Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

229-236

Authors: Engin GÜRTEKİN, Nusret ŞEKERDAĞ

ÖZET: Atıksularda toksik ve kalıcı organiklerin bulunması durumunda biyolojik arıtımla yeterli verim elde edilememektedir. Bu tip atıksulardan toksisite ve organik yük giderimi için biyolojik arıtım öncesi ileri oksidasyon proseslerine dayanan kimyasal prosesler kullanılmaktadır.
leri oksidasyon prosesleri, hidroksil radikallerinin olusumuna dayanmaktadır.
leri oksidasyon proseslerinden biri olan Fenton proses, diger ileri oksidasyon prosesleriyle karsılastırıldıgında basit ve ekonomik olusu, kısa reaksiyon zamanı gerektirmesi gibi birçok avantaja sahiptir. Fenton proses, birçok farklı alanda uygulanmaktadır. Bu makalede, bir ileri oksidasyon prosesi olan Fenton proses incelenmistir. Anahtar Kelimeler: Atıksu, İleri oksidasyon prosesi, Fenton proses. ABSTRACT: Biological wastewater treatment is not effective treatment method if raw wastewater contains toxic and refractory organics. Advanced oxidation processes are applied before or after biological treatment for the detoxification and reclamation of this kind of wastewaters. The advanced oxidation processes are based on the formation of powerful hydroxyl radicals. Among advanced oxidation processes Fenton process is one of the most promising methods. Because application of Fenton process is simple and cost effective and also reaction occurs in a short time period. Fenton process is applied for many different proposes. In this study, Fenton process was evaluated as an advanced oxidation process in wastewater treatment. Key words: Wastewater, Advanced oxidation process, Fenton process.

247-252

Authors: Murat ÖZTÜRK, Nalan ÇİÇEK BEZİR, Nuri ÖZEK

ÖZET: Günes havuzları, günes enerjisini uzun süre boyunca toplayan ve depolayan sistemlerdir. Bu sistemlerin ülke genelinde daha yaygın bir sekilde kullanılmaları için, fiziksel özelliklerinin yanında günes enerjisinden sıcak su üretimi ve depolamasının ekonomik olup olmadıklarının da bilinmesi gerekir. Kullanım ömrü maliyet analizi özel proseslerin veya kıyaslaması yapılacak proseslerin çevresel etkilerini tanımlayan ve degerlendiren bir sistematik analitik metottur. Sistemin maliyetini belirlemek için; kaynak tüketimini, enerji kullanımını, malzeme ve enerji dengelerini, ham maddeleri kullanılabilir ürünlere çevirme operasyonlarında besikten mezara seklinde bir konu olarak ele alır. Bu çalısmada; 3,5x3,5 m2 alanlı ve 2 m derinliginde bir günes havuzunun yansıtıcı kapaklı ve kapaksız olması halinde havuzun kullanım ömrü maliyet analizi yapılmıs ve Göller Bölgesi sartlarında bu günes havuzundan alınabilecek enerji miktarı bulunmustur. Anahtar Kelimeler: Günes havuzu, Günes radyasyonu, Kullanım ömrü maliyet analizi. ABSTRACT: Solar ponds are the systems which collect solar energy and store it for long periods of time. For effective and efficient use of these systems in the country, concepts relating economy of solar ponds which generated hot water from the sun must be known besides their physical properties. Life cycle cost analysis is a systematic analytical method that helps identify and evaluate the environmental impacts of a specific process or competing processes. In order to quantify the costs, resource consumption, and energy use, material and energy balances are performed in a cradle-to-grave manner on the operations required to transform raw materials into useful products. In this study; life cycle cost analysis of reflecting covered and non covered solar ponds are calculated for a volume of 3.5x3.5x2 cubic meters and presented. Also the energies extractable for these solar ponds in Goller Region climatic conditions are given. Key words: Solar pond, Solar radiation, Life cycle cost analysis.

261-265

Authors: Selim BÖREKCİ, Selim ÖNCÜ

ÖZET: Elektronik balastlar manyetik balastlara kıyasla, daha yüksek etkinlik faktörüne, daha iyi ısık kalitesine, daha uzun lamba ömrüne ve daha küçük hacme sahiptir. Bu çalısmada, lamba gücü, balast empedansını ve rezonans frekansını degistiren manyetik kontrollü bobin tarafından yapılmaktadır ve bu yöntem kendinden tetiklemeli akim beslemeli push pull tipi elektronik balastlarda gerçeklestirilmistir. Burada sunulan güç kontrolü yönteminde, sıfır voltaj anahtarlaması gerçeklestirilmistir. Elde edilen sonuçları karsılastırmak için, sunulan yöntemin aynı zamanda simulasyonuda yapılmıstır. Deneysel ve simulayon sonuçları uyum göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Push pull evirici, Manyetik denetimli bobin, Elektronik balast, Isık denetimi. ABSTRACT: Electronic ballasts have several advantages over magnetic ballasts such as providing higher efficacy, better illumination quality, longer lamp life and smaller size. In this study, magnetically controlled inductor controls the florescent lamp power by changing the ballast impedance and resonant frequency and the proposed topology is implemented on self-oscillating push pull electronic ballast. In the proposed ballast power control technique, zero voltage switching (ZVS) is accomplished. The topology is also simulated in order to compare the results. Both simulation and experimental results have good agreement. Key words: Push pull inverter, Magnetically controlled coil, Electronic ballast, Dimming.

279-289

Authors: Hakan ASLAN

ÖZET: Tehlikeli madde tasımacılıgında olusacak herhangi bir kazanın gerek insan saglıgına gerekse de çevreye olacak olan etkilerine karsı olusan duyarlılıgın artmasıyla, bu çesit tasımacılıgın güvenligine yönelik kaygılar artmıstır. Bu makalede tehlikeli madde tasımacılıgı oyun teorisi çerçevesinde en az riski içerecek çözüm metoduyla modellenmistir. Tasımacı organizasyon sebekedeki linklerden maksimum olumsuz etkiyi olusturacak olanın üzerinde bir kazanın oldugu varsayımıyla beklenen maksimum maliyeti minimize etmeye çalısarak Nash dengesi çerçevesinde en güvenli tasıma güzergâhını belirlemektedir. Anahtar Kelimeler: Tehlikeli madde tasımacılıgı, Araç yönlendirme, Oyun teorisi. ABSTRACT: The safe movement of hazardous materials is receiving increased attention due to growing environmental awareness of the potential health affects of a release causing incident. A novel approach developed in this paper through a game theory interpretation provides a risk-averse solution to the hazardous materials transportation problem. The dispatcher minimizes the expected maximum disutility subject to worst possible set of link failure probabilities, assuming that one link in the network fails. The expected cost at the Nash equilibrium is a useful measure to evaluate the routing strategies for the safe movement of hazardous materials. Key words: Transportation of hazardous materials, Routing problem, Game theory.

301-308

Authors: Mustafa TEMİZ, Mehmet ÜNAL, Özgür Önder KARAKILINÇ

ÖZET: Bu çalısmada, birlikte ve ayrı ayrı granüle yüksek fırın cürufu (YFC) ve granüle bazaltik pomza (GBP) katkılı betonun durabilite özellikleri arastırılmıstır.
nce agrega yerine degisik oranlarda YFC ve GBP kullanılarak beton örnekler üretilmistir. Deniz suyunda bekletilen beton örneklerin kimyasal asınmaları, basınç ve mikroyapıları arastırılmıstır. Musluk suyunda bekletilen betonların mekanik asınma degerleri belirlenmistir. Test sonuçları, YFC ve GBP’nın basınç dayanımına ve kimyasal asınmaya olumlu katkı yapmıstır. Test sonuçları beton durabilitesinin, katkı tipi ve katkı miktarına baglı oldugunu göstermistir. YFC katkılı örneklerin asınma degerleri GBP katkılı örneklerin asınma degerlerinden daha az olmustur. Esit oranda GBP + YFC katkılı örneklerde asınma degerinin en düsük oldugu gözlenmistir. Arastırma, deniz yapılarında kullanılacak betonlarda, ince agrega olarak GBP ve YFC katkılarının kullanılmasının beton durabilitesini gelistirebilecegini göstermistir. Anahtar Kelimeler: Beton, Granule yüksek fırın cürufu, Granule bazaltik pomza, Deniz suyu. ABSTRACT: In this research, the durability properties of the concrete incorporating ground blast furnace slag (GBS) and ground basaltic pumice (GBP) each separately or both together were investigated. The fine aggregate of concrete were replaced by GBS and GBP. The abrasion of concrete, compressive strength and microstructure of concrete, which were immersed in sea, was determined. The mechanical abrasion of concretes, which were immersed in tap water, was also determined. The test results showed that the presence of GBS and GBP had a beneficial effect on the compressive strength and chemical abrasion value. The results indicate that the durability of concrete depending on the types and amount of additives. Furthermore, specimen which was made equal percentage of GBS and GBP was found to have higher seawater attack resistance than that of the control concrete. Results showed that concrete used in marinastrucrute, the use of GBS and GBP as fine aggregate could be enhanced concrete durability. Key words: Concrete, Granule blast furnace slag, Ground basaltic pumice, Seawater.

111-123

Authors: İsmail ŞAHİN, H. Rıza BÖLÜKLÜ

ÖZET: Bu makale, iki ve üç görünüsle ifade edilen prizmatik parçaların otomatik üç boyut (3B) modellerini olusturma konusunu incelemekte ve bu amaçla gelistirilen bilgisayar temelli bir yaklasımı tanıtmaktadır. Bu yaklasım; 2B görünüslere ait verilerin yorumlanması ile üç boyut (3B) unsurların belirlenmesi ve bunların hacimsel kesistirilmeleri ile üç boyut (3B) modellerinin olusturulması esasına dayanmaktadır. Bu amaçla bir dizi kural tanımlanmıs ve uzman sistem kullanılarak bir bilgisayar programı gelistirilmistir. Gelistirilen bu program ile, köse cep ve kapalı kanal gibi unsurların olusturulması etkin olarak yapılabilmektedir. Çalısmadaki diger bir yenilik ise, tam ve yarım kesit görünüslerden de otomatik katı modeller elde edilmesidir. Anahtar Kelimeler: Yeniden yapılandırma, Kesit görünüsler, Uzman sistem. ABSTRACT: This paper examines how to automatically reconstruct three dimentions (3D) models from their orthographic two and three views and explains a new approach developed for that purpose. The approach is based on the identification of geometric features with the interpretation of 2B views, their volumetric intersections and reconstruction of solid models. A number of rules have been defined for this goal and they implemented on a prototype software with the approach of expert systems. The developed software allows determination of some features efficiently such as slot, holes, blind holes, closed prismatic holes, etc. Another contrubition of this research is to reconstruct solid models from their full section and half section views that is almost noneexistend in the releated literature. Key words: Reconstruction, Sectional views, Expert system.

145-153

Authors: Yaşar EREN, Ramazan DEMİRCİOĞLU

ÖZET: Çamardı çevresinde, Nigde masifi Paleozoyik-Mesozoyik yaslı mermer, gnays, amfibolit ve kuvarsitlerden olusmaktadır. Yüksek dereceli bu metamorfitler Üçkapılı granodiyoriti tarafından kesilmekte ve temele ait söz konusu kayaçlar, Paleosen-Eosen yaslı ve çok düsük derecede metamorfizmaya ugramıs örtü birimleri tarafından örtülmektedir. Paleosen-Eosen yaslı örtü birimleri, Ulukısla havzasının kapanmasına baglı olarak, ilk evresinde temel kayaçları ile beraber olmak üzere en az üç evreli deformasyon (D1, D2, D3) ile kıvrımlanmaya ve çok düsük derecede metamorfizmaya ugramıstır. Söz konusu çok evreli deformasyon, yörede yaygın olarak genelde mostra ölçekli ekstensiyonel damar sistemleri gelistirmistir. Damarların iç kesimi genellikle lifsi sekilli mineral dolguludur. Lifsi minerallerle dolgulanmıs damarların büyük bir çogunlugu sintaksiyal, antitaksiyal ve ataksiyal özelligindedir. Damarlardaki lifsi mineraller, yörede dönmeli tarz ilerleyen deformasyonu belgeleyecek sekilde bükülmüstür. Lifsi minerallerin yapısal analizleri, dönmeli deformasyon esnasında, yöredeki en büyük uzama yönünün (deformasyon elipsoidinin X-ekseninin) D1-evresinde kuzeydogu-güneybatı gidisli oldugunu göstermekte ve tektonik tasınmanın büyük bir olasılıkla kuzeydogudan güneybatıya dogru gelistigini belgelemektedir.
lerleyen deformasyona baglı olarak, D2- evresinde ise en büyük uzama yönü kuzeykuzeybatıgüneygüneydogu yönleminde saat ibresinin tersi yönünde dönme göstermistir. Anahtar Kelimeler: Çamardı, Genlesme, ilerleyen deformasyon, Lifsi damarlar, Nigde masifi. ABSTRACT: In the Çamardı region, the Nigde Massif consist of Palaeozoic-Mesozoic marble, gneiss, quartzite and amhibolite. The high-grade metamorphic rocks of massif are cut by the Cretaceous Üçkapılı granodiorite. These basement rocks were overlain by the cover rocks of Paleocene-Eocene age that display very low grade metamorphism. The Paleocene-Eocene cover units underwent at least three phases of deformation, as designated D1, D2- and D3 which D1- affected both the basement and cover, polyphase folding and low-grade metamorphism due to closing of the Ulukısla basin. The poly-phase deformation also resulted in the wide spread development extensional vein sets generally in mesoscopic scale. Most of the veins are filled with the fibrous minerals. The fibrous veins are mostly sintaxial, antitaxial and ataxial veins. The mineral fibres have curved shape indicating the rotational progressive deformations. Structural analysis of mineral fibres, shows that the maximum elongation direction (X- axis of deformation elipsoid) has northeast-southwest trend, during the D1- event. With the other structural features, the tectonic transport of cover units most probaply developed from northeast to the southwest. Due to rotational progressive deformation during the D2- event, the maksimum elongation direction appears to rotate to north-northwest – south-southwest direction with an anticlockwise sense. Key words: Çamardı, Extension, Progressive deformation, Fibrous veins, Nigde massif.

161-168

Authors: Mustafa Berkant SELEK, Yalçın İŞLER, Metin ÇOLAK

ÖZET: Bu çalısmada,
zmir ili Bornova ilçesindeki Ege Üniversitesi Günes Enerjisi Enstitüsü bünyesinde kurulan bir yenilenebilir enerji sisteminin elektrik akısını kontrol eden bir mikroislemci kartı tasarlanmıs ve bilgisayar yazılımı gelistirilmistir. Bu amaçla, anahtarlama görevi yapan güç elektronigi devre elemanlarının bulundugu ayrı bir elektronik kartın kontrol islemini üstlenen PIC18F452 mikrodenetleyicisi kullanan bir elektronik devre gerçeklestirilmistir. Piyasadaki standart kontrol kartları tek seviyeli eviricilerin anahtarlanmasına olanak saglamaktadır. Gelistirilen kontrol kartı ise çok seviyeli eviricilerle çalısmak üzere tasarlanmıstır. Bunun yanı sıra, günes enerjisi panellerinin verimleri oldukça düsük oldugundan, günes panellerinin maksimum güç noktasında (MPP) çalıstırmak çok önemlidir. Bu yüzden, tasarlanan kontrol kartı üzerinde MPP algoritması da bulunmaktadır. Ayrıca, tasarlanan kontrol kartının üzerinde RS232 seri haberlesme arabirimi mevcuttur. Böylece, kontrol kartı üzerinde gerçeklestirilen tüm fonksiyonların kullanıcının istegine göre bir bilgisayar yazılımı aracılıgı ile seçilebilmesine ve istenirse kullanıcıya rapor olarak verilebilmesine olanak tanınmıstır. Son olarak, gelistirilen kontrol kartının, gelistirdigimiz yazılım ile haberlesebilmesi için bir komut seti olusturulmustur. Böylece, kendi kontrol kartını gelistirmek isteyen veya daha görsel bir yazılım gelistirmek isteyen diger arastırmacılar için ortak bir taban olusturulması hedeflenmistir. Anahtar Kelimeler: Yenilenebilir enerji, Mikrodenetleyici, Denetleyici sistemleri. ABSTRACT: In this study, a new microcontroller circuit was designed and new computer software was implemented to control power flow currents of renewable energy system, which is established in Solar Energy Institute, Ege University, Bornova, Izmir, Turkey. PIC18F452 microcontroller based electronic circuit was designed to control another electronic circuit that includes power electronic switching components. Readily available standard control circuits are designed for switching single level inverters. In contrary, implemented circuit allows to switch multilevel inverters. In addition, because the efficiency of solar energy panels is considerably low, solar panels should be operated under the maximum power point (MPP). Therefore, MPP algorithm is included in the designed control circuit. Next, the control circuit also includes a serial communication interface based on RS232 standard. Using this interface enables the user to choose all functions available in the control circuit and take status report via computer software. Last, a general purpose command set was designed to establish communication between the computer software and the microcontroller-based control circuit. As a result, it is aimed that this study supply a basis for the researchers who want to develop own control circuits or more visual software. Key words: Renewable energy, Microcontroller, Control systems.

175-183

Authors: Bahadır KARASULU, Serkan BALLI, Serdar KORUKOĞLU, Aybars UĞUR

ÖZET: Karmasık bilimsel problemlerin etkin olarak çözümlenmesinde yüksek basarımlı hesaplama teknikleri kullanılmaktadır. Kutup dengeleme problemi, yapay zeka alanları içerisinde önemli yer tutan robotbilim dalının en temel ölçüm araçlarından biridir. Bu çalısmada kutup dengeleme problemi, Yapay Sinir Agı (YSA) ve yüksek basarımlı hesaplama teknigi kullanılarak çözülmüstür. Kutbu (çubugu) dengede tutmayı saglayan kuvvetin bulunmasında kullanılan destekleyici ögrenme yöntemini temel alan algoritma paralel ortama aktarılmıstır. Gerçeklestirimde C programlama dili ve paralel hesaplama teknigi için Mesaj Geçme Arayüzü kullanılmıstır. Bir YSA modeli olan Öz-örgütlemeli Harita Agı’na ait yapay sinir hücre dügümleri ve agırlıkları her biri dört çekirdekli altı adet (toplamda yirmi dört) islemciye sahip bir sunucu bilgisayardaki islemcilere dagıtılarak, farklı sinir hücre sayıları için performans degerleri elde edilmistir. Yöntemin basarısı sonuçlar üzerinden tartısılmıstır. Anahtar Kelimeler: Yapay zeka, Kutup dengeleme problemi, Paralel hesaplama, Yapay sinir agları, Ögrenme algoritmaları. ABSTRACT: High performance computing techniques can be used effectively for solution of the complex scientific problems. Pole balancing problem is a basic benchmark tool of robotic field, which is an important field of Artificial Intelligence research areas. In this study, a solution is developed for pole balancing problem using Artificial Neural Network (ANN) and high performance computation technique. Algorithm, that basis of the Reinforcement Learning method which is used to find the force of pole’s balance, is transfered to parallel environment. In Implementation, C is preferred as programming language and Message Passing Interface (MPI) is used for parallel computation technique. Self–Organizing Map (SOM) ANN model’s neurons (artificial neural nodes) and their weights are distributed to six processors of a server computer which equipped with each quad core processor (total 24 processors). In this way, performance values are obtained for different number of artificial neural nodes. Success of method based on results is discussed. Key words: Artificial Intelligence, Pole balancing problem, Parallel computing, Artificial neural network, Learning algorithms.

195-203

Authors: Yeliz PEKBEY

ÖZET: EULER, 1744 yılında sabit enine kesitli çubukların kritik burkulma kuvvetlerini, çubuk agırlıgını ihmal ederek hesaplamıstır. Daha ekonomik çubuklar için, çubuk agırlıgının da dikkate alınması ve çözüm yapılması gerekir. Literatürde, 10 degisik mesnetleme durumu için çubuk agırlıgı da dikkate alınarak hava ortamında kritik burkulma kuvvetleri ve asimptotik burkulma kuvvetleri hesaplanmıs ve bu kuvvetlerden hareketle 4 mesnetleme durumu için sudaki kritik kuvvetlerin bulunabilecegi, diger 6 mesnetleme durumuna ait sudaki kritik burkulma kuvvetlerinin ise hava ortamındakinden hesaplanamayacagı belirtilmistir. Bu çalısmada, bugüne kadar kritik burkulma kuvvetleri hesaplanmamıs, su içerisinde, üst ucu ankastre mesnetli alt ucu ankastreli kayıcı mesnetli çubuk için çözüm verilmistir. Anahtar Kelimeler: Suda burkulma, Bessel-Hankel fonksiyonları, Boyutsuz kritik burkulma kuvveti, Boyutsuz çubuk uzunlugu. ABSTRACT: In 1744, the critical buckling load with the assumption of uniform cross-section without weight of column were computed by Euler. Whenever an economical solution is required, the weight of column must be considered for solution of buckling analyses. In literature, the critical buckling load and asymptotic behaviour of heavy column in condition of atmosphere have inverstigated for ten different support types. When this literature is examined, it is stated that the differential equations of for four different suppport types in condition of water is similar to condition of atmosphere. However, the differential equations of other four different suppport types in condition of water is different from to condition of atmosphere. And it is stated that the critical buckling load these different suppport types in condition of water is not calculated from condition of atmosphere. The goals of this paper are to develop self weight buckling of column at its top fixed and lower end fixed-roller supported in condition of water. This paper, presents a analytical method for calculating the critical buckling load of the heavy column. Key words: Buckling in water, Bessel-Hankel functions, Dimensionless critical buckling load, Dimensionless, Critical length.

213-222

Authors: Paki TURGUT

ÖZET: Bu çalısmada, tekil temellerin optimum geometrik boyutlarının bulunması için, bir Genetik Algoritma (GA) programı gelistirilmistir. Tekil temellerin boyutlarının el veya bilgisayarlı çözümlerinde, tecrübeli bir tasarımcı tarafından baslangıçta yaklasık temel boyutlarının tahmin edilmesi zorunlulugu bulunmaktadır. Baslangıç temel boyutlarının tahmininden sonra, uzun zaman alan deneme-yanılma prosedürü takip edilerek boyutlar bulunmaktadır. Gelistirilen GA programında baslangıç temel boyutlarının tahmin edilmesine gerek kalmadan, tekil temel hacmi minimize edilerek, en uygun temel boyutları çok kısa sürede bulunmaktadır. Klasik metotların aksine, GA temel taban boyutları ile yüksekligini eszamanlı olarak hesaplamaktadır. Anahtar Kelimeler: Genetik algoritma, Tekil temel, Tasarım. ABSTRACT: In this study, a Genetic Algorithm (GA) has been developed in order to find the optimum geometrical sizes in pad footing design. In the solutions of pad footing sizes found by manually or/and software, there is a required assumption of pad footing sizes held by an experienced designer at the beginning. After the assumption of the initial pad footing sizes, the exact sizes have been determined by a time consuming trial and error process. In the developed GA software without the requirement in the assumption of initial pad footing sizes, the most suitable pad footing sizes has been determined within a short period by minimizing the pad footing volume. In contrast to classical methods, developed GA has simultaneously and relationally calculated the pad footing base sizes and its height. Key words: Genetic algorithm, Pad footing, Design.

1-9

Authors: Hakan GÖKDAĞ, Osman KOPMAZ

ÖZET: Bu çalışmada açık kesitli bir kirişin temel mod şekli sürekli dalgacık dönüşümü ile analiz edilerek hasar yeri ve derecesi belirlenmiştir. Hasar elastisite modülündeki azalma olarak modellenmiş, hasarlı kirişin mod şeklini belirlemek için sonlu elemanlar metodu kullanılmıştır. Seçilen hasar durumlarında frekans veya eğrilik değişimlerine dayalı klasik modal analiz metotlarının yetersizliği vurgulanmıştır. Özellikle gürültülü veriyi işlemede dalgacık analizinin eğrilikten daha başarılı olduğu gösterilmiştir. Böyle bir kirişte kesit simetrik olmadığından ölçülecek mod şekli ölçme elemanının kiriş eni doğrultusundaki konumuna büyük ölçüde bağlıdır. Dolayısıyla elde edilecek dalgacık katsayılarının hasara duyarlılığı da farklı olur. Bu çalışmada hasara daha duyarlı katsayıları elde etmek için doğru ölçüm noktaları örnek bir kiriş üzerinde gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Açık kesitli kiriş, Dalgacık analizi, Hasar teşhisi, Kombine eğilme-burulma, Sonlu elemanlar metodu. ABSTRACT: This paper is concerned with the determination of the damage location and extent of an open cross section beam by continuous wavelet transform on its first mode shape. To extract the mode shape, the finite element method is used, and the damage is modeled by a local decrease in the Young modulus of a beam element. The classic modal analysis techniques based on changes in frequency or mode shape curvature are demonstrated to be insufficient for the damage conditions considered. The technique of wavelet analysis is shown to be more effective than the curvature change method especially in the case of noisy data. Since the beam cross section is not symmetric, the mode shape to be measured is essentially dependent on the location of displacement transducer on the beam width, resulting that the sensitivity of wavelet coefficients to damage will be different. Therefore, in this study, it is also explained where the correct measurement locations must be to obtain the wavelet coefficients more sensitive to damage. Key words: Open cross section beam,Wavelet analysis, Damage detection, Coupled bending-torsion, Finite element method.

23-29

Authors: Adem ÇİÇEK

ÖZET: Bu çalışmada, (Bilgisayar Destekli Tasarım) BDT ortamında farklı ölçeklerde tasarlanan katı modeller arasında ölçekleme oranını tespit etmek için bir yaklaşım geliştirilmiştir. Yaklaşıma girdi olarak katı modellerin STEP “Standard for the Exchange of Product Data Model” veri dönüşüm formatı kullanılmıştır. BDT ortamında tasarlanan katı modellerin otomatik STEP dönüşümü yapılmakta ve daha sonra STEP dosyası değerlendirilerek, bu dosya yüz-kenar ilişki matrisine dönüştürülmektedir. Yeni tasarımın matrisine uyan veritabanından bir matris elde edilerek bu iki matris arasında boyutsal olmayan bir benzerlik değerlendirmesi yapılmaktadır. İki matriste temsil edilen yüzey komşuluk ilişkileri ve boyutsal olmayan nitelikler arasında tam bir eşleme var ise, parçalar arasında ölçekleme değerlendirmesi yapılmaktadır. Ölçekleme değerlendirmesinde, iki matrisin boyutsal nitelikleri arasında bir oran aranmaktadır. Bu oran var ise yaklaşım iki parça arasında ölçekleme oranı hesaplamaktadır. Anahtar Kelimeler: STEP, BDT, Ölçekleme oranı, Katı model. ABSTRACT: In this study, an approach has been developed to determine a scaling ratio between different scaled solid models designed in a CAD Computer Aided Design (CAD) environment. STEP data exchange format of solid models is used as input to approach. Automatic STEP conversion of solid models designed in a CAD environment is performed and then STEP file is mapped into a face-edge relation matrix by means of its evaluations. Nondimensional similarity assessment is conducted between these two matrices by obtaining a matrix from the database corresponding to matrix of new design. If a full matching between face adjacency relations and nondimensional attributes represented in both matrices exists, scaling assessment is done between parts. A ratio between dimensional attributes of two matrices is investigated. If this ratio exists, the approach is calculated a scaling ratio between two parts. Key words: STEP, CAD, Scaling ratio, Solid model.

41-47

Authors: Ziyaddin RECEBLİ, Kemal ATİK, Perihan SEKMEN

ÖZET: Manyetik alanın etkisiyle akışkanların hızlarının değiştiği bilinmektedir. Yapılan bazı çalışmalarda sıcaklıkla fiziksel özelliklerin değişmediği kabul edilerek manyetik alanın ısı taşınımına etkisi araştırılmıştır. Sıcaklığın etkisiyle akışkanların fiziksel özellikleri değişeceği için bu çalışmada sıcaklıkla fiziksel özellikleri değişen akışkan ile ısı taşınımına manyetik alanın etkisi incelenmiştir. Çözümde akışkana etkiyen elektromanyetik kuvveti içeren momentum, süreklilik ve enerji denklemleri kullanılmıştır. Silindirik koordinat sisteminde yazılan denklem sistemi sayısal metotlardan sonlu farklar yöntemiyle çözülerek manyetik alanın şiddetine ve akışkanın diğer fiziksel özelliklerine bağlı olarak eksenel ve radyal yönlerdeki sıcaklıklar ile Nusselt sayıları hesaplanmıştır.Çözüm sonuçlarına göre; akış yönüne dik olarak yerleştirilen manyetik alanın şiddeti artırıldığında soğutulan akışkan için hız ve sıcaklıklarda azalmalar olduğu görülmüştür. Daha önceki çalışmalarda tespit edildiği gibi Reynolds sayısının artışıyla Nusselt sayısının arttığı, manyetik alan etkisinin artmasıyla da Nusselt sayısının azaldığı bu çalışmada da gözlemlenmiştir. Elde edilen teorik sonuçlar, daha önce tarafımızdan, sabit fiziksel özellikli akışkanla yapılan benzeri çalışmanın sonuçları ile karşılaştırıldığında uyum içinde olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Manyetik alan, Isı taşınımı, Sıcaklık dağılımı, Borularda akış. ABSTRACT: In some studies, the effect of magnetic field on heat convection has been investigated given that physical properties are constant regardless of temperature. The effect of magnetic field on heat convection and fluids whose physical properties change by temperature has been investigated in this study as physical properties of fluids change by the effect of temperature. Momentum, continuity and energy equations including electromagnetic force affecting the fluid were used in the solution. Temperatures at axial and radial directions and Nusselt numbers were calculated depending on magnetic field intensity and other physical properties of fluid by solving the equation system written in cylindrical coordinates system by means of one of the numerical methods which is finite difference method. According to results, velocity and temperature of the cooled fluid decreased following an increase in the intensity of magnetic field placed vertically to flow direction. As determined in the previous one, this study also indicated that the increase in Reynolds number increases Nusselt number, and increasing the effect of magnetic field decreases Nusselt number. The theoretical results of the present study are in conformity with the results of our previous one. Key words: Magnetic field, Heat convection, Temperature dispersion, Flow on pipes.

55-65

Authors: Hüdayim BAŞAK, Murat GÜLEN

ÖZET: Bu çalışmada, İnsansız Hava Aracı (İHA) sistemlerinde bakım ve uçuş faaliyetleri esnasında ortaya çıkabilecek tehlikelerin analizi yapılarak, operasyonel açıdan riskli sahaların incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada genel olarak, risk analizi metodolojisi ortaya konulmuş ve uygulama çerçevesinde örnek bir risk yönetimi modeli geliştirilmiştir. Model oluşturulurken İnsansız Hava Aracı sistemleri üzerinde uzmanlaşmış personelin tecrübelerinden yararlanılmış, uçuş emniyetine öncülük eden uluslararası havacılık şirketlerinin kullandığı beş adımdan oluşan risk yönetim tekniği kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: İnsansız hava aracı, Risk Yönetimi, Kaza. ABSTRACT: In this study, it is aimed to investigate operationally risky areas by analyzing dangers which can arise during the maintenance and flight activities of Unmanned Air Vehicles (UAVs). For this purpose, a risk analysis methodology was introduced and then within the framework of the application, a sample of risk management model was developed. During the development of the model, personal experiences in the area of UAVs were benefited and a risk management technique consisting of five steps used by pioneering international aviation companies in fliht safety was utilized. Key words: Unmanned Air Vehicle, Risk Management, Accident.

77-82

Authors: Tuba İNKAYA, Hüseyin Aksel EREN, Pervin ANİŞ

ÖZET: Pamuklu tekstil mamullerinin ön terbiyesi esnasında tüketilen enerji ve su miktarının azaltılması ile atık su yükünün çevreye zarar vermeyecek standartlarda olması enzim kullanımının her adımda sağlanması ile mümkün olacaktır. Pamuklu tekstil mamullerinin enzimatik ağartması üzerine yapılan bu çalışmada enzimatik ağartmanın su ve enerji kullanımının yüksek olduğu hidrojen peroksit ağartmasının yerine uygulanıp uygulanamayacağı incelenmiştir. Saf lakkaz enziminin tek başına kullanılmasıyla yapılan denemeler sonucunda kumaşın 49 stensby derecesi olan başlama beyazlık derecesinde bir artış oluşmamış, beyazlık en fazla 51 stensby derecesine çıkartılabilmiştir. Saf enzim ve iki farklı mediatör sistem ile yapılan çalışmalarda da beyazlık artırılamamıştır. Beyazlık derecesini artırmak için çözeltiye 1000 ml/min gaz akışında oksijen ve yine 1000 ml/min gaz akışında ve 32 mg/min konsantrasyonunda ozon beslemesi yapılmıştır. Oksijen beslemesinin fazla bir etkisi olmamış ve beyazlık dereceleri 51 stensby derecesi seviyesinde çıkmıştır, ancak ozon beslemesi durumunda beyazlıklar yalnızca enzim içeren banyolarda 68, enzimle birlikte mediatör içeren banyolarda 70 stensby derecesine kadar yükselmiştir. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Enzim, Enzimatik ağartma, Lakkaz ve Mediatör sistemler. ABSTRACT: Enzymes should be used in every step of pretreatment of cotton textiles in order to minimize energy and water consumption while keeping the effluent control within the tolerable standards. It has been investigated whether enzymatic bleaching of cotton textiles could be replaced with hydrogen peroxide bleaching, which is a water and energy consuming step. In this study, fungal laccase, laccase moderator systems and also oxygen and ozone feed to these systems have been experimented. The initial whiteness of the desizied fabric before bleaching was 49 stensby degree. This value did not increase over 51 stensby degree by use of enzyme and also enzyme moderator systems. Oxygen and ozone feeding at a gas flow rate of 1000 ml/min and ozone concentration of 32 mg/min have been conducted in order to increase whiteness. Oxygen feed did not have a considerable effect and whiteness degrees raised up to only 51 stensby degree, however, ozone feed enhanced to raise the whiteness of the fabric upto 68 stensby degree by enzyme alone and 70 stensby degree by enzyme moderator systems. Key words: Cotton, Enzyme, Enzymatic bleaching, Laccase, Mediator systems.

91-99

Authors: M. Rifat KAHYAOĞLU, Gökhan İMANÇLI

ÖZET: Türkiye’nin batısında, Ege Denizi kıyısı boyunca uzanan yoğun nüfusa sahip bölgedeki neogen yaşlı birimlerde, özellikle yağışların da etkisiyle büyük ekonomik kayıplara yol açan şev kaymaları oluşmaktadır. İzmir-Söke arasındaki dar bandı da içine alan bölgede meydana gelen, bölgesel ve küçük ölçekli şev kaymalarına karşı önlem olarak genellikle yerel müteahhitler tarafından imalatı kolaylıkla gerçekleştirilebilen betonarme istinat duvarları veya kazıklı iksa sistemleri uygulanmaktadır. Söke’de bir ilköğretim okulu bahçesinde meydana gelen heyelanın oluşma mekanizmasını araştırmak amacıyla yapılan zemin sondajları, zemin mekaniği laboratuvar ve arazi deneyleri, jeolojik ve jeofizik incelemeler yapılmıştır. Bu çalışmada, yeni bir heyelan riski altında bulunan mevcut okul binasının tekrar kullanıma geçirilebilmesi için inşa edilen çift sıra kazıklı iksa sistemine ilişkin analizler verilmektedir. Kazıkların imalatından sonra 3 inklinometre ölçümü yapılmıştır. Gözlenen ve analizler sonucu hesaplanan deplasmanların oldukça küçük değerlerde olduğu sonucuna varılmıştır. İnşaatı tamamlanan sistemde, taşıdığı moment ve gerçekleşen deplasmanlar açısından bir problem görülmemektedir. Anahtar Kelimeler: Heyelan, Kayma yüzeyinin belirlenmesi, Stabilizasyon amaçlı iksa kazıkları, Çift sıra iksa sistemi. ABSTRACT: Neogene aged units of a densely populated region of Western Turkey along the Aegean Sea coastline is susceptible to landslides causing frequent economic loss especially following raining seasons. Several landslides took place in the area covering a narrow band of the coastline between Izmir and Söke (Aydın). Countermeasures against these relatively small-scale slope failures in the region often involve construction of either reinforced concrete retaining walls or stabilizing piles, which can be easily constructed by local contractors. In this study borings, in-situ and laboratory soil mechanics tests, geophysical and geological investigations have been performed in order to investigate the landslide occurred in the yard of an elementary school in Söke township. The analysis of two rows of piled retaining system constructed to reuse the school building against a potential slides are presented. Three inclinometer measurements have been performed after completion of the bored pile system. It has been concluded that the measured and the calculated displacement values are both small. There is no problem of the built project by means of moments and displacements. Key words: Landslide, Investigations of sliding surface, Stabilizing piles, Two row of retaining system.

297-303

Authors: İlker KILIÇ

ÖZET: Bu çalışmada düşük bit oranlarında çalışabilen bir video sıkıştırma tekniği sunulmuştur. Algoritmada, Örtüşmeli Blok Hareket Kompanzasyonu Ayrık Dalgacık Transformu ile birleştirilip ardından Lloyd-Max Nicemleyici ve Sıfır Ağaç Dalgacık Yapısı kullanılmıştır. Bu kodlama tekniğinin en yeni özelliği ise Hiyerarşik Sonlu Durum Vektör Nicemleyicisinin, dalgacik katsayılarını sıkıştırmak için Sıfır Ağaç Dalgacık Yapısı ile birleştirilmiş olmasıdır. Önerilen bu yeni video sıkıştırıcısının MPEG-4 ve Sıfır Ağaç Entropy Kodlama tekniklerinden daha iyi olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Video sıkıştırma, Dalgacık transformu, Sıfır ağaç yapı, Hiyerarşik sonlu durum vektör nicemleyici. ABSTRACT: A video compression technique with comparable low bit rates is presented in this paper. The overlapping block motion compansation (OBMC) is combined with discrete wavelet transform which followed by Lloyd-Max quantization and zerotree wavelet (ZTW) structure. The novel feature of this coding scheme is the combination of hierarchical finite state vector quantization (HFSVQ) with the ZTW to encode the quantized wavelet coefficients. It is seen that the proposed video encoder (ZTW-HFSVQ) performs better than the MPEG-4 and Zerotree Entropy Coding (ZTE). Key words: Video compression, Wavelet transform, Zerotree structure, Hierarchical Finite state vector quantization.

311-318

Authors: M. İhsan KARAMANGİL

ÖZET: Bu çalışmada yerli bir otomobil dingilinin gelen tekerlek yüklerine karşı gerilme analizi yapılmış ve dingil üzerinde oluşan maksimum gerilmelerin yerleri tespit edilerek bu gerilmelerin sınır değerleri aşıp aşmadığı kontrol edilmiştir. Ayrıca, sonlu elemanlar yöntemine dayalı yorulma analizi kullanılarak seçilen yüklemeler altında dingilin kaç yük tekrarı sayısında kırılabileceği tespit edilmiştir. Dingildeki en kritik bölgelerin dingilin şasiye bağlantı noktalarına yakın yerlerin olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Dingil (aks), Yorulma analizi, Sonlu elemanlar yöntemi. ABSTRACT: In this study, stress analysis of a native automobile axle exposed to wheel loads is performed and the location of maximum stresses occurring on the axle is determined. Then, it is controlled whether these stresses exceed the limit values or not. In addition, fatigue life of the axle is calculated under selected loads by using finite element method based fatigue analysis. It is shown that the most critical locations on the axle are the regions near to chassis connection points. Key words: Axle, Fatigue analysis, Finite element method.

327-336

Authors: İbrahim SEFA, Mehmet DEMİRTAŞ, Ramazan BAYINDIR

ÖZET: Bu çalışmada güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde etmek için kullanılabilecek bir eğitim seti tasarlanarak uygulaması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen enerji, hem doğru akım, hem de alternatif akım enerji olarak kullanılabilmektedir. Ayrıca, istenildiğinde enerji bir akü grubu üzerinde depo edilebilmektedir. Geliştirilen eğitim seti üzerinde güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde etme, enerji depolama ve dönüşüm sistemleri ile ilgili olarak çeşitli deneyler hazırlanmıştır. Bu çalışmanın güneş enerjisinden elektrik üretimi hakkında öğrencilerin bilgi, görgü ve becerilerinin artırılması için bir eğitim aracı olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Güneş enerjisi, Güneş paneli, Eğitim seti, Enerji dönüşümü. ABSTRACT: In this study, an educational tool which can be used to obtain electrical energy from solar energy has been designed and implemented. The obtained energy can be used both for direct current and alternating current. Moreover, the energy can be charged into an accumulator group on request. Several experiments related to obtaining electrical energy from solar energy, storing the energy and conversion systems are prepared on the developed educational set. The educational set presented in this paper can be used as an educational tool for increasing knowledge, skill and abilities of students about the converting solar energy to the electrical energy. Key words: Solar energy, Solar panel, Educational tool, Energy conversion.

347-351

Authors: Ahmet COŞKUN, Harun TANYILDIZI, Salih YAZICIOĞLU

ÖZET: Bu çalışmada, mineral katkılı beton ve nervürlü betonarme demiri arasındaki aderans dayanımına yüksek sıcaklığın (800 0C) etkisi araştırılmıştır. Mineral katkı olarak çimento ağırlığının %10’u oranında silis dumanı ve %15’i oranında da uçucu kül kullanılmıştır. Agreganın maksimum tane çapı (dmax) 16 mm’dir. Aderans deneyleri için 100×200 mm ölçülerinde silindir numuneler, basınç deneyleri için 150×150×150 mm ölçülerinde küp numuneler hazırlanmıştır. 20±2 0C de 28 gün su kürü uygulanan numuneler, 270 gün hava küründe bekletildikten sonra 800 0C’de yakılmış, aderans ve basınç dayanım deneyleri yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre yakılan betonlarda, silis dumanı katkılı numunelerin basınç ve aderans dayanımlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Silis dumanı katkılı numuneleri sırasıyla, uçucu kül katkılı ve mineral katkısız numuneler takip etmiştir. Anahtar Kelimeler: Mineral katkılar, Yüksek sıcaklık, Nervürlü betonarme demiri, Aderans dayanımı. ABSTRACT: The effect of high temperature (800 0C) on the bond strength between concrete and rebar was investigated. In addition to concrete mixture with only portland cement, concrete mixtures with 10% silica fume and 15 % fly ash replacing cement by weight was prepared. Maximum aggregate size is as 16 mm. The 150×150×150 mm cube specimens were prepared for compressive strength and the 100×200 mm cylinder specimens were prepared for bond strength. The specimens were cured in air for 270 days after curing in water 20±2 °C for 28 days. After being heated to temperatures of 800 ºC, compressive strength and bond strength of concrete were tested. The results showed that specimens with silica fume always gave the highest values followed by those as specimens with fly ash and specimens without mineral admixtures irrespective of type and age of concrete and test methods. Key words: Mineral admixtures, High temperature, Rebar, Bond strength.

361-368

Authors: Adem ÇİÇEK

ÖZET: Takım tezgahlarının en önemli kısımlarından birisi de, hareket ve güç iletme mekanizmalarıdır. Kademeli veya kademesiz olarak tasarlanabilen bu mekanizmalar ile, takım tezgahlarında optimum işleme için gerekli hızlar elde edilebilmektedir. Bu çalışmada, takım tezgahlarına uyarlanabilen ruppert mekanizmasının bilgisayar destekli kinematik tasarımı için Visual BASIC tabanlı bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Bu program ile tasarlanacak ruppert mekanizmasına ait gerekli parametreler girilerek, sistemdeki minimum ve maksimum hızlar arasındaki devir sayılarının geometrik diziye göre dağılımı, mekanizmayı oluşturan dişlilerin diş sayıları, genel ve kısmi iletme oranları ve standart çıkış devir sayıları tolerans sınırları içerisinde belirlenebilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, uzun ve yorucu bir çalışmayı gerektiren tasarım aşamalarında hız, esneklik ve kolaylık kazandırmaktır. Anahtar Kelimeler: Ruppert mekanizması, Hareket ve güç iletme mekanizmaları, Bilgisayar destekli tasarım, Standart devir sayıları. ABSTRACT: Motion and power transmission mechanisms are one of the most important components of machine tools. With these mechanisms that are designed with steps or without steps, speeds required for optimum processing in machine tools can be obtained. In this study, a computer program based on Visual BASIC programming language has been developed for computer aided kinematical design of ruppert mechanism which can be adapted for machine tools. With this program, distribution according to geometrical series of spindle speeds between minimum and maximum speeds in the system, number of teeth for gears that construct the mechanism, general and partial transmission rate, and standard output spindle speeds can be determined in tolerance limits by inputting required parameters belonging to ruppert mechanism. The principle aim of this study is to provide speed, flexibility and simplicity in design stages requiring hard and tiring work. Key words: Ruppert mechanism, power and motion transmission mechanism, computer aided design, Standard spindle speeds.

379-385

Authors: İbrahim ÇAYIROĞLU, Hande ERKAYMAZ

ÖZET: Bu çalışmada uzaktan sabit telefon hattı ve modem kullanılarak bir evdeki cihazların kontrolü ve otomasyonu tanıtılmıştır. Kullanıcı bu sistem ile uzaktan sabit telefonun tuşlarını kullanarak evdeki cihazları kontrol edebilmektedir. Otomasyon sisteminin yazılım kısmında modemden bilgileri almak için TAPIEx ActiveX Control 2.6 yazılımı kullanılmaktadır. Bu yazılımdan alınan bilgilere dayanarak istenen amacı gerçekleştirecek ve portları kumanda edecek bir arayüz yazılımı geliştirilmiştir. Bilgisayar çıkışından rölenin sürülebilmesi için bir röle devresi hazırlanmıştır. Kumanda edilen röle sayesinde evdeki tüm cihazların kontrolü sağlanabilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ev otomasyonu, Uzaktan erişim, Bilgisayar destekli otomasyon. ABSTRACT: In this study, control and automation of house instruments have been practiced by using a distance telephone line and a modem. A user can use the buttons of a telephone in distance and he can control the instruments at home. In order to data acquisition from a modem, TAPIEx ActiveX Control 2.6 software has been used. An interface to fulfill the operation provided from the software and controlling the ports has been written. To drive relays from computer output, a relay circuit has been designed. The all instruments at home have been controlled by the relay controlled. Key words: House automation, Remote access, Computer aided automation.

129-134

Authors: Cahit GÜRER, Hüseyin AKBULUT, Sedat ÇETİN

ÖZET: Emniyetli bir sürüş güvenliği için yol üst yapılarının yüzeyinde kullanılan agregaların üstün fiziksel ve mekanik özelliklere sahip olması gerekmektedir. Kazaların çoğunluğu sürücü hatalarından kaynaklanmakla birlikte, yol kaplamasının yüzey özellikleri, kazaların oluşmasında önemli pay sahibidir. Yol kaplamalarının trafik kazalarına etki eden en önemli özelliği yol yüzeyinin kayma direncidir. Bu çalışmada Afyonkarahisar bölgesi sıcak karışım asfalt betonu ve sathi kaplamalarında kullanılan dört farklı agrega üzerinde soyulma, yapışma ve hızlandırılmış cilalanma deneyleri yapılmış ve sonuçlar karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Çalışmanın sonucu kireç taşı kökenli agregaların özellikle cilalanma değerleri volkanik kökenli agrega numunesine göre daha zayıf olduğunu göstermiştir. Özellikle aşınma tabakalarında cilalanma direnci daha yüksek agregaların kullanılması sürüş emniyetini arttırıcı bir unsur olacaktır. Anahtar Kelimeler: Agrega, Kayma Direnci, Cilalanma, Yol güvenliği, Trafik. ABSTRACT: For a safe driving, pavement surface aggregates must have superior physical and mechanical properties. Although high rate of accidents is mainly due to drivers errors, pavement surface properties affect significantly occurance of traffic accidents. The most important factor in the highways leading to traffic accidents are the skid resistance. In this study, adherence test with Vialit plate, Nicholson stripping test, accelerated polishing test (PSV) were carried out on four aggregate samples which were used in seal coats and hot mix asphalt in Afyonkarahisar City. Results were compared with values of specification limits. The results showed that particularly limestone aggregates polishing stone values are poorer than volcanic aggregates sample. Especially, use of aggregates having a good polishing resistance, will be an important factor increasing driving safety. Key words: Aggregate, Skid resistance, Polishing, Road safety, Traffic.

145-150

Authors: Ahmet FENERCİOĞLU, İlhan TARIMER

ÖZET: Bu çalışmada bir anahtarlamalı relüktans motorda, (ARM) faz endüktansının değişimine neden olan faktörler incelenmiştir. AR motorunun faz endüktansı, uyartım akımı ve hareket eden rotor pozisyonunun bir fonksiyonudur. ARM’nin doğrusal olmayışı bağ akılarını, ko–enerji değişimini ve her rotor pozisyonundaki endüktansını tahmin etmek için bir analitik yöntem geliştirmeyi zorlaştırır. Ayrıca faz endüktansının değişimi motor geometrisine, ortamın bağıl geçirgenliğine, doyuma, saçaklanma ve uç-sargı alanlarına bağlıdır. Bu çalışmada, 6/4 bir ARM’de geometrik yapı, geçirgenlik, doyum, saçaklanma ve uç-sargı alanları etkileri analitik ve 3 boyutlu sonlu elemanlar yöntemiyle (Ansoft RMxprt, Ansoft Maxwell 3D kullanarak) incelenmek istenmiştir. Yapılan simülasyon ve analitik çözümlerden elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: ARM, ARM faz endüktansı, ARM relüktansı. ABSTRACT: In this study, the factors affecting change of the phase inductance in a switched reluctance motor (SRM) have been investigated. The motor inductance is a function of both excitation current and rotor position and it depends on motor geometry, relative permeability, saturation and fringing and end-turn field. Non-linearity of SRM leads to difficulties for the development of analytical methods for predicting the flux linkages, co–energy change and inductance at all rotor positions these effects in the 6/4 SRM obtained from analytical way and predicted by 3D finite element method (Ansoft RMxprt, Ansoft Maxwell 3D) have been investigated. Results of simulations and analytical solutions have been relatively compared. Key words: SRM, SRM phase inductance, SRM reluctance.

163-172

Authors: Abdullah T.TOLA, Remzi ARSLANALP, Mehmet ÜNAL, Şaziye SURAV YILMAZ

ÖZET: Birinci derece A sınıfı bir alçak geçiren logaritmik ortam süzgeci bilgisayar benzetim programı PSpice kullanılarak tasarlanmış ve laboratuvarda gerçeklenmiştir. Giriş işaretinin logaritmasını alan ve seviye öteleyen kısımlarından oluşan giriş katı için değişik alternatifler vardır. Bu alternatiflerden iki tanesi daha iyidir. Bu çalışmada T tipi kullanılmıştır. Süzgeç yaklaşık olarak 260 kHz kesim frekansına sahiptir, transistörlerin DC akımları 10 mA seviyesindedir. Süzgecin kesim frekansı elektronik olarak ayarlanabilmektedir; yani, akım kaynaklarının değerleri değiştirilerek süzgecin kesim frekansı ayarlanabilmektedir. Süzgecin PSpice varsayılan transistörü BF=10000 alınarak ve BC546B/BC557B tipi transistörler kullanılarak PSpice’da benzetimi yapılmıştır. Benzetim sonuçları teorik sonuçları doğrulamıştır. Süzgeç özellikle logaritmik ortam süzgeçleri için tasarlanmamış bu transistörler ile laboratuvarda gerçeklenmiş ve bir dizi test yapılmıştır. Laboratuvar sonuçları ile bilgisayar benzetim sonuçları karşılaştırılmış ve kabul edilebilir sınırlarda farklılık olduğu gözlemlenmiştir. Bu tür süzgeçlerin transistör uyumsuzluklarına hassasiyeti ve tümdevre teknolojisine ihtiyaç duyduğu bilinmesine karşın, tasarlanan süzgecin laboratuvardaki gerçeklenmesi tatmin edici sonuç verdiği gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Logaritmik ortam süzgeçleri, ELIN süzgeçler, Akım modlu süzgeçler. ABSTRACT: A first order low pass Class A type log domain filter is synthesized by using computer simulation program (PSpice), and realized in laboratory. For front-end circuitry, i.e. input logging and level shifting part, number of alternatives exist. Two of these alternatives are known as better choices. T type is chosen in this work. The filter has approximately the cutoff frequency of 260 kHz and the transistors in the filter have 10mA DC currents. The filter’s cutoff frequency is electronically tunable, i.e. changing the magnitudes of the current sources defines the filter’s cutoff frequency. The filter is simulated in PSpice using ‘ideal’, default PSpice model with BF=10000, and BC546B/BC557B type transistors. Simulation results confirmed with the theoretical results. In laboratory, the filter is realized by using these transistors, not specially designed for log domain filtering, and a number of tests are performed. The laboratory results are compared with those of the simulation results. Due to some nonideal laboratory conditions, some acceptable differences are observed. Although such filters are very sensitive for mismatches and require integration technology, we have observed that realization of this filter in the laboratory has provided satisfactory results. Key words: Log domain filters, ELIN filters, Current mode filters.

181-187

Authors: Varol KOÇ

ÖZET: Bu çalışmanın amacı beton malzeme göçmesinde dağılı çatlakların doğurduğu boyut etkisinin gösterilmesi ve uygulanan yükleme durumu ve eleman geometrisine bağlı olarak, normal betonda boyut etkisi parametrelerinin belirlenmesi, logaritmik eksen takımlı boyut etkisi eğrisinin çizilerek malzeme davranışının lineer elastik kırılma mekaniği (LEKM) ile dayanım kriteri sınırları arasındaki yerinin bulunmasıdır. Bu amaçla normal dayanımlı betondan hazırlanan iki ayrı seri çift konsol elemanlara, konsol eksenlerine paralel basınç yüklemesi uygulanmıştır. Yüklemeler iki farklı dışmerkezlikte uygulanarak birbirleriyle karşılaştırılmış, dışmerkezliğin malzeme gevrekliğine etkisi incelenmiştir. Her bir seri ve dışmerkezliğe ait sonuçlar boyut etkisi eğrileri şeklinde düzenlenmiş ve boyut etkisi parametreleri elde edilmiştir. Sonuç olarak dışmerkezliğin küçülmesinin, elemanı basınç/kesme göçmesi moduna yaklaştırdığı ve davranışın, belirgin olarak LEKM’ne yönelerek, gevrekleştiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kırılma mekaniği, Boyut etkisi, Çift konsol elemanı, Basınç/kesme göçmesi. ABSTRACT: The aim of this study is to demonstrate the size effect which is resulted from the distributed cracks causing the collapse of concrete material. For this purpose, it is determined the size effect parameters for normal strength concrete depending on applied load state and element geometry and bilogarithmic plots of size effect relating to material behavior, which are assigned by the border between the linear elastic fracture mechanic (LEFM) and strength criteria. For this purpose two series normal strength concrete double cantilever beams are applied the compressive loads parallel to the cantilever axes. The loads are applied at two different eccentricity and compared with each other. In addition, the eccentricity of material brittle effect is investigated. The results for each series and eccentricities are prepared as the size effect curves and the size effect parameters are found. It is seen that, the elements approach the compression/shear failure mode while the eccentricities are small, and the behavior of elements become brittle. Key words: Fracture mechanic, Size effect, Double cantilever beams, Compression/shear failure.

195-201

Authors: Nihat ÖZTÜRK, Cemal YILMAZ, Arslan KAHRAMAN

ÖZET: Bu çalışmada, Profibus ağ tabanlı endüstriyel otomasyon sistemi tasarlanmış ve üç fazlı asenkron motorun ağ omurgası üzerinden denetimi gerçekleştirilmiştir. Ağ üzerinden yapılan hız denetimi esnasında, ağda meydana gelen gecikmeler incelenmiştir. Meydana gelen ağ gecikmesinin, ağ üzerindeki veri trafiğine bağlı olarak değişkenlik gösterdiği tespit edilmiştir. Meydana gelen gecikme, hareket sistemlerinde kabul edilebilir, maksimum ağ gecikmesinin sınırları içerisinde olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Endüstriyel otomasyon ağı, Asenkron motor, Uzaktan denetim, Ağ gecikmesi. ABSTRACT: In this study, a Profibus network based industrial automation system has been designed and it has been controlled on the spinal network of three phase induction machine. Delay occurred on the network has been examined during the speed control via the network. It has been determined that the network delay that occurred changes depending on data traffic on the network. Delay that occurred has been regarded as it is in the acceptable limits of maximum network-induced delay in motion systems. Key words: Industrial automation network, Induction machine, Remote control, Network-induced delay.

213-322

Authors: Şener CERYAN, Şule TÜDEŞ, Nurcihan CERYAN, Ali AYDIN

ÖZET: Kürtün Baraj yeri ve göl alanında (Gümüşhane, KD Türkiye) ve Kürtün-Doğankent (Giresun, KD Türkiye) karayolunda ayrışmış granitik malzemede çok sayıda heyelan gelişmiştir. Bu nedenle, Kürtün Granodiyoriti’nde kaya malzemesinin mühendislik özellikleri üzerindeki ayrışmanın etkisi araştırılmıştır. Bu çalışmada, söz konusu granitik kayaçlardaki ayrışma nedeniyle oluşan mineralojik ve fiziksel değişimler boyuna dalga hızların kullanılarak tanımlanmıştır. Boyuna dalga hızlarına bağlı olarak tanımlanmış Mineralojik Değişim İndeksi ve Fiziksel Değişim İndeksleri seçilen ayrışma profillerinden alınan örneklerin fiziko-mekanik özellikleri üzerindeki ayrışmanın etkilerini tahmin etmek için uygulanmıştır. Mekanik özelliklerin göreceli değişimi ile bu indeksler arasında istatiksel olarak anlamlı ilişkiler vardır. Ayni zamanda, ayrışmanın Kürtün granodiyoritindeki kaya malzemesinin mekanik davranışı üzerindeki etkisini değerlendirmek için örneğin katı kısmımdaki boyuna dalga hız ile Ceryan (1999a) tarafından suda dağılım indeksi, Mineralojik Değişim İndeksi ve Fiziksel Değişim İndekslerine bağlı olarak tanımlanan Sayısal Ayrışma indeksinin birlikte kullanılabileceği gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ayrışma indeksleri, Elastik dalga hızı, Kürtün granodiyoriti, Mühendislik özellikler. ABSTRACT: A great number of landslides occurred in weathered granites outcropped the area in which Kurtun Dams with reservoirs and Gümüshane-Giresun highways pass trough. For this, weathering effect on the rock materials of the Kurtun granodiorite was investigated. In this study, both physical and mineralogical changes on the granitic materials due to weathering are described separately using P- wave velocity in rocks materials. Mineralogical Change Parameter and Physical Parameter defined based on P- wave velocity in rocks materials are applied on the samples from the selected weathering profiles, for the estimation of the effects of weathering on the physicomechanical properties of rock materials. The relative variation of mechanical properties and these indices display a statistically significant correlation. Besides, it is shown that P wave velocity in the solid parts of the samples. and Quantitative Weathering index originally defined Ceryan (1999a) as based on slake-durability index, Mineralogical Change Parameter and Physical Parameter can be used together to evaluate the effect of weathering on the mechanical behavior of rocks material from Kürtün granodiorite. Key words: Weathering indices, Elastic wave velocity, Kürtün granodiorite, Engineering properties.

235-245

Authors: Gürcan SAMTAŞ, Abdulkadir GÜLLÜ

ÖZET: Manyetik yatak, mil ve ekseni etrafında boşlukta asılı kalarak serbest bir şekilde dönen bir yatak sistemidir. Hiçbir şekilde mekaniksel sürtünme ve yağlanmaya maruz kalmadıklarından dolayı, sessiz çalışma ve temizlik gibi birçok avantajlara sahiptirler. Yataklarda oluşan manyetik etkiler, sisteme eklenen stator tarafından sürekli olarak etki altına alınmakta ve bu sayede şaftın boşluk içersinde merkezde tutulması ve radyal olarak havada asılı kalması sağlanmaktadır. Statorun mili manyetik olarak çekme ve itmesi ile meydana gelen elektromanyetik alanın düzenlenmesini ve döngüyü sağlayan elektronik servo devresi kapalı konumdayken bile mil normal durumda eksenel olarak dengede tutulabilmektedir. Rotor ağırlıkları, 1–45400 gr. arasında olabilmektedir. 1985’de yapılan ilk manyetik yatak sadece gaz kompresörleri ve diğer kompresör türlerinde kullanılmaktaydı. Günümüzde ise tıp, ulaşım, makine takım endüstrisi, uzay sanayii, temizlik alanları vb. gibi birçok uygulama alanlarında kullanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Manyetik yataklar, Manyetik alan, Yataklar, Manyetik, Yatak sistemleri. ABSTRACT: The magnetic bearing consists of levitating a shaft so that it is free to rotate about its axis. The magnetic bearing has the advantages of being very quiet work and very cleanliness because there is no mechanical friction or lubricants. The shaft has two permanent magnets attached to it. These two magnets determine a straight line rotation axis of the rotor shaft. The magnets are radially levitated and centered within a cavity by a passive permanent magnetic field in the adding stator housing assembly. The levitation and centering of the shaft axially is stabilized by a closed loop electronic servo circuit that regulates an electromagnetic field in the stator housing that pushes and pulls on the shaft magnets. The rotor weight can be between one gram and forty five thousand, four hundred grams. In 1985, the first magnetic bearing was developed that it had used to applications of gas turbines and other compressors. In these days, they can be used by many applications which are Medical, Transportation, Machine and Tools Industry, Aerospace, Vacuum and Clean room Environments... etc. Key words: Magnetic bearings, Magnetic field, Bearings, Magnetic, Bearing systems.

257-264

Authors: Mustafa ŞEKKELİ

ÖZET: Reaktif güç kompanzasyonu genellikle, şebekeye paralel bağlı sabit kondansatörlerin reaktif güç kontrol rölesi ile otomatik olarak devreye alınıp çıkarılmasıyla yapılır. Bu çalışmada, yeni bir reaktif güç kontrol rölesi dizaynı yapılarak, kondansatörlerin devreye alınıp çıkarılmalarını optimal olarak gerçekleştiren yeni bir yöntem verilmiştir. Bu yöntemde kondansatörler, tek tek yerine 1, 2 veya 3’lü gruplar halinde devreye alınıp çıkarılabilmektedir. Bunun sonucu olarak ta kontaktör ve kondansatörlerin anahtarlama sayısı minimum yapılmış, şebekenin daha az endüktif akımla yüklenmesi sağlanmış ve kayıplar azaltılmıştır. Tasarlanan röle ile klasik röle ekonomik olarak karşılaştırılmıştır. Bu röle imal edilmiş ve deneylerde uygunluğu kanıtlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kompanzasyon, Reaktif güç kontrol rölesi, Kondansatör, Kayıplar. ABSTRACT: In most cases, reactive power compensation is otomatically achieved with reactive power control relay by switching on and off, stationary shunt capasitors to the electrical network. İn this study , a new relay has been designed and developed. İn this method, capasitors which is switched on and of are optimally choosen. İn classical relay , only one capasitor can be added or extructed to the network. But,in designing new relay, 1,2 or 3 capasitor banks which are nearest value for desired inductive reactive power can be optimally choosen. As a result , switching number of capacitor and contactor is reduced minimum value and line is loaded less inductive current , it means that less active power losses. New designed relay has been compared with classical one economically . This relay has been manufactured and approved experimantally. Key words: Compensation, Reactive power controller, Capacitor, Losses.

273-278

Authors: Nurhayat DEĞİRMENCİ, Arzu OKUCU

ÖZET: Bu çalışmada uçucu kül, kireç ve fosfoalçı kullanılarak uçucu kül-kireç-fosfoalçı esaslı bir bağlayıcı üretilmiştir. 28 günlük numunelerin su emme, kuru birim ağırlık, basınç ve çekme dayanımları tayin edilmiştir. Deney sonuçlarına göre fosfojips basınç ve çekme dayanımını azaltırken, uçucu kül dayanımları arttırmaktadır. Kür koşulları da dayanımlar üzerinde etkili olmaktadır. Uçucu kül-kireç-fosfoalçı esaslı bu bağlayıcı 28 günden sonra dayanım kazanmaktadır. Dayanım gerekliliği nedeniyle fosfoalçı oranı %20 olarak sabit tutulmalıdır. Numunelerin su emmesi ve ısı iletkenliği fosfoalçı oranı ile artmaktadır. Aynı zamanda fosfoalçı oranındaki artış birim ağırlığın azalmasına neden olmaktadır. Deney sonuçları geliştirilen bağlayıcının blok eleman, harç ve düşük dayanımlı malzeme üretiminde kullanılabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Uçucu kül, Fosfoalçı, Kireç, Basınç dayanımı. ABSTRACT: In this study, the class-C fly ash, lime and phosphogypsum were used with water to produce fly ash-limephosphogypsum (FaL-G) based binders. The dry unit weight, water absorption, compressive and flexural strength of the specimens was determined after 28 days of their preparation. On the basis of the test results, it was concluded that phosphogypsum decreased the compressive and flexural strength while fly ash increased. It was also concluded that the curing conditions have an important influence on the strengths of FaL-G specimens. These binders gain furthers strength after 28 days. For the strength requirements, phosphogypsum content should be constant as 20%. The water absorption and thermal conductivity of the specimens increases with the increase in phosphogypsum content. Also the increase in the amount of phosphogypsum addition caused a reduction in the dry unit weight of the specimens. The test results show that these binders may be utilized in production of construction elements such as blocks, masonry mortars and controlled low-strength materials. Key words: Fly Ash, Phosphogypsum, Lime, Compressive strength.

289-296

Authors: İsa YÜKSEL, Ömer ÖZKAN, Turhan BİLİR

ÖZET: Bu çalışmada granüle yüksek fırın cürufunun (GYFC) beton parke ve bordür üretiminde ince agrega olarak kısmi yer değiştirmesini (ikamesini) konu alan bir laboratuar çalışması sunulmaktadır. GYFC, kum ile çeşitli oranlarda yer değiştirilerek beton parke ve bordür numuneleri üretilmiştir. Üretilen bu numunelere kontrol numuneleriyle birlikte dayanım ve dürabiliteyi belirlemeye yönelik bazı testler uygulanmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Elde edilen deney sonuçlarına göre, GYFC bu beton elemanların basınç dayanımını bir miktar düşürmektedir. Buna karşın, başta aşınma olmak üzere bazı dayanıklılık özellikleri gelişmekte, bazılarında ise iyi veya kötü yönde bir gelişme görülmemiştir. Bu tür elemanlarda dayanıklılığa yönelik özelliklerin daha önemli olduğu dikkate alınarak GYFC’ nun belirli bir orana kadar kullanılabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Beton, Bordür, Parke, Yer değiştirme, Granüle yüksek fırın cürufu. ABSTRACT: This paper presents results of an experimental study about partial substitution of granulated blast-furnace slag (GBFS) as fine aggregate in production of concrete paving blocks and kerbs. GBFS is replaced sand for different GBFS/sand ratios in concrete during production of kerb and paving block specimens. Some tests orienting towards strength and durability were applied on these specimens including control specimens that are produced with normal concrete. Then, the results of tested properties of GBFS-replaced specimens and control specimens were compared. GBFS decreases the compressive strength of paving blocks and kerbs according to the results. However, some durability properties which are more important than strength for these elements are improved with GBFS replacement. The most improved property was abrasion resistance. It is concluded that it is feasible to use GBFS in paving block and kerb production with an optimum replacement ratio for these specimens. Key words: Concrete, Kerb, Paving block, Replacement, Granulated blast-furnace slag.