Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

493-498

Authors: Can TUNCER1 , Olcay Ersel CANYURT2,3

In this study, the effects of CaCO3 and SiO2 nanoparticles on tensile strength of E-Glass fiber composite materials were investigated. Composite structures were produced by mixing CaCO3 nanoparticles into 3%, 5% and 10% by weight, SiO2 nanoparticles into 1%, 3% and 5% by weight epoxy resin. High nanoparticle rates are due to the large diameter of the powders and the desire to form a darker resin. In addition, different fiber orientations were used to emphasize inclusion of nano-additive materials into the resin in case of a decrease in the number of unidirectional fibers. Samples prepared according to the ASTM D3039 Standards were tested by uniaxial tensile machine, Instron 8801. Scanning electron microscopy analysis were performed and failure was mainly caused by debonding and clumping of fibers and fiber/matrix failure. An inclusion of CaCO3 and SiO2 nanoparticles improved the strength of the glass fiber composite sandwich structures. The optimum amount of nano-particles supplemented with different ratios were determined as 3% for CaCO3 and 1% for SiO2. Sufficient enough nanoparticles inclusion increased the quality of the adhesion between fiber and matrices. The inclusion of nanoparticle additives in E-Glass fiber composite materials had a significant effect and positively affected the adhesion properties of the matrix. Öz Bu çalışmada, CaCO3 ve SiO2 nano parçacıkların E-Cam elyaf kompozit malzemelerin çekme dayanımı üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Kompozit plakalar, CaCO3 nano parçacıkların ağırlıkça %3, %5 ve%10, SiO2 nano parçacıkların ağırlıkça %1, %3 ve%5 oranında epoksi reçineye karıştırılmasıyla üretilmiştir. Yüksek nano parçacık oranları, tozların geniş çapından ve daha koyu bir reçine oluşturma arzusundan kaynaklanmaktadır. Ek olarak, tek yönlü elyaf sayısında azalma olması durumunda nano katkı maddelerinin reçineye dahil edilmesini vurgulamak için farklı elyaf oryantasyonları kullanılmıştır. ASTM D3039 Standartlarına göre hazırlanan numuneler tek eksenli çekme test cihazı, Instron 8801 ile test edilmiştir. Taramalı elektron mikroskobu analizler yapılarak hasarların liflerin bağlarının ayrılması ve kümelenmesi ve elyaf/matris bozulması olarak gerçekleştiği görülmüştür. CaCO3 ve SiO2 nano parçacıkların dahil edilmesi, cam elyaf kompozit sandviç yapıların dayanımını arttırmıştır. Farklı oranlarda takviye edilmiş optimum nano parçacık miktarı CaCO3 için%3 ve SiO2 için%1 olarak belirlenmiştir. Yeterli nano parçacık ilavesi, fiber ve matrisler arasındaki yapışma kalitesini geliştirmiştir. Nano parçacık katkı maddelerinin E-Cam elyaf kompozit malzemelere dahil edilmesi önemli bir etkiye sahipti ve matrisin yapışma özelliklerini olumlu yönde etkilemiştir. Anahtar kelimeler: Cam elyaf, CaCO3, SiO2, Epoksi reçine, Çekme dayanımı.

506-515

Authors: Hasbi KIZILHAN1 , Bahri ŞEKERCİ2 , Ergin KILIÇ1 , Özgür BAŞER1

Abstract According to human biomechanics study, ankle joint musculoskeletal structure constantly changes joint stiffness during walking. Being inspired by human biomechanics, an ankle exoskeleton robot with an adjustable stiffness, named VSAnkleExo was designed and by using Simulation Environment MATLAB/SimMechanics, its position tracking simulation tests were carried out in this study. VSAnkleExo is intended to be used for the purposes of walking aid and rehabilitation. An effective position control of the robot is required for these purposes. Therefore, in this study, before testing the recommended controllers on the real robot, the position control simulations were applied on MATLAB/SimMechanics model of the robot. It is not easy to obtain the mathematical model of the robot because VSAnkleExo has a complex structure. For this reason, the control methods that do not need the mathematical model of the robot are tested here. In this study, firstly, a robot model was created by using MATLAB/SimMechanics. Then, trajectory tracking experiments and response experiments with disturbance were carry out on the model in order to reveal the efficiency of proposed fuzzy logic controllers. Besides, these experiments were performed with conventional PID and the all experiment results were compared. Experimental results show that proposed fuzzy PD+PID controller can influentially decrease reference tracking errors and acquire appropriate control performance. Furthermore, the controller is robust against external forces. Öz İnsan biyomekanik çalışmalarına göre, ayak bileği eklemi kas-iskelet yapısı yürüme sırasında eklem sertliğini anlık olarak değiştirmektedir. İnsanın vücudunun bu biyomekaniğinden esinlenilerek, VS-AnkleExo isimli ayarlanabilir sertliğe sahip bir dış iskelet robot tasarlanmış ve bu çalışmada MATLAB/SimMechanics simülasyon ortamı kullanılarak robotun pozisyon takip simülasyon testleri gerçekleştirilmiştir. VS-AnkleExo yürüme yardımı ve rehabilitasyon amaçları için kullanılması düşünülmektedir. Robotun bu amaçları yerine getirebilmesi için etkili bir pozisyon kontrolü gerekmektedir. Bu nedenle, gerçek robot üzerinde önerilen kontrolcüleri test etmeden önce, robotun MATLAB/SimMechanics modeli üzerinde pozisyon kontrol simülasyonları bu çalışmada sunulmuştur. VS-AnkleExo kompleks bir yapıya sahiptir. Bu yüzden robotun matematiksel modeline ihtiyaç duymayan kontrol yöntemleri burada test edilmiştir. Çalışmada ilk olarak MATLAB/SimMechanics kullanılarak robot modeli kurulmuştur. Daha sonra, önerilen bulanık kontrolcülerin etkinliğini ortaya koymak için yörünge takip ve bozuculu cevap deneyleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca deneyler geleneksel PID kontrolcü ile de gerçekleştirilmiş ve deney sonuçları karşılaştırılmıştır. Deney sonuçları, önerilen bulanık PD+PID kontrolcünün etkili bir şekilde pozisyon takip hatasını azaltabildiğini ve uygun kontrol performansı sunduğunu göstermiştir. Ayrıca önerilen kontrolcü bozuculara karşı sağlamdır.

533-538

Authors: Bilge DEMİR1 , Muhammed ELİTAŞ2 , Hüseyin KARAKUŞ1

Öz Bu çalışmada nokta direnç kaynaklı DP600 çeliğinin ideal çekme makaslama dayanımını elde etmek için farklı elektrot uç tipi (Konik yuvarlak, Düz R3, Düz R6, Düz konik) ve kaynak akımı parametrelerinin optimizasyonuna odaklanılmıştır. Kaynak prosesleri 4 farklı uç tipinin her biri için 5 ve 7 kA kaynak akımlarında gerçekleştirilmiştir. Deneysel sonuçlar çekme makaslama dayanımını etkileyen en önemli değişkenin kaynak akımı olduğunu göstermiştir. Kaynak akımı arttıkça çekme makaslama dayanımı artmıştır. Kaynak çekirdek çap değeri ile çekme makaslama dayanımı arasında doğrusal bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Düz 3 mm yarıçap uçlu elektrotlar ile en yüksek, konik yuvarlak uçlu elektrotlar ile en düşük çekme makaslama dayanımı değerleri elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: DP600 çeliği, Nokta direnç kaynağı, Kaynak çekirdek çapı, Çekme makaslama dayanımı. Abstract This study focused on optimization of different electrode tip types (Conical round, Flat R3, Flat R6, Flat conical) and welding current parameters to obtain the ideal tensile shear strength of resistance spot welded DP600 steel. Welding processes were carried out at 5 and 7 kA welding currents for each of the 4 different tip types. Experimental results showed that welding current is the most important variable affecting tensile shear strength. As the welding current increased, the tensile shear strength increased. It has been determined that there is a linear relationship between the nugget diameter value and the tensile shear strength. The highest tensile shear strength values were obtained with flat 3 mm radius electrode tips and the lowest with conical round tip electrodes.

547-558

Authors: İlknur TÜKENMEZ1 , Yeliz BURUK ŞAHİN1

Öz Ders programı çizelgeleme problemi, üniversiteler ve benzeri eğitim kurumlarında yaygın olarak karşılaşılan zaman çizelgeleme problemlerinden birisidir. Çözümü, yoğun iş gücü ve kaynak gerektirmekte olup birçok eğitim kurumunda çizelgeleme problemi halen elle yapılmakta ve çok zaman kaybettirmektedir. Ders programı çizelgeleme problemi, eğitim kurumlarına özgü kısıt yapıları dikkate alınarak, derslerin uygun zaman dilimlerine atanmasını konu almaktadır. Kısıt yapıları, eğitim kurumunun özel kuralları, kapasite kısıtlamaları, yasal düzenlemeler, öğretim elemanları ve öğrencilerin tercihleri gibi farklı faktörlere bağlı olabilir. Bu çalışmada, öğretim elamanı tercihleri doğrultusunda iki yeni 0-1 tam sayılı programlama modeli önerilmiş, bir devlet üniversitesinde yapılan uygulama ile modeller test edilmiştir. Önerilen ilk modelde, öğretim elemanlarının memnuniyetleri en büyüklenmek istenirken, istenmeyen ders çakışması da en küçüklenmek istenmektedir. İkinci modelde ise, ilk model amaçlarına ilave olarak aynı unvana sahip öğretim elemanlarının memnuniyet değerleri arasındaki farkın da en küçüklenmesi amaçlanmıştır. Önerilen modeller, GAMS 23.8.2 yazılımı ile çözülmüş, karar vericiler için uygun olabilecek seçenekler sunulmuştur. Anahtar kelimeler: Ders programı çizelgeleme, Öğretim elemanı tercihleri, Akademik unvan-temelli çizelgeleme, Tam sayılı programlama. Abstract Course timetabling problem is one of the most common time scheduling problems that frequently encountered in universities and whole education institutions. To eliminate this problem requires notable amount of labour and supply and in several education institutions, this scheduling is done manually but it doesn’t occur as desired and causes to loss of time. Course timetabling problem is the assignment of courses to appropriate time periods, considering the constraint structures specific to the educational institutions. Constraints may depend on different factors such as the specific rules of the educational institution, capacity constraints, legal regulations, faculty and students' preferences. In this study, two new 0-1 integer programming models were proposed by considering preferences of the faculty members, and the models were tested with the application in a state university. In first proposed model, while the total gladness value is desired to be maximized by considering the time-slot preferences of lecturers, the conflict of courses is tried to be minimized. In the second proposed model, the differences in gladness value between lecturers are aimed to be minimized in addition to first model objectives. The proposed models were solved with GAMS 23.8.2 software, and alternatives that could be suitable for decision makers were presented.

569-576

Authors: Özcan MUTLU1 , Kenan KARAGÜL2 , Yusuf ŞAHİN3

Abstract The transportation problem is an optimization problem related to determining the transportation plan that will ensure the transportation of products from supply points to demand points with minimum total cost. Although this problem can be modeled as a linear programming model because of its special structure, it is usually solved in two phases: finding the initial basic solution and finding the optimal solution. Thus, finding a good initial solution is important, especially in large problems since it will reduce the number of steps required in the second phase. To date, many approaches have been developed to find the initial basic solution. In this study, a new method called avoid maximum cost method is proposed for determining the initial basic solution of the transportation problem. The advantage of this algorithm is that it is easy to understand and implement. The avoid maximum cost method is applied to test problems and compared with six well-known initial solution methods. The results show that the proposed method produces a consistent and very good initial basic feasible solution. In addition, because of its simplicity, this method can be used as an alternative method for an initial basic feasible solution besides well-known methods in teaching. Öz Ulaştırma Problemi, ürünlerin arz noktalarından talep noktalarına minimum toplam maliyetle taşınmasını sağlayacak taşıma planının belirlenmesi ile ilgili bir optimizasyon problemidir. Bu problem, özel yapısı nedeniyle bir doğrusal programlama modeli olarak modellenebilse de genellikle başlangıç temel çözümünü bulma ve en uygun çözümü bulma olmak üzere iki aşamada çözülür. Bu nedenle, özellikle büyük problemlerde, ikinci aşamada gereken adım sayısını azaltacağından, iyi bir başlangıç çözümü bulmak önemlidir. Bugüne kadar başlangıç temel çözümünü bulmak için birçok yaklaşım geliştirilmiştir. Bu çalışmada, ulaştırma probleminin başlangıç çözümünün belirlenmesi için maksimum maliyetten kaçınma yöntemi adı verilen yeni bir yöntem önerilmiştir. Bu algoritmanın avantajı, anlaşılması ve uygulanmasının kolay olmasıdır. Maksimum maliyetten kaçınma yöntemi test problemlerine uygulanmış ve iyi bilen altı başlangıç çözüm yöntemi ile karşılaştırılmıştır. Sonuçlar önerilen yöntemin tutarlı ve iyi başlangıç uygun çözümler ürettiğini göstermektedir. Ayrıca, çok basit olması nedeniyle bu yöntem öğretimde çok bilinen yöntemlerle birlikte başlangıç uygun çözümlerin bulunmasında alternatif olarak kullanılabilir. Anahtar kelimeler: Ulaştırma, Başlangıç çözüm, Yaklaşım yöntemi.

588-603

Authors: Muhammet YORULMAZ1 , Gülin Feryal CAN1

Öz Çalışmada, Moodle Öğrenim Yönetim Sistemi (ÖYS)’ni kullanırken, belirlenen amaçlara ulaşma kapsamında, son kullanıcı performanslarının belirlenerek karşılaştırılması amaçlanmıştır. Buna göre, birden fazla kullanılabilirlik kriteri dikkate alınarak, 18 kullanıcı Moodle ÖYS’yi kullanım performansları açısından önceliklendirilmiştir. Bu doğrultuda, kullanılabilirlik kriterlerinin önem ağırlıklarının belirlenmesinde, Tercih Seçim İndeksi (Preference Selection Index-PSI) ve Entropi entegrasyonu, son kullanıcıların önceliklendirilmesinde ise, Uzlaşma Çözümüne Göre Alternatiflerin Ölçülmesi ve Sıralaması (Measurement of Alternatives and Ranking according to Compromise Solution-MARCOS) yöntemlerinden faydalanılmıştır. PSI yöntemi, Entropi yöntemi ile entegre edilerek, hem son kullanıcıların kriterlere göre ortaya çıkan performans düzeylerindeki, hem de kriterlere ait tercih değişim değerlerindeki belirsizlik dikkate alınarak, yeni bir hibrit ağırlıklandırma yöntemi önerilmiştir. Önerilen bu yöntem, üç boyutlu bir başlangıç karar matrisi için uygulanmıştır. Böylece, alternatifler ve alternatiflerin kriterlere göre aldıkları değerlerden oluşan, iki boyutlu, geleneksel başlangıç karar matrisi geliştirilerek, daha esnek bir hale getirilmiştir. Analizde ölçülebilen (nesnel) kullanılabilirlik kriterleri dikkate alınmış ve bu kriterler, önceden belirlenen amaçlar olarak tanımlanan görevlerin, Moodle ÖYS üzerinde, kullanıcılar tarafından gerçekleştirilmesi ile Morae V3 programı tarafından ölçülmüştür. Bununla birlikte, önerilen PSI-Entropi entegrasyonu ile nesnel kriterler için elde edilen ağırlıklar, MARCOS yönteminde kullanılarak son kullanıcıların performans düzeylerine göre sıralamaları gerçekleştirilmiştir. Anahtar kelimeler: Kullanılabilirlik, Moodle ÖYS, Son kullanıcı, PSI, Entropi, MARCOS. Abstract The study, it is aimed to determine and compare the end-user performances within the scope of achieving the determined objectives while using the Moodle Learning Management System (LMS). Accordingly, considering multiple usability criteria, 18 users were prioritized in terms of their performances in using Moodle LMS. In this direction, Preference Selection Index (PSI) and Entropy integration was used to determine the importance weights of usability criteria, and the Measurement of Alternatives and Ranking according to Compromise Solution (MARCOS) method was used to prioritize the end-users. A new hybrid weighting method has been proposed by integrating the PSI method with the Entropy method, taking into account both the uncertainty in the performance values of the end-users according to the criteria and the preference change values of the criteria. This proposed method is applied for a three-dimensional initial decision matrix. Thus, the traditional two-dimensional initial decision matrix, which consists of the alternatives and the values that the alternatives take according to the criteria, has been developed and made more flexible. The objective criteria taken into account in the analysis were measured by the Morae V3 program, with the tasks defined as predetermined goals being performed by the users on the Moodle LMS. In addition, the criteria weights obtained from the proposed PSI-Entropy integration were used in the MARCOS method to rank the end-users according to their performance levels.

613-624

Authors: Sibel SELİM1 , Rana ŞEN DOĞAN1 , Murat DOĞAN1

Öz Endüstri 4.0 dönüşümü, firmalardaki her birim ve bileşenin birbirlerine entegre olmasını gerektirmektedir. Dönüşüm sürecinin daha iyi anlaşılabilmesi ve firmaların Endüstri 4.0 teknolojisindeki mevcut durumlarının incelenmesi amacıyla pek çok olgunluk ve yatkınlık modelleri geliştirilmiştir. Bu çalışmada amaç, Manisa ve İzmir Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren orta ve büyük ölçekli firmaların Endüstri 4.0 yatkınlık düzeylerinin belirlenmesi ve yatkınlık düzeylerini etkileyen faktörlerin Sıralı Logit model ile incelenmesidir. Bu amaçla IMPULS Endüstri 4.0 Yatkınlık Modeli kapsamında elde edilen sonuçlara göre, firmaların önemli bir bölümünün daha çok 2. ve 3. seviyede bulundukları ve büyük ölçekli firmaların daha yüksek yatkınlık düzeyine sahip oldukları görülmüştür. Bununla birlikte, Sıralı Logit model sonucuna göre Endüstri 4.0 yatkınlığını belirleyen en önemli değişkenin firmanın Endüstri 4.0 teknolojisini kullanma eğilimini gösteren Niyet olduğu ortaya çıkmıştır. Anahtar kelimeler: Endüstri 4.0, Dijitalleşme, Endüstri 4.0 yatkınlık modeli, Sıralı logit model. Abstract Industry 4.0 transformation requires each unit and component in firms to be integrated with each other. Many maturity and readiness models have been developed in order to examine the current status of firms in Industry 4.0 technology and to better understand the process of transformation. The aim of this study is to determine the readiness levels of medium and large-scale firms operating in Manisa and Izmir Organized Industrial Zones for Industry 4.0 and to examine the factors affecting the readiness levels of firms with the Ordered Logit model. For this purpose, according to the results obtained within the scope of IMPULS Industry 4.0 Readiness Model, it has been observed that a significant part of the firms is mostly at the 2nd and 3rd level and large-scale firms have a higher level of readiness. However, according to the result of the Ordered Logit model, it has been revealed that the most important variable determining the level of readiness for Industry 4.0 is Intention, which indicates the tendency of the firms to use Industry 4.0 technology.

346-353

Authors: Mehmet SALTAN1 , Alev AKILLI EL2

Öz Bu çalışmada, ülkemizde son yıllarda birçok alanda yaygın olarak kullanılan ve rezervine sık rastlanan gri-siyah renkli volkanik kökenli bazalt agregasının yol inşaatında temel ve alttemel malzemesi olarak kullanılabilirliği deneysel olarak araştırılmıştır. Yapılan çalışmada; Isparta, Ankara-Polatlı, Afyonkarahisar-Emirdağ bölgelerindeki taş ocaklarından bazalt ve sedimanter kökenli kalker agrega numuneleri temin edilmiştir. Üç farklı bölgeden temin edilen agrega numuneleri TS 3530 EN 933-1 (2012) standardına göre farklı tane boyutlarında sınıflandırılmıştır. Farklı tane boyutlarındaki agregalar, etüvde 24 saat kurutulmuş ve gradasyon eğrisine göre homojen olarak karıştırılmıştır. Laboratuvar ortamındaki agrega karışımları üzerinde; elek analizi, Na2SO4 ile dona karşı dayanıklılık, darbe ile parçalanma, agregalarda özgül ağırlık ve su emme deneyleri, sıkışık ve gevşek birim ağırlık deneyleri, Mikro-Deval deneyleri yapılmıştır Ayrıca oluşturulan agrega numunelerinin sıkıştırılmış haldeki nem ve yoğunluk arasındaki ilişkinin belirlenmesi için Proktor deneyi yapılmıştır. Yapılan deneyler ile numunelerin fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiş olup temel ve alttemel malzemesi olarak kullanılabilirliği karşılaştırılmıştır. Sonuçlar, bazalt malzemesinin özelliklerinin bölgesel olarak değiştiğini, Ankara-Polatlı bazalt agregasının donma-çözülme kaybının %1 olduğunu, agrega numunelerinin dona karşı dayanımı ve aşınma değeri bakımından standartlardaki sınır değerlerini aşmadığını göstermiştir. Ayrıca bazalt agregasının esnek üstyapı inşaatında kullanım açısından daha uygun olduğu, kalker malzemesinin ise yol taban zemini ya da alttemel malzemesi olarak kullanımının daha uygun olduğu belirlenmiştir. Bazalt agregasının yolun ömrünün uzamasında oldukça büyük katkı sağlayacağı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Bazalt, Agrega, Alttemel, Temel. Abstract In this study, the usability of gray-black volcanic basalt aggregate, which has been widely used in many areas in our country in recent years where its reserves are common, as base and sub-base material in road construction has been experimentally investigated. In the study, basalt and sedimentary limestone aggregate samples were obtained from the quarries in Isparta, Ankara-Polatlı, Afyonkarahisar-Emirdağ regions. Aggregate samples obtained from three different regions have been classified in different particle sizes according to the TS 3530 EN 933-1 (2012) standard. Aggregates of different particle sizes have been dried in the drying oven for 24 hours and mixed homogeneously according to the gradation curve. Sieve analysis, frost resistance with Na2SO4, impact fragmentation, specific gravity and water absorption tests on aggregates, compact and loose unit weight tests, Micro-Deval tests were performed on aggregate mixtures in laboratory environment. In addition, Proctor test was conducted to identify the relationship between the compressed moisture and density of the aggregate samples formed. The physical and mechanical properties of the samples have been detected with the experiments and their usability as base and sub-base material have been compared. The results show that the properties of the basalt material change depending on the region, the freeze-thaw loss of Ankara-Polatlı basalt aggregate is 1%, and the aggregate samples do not exceed the limit values of frost resistance and abrasion value. In addition, it has been found that basalt aggregate is more suitable to be used in flexible pavement construction, while limestone material is more suitable to be used as road base or sub-base material. It has been found that basalt aggregate would make a great contribution in increasing the lifetime of roads.

363-371

Authors: Fatih YILDIZHAN1

Abstract Public transportation is one of the sectors most affected by the COVID-19 pandemic and consequently public transportation ridership has decreased in the ratio of 50%-90% during this period. Some of these passengers are expected not to use public transportation even if the pandemic is stable. Due to the high risk of infection in public transportation and the fact that the social distance-face mask rule is not obeyed to a certain extent, new regulations in public transportation should be made evident. Bus rapid transit (BRT) is a high-quality public transportation system that has been widely preferred in both metropolis and medium-scale cities in recent years because of its low investment cost and short construction period. In this study, the economic effects of BRT system that is planned with the consideration of social distance according to the requirements of the pandemic were examined in terms of the country's economy and investor/operating institutions. Calculations were performed for the metropolis and small & medium-scale cities as two different types of cities. With the aim to find an urgent solution to the damaged image of public transportation due to the pandemic and the increasing traffic density, the effects of 1, 2 and 3 years of the implementation period on feasibility studies were investigated. In order to minimize the effect of the pandemic, occupancy rates during peak hours were assumed as 70%, which is the value specified for social distance in the literature, and the value of 90% used in feasibility studies. Four different scenarios were created by determining the number of passengers per square meter as 4 and 6. It was determined that the implementation period of BRT in one year could give more profitable results in terms of the country's economy and investor/operating institutions for both types of cities (the metropolis and small & medium-scale cities). In terms of the country's economy, it was determined that the scenario of 70% occupancy-4 passengers/m2 could be applied for both cities. In terms of operating institutions, although the scenario of 70% occupancy-4 passenger/m2 did not give profitable results for both cities, the findings have shown that this scenario could be applied by considering profitability in the country's economy. The results of this investigation show that BRT is a preferable system that could be applied both in the metropolis and small & medium-scale cities, and to minimize the impact of the pandemic on public transportation. Öz COVID-19 pandemisinden en çok etkilenen sektörlerden biri de toplu taşımadır ve toplu taşıma kullanan yolcu sayısı bu süreçte %50-%90 oranında düşmüştür. Bu yolculardan bir kısmının pandemi stabil olduğunda bile toplu taşıma kullanmaması beklenmektedir. Toplu taşımada bulaş riskinin fazla olması, sosyal mesafe ve maske kuralına belirli oranda uyulmamasından dolayı toplu taşımada yeni düzenlemelerin belirlenmesi gerekmektedir. Metrobüs, düşük yatırım maliyeti ve kısa yapım süresi sayesinde son yıllarda hem metropol hem de orta ölçekli şehirlerde yaygın olarak tercih edilen yüksek kaliteli bir toplu taşıma sistemidir. Bu çalışmada, pandemi koşullarına göre sosyal mesafe dikkate alınarak planlanan metrobüsün ülke ekonomisi ve yatırımcı/işletmeci kurumlar açısından ekonomik etkileri incelenmiştir. Hesaplamalar metropol ve küçük & orta ölçekli şehirlere göre iki ayrı şehir tipi için yapılmıştır. Pandemiden dolayı toplu taşımanın kaybettiği imaja ve artan trafik yoğunluğuna acil çözüm bulunması amacıyla öncelikle 1, 2 ve 3 yıllık yapım süresinin fizibilite çalışmalarına etkisi araştırılmıştır. Pandeminin etkisini en aza indirmek için yoğun saatlerde doluluk oranları, literatürde sosyal mesafe için belirtilen %70 ve fizibilite etüdlerinde kullanılan %90 olarak alınmıştır. Metrekare başına yolcu sayısı ise 4 ve 6 olarak belirlenerek dört farklı senaryo oluşturulmuştur. Her iki şehir türü (metropol ve küçük & orta ölçekli şehirler) için de ülke ekonomisi ve yatırımcı/işletmeci kurumlar açısından metrobüsün bir yılda yapılmasının daha uygulanabilir sonuçlar verebileceği belirlenmiştir. Ülke ekonomisi açısından, %70 doluluk-4 yolcu/m2 senaryosunun iki şehir için de uygulanabileceği belirlenmiştir. İşletmeci kurumlar açısından, %70 doluluk-4 yolcu/m2 senaryosunun her iki şehir için de kârlı sonuçlar vermese de ülke ekonomisindeki kârlılık düşünülerek uygulanabileceği tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları, metrobüsün hem metropol hem de küçük & orta ölçekli şehirlerde uygulanabilir ve pandeminin toplu taşımaya etkisini en aza indirmek için tercih edilebilir bir sistem olduğunu göstermektedir. Anahtar kelimeler: COVID-19, Sosyal mesafe, Toplu taşıma sistemleri, Metrobüs, Ekonomik değerlendirme.

378-388

Authors: Ozan SUBAŞI1 , Recep İYİSAN2

Öz Depremlerin yıkıcı etkisini ve yapısal hasarları arttıran en önemli faktörlerden biri, dinamik yükler altında zemin tabakalarında oluşan deformasyonlardır. Özellikle suya doygun kumlu zeminlerde, kuvvetli yer hareketi sırasında boşluk suyu basıncındaki ani artış nedeniyle meydana gelen sıvılaşmalar, zemin tabakalarında büyük deformasyonlara yol açmakta ve mühendislik yapılarında ciddi hasarlara neden olmaktadır. Bu çalışma kapsamında, rölatif sıkılığı %35, 55, 75 olan üç farklı kum zemin özellikleri kullanılarak iki boyutlu zemin profilleri oluşturulmuş ve on dört farklı kuvvetli yer hareketi kullanılarak doğrusal olmayan dinamik analizler bir sonlu eleman yazılımıyla gerçekleştirilmiştir. Kum zemin tabakalarının sıvılaşma davranışını modellemek için ise programda yer alan PM4Sand bünye denklemleri kullanılmıştır. Elde edilen numerik analiz sonuçları literatürde yer alan ve iyi bilinen yarı-ampirik yöntemlerle karşılaştırılmıştır. Buna ek olarak, kuvvetli yer hareketini tanımlamak için kullanılan parametrelerle, numerik ve yarı-ampirik analizler sonucunda elde edilen sıvılaşma kaynaklı oturmalar arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Deprem kaynak özellikleri, PM4Sand bünye denklemleri, Numerik analizler, Yarı-Ampirik yöntemler, Sıvılaşma kaynaklı oturmalar. Abstract One of the most important factors that increase the destructive effects of earthquakes and structural damages is the soil deformations during strong ground motion. The liquefaction occurs especially in saturated sandy soils as a result of the sudden increase in pore water pressure during the earthquakes and leads to large deformations in the soil layer and serious damages to engineering structures. In this study, by using three different sand properties with relative densities of 35, 55 and 75%, two-dimensional soil profiles were created and dynamic analyzes were carried out using fourteen different acceleration-time histories records. In the numerical analysis was performed with a finite element software and PM4Sand constitutive equations were used to model the liquefaction behavior of sand layers. The numerical analysis results were compared with the well-known semi-empirical methods in the literature. In addition, the relationships between the parameters used to define strong ground motion and the liquefaction-induced settlements obtained from numerical and semi-empirical analyzes were investigated.

401-407

Authors: Abd’gafar Tunde TIAMIYU1 , Falade Iyanda KAZEEM2 , Abdullahi Shuaibu ABUBAKAR2

Abstract In this paper, we present and employ some numerical techniques for the computational solution of fourth-order differential beam equation. The equation describes a beam system on elastic foundation with an ill-posed situation. We formulate suitable algorithms to aid the computation of the Exponentially Fitted Collocation Method (EFCM), Hybrid Block Method (HBM), Homotopy Perturbation Method (HPM), and Differential Transformation Method (DTM) to reduce and overcome stress involves during evaluation. The formulated algorithms are further used for numerical comparison of the results. The results show that the algorithms are efficient and numerical methods prove to be highly effective for solving beam problems. Öz Bu makalede, dördüncü mertebeden diferansiyel kiriş denkleminin hesaplamalı çözümü için bazı sayısal teknikler sunuyor ve kullanıyoruz. Denklem, kötü konumlu bir duruma sahip elastik bir temel üzerindeki bir kiriş sistemini tanımlar. Değerlendirme sırasında ortaya çıkan stresi azaltmak ve üstesinden gelmek için Üstel Olarak Yerleştirilmiş Sıralama Yöntemi (EFCM), Hibrit Blok Yöntemi (HBM), Homotopi Pertürbasyon Yöntemi (HPM) ve Diferansiyel Dönüşüm Yöntemi'nin (DTM) hesaplanmasına yardımcı olacak uygun algoritmalar formüle ediyoruz. Formüle edilmiş algoritmalar ayrıca sonuçların sayısal karşılaştırması için kullanılır. Sonuçlar, algoritmaların verimli olduğunu ve sayısal yöntemlerin kiriş problemlerini çözmede oldukça etkili olduğunu kanıtlamıştır. Anahtar kelimeler: Kötü konumlanmış dördüncü mertebeden kiriş problemleri, Üstel olarak yerleştirilmiş kollokasyon yöntemi (EFCM), Hibrit blok yöntemi (HBM), Homotopi pertürbasyon yöntemi (HPM), Diferansiyel dönüşüm yöntemi.

418-426

Authors: Senem SEYIS1

Abstract The objective of this study is to design a sustainable high-rise residential building using Leadership in Energy and Environmental Design (LEED) and Building Information Modeling (BIM) and perform comparative analysis for the LEED building and non-LEED building. In this scope, the additional cost related to water and energy efficient systems and the additional total cost for the LEED building were analyzed to calculate the respective break-even points. The research methodology relies on the literature review and case study. In the case study, the 3D model of a 15-storey residential building was designed via Autodesk Revit 2019 based on the LEED v4.1 Building Design and Construction (BD+C) rating system. The case study building can achieve 31 credits and 9 prerequisites which allow to obtain 61 points and LEED Gold certificate. By applying LEED v4.1 BD+C procedures, water consumption of the building was reduced by 65.96%, and energy consumption of the building was decreased by 59%. The initial cost of LEED building is 1,074,833.04 TL which is 852,230.64 TL higher than the initial cost of non-LEED building. According to the break-even point calculations, the additional total cost of LEED building can be charged after 13 years 8 months and 12 days. Results make a significant contribution to the literature and industry by showing the requirements and design process of a high-rise residential building using LEED and BIM. This study adds original value to the literature and industry by ensuring practitioners and researchers with constructive information about the energy, water, and cost performance of LEED buildings. Further, results provide an insight to professionals in the architecture, engineering, and construction industry about the value of green buildings. Öz Bu çalışmanın amacı, Enerji ve Çevre Tasarımında Liderlik (LEED) ve Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) kullanarak sürdürülebilir yüksek katlı bir konut binası tasarlamak ve LEED binasi ve LEED olmayan bina için karşılaştırmalı analiz yapmaktır. Bu kapsamda, su ve enerji verimli sistemlerle ilgili ek maliyetler ve LEED binası için toplam ek maliyet analiz edilerek ilgili başabaş noktaları hesaplanmıştır. Araştırma yöntemi, literatür taraması ve vaka çalışmasına dayanır. Vaka çalışmasında, 15 katlı bir konut binasının üç boyutlu modeli, LEED v4.1 Bina Tasarım ve İnşaat (BD + C) derecelendirme sistemine dayalı olarak Autodesk Revit 2019 aracılığıyla tasarlandı. Vaka çalışması binası, 61 puan ve LEED Gold sertifikası elde etmeyi sağlayan 31 kredi ve 9 önkoşul sağlayabilir. LEED v4.1 BD+C prosedürleri uygulanarak, binanın su tüketimi %65.96’ya, binanın enerji tüketimi ise %59’a kadar azaltılmıştır. LEED binasının başlangıç maliyeti 1,074,833.04 TL olup, LEED olmayan binanın başlangıç maliyetinden 852,230.64 TL daha fazladır. Başabaş noktası hesaplamalarına göre, 13 yıl 8 ay 12 gün sonra LEED binasının toplam ek maliyeti tahsil edilecektir. Sonuçlar, yüksek katlı bir konut binasının gereksinimlerini ve tasarım sürecini LEED ve BIM kullanarak sunup literatüre ve sektöre önemli katkı sağlar. Bu çalışma, uygulayıcılara ve araştırmacılara LEED binalarının enerji, su ve maliyet performansı hakkında yapıcı bilgiler sağlayarak literatüre ve sektöre özgün bir değer katmaktadır. Ayrıca, sonuçlar mimarlık, mühendislik ve inşaat sektöründeki profesyonellere yeşil binaların değeri hakkında fikir vermektedir. Anahtar kelimeler: LEED, BIM, Yapı bilgi modellemesi, Yeşil bina, Sürdürülebilir konut binası, Başabaş nokta.

434-443

Authors: Sevde ÜSTÜN ODABAŞI1 , Hanife BÜYÜKGÜNGÖR1

Abstract Plastics are often used in every industry today due to their light weight, durable and insulating materials. As a result of the widespread use of petroleum-based plastics, there is also an inevitable increase in the amount of waste. Therefore, it is important to determine the effects of plastics on the environment. In this study, the life cycle assessment of couplings, which are commonly used pipe fittings in irrigation and drinking water pipes, was investigated. The environmental effects of the production and disposal stages of the coupling were determined using the Eco-Indicator 99 method of SimaPro 8.0.2 software. At the end of the study, the highest environmental impact occurred during the production of the coupling (79.9%) and it was determined that the most important factor causing this was the use of polypropylene plastics (48.1%). Öz Plastikler hafif, dayanıklı ve yalıtkan malzemeler olması nedeniyle günümüzde her sektörde sıklıkla kullanılmaktadır. Petrol bazlı plastiklerin yaygın olarak kullanılması sonucu atık miktarında da kaçınılmaz olarak artış olmaktadır. Bu nedenle plastiklerin çevreye olan etkilerinin belirlenmesi önemlidir. Bu çalışmada, sulama ve içme suyu borularında yaygın olarak kullanılan boru bağlantı parçası olan manşonların yaşam döngüsü değerlendirmesi incelenmiştir. Manşonun yaşam döngü değerlendirmesi aşamaları, hammaddenin nakliyesi, manşon parçalarının üretimi, montajı, ambalajlanması ve düzenli depolama alanında bertarafını içermektedir. Manşonun üretim ve bertaraf aşamalarının çevresel etkileri SimaPro 8.0.2 yazılımının Eco-Indicator 99 yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Çalışma sonunda en yüksek çevresel etki manşonun üretimi (%79.9) esnasında ortaya çıkmış ve buna sebep olan en önemli faktörün ise polipropilen plastik (%48.1) kullanımından kaynaklandığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Yaşam döngüsü değerlendirmesi, Düzenli depolama, Plastik manşon, Plastik atık, Son nokta.

451-463

Authors: Şakir ŞAHİN1

Öz Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu Fayı Zonu (KAFZ) yaklaşık D-B doğrultusunda kestiği bir geçiş bölgesidir. KAFZ Bingöl-Karlıova’dan başlayıp Anadolu’nun kuzeyini takiben Marmara Denizi’nden geçerek Ege Denizi’ne kadar ulaşır. Anadolu Plakasını kuzeyden sınırlayan bu zon Türkiye’nin en önemli tektonik unsurudur. Marmara Bölgesinde KAFZ üzerinde tarihsel ve aletsel dönmede çok sayıda hasar yapıcı deprem meydana gelmiştir. Son yüzyılda 1912 Şarköy-Mürefte ile başlayıp 1999 Gölcük depremi ardından oluşan sismotektonik yapı ile Marmara Denizi’nde KAFZ üzerinde sismik boşluk oluşmuştur. İrili ufaklı depremlerin oluşumu ile aktivitenin sürdüğü bu zonda son olarak 26 Eylül 2019 tarihinde Silivri açıklarında 5.7 (Ml) büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir. Bu deprem beklenen büyük İstanbul depremini ve alınması gereken tedbirleri ülkemiz gündemine yeniden getirmiştir. Bu çalışmada, KAFZ’nun yakın gelecekteki deprem davranışını belirlemek için suskun ve aktif olan bölümler ve bu bölümlerin üzerindeki sismik soğurulma yapısı üç boyutlu olarak ortaya konulmuştur. 2012-2020 arasındaki kayıtlarından oluşan deprem verilerin kullanımı ile elde edilen sonuçlardan Tekirdağ segmenti üzerinde soğurulmanın yüksek olduğu, Silivri depreminin oluştuğu geçiş bölümünde ise düşük olduğu çok net bir şekilde tespit edilmiştir. Bu segment üzerinde deprem aktivitesinin diğer segmentlerden daha fazla olacağını söylemek mümkündür. Bu değişimler Marmara Denizi içinde oluşacak depremin takibi ve depremin bölgedeki etki alanının belirlenmesi açısından önemlidir. Anahtar kelimeler: KAFZ, Sismik hız, Soğurulma, Tomografi. Abstract Marmara Region is a transition zone broken by the North Anatolian Fault Zone (NAFZ) in the approximately E-W direction. The NAFZ starts from Bingöl-Karlıova and follows the north of Anatolian plate, passes through the Marmara Sea and reaches the Aegean Sea. This zone which limits the Anatolian plate from the North side is Turkey's most important tectonic element. In the Marmara Region, many damaging earthquakes occurred during the historical and instrumental periods on the NAFZ. In the last century, with the seismotectonic structure, which started with 1912 Şarköy-Mürefte and formed after the 1999 Gölcük earthquake, a seismic gap occurred on the NAFZ in the Marmara Sea. In this zone, where the activity continues with the occurrence of large and small earthquakes, an earthquake of 5.7 (Ml) in Silivri offshore on September 26, 2019. This earthquake brought the expected big Istanbul earthquake and the measures to be taken to the agenda of our country again. In this study, silent and active sections and the seismic absorption structure on these sections are presented in three dimensions in order to determine the earthquake behavior in the near future in the NAFZ. The results obtained from the use of earthquake data from 2012-2020 records, it was clearly determined that the attenuation is high on the Tekirdağ segment and low in the transition section where Silivri earthquake occurred. It is possible to say that earthquake activity on this segment will be higher than other segments. These changes are important in terms of following the earthquake that will occur in the Marmara Sea and determining the impact area of the earthquake in the region.

483-492

Authors: Ayla BOZDAĞ1

Abstract The groundwater in the Çumra plain, a semi-arid climate region, is intensively exploited for human needs due to especially agricultural and demographic development. In the study area, there are two main aquifers which are the semi-confined Neogene aquifer and the unconfined Quaternary aquifer. This paper presents isotopic characteristics of groundwater of the over-exploited two aquifer systems in the Çumra Plain of Konya. δ18O and δD contents of the Neogene aquifer samples respectively range from -9.89‰ to -6.76‰ and -68.30‰ to -47.50‰ in dry season and range from -10.32‰ to -7.61‰ and -68.63‰ to -53.11‰ in wet season. δ18O and δD contents of the Quaternary aquifer samples respectively range from -8.43‰ to -5.53‰ and -58.67‰ to -45.61‰ in dry season and range from -8.77‰ to -5.89‰ and -60.18‰ to -46.45‰ in wet season. The δ18O and δD contents of groundwater samples in two aquifers indicate a meteoric origin. The average lower Oxygen-18 values of the Neogene aquifer samples indicate recharge from higher elevations while more enriched Oxygen-18 values of the Quaternary aquifer samples show recharged from lower elevation. The groundwater of the Quaternary aquifer was more affected by the evaporation eventuated during or after recharge. Besides, positive correlation of δ18O with both Cl and total dissolved solids (TDS) in the Quaternary aquifer samples reveals that the evaporation caused salinity increases of the Quaternary aquifer samples. Tritium contents of the Neogene aquifer samples vary from 0.22 to 2.15TU in dry season and from 0.85 to 2.64TU in wet season, while tritium contents of the Quaternary aquifer samples vary from 1.18 to 4.37TU and from 1.52 to 5.48TU in dry and wet seasons, respectively. Accordingly, the samples of the Neogene aquifer reflect relatively higher residence time. Besides, the Neogene aquifer is under the influence of relatively recent precipitation, but recent precipitation has contributed more to the Quaternary aquifer. Öz Yarı kurak bir iklim bölgesi olan Çumra ovasındaki yeraltısuları, özellikle tarımsal ve demografik gelişmeden dolayı yoğun olarak insan ihtiyaçları için kullanılmaktadır. Çalışma alanında yarı basınçlı Neojen akiferi ve serbest Kuvaterner akiferi olmak üzere iki ana akifer sistemi bulunmaktadır. Bu çalışmada, Konya'nın Çumra Ovası'ndaki iki akifer sisteminin aşırı çekilen yeraltısuyunun izotopik özellikleri değerlendirilmektedir. Neojen akifer örneklerinin δ18O ve δD içerikleri sırasıyla kurak dönemde -9.89‰ ile -6.76‰ ve -68.30‰ ile -47.50‰ arasında, yağışlı dönemde ise -10.32‰ ile -7.61‰ ve -68.63‰ ile -53.11‰ arasında değişmektedir. Kuvaterner akifer örneklerinin δ18O ve δD içerikleri ise sırasıyla kurak dönemde -8.43‰ ile -5.53‰ ve -58.67‰ ile -45.61‰ arasında, yağışlı dönemde -8.77‰ ile -5.89‰ ve -60.18‰ ile -46.45‰ arasında değişmektedir. İki akiferdeki yeraltısuyu örneklerinin δ18O ve δD değerleri, meteorik bir kökene işaret etmektedir. Neojen akifer örneklerinin ortalama daha düşük Oksijen-18 değerleri, daha yüksek kotlardan beslenmeyi gösterirken, Kuvaterner akifer örneklerinin daha yüksek Oksijen-18 değerleri, daha düşük kottan beslenmeye işaret etmektedir. Kuvaterner akiferinin yeraltısuyu, beslenme sırasında veya sonrasında meydana gelen buharlaşmadan daha fazla etkilenmiştir. Bununla birlikte Kuvaterner akifer örneklerinin δ18O değerinin hem Cl hem de toplam çözünmüş katılar (TDS) ile pozitif korelasyonu, buharlaşmanın çalışma alanındaki Kuvaterner akiferinin yeraltısuyunda tuzluluk artışına neden olduğunu ortaya koymaktadır. Neojen akifer örneklerinin trityum içeriği kurak dönemde 0.22 ile 2.15TU, yağışlı dönemde 0.85 ile 2.64TU arasında değişirken, Kuvaterner akifer örneklerinin trityum içeriği kurak ve yağışlı dönemlerde sırasıyla 1.18 ile 4.37TU ve 1.52 ile 5.48TU arasında değişmektedir. Bu verilere göre, Neojen akiferinin yeraltısuyu, nispeten daha uzun dolaşımlıdır. Ayrıca Neojen akiferi nispeten güncel yağışların etkisi altındadır fakat güncel yağışlar Kuvaterner akiferine daha çok katkıda bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Çumra Ovası, Yeraltısuyu, Çevresel izotoplar, Buharlaşma.

208-214

Authors: Onur BİLGİNER1 , Burcu TUNGA1 , Rüştü Murat DEMİRER2

Öz Bu çalışmada Uluslararası Deri Görüntüleme Birliği tarafından 2019 yılında yayınlanan ve 25000’den fazla dermoskopik deri görüntüsü içeren ISIC 2019 veri seti kullanılarak 4 çeşit (Melanom, Melanositik Nevüs, Bazal Hücreli Karsinom, İyi Huylu Keratoz) deri pigmentasyonu Evrişimsel Sinir Ağları yöntemi yardımıyla sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma yapılırken InceptionV3 yapay sinir ağı mimarisi kullanılmıştır. Deri görüntülerine önişlem olarak Hilbert Dönüşümü ve Yüksek Boyutlu Model Gösterilimi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre test verisi üzerinde Hilbert Dönüşümü uygulanmış görüntülerde Bazal Hücreli Karsinom hastalığının sınıflandırılmasında %89 başarı oranı elde edilmiştir. Yüksek Boyutlu Model Gösterilimi ile Kontrast Artırımı uygulanan görsellerde ise Melanomun sınıflandırılmasında %78 başarı oranı elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Deri pigmentasyonlarının sınıflandırılması, Hilbert dönüşümü, Yüksek boyutlu model gösterilimi. Abstract In this paper we classified 4 skin lesions (Melanoma,Melanocytic Nevus, Basal Cell Carcinoma, Benign keratosis) from ISIC 2019 dataset which was published by International Skin Imaging Collabration in 2019. We used InceptionV3 convolutional neural network model for classification. We applied two preprocessing methods: High Dimensional Model Representation (HDMR) and Hilbert Transform. In conclusion we obtained 89% accuracy on classification of Basal Cell Carcinoma using Hilbert Transform. Moreover, we obtained 78% accuracy on classification of Melanoma using Contrast Enhancement High Dimensional Model Representation (HDMR).

222-233

Authors: Engin ÇETİN1

Öz Elektrikli araçlar, son yıllarda, fosil yakıt kaynaklarındaki azalma, fosil yakıt fiyatlarındaki dalgalanmalar, batarya teknolojileri ve enerji yönetim sistemlerindeki gelişmelerle birlikte ön plana çıkmıştır. Bugün dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde, gerek elektrikli araç üretimleri, gerekse bu araçların enerji ihtiyacının karşılanmasına yönelik şarj istasyonlarının üretimine ve kurulumuna yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Elektrikli araç şarj istasyonlarının kurulumu ile birlikte, bu tür sistemlerin entegre edildiği elektrik tesisatı üzerindeki etkileri de önem arz etmeye başlamıştır. Elektrikli araç şarj istasyonlarının mevcut elektrik tesisatlarına entegrasyonu ile birlikte, ilgili tesisatlar üzerinde; gerilim düşümünün, kabloların akım taşıma kapasitelerinin, şalt ekipmanlarının kısa devre kesme kapasitelerinin, seçiciliğin ve benzeri elektriksel unsurların yeniden ele alınması ihtiyacı doğmaktadır. Yapılan bu çalışmada, bir tesise elektrikli araç şarj istasyonu entegre edilmesi halinde ortaya çıkabilecek elektrik tesisatı revizyon ihtiyaçları, Simaris ortamında yapılan benzetim sonuçları ile birlikte incelenmiştir. İnceleme, elektrikli araç şarj istasyonu entegre edilen mevcut bir tesiste ortaya çıkabilecek şalt ekipmanı ve kablolama revizyon ihtiyaçları üzerine yoğunlaşmıştır. Bu bağlamda; gerilim düşümü, akım taşıma kapasitesi, şalt ekipmanı değişimi, kısa devre akımı ve seçicilik kavramları üzerinde durulmuştur. Neticede; elektrikli araç şarj istasyonu entegre edilen bir tesiste, sağlıklı ve güvenli işletme koşullarının sağlanabilmesi için, elektriksel ekipman değişimi yoluna gidilmesinin gerekliliği, benzetim sonuçları ile birlikte ortaya koyulmuştur. Abstract In recent years, electric vehicles have come to the forefront with decreases in fossil fuel sources, fluctuations in fossil fuel prices, and advances in battery technologies and energy management systems. Today, in many developed countries of the world, both the production of electric vehicles and the production and installation of charging stations to meet the energy needs of these vehicles are being carried out. Along with the installation of electric vehicle charging stations, their impact on the electrical installation in which such systems are integrated has also become important. With the integration of electric vehicle charging stations into the existing electrical installations, on the related installations; The need arises to reconsider voltage drop, current carrying capacity of cables, short-circuit breaking capacity of switchgear equipment, selectivity, and similar electrical phenomenon. In this study, the revision needs of the electrical installation that can be realized in case of the integration of electric vehicle charging station to a sample installation are examined together with the simulation results in Simaris. The review focused on the switchgear equipment and wiring revision needs that may arise in an existing installation with an electric vehicle charging station integrated. In this context; voltage drop, current carrying capacity, switchgear change, short-circuit current, and selectivity concepts are emphasized. Finally; together with the simulation results, the necessity of changing electrical equipment in an installation where the electric vehicle charging station is integrated, in order to ensure healthy and safe operating conditions, is revealed.

240-247

Authors: Mustafa Sacid ENDİZ1* , Ramazan AKKAYA2

Öz Bu çalışmada, geleneksel akım ve gerilim kaynaklı inverterlerin sahip olduğu kavramsal ve teorik sınırlamaları ortadan kaldırarak yeni bir güç dönüştürme konsepti sunan ve ZSI’nin geliştirilmiş hali olan tek fazlı yarı empedans kaynaklı inverter (QZSI) devresi tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Empedans katındaki pasif devre elemanları üzerinde düşük frekanslı dalgalanmalar üretmemesi ve çıkışta daha az distorsiyon oluşturmasından dolayı anahtarlama elemanlarını sürmek için NUCLEO-F411RE geliştirme kiti ile üretilen basit yükseltici PWM kontrol tekniği uygulanmıştır. Geliştirilen QZSI devresinin farklı kısa devre çalışma oranlarında hem düşürücü hem de yükseltici olarak çalışabileceği gösterilmiştir. 300W’a kadar yüklenen devrenin çıkışında %85 verimle AC çıkış gerilimi elde edilmiştir. Benzetim çalışmaları ile laboratuvar ortamında gerçekleştirilen deneysel verilerin uyumlu olduğu görülmüştür. Anahtar kelimeler: Basit yükseltici PWM kontrol, Yarı empedans kaynaklı inverter, Yükseltme faktörü. Abstract In this study, single phase quasi-Z-source inverter (QZSI) circuit was designed and realized which is an improved version of ZSI and offers a unique power conversion concept by eliminating the conceptual and theoretical limitations of the conventional current and voltage source inverters. Simple boost PWM control technique has been employed to the switches using NUCLEO-F411RE development board since this technique doesn’t involve low-frequency ripples on the passive components of the impedance network and has lower distortions at the output. It has been shown that the developed QZSI circuit can work as a buck-boost converter at different shoot-through duty ratios. At the output of the circuit up to 300W, the AC output voltage is obtained with 85% efficiency. It has been observed that simulation and experimental results carried out in the laboratory environment are compatible.

255-265

Authors: Talha Burak ALAKUŞ1 , İbrahim TÜRKOĞLU2

Öz Canlıların moleküler mekanizmasının anlaşılabilmesi için protein fonksiyonları önem arz etmektedir. Proteinlere ait fonksiyonlar belirlenirken, proteinlerin yapılarından yararlanılır. Protein fonksiyonları daha çok, karakterize edilmemiş protein dizilimlerinin anotasyonlarının belirleyebilmek, canlıların hücresel mekanizmalarını anlayabilmek, genlerde ya da proteinlerde hastalığa neden olan fonksiyonel değişiklileri belirleyebilmek ve hastalıkların önlenebilmesi, tedavi edilebilmesi ve teşhisi için yeni yaklaşımlar geliştirmek için kullanılmaktadır. Protein fonksiyonları deneysel yöntemlerle etkin bir şekilde belirlenebilmektedir. Ancak, deneysel yöntemlerin zaman alması ve çok sayıda kimyasal süreçten geçmesi, bu aşamaların yavaş ve maliyetli olmasına neden olmaktadır. Bunlara ek olarak, fonksiyonel yapısı ve dizilimi bilinen bazı proteinlerin anotasyonları deneysel süreçlerden dolayı halen belirlenememektedir. Bu gibi nedenler ve dezavantajlardan dolayı hesaplama-tabanlı uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Hesaplama-tabanlı uygulamalar için genellikle yapay zeka algoritmaları kullanılmaktadır. Yapay zeka yöntemleri ile protein fonksiyonlarının tahmin edilebilmesi için protein dizilimlerinin belirli haritalama yöntemleri ile sayısal hale getirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, belirli protein haritalama teknikleri kullanılarak gen ontoloji tabanlı protein fonksiyonlarının tahmini gerçekleştirilmiştir. Çalışma, protein verilerinin elde edilmesi, protein dizilimlerinin sayısallaştırılması, protein fonksiyonlarının sınıflandırılması ve protein haritalama tekniklerinin performanslılarının belirlenmesi olmak üzere dört farklı aşamadan oluşmaktadır. Çalışmanın sonunda, biyolojik süreç kategorisinde en iyi doğruluk ve AUC skoru PAM250 protein haritalama tekniği ile elde edilmiş ve sırasıyla %69 ve %88 olarak hesaplanmıştır. Hücresel bileşen kategorisinde ise en iyi doğruluk ve AUC değer, sırasıyla %64 ve %89 oranı ile FIBHASH protein haritalama tekniği ile elde edilmiştir. Moleküler fonksiyon kategorisinde ise %64 AUC oranı ve %89 doğruluk değeri ile en iyi sonuç FIBHASH ile elde edilmiştir. Önerilen yapay zekâ yöntemi ile protein sayısal haritalama tekniklerinin birlikte kullanımının, protein fonksiyonlarının tahmin edilmesinde etken bir role sahip olduğu gözlemlenmiştir. Anahtar kelimeler: Protein fonksiyonları, Derin öğrenme, Protein haritalama teknikleri, İki yönlü uzun-kısa vadeli bellek. Abstract Protein functions are important for understanding the molecular mechanism of living organisms. Protein structures are used when determining the functions of proteins. Protein functions are mostly used to determine the annotations of uncharacterized protein sequences, to understand the cellular mechanisms of living things, to identify functional changes in genes or proteins that cause disease, and to develop new approaches to prevent, treat and diagnose diseases. Protein functions can be determined effectively by experimental methods. However, experimental methods take time and go through many chemical processes, causing these stages to be slow and costly. In addition to these, the annotations of some proteins whose functional structure and sequence are known cannot be specified due to experimental processes. Due to such reasons and disadvantages, computational-based approaches are needed. Artificial intelligence algorithms are generally used for computational-based applications. In order to predict protein functions with artificial intelligence methods, protein sequences must be mapped with certain mapping methods. In this study, prediction of gene ontology-based protein functions was performed using certain protein mapping techniques. The study consists of four different stages; obtaining protein data, mapping protein sequences, classifying protein functions, and determining the performance of protein mapping techniques. At the end of the study, the best accuracy and AUC score in the biological process category was obtained by the PAM250 protein mapping technique and was calculated as 69% and 88%, respectively. In the cellular component category, the best accuracy and AUC value were obtained by FIBHASH protein mapping technique with 64% and 89%, respectively. In the molecular function category, the best result was obtained with FIBHASH with 64% AUC score and 89% accuracy. It has been observed that the combined use of the proposed artificial intelligence method and protein numerical mapping techniques have an effective role in predicting protein functions.

277-285

Authors: Muhammed Ali DEDE1 , Yakup GENÇ1

Abstract We present a real-time monocular camera pose estimation algorithm for augmented reality applications. Proposed model is a small convolutional neural network that is trained to directly estimate 6 Degree of Freedom (6-DOF) camera pose from an RGB image. Our model is designed to run on real-time devices with low memory and computation power. Our model can estimate the camera pose in less than 1ms while keeping accuracy comparable to the state-of-the art. This was made possible by employing geometrically sound loss functions and algebraic constraints. Furthermore, we introduce a new synthetic dataset for demonstrating the proposed methods capabilities. Öz Artırılmış gerçeklik uygulamalarında kullanılmak üzere tek bir kameradan bir nesnenin yön ve konum kestirimini yapan bir algoritma sunulmaktadır. Küçük bir konvolüsyon ağından oluşan bu model 6 serbestlik dereceli konum ve yön bilgisini tek bir KYM (kırmızı-mavi-yeşil) imgeden elde etmektedir. Önerilen model yüksek başarım ve hafıza içermeyen mobil cihazlar için idealdir. Algoritma verilen bir imgeyi 1ms içinde işlemekte ve güncel algoritmaların performansına yakın performans sergilemektedir. Önerilen geometrik kayıp fonksiyonu ve kullanılan cebirsel kısıtlamaları modelin performansını sağlamaktadır. Aynı zamanda sentetik bir veri kümesi de bu tür modellerin performansını ölçmek için önerilmiştir. Anahtar kelimeler: Arttırılmış Gerçeklik, Poz kestirimi, Derin öğrenme.

292-298

Authors: Beyhan ADANUR DEDETURK1 , Burcu BAKİR GUNGOR1

Abstract The active sub-network detection aims to find a group of interconnected genes of disease-related genes in a protein-protein interaction network. In recent years, several algorithms have been developed for this problem. In this study, the analysis of disease-specific sub-network identification programs is evaluated using epilepsy data set. Under the same conditions and with the same data set, 9 different programs are run and results of their Greedy algorithm, Genetic algorithm, Simulated Annealing Algorithm, MCC (Maximal Clique Centrality) algorithm, MCODE (Molecular Complex Detection) algorithm, and PEWCC (Protein Complex Detection using Weighted Clustering Coefficient) algorithm are shown. The top-scoring 5 modules of each program, are compared using fold enrichment analysis and normalized mutual information. Also, the identified subnetworks are functionally enriched using a hypergeometric test, and hence, disease-associated biological pathways are identified. In addition, running times and features of the programs are comparatively evaluated. Öz Aktif alt ağ tespiti, bir protein-protein etkileşim ağında hastalıkla ilgili genlerin birbirine bağlı bir grup genini bulmayı amaçlamaktadır. Son yıllarda bu problem için çeşitli algoritmalar geliştirilmiştir. Bu çalışmada, hastalığa özgü alt ağ tanımlama programlarının analizleri epilepsi veri seti kullanılarak değerlendirilmiştir. Aynı koşullar altında ve aynı veri seti ile 9 farklı program çalıştırılmış ve bu programların Greedy algoritması, Genetik algoritma, Simüle Tavlama Algoritması, MCC (Maximal Clique Centrality) algoritması, MCODE (Molecular Complex Detection) algoritması ve PEWCC (Protein Complex) Ağırlıklı Kümeleme Katsayısı) algoritması sonuçları gösterilmiştir. Her programın en yüksek puan alan 5 modülü, kat zenginleştirme analizi ve normalleştirilmiş karşılıklı bilgi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Aynı zamanda tanımlanan alt ağlar, hipergeometrik test kullanılarak fonksiyonel olarak zenginleştirilmiş ve hastalıkla ilişkili biyolojik yollar belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca programların çalışma süreleri ve özellikleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Protein-Protein etkileşim ağları, Aktif alt-ağ araması, Foksiyonel zenginleştirme analizi, Kat zenginleştirme, Normalleştirilmiş karşılıklı bilgi.

313-323

Authors: Mashar Cenk GENCAL1 , Mustafa ORAL2

Öz Evrimsel Algoritmalar üzerine yapılan son araştırmalar, bu algoritmaların performansının, genellikle, uygun parametre yapılandırmalarının seçilmesine bağlı olduğunu göstermektedir. Araştırmacılar, ya literatürdeki benzer araştırma alanlarına bakarak ya da Izgara Arama’da (Grid Search) olduğu gibi uygun parametreleri tek tek deneyerek bu parametre yapılandırmalarını bulmaya çalışmışlardır. Ancak, parametrenin tek tek aranması zahmetli ve zaman alıcıdır; bu nedenle, meta-optimizasyon teknikleri, bir algoritmanın parametrelerini ayarlamak için yaygın olarak kullanılan yöntemler haline gelmiştir. Meta-optimizasyon teknikleri, yaygın olan iki biçimde sınıflandırılabilirler: çevrimdışı (algoritma başlamadan önce bir algoritmanın parametrelerini ayarlamak) ve çevrimiçi (çalışma sırasında parametreleri ayarlamak). Bu makalede, bir Genetik Algoritmanın (GA) seçim yöntemi olarak, Bipolar Eşleşme Eğilimi (BMT) algoritması seçilmiştir. Oluşan yeni algoritma, GA-BMT olarak adlandırılmış ve çevrimiçi meta-iyileştirici olarak ilk kez kullanılmıştır. Ayrıca makale, 17 test fonksiyonu için Standart GA’nın (SGA) en iyi parametre ayarlarının bulunmasında, iki arama algoritması (Izgara Arama, Kabadan İnceye Arama) ve üç meta-optimizasyon yöntemini (SGA, Parçacık Sürü Optimizasyonu, GA-BMT) kullanmakta ve sonuçlarını karşılaştıran bir çalışma sunmaktadır. Bununla birlikte, elde edilen sonuçları anlamlandırmak için istatistiksel testler, Friedman ve Wilcoxon İşaretli Sıralar, kullanılmıştır. Elde edilen tüm sonuçlar incelendiğinde, GA-BMT’nin makul bir başarı sunduğu aşikârdır. Anahtar kelimeler: Genetik algoritmalar, Izgara arama, Kabadan inceye arama, Meta-Optimizasyonu, Parçacık sürü optimizasyonu. Abstract Recent studies show that the performance of Evolutionary Algorithms often depends on choosing appropriate parameter configurations. Thus, researchers have generally tuned these parameters either looking at the similar research areas in the literature or manually, e.g. Grid Search. However, searching the parameter manually is laborious and time-consuming; therefore, meta-optimization techniques have become commonly used methods to adjust parameters of an algorithm. These techniques can be classified in two widespread manners: off-line, tuning parameters of an algorithm before the algorithm initiates, and on-line, tuning the parameters while it is working. In this paper, Bipolar Matching Tendency (BMT) algorithm has been chosen as the selection method of a Genetic Algorithm (GA). The new obtained algorithm is named GA-BMT and has been used for the first time as an online meta-optimizer. In addition, the paper utilizes two search algorithms (Grid Search, Coarse to Fine Search) with three meta-optimization methods (Standard GA, Particle Swarm Optimization, GA-BMT) to investigate the best parameter settings of the Standard GA for 17 test functions, and offers a comparative work by comparing their results. Furthermore, non-parametric statistical tests, Friedman and Wilcoxon Signed Rank, were performed to demonstrate the significance of the results. Based on the all results that achieved, GA-BMT presents a reasonable achievement.

333-345

Authors: Ensar Arif SAĞBAŞ1 , Serdar KORUKOĞLU1 , Serkan BALLI2

Öz Stres kişinin odaklanması, uyanık kalması ve tetikte olması durumlarında fayda sağlamaktadır. Fakat yüksek dozda strese maruz kalmak kişinin sağlığına zarar vermektedir. Bu nedenle stresin tespit edilip en kısa sürede rahatlamaya geçilmesi önemlidir. Bu çalışmada, akıllı telefondan elde edilen dokunmatik panel, yerçekimi, doğrusal ivme ve jiroskop verileri ile yazma davranışları incelenmiştir. Elde edilen sonuçlardan yazma davranışları ile kişilerin stres seviyeleri arasında bir bağlantı olduğu görülmüştür. Bu kapsamda genişletilmiş bir veri kümesi oluşturulmuştur. Stresin daha yüksek doğrulukta tespit edilebilmesi için Mahalanobis uzaklığı tabanlı bir aykırı veri tespiti yaklaşımı uygulanmıştır. Devamında, verimli özniteliklerin tespit edilerek sınıflandırma gerçekleştirilmesi için ReliefF öznitelik seçimi yöntemi ve makine öğrenmesi teknikleri kombine edilerek bir yapı oluşturulmuştur. Aykırı verilerin temizlenerek elde edilen sonuçlar, oluşturulan yapıların yüksek doğrulukta başarı yakaladığını göstermiştir. Ek olarak aykırı veri tespiti ve temizliği, sınıflandırma başarısını 1.77 puan artırmıştır. Anahtar kelimeler: Stres tespiti, Mahalanobis uzaklığı, Öznitelik değerlendirme, Akıllı telefon verileri, Yazma davranışı. Abstract Stress is beneficial when a person is focused, awake and alert. However, exposure to high doses of stress harms a person's health. For this reason, it is important to detect stress and begin relief as soon as possible. In this study, soft keyboard typing behaviors with touchscreen panel, gravity, linear acceleration, and gyroscope data obtained from smartphones were examined. It was observed that there was a correlation between the results obtained and typing behaviors and the stress levels of individuals. In this context, an expanded data set was created. In order to detect stress with higher accuracy, a Mahalanobis distance-based outlier detection approach was applied. Subsequently, a structure was created by combining the ReliefF feature selection method and machine learning techniques to identify efficient features and perform classification. The results obtained by cleaning outlier data showed that the created structures achieved success with high accuracy. In addition, outlier detection and cleaning increased the classification success by 1.77 points.

1-8

Authors: Burcu KÜÇÜKOĞLU DOĞAN1 , Tuncay KARAÇAY1

Öz Polimer hibrit rulmanlarda bilezikler viskoelastik malzemeden bilyalar ise farklı malzemeden üretildiklerinden temas mekaniği çelik rulmanlarda olduğu gibi elastik temas olan Hertz temas ile incelenememektedir. Hertz temas yerine elasto-plastik temas modelinde Hertz temasla aynı olarak değerlendirilen temas modeli kullanılarak incelenmelidir. Elasto-plastik temas iz (indentation) model ve düzleşme (flattening) modeli olarak iki modelden oluşmaktadır. Elasto-plastik modeller elastik, elasto-plastik ve tam plastik bölge olmak üzere üç temas bölgesine ayrılarak değerlendirilmektedir. Elastik temas bölgesi Hertz temasla aynı değerlendirilmektedir. Rulmanların kullanım ömürlerinin uzunluğu açısından elastik bölgede ve rezonans frekansından kaçınılarak çalıştırılmaları önem taşımaktadır. Polimer rulmanla yataklanmış şaft-rulman sistemi çalışırken sürtünmeden dolayı oluşan sıcaklık artışı polimer rulmanın elastisite modülünü, yük taşıma kapasitesini, katılığını dolayısıyla sistemin doğal frekansını değiştirmektedir. Bu çalışmada polimer rulmanların sıcaklıkla değişen elastisite modülü değerlerinin, rulmanın katılığının ve sistemin doğal frekansının nasıl etkilendiğini belirlemek amacıyla temas mekaniğinin de dahil edildiği matematiksel modelleme yapılmıştır. Radyal sabit çelik bilyalı polimer hibrit rulmanın geometrik ve malzeme özellikleri kullanılarak MATLAB programı yardımı ile simülasyonlar yaptırılmıştır. Sonuç olarak sıcaklık artışının polimer rulmanın katılığının dolayısıyla sistemin doğal frekansının düşmesine neden olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda sıcaklık artışının polimer rulmanın yük taşıma kapasitesinde artışa neden olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Polimer hibrit rulman, Temas mekaniği, Titreşim, Sıcaklık, Doğal frekans. Abstract Polymer hybrid ball bearings' balls and rings consist of different materials. Rings have been manufactured viskoelastic material. The traditional ball bearings ball-ring contact analyse with Hertzian contact theory but polymer hybrid ball bearings has not been analyse with the Hertzian contact theory. Polymer ring-ball contact has been analysed with elasto-plastic contact model instead of Hertzian contact theory. Elasto-plastic contact model has two model which are indentation and flattening. These model have been evaluated contact area as elastic region, elasto-plastic region or plastic region. Elastic contact region evaluate the same as Hertzian contact theory. Ball bearings has long lifetime to run elastic region and away from resonance condition. Friction has been caused the systems temperature to rise while the shaft-bearing system run. This condition has been caused to drop elastic modulus and stiffness of polymer bearing. Elastic modulus has been affect the bearings force capacity and stiffness. Stiffness affect the natural frequency of systems. For researching temperature effect on elastic modulus and vibration characteristic of ball bearings mathematical model has been created. Radial deep groove ball bearings geometric and material properties have been used in mathematical model. Simulations have been done via MATLAB software program. As a result, elastic modulus and natural frequency of systems' decreases with temperature rise. Although force capacity related with elastic modulus, force capacity increase with temperature rise because of critic deformation.

18-25

Authors: Muhsin Gökhan GÜNAY1

A shear-deformable beam theory is proposed to model the torsional behavior of laminated beams composed of variable stiffness layers. The displacement field is derived by expanding mid-surface displacements in Taylor series in width coordinate and by retaining first-order terms. Stiffness of the beam is made variable by using curvilinear fibers in layers. Variable stiffness layers are categorized into three types as symmetric, asymmetric and anti-symmetric based on their fiber paths. A displacement-based finite element method is used to solve the analytical model and to predict rotations of the beam under torsional load. Beams constructed with symmetric, antisymmetric and asymmetric variable stiffness layers are investigated for several lay-ups by both including and neglecting axial displacement terms. Acquired results are compared with the results of a finite element analysis software. It is observed that the developed model is working properly for beams with variable stiffness layers and including axial displacement terms in calculations improved the model`s performance. Öz Bu çalışmada değişken rijitlikli katmanlarından oluşan lamine kirişlerin burulma davranışını modellemek için bir kiriş teorisi önerilmiştir. Yer değiştirme alanı, orta yüzey yer değiştirmelerinin enine yönde Taylor serisi ile açılması ve birinci derece terimlerin korunması ile elde edilmiştir. Kirişlerin rijitliği katmanlarda eğrisel elyaflar kullanılarak değişken hale getirilmiştir. Değişken rijitlikli tabakalar elyaf hatlarına göre simetrik, anti-simetrik ve asimetrik olarak üç tipe ayrılmıştır. Analitik modeli çözmek ve kirişlerin yük altında burulmasını tahmin etmek için yer değiştirme tabanlı bir sonlu eleman yöntemi kullanılmıştır. Simetrik, anti-simetrik ve asimetrik değişken rijitlikli katmanlar ile oluşturulan kirişler, çalışmada önemi vurgulanan eksenel yer değiştirme terimlerini dikkate alarak ve ihmal ederek çeşitli katman dizilimleri için incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar, sonlu elemanlar analiz yazılımının sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Geliştirilen modelin değişken rijitlikli katmanlara sahip kirişler için düzgün çalıştığı ve hesaplamalarda eksenel yer değiştirme terimlerinin modele dahil edilmesinin, modelin performansını artırdığı görülmüştür. Anahtar kelimeler: Değişken rijitlik, Eğrisel elyaf, Burulma, Lamine kiriş, Sonlu elemanlar yöntemi.

37-50

Authors: Hasan KÜÇÜK1 , Murat ÜNVERDİ2*

Öz Bu çalışmanın amacı, havanın hacimsel debisini ölçmek ve kontrol etmek için kullanılacak engelli akış ölçerlerin tasarımı, eklemeli imalatla (3B yazıcı) üretimi, sayısal ve deneysel performanslarının karşılaştırılmasıdır. Tasarım ve üretim kolaylıklarının yanında yaygın kullanımları nedeniyle, engelli akış ölçer olarak ASME uzun yarıçaplı düşük  oranlı akış lülesi ve keskin köşeli orifis seçilmiştir. Literatürde mevcut tasarım yöntemleri ile geometrik boyutları belirlenen ve 3-boyutlu tasarımları yapılan akış ölçerlerin sayısal performansları, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) ile kontrol edilmiştir. Ayrıca eklemeli imalat yöntemi ile üretilen akış ölçerlerin deneysel performansları, yapılan deneylerle incelenmiştir. Ölçülecek hacimsel debi (80-300 m3/h) göz önünde bulundurularak ve akış ölçerlerin girişindeki Reynolds sayısı 12,000-46,000 aralığında olacak şekilde, akış kanalının iç çapı (152 mm) belirlenmiştir. Basınç kayıplarını sınırlandırmak amacıyla, her iki akış ölçerlerin akış kesit çapının (d) kanal kesit çapına (D) oranı 0.45 seçilmiştir. Deneysel çalışmalarda; akış ölçerlerin yukarı akımında akışın daha kısa mesafede gelişmesi ve gerekli boru uzunluğunun kısaltılması amacıyla tasarlanan, boru demeti tipi akış düzleştiricinin etkenliği ve akış ölçerin aşağı akımındaki fanlar ile akış ölçerler arasındaki mesafenin ölçümlere etkisi de incelenmiştir. Sayısal sonuçların teorik tasarım hesaplarıyla; akış lülesinde ortalama %1.6 ve orifiste ortalama %7.8 fark ile uyumlu olduğu görülmüştür. Deneysel sonuçların da teorik sonuçlarla; akış lülesinde ortalama %8 ve orifiste ortalama %14.3 fark ile uyumlu olduğu elde edilmiştir. Sayısal ve deneysel sonuçlar arasındaki ortalama fark; akış lülesinde %7.3 ve orifiste %14.8’dir. Her iki akış ölçerin deneysel sonuçları kullanılarak, basınç düşümüne bağlı hacimsel debi denklemleri türetilmiştir. Anahtar kelimeler: Akış lülesi, Orifis, Akış düzleştirici, Debi ölçümü, Hesaplamalı akışkanlar dinamiği, Eklemeli imalat. Abstract The aim of this study was to design obstruction flow meters to measure and control the volumetric flow of air, to manufacture them with additive manufacturing (3D printer) and to compare numerical and experimental performance. An ASME long radius low  flow nozzle and sharp-edge orifice was the obstruction flow meter of choice due to ease of design and manufacture and common use. This study employed Computational Fluid Dynamics (CFD) to compare the numerical performance of 3D flow meters, whose geometric dimensions are determined using current design methods in the literature. Experiments were performed to calculate the performance of the obstruction flow meters produced using additive manufacturing. The inner diameter of the flow channel (152 mm) was based on the volume flow rate of 80 to 300 m3/h and the Reynolds number of 12,000 to 46,000 at the inlet of the flow meters. The ratio of the flow cross section diameter (d) of the flow meters to the channel cross section diameter (D) was 0.45 to limit pressure losses. The effectiveness of the tube bundle-type flow straightener and the effect of the distance between the flow meters and fans downstream of the flow meter on measurements were also investigated in the experiments to develop the flow at the upstream of the flow meters at a shorter distance and to shorten the tube length. The numerical results agreed with the theoretical design calculations with an average difference of 1.6% in the flow nozzle and an average difference of 7.8% in the orifice. The experimental results also agreed with the theoretical results with an average difference of 8% in the flow nozzle and an average difference of 14.3% in the orifice. The mean difference between the numerical and experimental results was 7.3% and 14.8% in the flow nozzle and orifice, respectively. Volume flow rate equations based on pressure drops were developed using the experimental results of both flow meters.

58-62

Authors: Alper İNCESU1 , Betül ERCAN1 , Engin ÇEVİK1 , Yasin AKGÜL1

Abstract Reference materials (RMs) are one of the basic materials used by the laboratories to prove the reliability of their test results. In this research, preliminary studies have been carried out to develop RM to use in tensile tests according to ISO 6892-1. For this purpose, bone shape flat specimens were prepared from EN 10130:2006 quality 1 mm thick sheet steel related to the given standard. Homogeneity tests and inter-laboratory comparison tests were performed for calculation of measurement uncertainty and value assignment of proposed RM. Results were compared with commercial certified reference materials (CRMs). It was found that relative uncertainty values of the proposed RM were coherent with commercial CRMs. Therefore, these produced RM can be used in quality control studies for laboratories, also by the production route proposed in this study, every laboratory can be produced RM related to their needs. Öz Referans malzemeler (RM'ler), laboratuvarların test sonuçlarının güvenilirliğini kanıtlamak için kullandıkları temel malzemelerden biridir. Bu araştırmada, ISO 6892-1'e göre çekme testlerinde kullanılmak üzere RM'nin geliştirilmesi için ön çalışmalar yapılmıştır. Bu amaçla, verilen standarda uygun EN 10130: 2006 kalite 1 mm kalınlığında çelik sacdan kemik şeklinde yassı numuneler hazırlanmıştır. Önerilen RM'nin ölçüm belirsizliği ve değer atamasının hesaplanması için homojenlik testleri ve laboratuvarlar arası karşılaştırma testleri yapılmıştır. Sonuçlar ticari sertifikalı referans malzemelerle (CRM'ler) karşılaştırıldı. Önerilen RM'nin göreceli belirsizlik değerlerinin ticari CRM'ler ile uyumlu olduğu bulundu. Bu nedenle üretilen bu RM'ler laboratuvarlar için kalite kontrol çalışmalarında kullanılabilir, ayrıca bu çalışmada önerilen üretim yolu ile her laboratuvar kendi ihtiyaçlarına göre RM üretebilir. Anahtar kelimeler: Referans malzeme, ISO 6892-1, Çekme testi, çelik.

72-80

Authors: Can GONENLI1* , Hasan OZTURK2 , Oguzhan DAS3

Abstract In this study, the free vibration analysis of cantilever isotropic thin plate, which is a large deflected, is investigated. The large deflection is obtained by applying an external distributed vertical load on the cantilever plate then fixing from the other end as the deflection is large. The non - linear deflection curve of the largely deflected flexible plate is obtained from the large deflection equation of the beams. The curved thin plate is modeled by using the finite element method considering a four-node quadrilateral flat shell element. The effects of the load parameter on the natural frequency parameters and mode shapes are investigated. The results are given in tables and graphics. In addition, the natural frequency parameters obtained from the present model are compared with those of ANSYS software to verify the reliability and validity of the present model. The load parameter that forms the curved thin plate changes mode shapes of the plate structure. Öz Bu çalışmada, büyük çökmeli izotropik ince plakanın serbest titreşim analizi incelenmiştir. Büyük çökme, tek tarafı sabitlenmiş plakaya harici bir dağıtılmış dikey yük uygulanarak ve ardından diğer uçtan sabitlenerek elde edilir. Bükülmüş esnek levhanın doğrusal olmayan çökme eğrisi, kirişlerin büyük çökme denkleminden elde edilir. Eğri ince levha, dört düğümlü dörtgen yassı kabuk eleman dikkate alınarak sonlu elemanlar yöntemi kullanılarak modellenmiştir. Yük parametresinin doğal frekans parametreleri ve mod şekilleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sonuçlar, tablolar ve grafikler halinde verilmiştir. Ek olarak, mevcut modelden elde edilen doğal frekans parametreleri, mevcut modelin güvenilirliğini ve geçerliliğini doğrulamak için ANSYS yazılımı ile karşılaştırılır. Eğri ince levhayı oluşturan yük parametresi, levha yapısının mod şekillerini değiştirir. Anahtar kelimeler: Büyük çökme, Eğri ince plaka, Titreşim, Öngerilme, Sonlu elemanlar analizi.

91-103

Authors: Ali ŞANLI1 , Metin GÜMÜŞ2

Öz Yanma gazları ve yanma odası duvarları arasında meydana gelen ısı geçişi, emisyonları ve motor performansını etkilediğinden dolayı önemli bir konudur. Diğer taraftan, silindir içi ısı geçişine etki eden birçok motor çalışma parametresi bulunmaktadır. Bunlar arasında motor momenti ve sıkıştırma oranı motor ısı transferinde oldukça etkilidir. Bu sebeple, bu çalışmada sıkıştırma ateşlemeli bir motorda yanma gazları ve yanma odası duvarları arasında meydana gelen ısı transferine motor momenti ve sıkıştırma oranının etkileri incelenmiştir. Yanma odasında genel ısı taşınım katsayısı hesaplanması için literatürde sıklıkla kullanılan Hohenberg, Woschni, Nusselt, Eichelberg ve Sitkei-Ramanaiah bağıntıları kullanılmıştır. Ayrıca, çalışmada çeşitli ısı transferi karakteristikleri (ısı akısı, yanma odası elemanlarında ısı kaybı, birim krank açısında ısı geçişi değişimi) değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmada, sıkıştırma oranı ve motor momentinin, ısı taşınım katsayısını ve ısı akısını önemli oranda etkilediği görülmektedir. Sitkei-Ramanaiah bağıntısıyla hesaplanan ısı geçişi karakteristikleri en yüksek değerleri verirken Eichelberg bağıntısı en düşük değerleri vermiştir. Yanma odasında en fazla ısı kaybı pistonda oluşmuştur. Anahtar kelimeler: Yanma odasında ısı geçişi, Motor momenti, Sıkıştırma oranı, Isı taşınım katsayıları. Abstract The heat transfer between gases and combustion chamber walls is an important issue because of affecting the emissions and engine performance. On the other hand, there are a number of engine operation parameters impacting on the in-cylinder heat transfer. Of these parameters, compression ratio and engine torque are of significant influence on the engine heat transfer. For this reason, in this study the effects of compression ratio and engine torque on the heat transfer between gases and combustion chamber walls in a compression ignition engine were studied. The most used correlations such as Hohenberg, Woschni, Nusselt, Eichelberg, and Sitkei-Ramanaiah were used to calculate the overall convective heat transfer coefficient in the combustion chamber. Moreover, various heat transfer characteristics (heat flux, heat loss in combustion chamber parts, heat transfer rate) were evaluated in this study. In the performed study, it was shown that compression ratio and engine torque affected significantly the heat transfer coefficient and heat flux. While heat transfer characteristics calculated by Sitkei-Ramanaiah correlation had the highest value, Eichelberg correlation had the lowest values. The most transferred heat among the combustion chamber parts occurred in the piston.

117-127

Authors: Murat OTURAKÇI1 , Rabia Sultan YILDIRIM1

Abstract Supply chain risk management activities attempt to eliminate or minimize the effects of risks that businesses face or may encounter within the scope of supply chain activities. The main aim of this study is to define, decide, and prioritize the supply chain risk factors. In the content of the study, first, supply chain risks from the literature were gathered and then the obtained risks were grouped and combined and a summary risk table to be considered in the study was created. Second, a questionnaire was created to evaluate the risks in the created risk table, and evaluations were received from 391 users. According to the collected results, the main risks were evaluated statistically with the help of the Structural Equation Model (SEM), and then sub-risks were prioritized by the Fuzzy Analytical Hierarchy Process (Fuzzy AHP) method according to the model results. With the help of obtained results, action plan suggestions were developed for individuals and/or businesses in the supply chain over prioritized risks. Pareto Analysis was used to determine which of the sub-risks hosted by the main risks and the sub-risks will be included in the action plan. According to the results of the study, supply and demand risks are obtained as the most important main risks; procurement cost; frequency of material design changes, inaccurate demand forecasts, risks arising from supplier, risks arising from the costumer, transit time variability risks are identified as the most important sub-risks in the action plan. Öz Tedarik zinciri risk yönetimi faaliyetleri, işletmelerin tedarik zinciri faaliyetleri kapsamında karşılaştıkları veya karşılaşabilecekleri riskleri ortadan kaldırmaya veya en aza indirmeye çalışır. Bu çalışmanın temel amacı tedarik zinciri risk faktörlerini tanımlamak ve önceliklendirmektir. Çalışmanın içeriğinde ilk olarak literatürden tedarik zinciri riskleri elde edilmiş, daha sonra elde edilen riskler gruplandırılmış ve birleştirilmiş ve çalışmada dikkate alınacak bir özet risk tablosu oluşturulmuştur. İkinci olarak, oluşturulan risk tablosundaki riskleri değerlendirmek için bir anket oluşturulmuş ve 391 kullanıcıdan değerlendirmeler alınmıştır. Toplanan sonuçlara göre temel riskler, Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) yardımıyla istatistiksel olarak değerlendirilmiş ve model sonuçlarına göre Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (Bulanık AHP) yöntemi ile alt riskler önceliklendirilmiştir. Elde edilen sonuçların yardımıyla, tedarik zincirindeki bireyler ve/veya işletmeler için öncelikli riskler konusunda eylem planı önerileri geliştirilmiştir. Eylem planına dahil edilecek ana riskler ve alt risklerden hangilerinin barındırdığını belirlemek için Pareto Analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, en önemli ana risk olarak arz ve talep riskleri olarak belirlenirken; satın alma maliyeti; materyal dizayn değişiklikleri; düzensiz talep tahminleri; tedarikçi kaynaklı riskler; transit zaman değişkenliği; müşteriden kaynaklı riskler; kısıtlı teslimat zamanları ve ürün yaşam döngüsü riskleri eylem planında en önemli alt riskler olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Tedarik zinciri riskleri, Yapısal eşitlik modeli, Bulanık analitik hiyerarşi prosesi, Pareto analizi.

139-147

Authors: Aslan Deniz KARAOGLAN1

Abstract Job-shop scheduling is a difficult issue for 'labor-intensive project type manufacturing'. Because in this type of production, the actual processing times are not exactly known until the production is finished and these processing times vary depending on the order’s technical specifications. It is an appropriate method to use probability distributions to forecast the processing times. This paper provides an industrial application for the scheduling of a labor-intensive project type working welding job-shop under variable workstation constraints. This constraint is consequence of a special production type that is depending on the length of the products. The aim is minimizing the makespan of a group of waiting orders. Genetic algorithm (GA) is used for this purpose to establish the entry sequence of the job-shop's waiting orders and dispatching them to the 6 identical welding stations. The dynamic conditions of the job-shop are simulated by the Arena simulation program. Stochastic processing times are used as the input data of the algorithm. Using stochastic processing times under variable workstation constraint for welding job-shop scheduling is not investigated previously. According to the experimental results, GA and Arena simulation together effectively reduces the makespan in this type of problem under variable workstation constraint. The GA aided Arena schedule outperforms the schedules proposed without using GA for this problem. Simulation results indicate that the total manufacturing time of pending orders is nearly 9.25% reduced when compared with the schedules proposed without using GA. Öz İş atölyesi planlaması, 'emek yoğun proje tipi üretim' için zor bir konudur. Çünkü bu tür bir üretimde, gerçek işlem süreleri üretim bitene kadar tam olarak bilinmez ve bu işlem süreleri siparişin teknik özelliklerine göre değişir. İşlem sürelerini tahmin etmek için olasılık dağılımlarını kullanmak uygun bir yöntemdir. Bu makale, emek-yoğun proje tipi çalışan kaynak atölyesinin değişken iş istasyonu kısıtlamaları altında planlanması için endüstriyel bir uygulama sunmaktadır. Bu kısıt, ürünlerin boyuna bağlı olarak ortaya çıkan özel bir üretim şeklinin sonucudur. Amaç, bir grup bekleyen iş emrinin tamamlanma süresini en aza indirmektir. Genetik algoritma (GA) bu amaçla, atölyeye girmeyi bekleyen iş emirlerinin atölyeye giriş sırasını oluşturmak ve bunları 6 özdeş kaynak istasyonuna göndermek için kullanılır. Atölyenin dinamik koşulları, Arena simülasyon programı ile simüle edilir. Algoritmanın girdi verileri olarak stokastik işlem süreleri kullanılır. Kaynak iş istasyonu çizelgeleme için değişken iş istasyonu kısıtlaması altında stokastik işleme sürelerinin kullanılması daha önce araştırılmamıştır. Deneysel sonuçlara göre, GA ve Arena simülasyonu birlikte, değişken iş istasyonu kısıtlaması altında bu tür problemlerde bir grup işin toplam tamamlanma zamanını etkili bir şekilde azaltmaktadır. GA destekli Arena çizelgesi, bu sorun için GA kullanmadan önerilen çizelgeden daha iyi performans gösterir. Simülasyon sonuçları, bekleyen siparişlerin toplam üretim süresinin, GA kullanılmadan önerilen çizelgelerle karşılaştırıldığında yaklaşık % 9,25 oranında azaldığını göstermektedir. Anahtar kelimeler: Arena simülasyonu, Genetik algoritma, Emek-yoğun proje tipi üretim, Tamamlanma zamanı minimizasyonu, Değişken iş istasyonu kısıtı, Kaynak atölyesi çizelgeleme problemi.

160-172

Authors: Gaye PEKER1* , Deniz TÜRSEL ELİİYİ2

Abstract This paper aims to provide a comprehensive literature mapping for shuttle bus routing in different functional application areas. For this purpose, articles which were published in the last 20 years were systematically reviewed. Selected papers related to the topic were classified by their publication year, type of publication, solution approach, application area, usage of mathematical model and objective function. The existing articles were reviewed based on their functional application areas of employee/personnel, patient/hospital, students, elderly/disabled, and airport shuttles. The results of our analysis indicate that there has been an increasing movement in the usage of shuttle bus routing models through the recent years. This study therefore identifies this increasing attention to the topic as well as recent trends, and highlights research opportunities and literature gaps for future research. Öz Bu makale servis otobüsü rotalama modellerinin farklı uygulama alanlarında yapılmış olan çalışmalara ilişkin kapsamlı bir literatür haritalaması sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla son 20 yılda yayımlanan makaleler sistematik olarak gözden geçirilmiştir. Konu ile ilgili seçilen makaleler, yayın türü, yayın yılı, çözüm yöntemi, uygulama alanı, matematiksel model kullanımı ve amaç fonksiyonlarına göre sınıflandırılmıştır. Literatürde yer alan çalışmalar çalışan/personel, hasta/hastane, öğrenci, yaşlı/engelli ve havaalanı servisleri şeklinde ayrılmış olan fonksiyonel uygulama alanlarında ayrıntılı olarak incelenmiştir. İnceleme sonuçlarımız son yıllarda servis otobüsü rotalama konusunda yayımlanan modellerin kullanımlarında artış eğilimi olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla bu çalışma son yıllarda konuya dair artan ilgiyi ve yeni araştırma alanlarını işaret ederek, gelecekte yapılacak çalışmalar için araştırma fırsatlarını ve alandaki literatür boşluklarını vurgulamaktadır. Anahtar kelimeler: Sistematik literatür haritalama, Literatür incelemesi, Servis rotalama, Otobüs rotalama, Araç rotalama problemi.

183-193

Authors: Mahmut TUTAM1

Öz Son yıllarda, e-ticaretin gelişmesi ile her gün binlerce ürün sipariş verilmekte ve sipariş sayısındaki bu ciddi artışa rağmen müşteriler verdikleri siparişlerin aynı-gün veya ertesi-gün teslim edilmelerini beklemektedirler. Müşteri memnuniyetini etkileyen en önemli unsurlardan biri haline gelen teslimat süresindeki bu beklenti verdikleri siparişlerin müşterilere zamanında ulaştırılmaları için depolardaki operasyonların etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Depolarda en fazla zaman birim yüklerin raflara yerleştirilmesi ve raflardan toplanması için harcanmaktadır (depolama ve boşaltma). Depolama ve boşaltma için kat edilen seyahat mesafeleri deponun tasarımına, orta-çapraz koridor konumuna ve operasyon türüne bağlı olarak değişmektedir. Bu çalışmada, tek-komut, çift-komut ve çapraz-sevkiyat operasyonlarının beklenen seyahat mesafeleri için ayrık depo uzayında matematiksel formülasyonlar geliştirilmiştir. Geliştirilen kesikli formüller kullanılarak karma-komut operasyonlar için bir tamsayılı doğrusal olmayan programlama modeli oluşturulmuş ve oluşturulan optimizasyon modeli iki farklı senaryo için çözülmüştür. Sonuç olarak, depo tasarımının, orta çapraz koridor konumunun ve operasyon türünün beklenen seyahat mesafesi üzerindeki etkisi değerlendirilerek, iki bitişik duvar boyunca birden fazla kapıya sahip bir birim-yük depo tasarımında optimum orta-çapraz koridor konumu ve depo tasarımı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Çoklu-kapılı birim-yük depo, Orta-çapraz koridor, Tek-komut operasyon, Çift-komut operasyon ve Çapraz-sevkiyat operasyonu. Abstract In recent years, thousands of products are ordered by online every day with the development of e-commerce and customers expect their orders to be delivered on the same day or the following day despite the significant increase in the number orders. This expectation in delivery times, becoming one of the most important factors that affect customer satisfaction, reveals the requirement of effective and efficient operations in warehouses to deliver orders to customers on time. In warehouses, the most time is spent in storing/retrieving products on/from shelves (storage and retrieval). The expected distances traveled for storing and retrieving vary depending on the warehouse design, the mid-cross-aisle location and operation type. In this study, mathematical formulations of expected distances for single-command, dual-command and cross-docking operations are developed in a discrete storage space. A nonlinear-integer programming model is developed for mixed-command operations by using discrete formulations developed and the optimization model is solved for two different scenarios. As a result, considering the effect on expected travel distance of the warehouse design, the mid-cross-aisle location and the operation type, the optimal location of the mid-cross aisle and warehouse design are determined in a unit-load warehouse having multiple dock doors along two adjacent walls.

781-787

Authors: Gülbin FİDAN1* , Yasemin KORKMAZ2 , Hatice Kübra KAYNAK3

Öz Uzun yıllardan bu yana günlük hayatta rahatlığı sebebiyle yaygın biçimde kullanılan bi-streç denim kıyafetler günümüzde resmi ortamlarda dahi kullanılmaya başlanmıştır. Kullanımda hareket konforu sunan bu tür ürünler için tüketici kullandığı ürünün estetik görünüm açısından da belirli bir kalite seviyesinde olmasını ister. Buruşma sonucu giysinin istenmeyen bir görüntüye sahip olması kullanıcıyı rahatsız eden bir durumdur. Bu çalışmada farklı elastan çekimi, atkı sıklığı ve doku tiplerinde üretilen bi-streç denim kumaşların buruşma özellikleri incelenmiştir. Atkı ipliği numuneleri, Ne 20/1 penye olarak, %100 pamuk hammaddesiyle ve 78 dtex doğrusal yoğunluğa sahip elastan öz ile 4 farklı elastan çekim oranında (3.07, 3.33, 3.63, 3.99) üretilmiştir. Çözgü ipliği olarak, Ne 16/1 dual-core (55 dtex PBT-44 dtex lycra ) iplik kullanılmıştır. Denim kumaş numuneleri, 3 farklı atkı sıklığında (21 tel/cm, 25 tel/cm ve 29 tel/cm), 3/1 ve 2/2 dimi desenlerinde dokunmuştur. Böylelikle 4 farklı elastan çekim oranında üretilen atkı iplikleri, 3 farklı atkı sıklığında ve 2 farklı desende, çözgü iplikleri sabit tutularak dokunmuş ve üretilen 24 adet denim kumaş numunesinin buruşma özellikleri araştırılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, kumaşların buruşma dayanımı özelliklerinde önemli bir farklılık görülmemiştir. Ancak, buruşma geri dönüşüm açısı test sonuçlarına uygulanan istatistiksel analiz sonucunda, atkı sıklığı ve doku tipinin buruşma geri dönüşüm açısı üzerine etkili olduğu, ancak elastan çekimindeki farklılığın etkisinin olmadığı görülmüştür. Anahtar kelimeler: Denim kumaş, Bi-Streç, Elastan çekim oranı, Buruşma dayanımı. Abstract Denim clothing, which has been widely used for many years because of its comfort in daily life, has started to be used even as official wear. Consumers desire an optimum quality level regarding the aesthetic appearance from this type of high movement comfort clothing. Having wrinkles causing an undesired appearance is a disturbing situation for consumer. In this study, wrinkling properties of bi-stretch denim fabrics produced with different elastane draft, weft density and weave types were investigated. Weft yarn samples were produced from 100% cotton raw material as Ne 20/1 combed yarn with 78 dtex elastane core and with 4 different elastane draft ratios (3.07, 3.33, 3.63 and 3.99). Ne 16/1 dual-core (55 dtex PBT-44 dtex lycra ) yarn was used as warp. Denim fabric samples were produced with 3 different weft densities (21 weft/cm, 25 weft/cm and 29 weft/cm) and 2 different weave types (3/1 ve 2/2 twill weave). In doing so, wrinkling properties of the total of 24 denim fabric samples which were produced with 4 different elastane draft ratio, 3 different weft sett levels keeping the warp yarn constant and with two different pattern types were investigated. According to the results, no significant difference was seen on wrinkle recovery of the fabrics. But, as a result of the statistical analysis applied to the wrinkle recovery angle test results, it was observed that the weft density and the weave type have a statistically significant effect on the wrinkle recovery angle, whereas there is no statistically significant effect of elastane draft ratio on wrinkle recovery angle.

794-799

Authors: Aylin YILDIZ1 , Cumali DEMİR2 , Derman Vatansever BAYRAMOL3* , Ahmet Özgür AĞIRGAN4

Öz Manyetit (Fe3O4), Hümik Asit (HA) ve Gümüş (Ag) önemli özelliklere sahip malzemelerdir. Bu malzemelerin özelliklerini taşıyacak tek bir malzeme sentezlenmesi ve kullanılması bazı uygulama alanları için önemli ölçüde avantaj sağlayabilecektir. Bu çalışmada, sentezlenen Fe3O4@HA@Ag, %5, %7.5 ve %10 ağırlık oranlarında polivinilpirolidon (PVP) içerisine katkılandırılarak elektrospinning yöntemi ile nanolif üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen nanolifli yapıların yapısal özellikleri X-ışını Kırınımı (XRD) ile morfolojik özellikleri Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) ile spektroskopik ve termal karakterizasyonları da Fourier dönüşümü kızılötesi (FTIR) ve Termogravimetrik Analiz (TGA) ile incelenmiştir. Nanoliflere ait analiz sonuçları değerlendirildiğinde, Fe3O4@HA@Ag katkılı PVP nanoliflerin başarılı bir şekilde üretildiği tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Fe3O4, Hümik asit, Gümüş, Polivinilpirolidon, Elektroçekim, Nanolif. Abstract Magnetite (Fe3O4), Humic Acid (HA) and Silver (Ag) are materials with important properties. Synthesizing a single material which will have all the properties of these materials can provide significant advantages for some application areas. In this study, synthesized Fe3O4@HA@Ag was doped into poly(vinyl pyrrolidone) (PVP), in weight ratios of 5%, 7.5% and 10%, and nanofiber production was carried out by electrospinning method. Structural properties of nanofiber structures were investigated by X-ray Diffraction (XRD), morphological properties by Scanning Electron Microscope (SEM), spectroscopic and thermal characterizations by Fourier transform infrared (FTIR) and Thermogravimetric Analysis (TGA). When the analysis results of nanofibers were evaluated, it was determined that Fe3O4@HA@Ag doped PVP nanofibers were successfully produced.

807-812

Authors: Ayşe DEMİREKİN1 , Hülya GÜL2

Öz Bu çalışma ile son yıllarda popüleritesi hızla artan ürünlerden olan enzime dirençli nişastanın (EDN) otoklavlama-retrogradasyon (OR) yöntemi ile eldesi ve ekmek hamurunun reolojik özellikleri ile ekmeğin bazı kimyasal özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Başlangıçta bileşiminde EDN bulunmayan saf pirinç nişastasına OR yöntemi uygulandığında içeriğinde %0.57 oranında EDN oluşmuştur. OR uygulanmış EDN (ORN)’nin nem, kül ve toplam nişasta içeriği sırasıyla %8.74, %0.50, %70.82 olarak bulunmuştur. Elde edilen ORN, ekmeklik buğday unu ile yer değiştirme prensibine göre %0, %2, %4 ve %6 oranlarında buğday ununa ilave edilmiştir. Amilograf, Kieffer hamur ve gluten uzayabilirlik testi ve Chen-Hoseney hamur yapışkanlık testleri (CHT) ile farklı oranlarda ORN eklenerek oluşturulan ekmek hamurunun reolojik özellikleri ölçülmüştür. Jelatinizasyonun maksimum noktasındaki vizkosite %6 ilave oranında en düşük değeri (782 B.U.) alırken %2 ilave oranında maksimum kuvvet (Rmax) en yüksek değeri (65.96 g) almıştır. Uzayabilirlik yeteneği %2 ilave oranında kontrol örneğine benzer değerde iken %4 ve %6 oranlarında artmıştır. Yapışkanlık, adezyon kuvveti ve hamur gücü parametreleri üzerine %2 oranında eklenen dirençli nişastanın etkisi olmazken eklenme oranı %4 ve %6’ya çıkarıldığında değerler yükselmiştir. %0, %2, %4 ve %6 oranlarında ORN eklenerek üretilen ekmeklerin dirençli nişasta miktarı ilave oranıyla orantılı olarak artmıştır. Sonuç olarak OR yöntemi ile pirinç nişastasından EDN elde edilebileceği ve %2 oranında ekmek hamuruna eklenen bu ORN’nin reolojik özellikler bakımından kontrol örneğe yakın değerler içerdiği, ancak ekmekte önemli düzeyde diyet lif artışı sağlanabilmesi için ORN’nin en az %6 oranında ilave edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen EDN fırıncılık ürünlerinin fonksiyonel özelliklerini geliştirmede değerli bir bileşen olarak kullanılabilir. Anahtar kelimeler: Pirinç nişastası, Dirençli nişasta, Otoklavlama-Retrogradasyon, Ekmek hamuru. Abstract This study was aimed to investigate the effects of enzyme resistant starch (ERS)which is rapidly growing product in recent years obtained by autoclaving-retrogradation (AR) method, on the rheological properties of bread dough and some chemical properties of bread. In pure rice starch (PRS), while there was not ERS found at the beginning, 0.57% ERS was occurred after AR application. moisture, ash and total starch content of AR applied ERS (A-ERS) were found as 8.74%, 0.50%, 70.82% respectively. A-ERS was added in to wheat flour at 0%, 2%, 4% and 6% levels replacement with wheat flour. Effects of A-ERS on dough rheological properties was evaluated by using amylograph, Kieffer dough and gluten extensibility rig (KER) and Chen-Hoseney Dough Stickiness Rig tests (CHT). The lowest amylograph peak viscosity (782 B.U.) was observed when A-ERS was added at 6% concentration and the maximum force (Rmax) measured with KER was shown the highest value as 65.96 g by the addition of 2% A-ERS. The extensibility increased with the addition of 4% and 6% A-ERS while at 2% addition level it was given the similar values with control sample. CHT tests showed that inclusion of 2% A-ERS did’nt cause any significant change on the stickiness, work of adhesion and dough strength but significant increase on these parameters were observed as the level of A-ERS increased from 2 to 4 and 6% respectively. The amount of resistant starch present in the chemical composition of the bread increased proportionally with the addition rate of A-ERS. As a result; RS was occurred with AR application, substitution at 2% of A-ERS gave rheological values at least as good as the control sample. However, in order to achieve significant dietary fiber increase in bread, it was concluded that A-ERS should be added at least 6% level. Thus it can be suggested that A-ERS can be used as a valuable ingredient to enhance the functional properties of bakery products.

820-825

Authors: Aybike KAMİLOĞLU1 , Tuğba ELBİR2 , Kübra ÇİNAR TOPÇU3

Abstract The goal of the present study was to investigate the effect of tarragon and ripening period on certain quality parameters and the volatile profile of sucuk (Turkish dry fermented sausage). Tarragon was used in sucuk samples at three distinct levels (0.25%, 0.50% and 0.75%), and tarragon-free samples were used as control. Analyses were performed on the 0., 3., 5., 7., 9. and 13. days of ripening time. Although the presence of tarragon did not affect L* and b* values, the pH, a* (P<0.01), aw (P<0.05), and TBARS values of the sucuk samples were statistically affected. Tarragon demonstrated antioxidant activity in sucuk in accordance with 90 % ± 0.3 DPPH scavenging activity. When the volatile profile was evaluated, the key component affected by the addition of tarragon was determined as Anisole, p-allyl-. As a result, while an antioxidative effect was detected during ripening in the presence of tarragon in sausage, undesirable changes were not observed on some quality characteristics such as pH and aw. Öz Bu çalışmada tarhun ve olgunlaştırma süresinin sucuğun bazı kalite parametreleri ve uçucu profili üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Sucuk örneklerinde 3 farklı seviyede (%0.25, %0.50 ve %0.75) tarhun ve kontrol olarak tarhun içermeyen örnek kullanılmıştır. Analizler olgunlaşma süresinin 0., 3., 5., 7., 9. ve 13. günlerinde yapılmıştır. Tarhun varlığı, L*, b* değerlerini etkilemezken sucuk örneklerinin pH, a* (P<0.01), aw (P<0.05) ve TBARS değerlerini istatistiksel olarak etkilemiştir. Tarhun, göstermiş olduğu %90±0.3 DPPH süpürme aktivitesi ile uyumlu olarak sucukta antioksidan aktivite göstermiştir. Uçucu profili değerlendirildiğinde, tarhun ilavesinin etki ettiği major bileşenin Anisole, p-allyl- olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak kullanılan konsantrasyonlardaki tarhun varlığında, sucukta olgunlaştırma sırasında antioksidatif etki tespit edilirken, pH ve aw gibi bazı kalite özellikleri üzerinde arzu edilmeyen değişimler gözlenmemiştir. Anahtar kelimeler: Tarhun, TBARS, Uçucu bileşen, Sucuk, Fermantasyon

835-841

Authors: Oğuz GÜRSOY1 , Rabia FAKI2 , Kübra KOCATÜRK3 , Gamze ESGİN4 ,Yusuf YILMAZ5

Abstract In this study, approximate compositions, fatty acid (FA) composition and conjugated linoleic acid (CLA) content of commercial cheeses (n=13) produced predominantly with goat milk in Turkey were determined. FA compositions of cheeses were similar. Major short and medium chain FAs in cheese samples included butyric, caproic and caprylic acids, respectively, according to their relative presence rates. Palmitic, oleic, myristic, stearic, lauric, linoleic and palmitoleic acids were found as the major long chain FAs in all cheese samples while palmitic, myristic and stearic acids were the major saturated FAs in a decreasing order. Palmitic acid was the major FA in cheeses while oleic acid was the dominant unsaturated FA. The ratio of lauric to capric acid was lower than 0.78 in all cheese samples. The range for the total CLA contents of cheese samples was from 1.79 to 4.83 mg/g fat. The highest CLA content was determined in a white cheese sample produced by a mixture of goat (70%) and cow (30%) milk while the lowest value was detected in an Ezine cheese sample produced by a mixture of goat (50%), sheep (45%) and cow (5%) milk. Especially, two white cheeses with a high CLA content could significantly contribute to the daily CLA intake of consumers. Results indicated that commercial cheese samples produced in Turkey had a high variability in their CLA contents. Öz Bu çalışmada, ülkemizde ağırlıklı olarak keçi sütü ile üretilen peynirlerin (n=13) genel kompozisyonu, yağ asidi bileşimi ile konjuge linoleik asit (KLA) içeriği belirlenmiştir. Sonuçlar, tüm peynirlerin yağ asidi bileşimlerinin benzer olduğunu göstermiştir. Farklı peynir örneklerindeki kısa ve orta zincirli yağ asitleri nispi bulunma oranlarına göre bütirik, kaproik ve kaprilik asit olarak sıralanmıştır. Tüm peynir örneklerinde oransal olarak en fazla bulunan uzun zincirli yağ asitleri sırasıyla palmitik, oleik, miristik, stearik, laurik, linoleik ve palmitoleik asit olmuştur. Peynirlerde en fazla bulunan doymuş yağ asitleri olarak palmitik, miristik ve stearik asit belirlenmiştir. Peynirlerde, en fazla bulunan yağ asidi ve doymamış yağ asidinin sırasıyla palmitik asit ve oleik asit olduğu tespit edilmiştir. Tüm peynir örneklerinde laurik asidin kaprik aside oranı 0.78'den düşük bulunmuştur. Peynir örneklerinde toplam KLA içeriğinin 1.79 ile 4.83 mg/g yağ arasında değiştiği tespit edilmiştir. En yüksek KLA içeriği %70 keçi sütü ve %30 inek sütü karışımından üretilen beyaz peynirde, en düşük KLA içeriği ise %50 keçi, %45 koyun ve %5 inek sütü karışımından üretilen Ezine peynirinde belirlenmiştir. Özellikle, iki beyaz peynir örneği, tüketicilerin günlük KLA alımına önemli katkı yapma potansiyeline sahiptir. Çalışma sonuçları, Türkiye’de üretilen ticari peynirlerin KLA içeriklerinde büyük bir değişkenlik olduğunu göstermiştir. Anahtar kelimeler: Keçi sütü, Peynir, Konjuge linoleik asit, Sağlık, Yağ asidi bileşimi.

851-855

Authors: Ömer IŞILDAK1 , Oğuz ÖZBEK2 , Meliha Burcu GÜRDERE3 , Alper ÇETİN4

Abstract In this study, a novel all-solid-state contact poly(vinylchloride) (PVC) membrane potassium selective sensor with a pyrazole derivative molecule as an ionophore has been developed. The potassium selective sensor has a composition of PVC, ionophore, anion excluder (potassium tetrakis (p-chlorophenyl)borat (KTpClPB)) and plasticizer (bis(2-ethylhexyl)adipate (DEHA)) in the ratio of 32.0:4.0:1.0:63.0 (mg). The potassium selective sensor works in a linear concentration range of 1.0×10-5 to 1.0×10-1 M with a low detection limit of 6.02 × 10−6 M The developed potassium selective sensor works in pH range of 6.0-10.0 and has good repeatability, selectivity and a short response time of 10 seconds. Finally, the developed potassium selective sensor was successfully used in the determination of potassium in tap water and a drug sample. Öz Bu çalışmada, pirazol türevi bir molekülünün iyonofor olarak kullanıldığı yeni tümüyle katı hal kontak poli(vinilklorür) (PVC) membran potasyum sensörü geliştirildi. Potasyum seçici sensör PVC, iyonofor, potasyum tetrakis (p-klorofenil)borat (KTpClPB)) ve plastikleştirici (bis (2-etilheksil)adipat (DEHA))’ın 32.0:4.0:1.0:63.0 (mg)’lık bileşimine sahiptir. Geliştirilen potasyum seçici sensör, 6.02×10-6 M’lık düşük algılama limiti ile 1.0×10-5-1.0×10-1 M konsantrasyon aralığında doğrusal olarak çalışmaktadır. Geliştirilen potasyum seçici sensör pH 6.0-10.0 aralığında çalışmaktadır, iyi tekrarlanabilirlik, iyi seçicilik ve 10 saniyelik kısa cevap zamanına sahiptir. Son olarak, geliştirilen potasyum seçici sensör musluk suyu ve ilaç örneğinde potasyum tayininde başarıyla kullanılmıştır. Anahtar kelimeler: potasyum, PVC membran, Potansiyometri.

863-872

Authors: Emine ŞEN1 , Semanur ÖZDEMİR2 , Erdal UĞUZDOĞAN3

Öz Çalışmada; mandalina, nar ve bal kabağı kabukları gibi meyve kabuğu atıkları kullanılarak geleneksel asit ekstraksiyonu yöntemi ile pektin ekstrakte edilmiştir. Farklı meyve kabukları kullanılarak ve ekstraksiyon koşulları değiştirilerek elde edilen pektinler karakterize edilerek ticari pektin ile karşılaştırılmıştır. Ham madde olarak üç farklı meyve kabuğu, ekstraksiyon ortamı için iki farklı asit türü (sitrik asit ve hidroklorik asit) ve iki farklı ekstraksiyon sıcaklığı (80 °C ve 90 °C) gibi değişen parametrelerle pektin ekstraksiyonları gerçekleştirilmiştir. Değiştirilen bu parametrelerin elde edilen pektin verimine ve pektinin özelliklerine etkisi incelenmiştir. Ekstrakte edilen pektin örneklerinin; nem ve kül içeriği, FTIR analizleri, esterleşme derecesi, eşdeğer ağırlığı, metoksil içeriği ve anhidroüronik asit içeriği belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen pektin verimlerinin; mandalina kabuğu için %4.70-14.50, nar kabuğu için %4.40-9.25 ve bal kabağı kabuğu için ise %2.10-4.80 değerleri arasında değiştiği bulunmuştur. Pektin ekstraksiyonu için çalışmada kullanılan meyve kabukları arasında en yüksek pektin verimi bir turunçgil meyvesi olan mandalina kabuğundan %14.50 olarak elde edilmiştir. Yapılan analiz ve karakterizasyon sonuçları; çalışmada elde edilen pektinlerin çoğunlukla yüksek metoksilli pektinler olduğunu göstermektedir. Farklı meyve kabuklarından ekstrakte edilen pektinlerin verimleri, ekstrakte edilen pektinlerin özellikleri ve çevresel etkiler göz önüne alındığında ekstraksiyon ortamı olarak sitrik asitin kullanımının ve ekstraksiyon sıcaklığı olarak 90 °C sıcaklığın seçilmesinin daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: Pektin, Asit ekstraksiyonu, Mandalina kabuğu, Nar kabuğu, Bal kabağı kabuğu, Meyve kabuğu. Abstract In this study; pectin was extracted using traditional acid extraction method using fruit peel waste such as mandarin, pomegranate and pumpkin peels. The pectins obtained by using different fruit peels and changing the extraction conditions were characterized and compared with commercial pectin. Pectin extractions were carried out with varying parameters such as three different fruit peels as raw materials, two different acid types (citric acid and hydrochloric acid) for the extraction medium and two different extraction temperatures (80 °C and 90 °C). The effects of these parameters on the pectin yield and properties of pectin were investigated. Moisture and ash content, FTIR analysis, esterification degree, equivalent weight, methoxyl content and anhydrouronic acid content were determined for the characterisation of the extracted pectin samples. The pectin yields were found to be; 4.70-14.50% for mandarin peel, 4.40-9.25% for pomegranate peel and 2.10-4.80% for pumpkin peel. Among the fruit peels used in the study for pectin extraction, the highest pectin yield was obtained as 14.50% from the mandarin peel, which is a citrus fruit. The results of the analysis and characterization show that the samples are mainly composed of high methoxy pectins. Considering the yields of extracted pectins from different fruit peels, their properties and environmental effects, it was concluded that it is more appropriate to use citric acid as the extraction medium and to select the extraction temperature of 90 °C.