three different reactions among the poets of modern times. Poets are tied to cities, they even depend on cities. They can not think of a life outside the city, but at the same time they hate the city and desire to jump on to the arms of nature. A third group of poets, on the other hand, give strong reactions against and critisizes the process of modern urbanization as they see that this process detracts people from centuries-old cultural accumulation and more humane values. An important poet of modern Turkish poetry, Erdem Bayazıt is among the members of this group in terms of the topic of city, and he critisizes modern city concerning its various conditions and appearances. According to him, modern city is a concept that one needs to develop alternative living units to and rebel and defend themselves aginst in terms of all its apportunities and restrictions, localities, rules and views.

108-126

Authors: Gönül Güreşsever CANTAY

Osmanlı Türk Devleti’nin Batılılaşma adı altında başlattığı kurumlaşma hareketi, esasen 1703’lerden başlayan batı tarzının uygulamasının gelenekçi yapılaşmadan ayrılarak, devlet eliyle oluşturulan kurumlar vasıtasıyla gerçekleştirilmesi 19. yüzyılın ilk yıllarından başlamıştı. Ancak bu kurumlaşmalar bir bütün halinde olmayıp, ihtiyaca bağlı olarak zaman içinde ve birer birer gerçekleştirilebildiğinden kurum yapılaşmaları koordineli bir bütün olarak gerçekleştirilememiştir. Bu bildiri içeriğinde 19.yüzyıldaki kurumlaşma dikkate alınarak yapılan sağlıkla ilgili sultanî külliyelerden Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Guraba Hastahanesi’nin özellikleri ve İstanbul Tıp Fakültesi bünyesindeki Mimar Kemalettin›in projelendirdiği yapılaşma belirlenmeğe çalışılacaktır. The institutionalization movement that began in the Ottoman Empire in 1703 in the name of westernization, created new institutions that differed from the traditional Ottoman institutions. This was re-launched by the state institutions in the first years of 19th century. It could be said that these institutions wasn’t established as a whole in an organised way. It could only be realized one by one as needs arose through the passage of time gradually. This article is concerned with the royal sanitarian complexes built within the context of the 19th century institutionalization, the properties of Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Guraba Hospital and the structuring projected by Mimar Kemalettin within Istanbul Medical Faculty.

136-151

Authors: Feyzi ÇİMEN

1915-1917 yılları arasında Kilisli Muallim Rıfat Bilge tarafından neşre hazırlanan Dîvânü Lügâti’t-Türk neşri üzerine çağdaşı Hüseyin Hüsameddin Yasar söz konusu yayını esas alan Dîvân Anahtarı adlı bir indeks hazırlamıştır. Fakat Hüseyin Hüsameddin’in bu çalışması yazma şeklinde ve muhtemelen tek nüsha olduğu için Türkoloji literatürüne takdim edilmemiştir. Biz de bu çalışmamızda müellif Hüseyin Hüsâmeddin’in hayatı, eserleri- Dîvân Anahtarı adlı eseri ve Türkoloji’ye katkıları hakkında bilgi vermek istiyoruz. After Dîvânü Lügâti’t-Türk (DLT) was first published 1915 and 1917 by Kilisli Muallim Rıfat Bilge, Hüseyin Hüsameddin Yasar prepared an index of DLT entitled Dîvân Anahtarı based on this publication. However, for some reason or another this work could not find a chance of publication. This article deals with main aspects of this index work and portray the general features of other literary and scholarly works of the author Hüseyin Hüsameddin.

173-197

Authors: Mustafa GÖLEÇ

Bu makalede, taşralı bir ilmiye sınıfı mensubu olarak Mustafa Fehmi (Gerçeker) Efendi’nin hayatı, dini konumu ve siyasi faaliyetleri üzerinden II. Meşrutiyet, Milli Mücadele ve erken Cumhuriyet dönemleri din ve siyaset ilişkileri değerlendirilmiştir. Balkan Savaşları ve Cihan Harbi yıllarında “İttihatçı” bir taşra müftüsü, Milli Mücadele’nin çekirdek kadrosunda bir din adamı ve erken Cumhuriyet döneminde zaman zaman tartışmalı dini-siyasi meselelerde fikirler serdeden bir mebusun portresi çizilmiştir. In this paper, relations between religion and politics during the Second Constitutional Period, the National Struggle and the early Republican periods were evaluated through Mustafa Fehmi (Gerçeker) Efendi’s life, religious position and political activities as a provincial member of ilmiyye class. He is examined as a “Unionist” provincial mufti during the Balkan Wars and the World War I, a cleric in the core staff of the National Struggle and a deputy who occasionally put forward opinions about controversial religio-political issues in the early Republican period.

211-233

Authors: Hayrullah KAHYA

Bu çalışmada 19. yüzyıl Türkistan şair ve tarihçilerinden Munis Harezmî (1778-1829)’nin Hive Hanlığı tarihini konu alan Firdevsü’l-ikbâl isimli eserinde “ölmek” fiili ile “ölüm” kavramı için kullanılan kelime ve ifadeler incelenmiştir. Çalışmada ilk olarak Munis ve eseri Firdevsü’l-ikbâl hakkında bilgiler verilmiştir. Konunun devamında Munis’in Firdevsü’l-ikbâl isimli eserinin beşinci babına kadar olan bölümünde geçen “ölmek” fiili ile “ölüm” kavramı için kullanılan kelime ve ifadeler ele alınmıştır. Bunlar önce tek kelimeden oluşan sözler ve birden çok kelimeden oluşan sözler olmak üzere iki ana başlık altında toplanmıştır. Tek kelimeden oluşan sözler isimler ve fiiller olmak üzere; birden çok kelimeden oluşan sözler ise yardımcı fiillerle oluşan sözler ile deyimlerden oluşan sözler olmak üzere yine kendi içlerinde sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Her kelime veya ifadenin karşısına tırnak işareti içerisinde Türkiye Türkçesindeki anlamı yazıldıktan sonra o kelime veya ifadenin geçtiği örnek bir cümleye yer verilmiştir. Yapılan değerlendirmelerden yola çıkılarak “ölmek” fiili ile “ölüm” kavramı için kullanılan kelime ve ifadelerin anlam katmanlarına değinilmiştir. Böylece Munis’in Firdevsü’l-ikbâl adlı eserinden hareketle Çağatay Türkçesinde “ölmek” fiili ile “ölüm” kavramı için hangi kelime ve ifadelerin hangi anlam katmanlarıyla söz konusu edildiği ortaya konmuştur. İncelenen tüm kelime ve ifadelerin alfabetik sıralanmış bir listesine de çalışmanın sonunda yer verilmiştir. This study examines the words and expressions used for the verb “to die” and the concept of “death” in the work “Firdaws-al-İqbal” by Munis Khwarazmi on the history of Khiva Khanates. First, general information about Munis and his work Firdaws al-İqbal are provided. Afterwards the words and expressions used for the verb “to die” and the concept of “death” in the first five chapters of Firdaws al-iqbal by Munis Khwarazmi are examined as the main part of the study. The words and expressions are classified as two main groups: (i) the simple words, and (ii) the compound expressions. The Turkish counterparts of the words or expressions are provided in quotation and the sentences containing these words or expressions are given. According to this consideration, semantic extensions of the words and expressions used for the verb “to die” and the concept of “death” are also discussed.

264-270

Authors: Mehmet ÖLMEZ

Bugüne değin Türkiye Türkçesinin bir etimoloji sözlüğü yayımlanmamıştır. Bu konuda çeşitli yayınlar olmuşsa da bu yayınlar Türkçenin sözvarlığını kapsamayan, akademik çalışmaları göz ardı eden çalışmalardı. Türkiye Türkçesinin etimoloji sözlüğünü hazırlamak için yalnızca Eski Türkçe veya öteki Türk dillerini bilmek yetmez. Mutlaka Arapça, Farsça, Ermenice, Rumca, İtalyanca ve başka kültürel alışveriş içerisinde bulunulan diller hakkında da birikim gerektirir. S. Nişanyan, bu tür dilleri tanıyor olması dolayısıyla kısa ve yararlı bir “kılavuz” sözlük hazırwlamıştır. Ancak Eski Türkçe, Altayistik ve Türk dillerinin karşılaştırmalı sesbilgisi ile ilgili maddelerde eksiklikler vardır. Bu yazıda Nişanyan’ın sözlüğünün “b” harfinde yer alan maddeler değerlendirilmiştir. There has not been an etymological dictionary of Turkish published so far despite a number of studies in this field. Those studies are the publications which do not comprise the lexis of Turkish and they neglect academic studies. It is not sufficient to have knowledge of Old Turkish or other Turkic languages only so that an etymological dictionary of republican Turkish could be prepared. It definitely requires some sound background on Arabic, Persian, Armenian, Greek, Italian, and other languages with which a mutual cultural influence has taken place. Due to his acquaintance with those languages, S. Nişanyan has prepared a brief and useful “guide” dictionary. However, it seems to lack some information in the lexicographic entries on the comparative phonology of Old Turkish, Altaistic and Turkic languages. In the present article, the entries starting with the letter “B” in Nişanyan’s dictionary are evaluated.

294-306

Authors: Ali Naci ÖZYALVAÇ

Bu çalışmanın amacı, mimarlık mesleğinin/kuramının/pratiğinin ve tarih yazımının, diğer bir deyişle mimarlık düşüncesinin “modernite” kavramı ile olan ilişkisini yakın dönem ve ülkemiz özelinde incelemektir. Yöntem olarak, çoğu birbirinden ayrık duran söylem tiplerinin olabildiğince karşılaştırmalı okumasının yapılması yolu izlenmiştir. Konunun sınırlarını belirlemek adına, genel literatür sınıfına girebilecek açıklamalara değinilerek özelde Türkiye’de mimarlık ve planlama yazını içinde “modernite” kavramının kullanılışına dair farklılıkların ve kişilerin anlatımlarındaki özgün çerçevelerin ortaya konulması fikri önemsenmiştir. Ülkemizde, yakın dönem popüler metinlerde, modernist kurguların nasıl farklı anlaşıldıkları ve kendi dışında birçok düşünceye dayanak yapıldıkları gösterilirken, ortaya çıkan büyük resmin çeşitliliği üzerinden modernitenin rasyonalite, evrensellik ve özgürlük iddiaları yorumlanmaya çalışılmıştır. The aim of this study is to examine the relationship between the concept of modernity and architectural profession, theory and practice during the recent history of Turkey. The method followed is to make a comparative readings of different types of discourses and also general review of the literature was performed. The importance attached to idea of original narratives that frames concept of modernity in architectural and planning literature, usage of modernist theories in different ways to make basis of many other ideas has been showed. The resulting out of diversity in many discourses, rationality, universality and liberty claims of modernity has been interpreted.

345-372

Authors: Ayhan TUĞLU, Bahar AVCI

"İlmî Araştırmalar Dergisi 1-25. Sayı Dizini" bu yayının özetidir.

376-382

Authors: Feyzi ÇİMEN

"Yusuf Çetindağ, Şiir ve Tenkit" bu yayının özetidir.

387-390

Authors: Ömer Faruk KÖSE

"Amit Bein, Osmanlı Uleması ve Türkiye Cumhuriyeti: Değişimin Failleri ve Geleneğin Muhafızları" bu yayının özetidir.

395-396

Authors: Fikret TURAN

"F. Nihan Ketrez, A Student Grammar of Turkish" bu yayının özetidir.

399-401

Authors: Yalçın ÇETİNKAYA

"Uluslararası Itrî Sempozyumu, 23-24 Kasım 2012, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul" bu yayının özetidir.

405-407

Authors: Zeynep Kevser ŞEREFOĞLU

"Aynanın Sırrı: Mustafa Kutlu Sempozyumu, 26-27 Nisan 2012, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Küçükçekmece Belediyesi, İstanbul" bu yayının özetidir.