Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

319-323

Authors: İsmail TİYEK, Faruk BOZDOĞAN

ÖZET: Akrilik liflerinin yaş çekim yöntemiyle üretiminde lif oluşumu koagülasyon banyosu sayesinde meydana gelmektedir. Dolayısı ile yaş çekim yöntemiyle elde edilen liflerin fiziksel özellikleri büyük oranda koagülasyon banyosu şartları tarafından etkilenmektedir. Bu yüzden koagülasyon banyo parametrelerinin çok iyi bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu makalede hem koagülasyon banyosunda meydana gelen difüzyon ve faz değişimi gibi bazı fiziksel olaylar ve hem de bu olayların meydana gelmesinde etkili olan bazı koagülasyon banyo parametreler özetlenmiştir. Ayrıca bunların liflerin fiziksel özellikleri üzerindeki etkisi belirtilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Akrilik lif üretimi, Yaş çekim, Koagülasyon banyosu. ABSTRACT: In the production of acrylic fibers using wet-spinning method, fiber formation takes places in the coagulation bath. Therefore, physical properties of the fibers, produced by the wet-spinning method, is affected by coagulation bath conditions. For this reason, coagulation bath parameters have to be checked very well. In this paper, both the physical events such as diffusion and phase transition, occured in the coagulation bath, and some coagulation bath parameters that affect these physical events are studied. Furthermore, it is tried to express their affects on the physical characteristics of the fibers. Key words: Acrylic fiber production, Wet-spinning, Coagulation bath.

335-343

Authors: Uğur YÜCEL

ÖZET: Şaft yataklarının rijidlik ve sönüm katsayılarını hesaplamak için analitik bir metot yazarın katkılarıyla birlikte kısaca derleniyor. Bu katsayılar rotor-rulman sistemlerinin kararlılık hesaplamaları için gereklidir. Bir rulman içindeki basıncı veren Reynolds denklemi kartezyen koordinatlarda Navier-Stokes denklemlerinin sadeleştirilmesiyle elde ediliyor. Daha sonra bu denklem akışkan filmdeki basınçları elde etmek için kısa rulman yaklaşımını kullanarak analitik olarak çözülüyor. Reynolds denkleminin çözümünden elde edilen basıncın integrasyonu rulman kuvvetlerini ve bunlara karşılık gelen kısa çembersel rulmanların dinamik rijidlik ve sönüm katsayılarını tanımlar. Bu çalışmada sunulan sonuçlar kısa çembersel rulmanlara sahip rotor sistemlerinin kararlılık hesaplamalarında kullanılabilir. Anahtar Kelimeler: Rotor, Rulman, Reynolds denklemi, Dinamik katsayılar, Kararlılık. ABSTRACT: An analytical method for calculating the stiffness and damping coefficients for journal bearings is briefly reviewed with author’s contributions. These coefficients are required for stability calculations of rotor-bearing systems. The Reynolds equation governing the pressure field within a bearing is obtained by simplifying the Navier-Stokes equations in Cartesian coordinates. It is then solved analytically using the short bearing approximation to obtain pressures in the fluid film. Integration of the pressure obtained by the solution of the Reynolds equation defines the bearing forces and the corresponding dynamic stiffness and damping coefficients of short circular bearings. The results presented in this work can be used in the stability calculations of rotor systems with short circular bearings. Key words: Rotor, Bearing, Reynolds equation, Dynamic coefficients, Stability.

351-356

Authors: Yusuf ÖNER, Ahmet ALTINTAŞ

ÖZET: Sürtünme kayıpları, diğer dönel makinalarda olduğu gibi elektrik makinalarında da önemli bir problemdir. Ayrıca, sürtünme kayıplarının oluştuğu yataklar periyodik aralıklarla yağlanmaya ve bakıma ihtiyaç duyarlar. Bu çalışmada, elektrik motorunun sürtünme kayıplarını azaltmak için, farklı yapıya sahip radyal manyetik yatak sistemlerinin iki boyutlu statik manyetik analizi yapılmış ve birbirleri ile karşılaştırılmıştır; ayrıca, dört kutba sahip manyetik yatak sistemi gerçeklenmiş ve bir asenkron motora uygulanmıştır. Simülasyonlarda, tasarlanan manyetik yatak sistemi tarafından asenkron motorun rotoruna uygulanan kuvvetler, FEMM yazılım paketi kullanan bir bilgisayar yardımıyla hesaplanmıştır. Uygulamada, manyetik yatak sistemi ile mekanik yatak sistemi 350 d/d’lık hızlara kadar karşılaştırıldığında; manyetik yataklı sistemin, asenkron motorun yüksüz çalışma kayıplarını % 15 dolaylarında azalttığı gözlenmiştir. Buna ek olarak, motorun mekanik gürültüsü de önemli derecede azalmıştır. Anahtar Kelimeler: Manyetik yatak, 2D manyetik analiz, Asenkron motor. ABSTRACT: The friction loss of electrical machines is an important problem as like in other rotary machines. In addition, the bearings, where the friction losses occur, also require lubrication at periodic intervals and need to be maintained. In this study, to minimize the friction loss of electrical motor, two dimentional static magnetic analysis of radial magnetic bearing systems with different structures are performed and compared with each other; also, magnetic bearing system with four-pole is realized and applied to an induction motor. In simulation, the forces applied to the rotor of induction motor from designed magnetic bearing system are calculated in a computer by using FEMM software package. In application, when comparing designed magnetic bearing system with mechanical bearings up to the revolution of 350 rpm, it was observed that the loss of no-load operating condition of induction motor is decreased about 15 % with magnetic bearing system. In addition to this, mechanical noisy of the motor is also decreased considerably. Key words: Magnetic bearing, 2D magnetic analysis, Induction motor.

361-371

Authors: Oğuz GÜRSOY, Özer KINIK

ÖZET: Laktik asit bakterileri (LAB) süt ürünleri üretiminde kültür olarak kullanılan türler de dahil olmak üzere çok sayıda bakteri cinsini kapsamaktadır. LAB’nin en önemli cinslerinden birisi Lactobacillus’dur. Bu cins içindeki mikroorganizmalar gastrointestinal sistemden başka fermente gıdalarda da bulunabilmektedirler. Laktobasiller, starter ve/veya destek kültür ya da starter olmayan mikroflora olarak peynir olgunlaşması ve lezzetinin oluşumu ile de ilişkilidirler. Bazı ülkelerde probiyotik olarak da kullanılan laktobasillerin bu amaçla en sık kullanılan türleri; L. acidophilus, L. casei, L. paracasei subsp. paracasei, L. delbrueckii ve L. jonhsonii olarak sayılabilir. Bu makalede öncelikle laktobasillerin (özelliklede L. casei ve L. paracasei subsp. paracasei’nin) biyokimyasal ve antimikrobiyal özellikleri ile peynir teknolojisindeki önemleri özetlenmiş, ardından bunların peynir üretiminde probiyotik olarak kullanımları yeni bulgular ışığında değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Laktobasil, L. casei, L. paracasei, Peynir, Probiyotik. ABSTRACT: Lactic acid bacteria (LAB) comprise a wide range of genera including species from production of dairy products. One of the most important genera of LAB is Lactobacillus. Species of this genus can be found in gastrointestinal tract and also fermented foods. They are also associated with cheese ripening and flavour as starter and/or adjuct culture or non-strater microflora. Latobacilli are used as probiotics in some countries; most of them are L. acidophilus, L. casei, L. paracasei subsp. paracasei, L. delbrueckii and L. jonhsonii. This paper will first outline biochemical and antimicrobial properties of lactobacilli especially L. casei and L. paracesi subsp. paracasei and their importance for cheese technology. Finally we will discusse use of Lactobacilli as probiotic microorganisms in cheese production by using new literature data. Key words: Lactobacilli, L. casei, L. paracasei, Cheese, Probiotic.

381-390

Authors: Feriha DEMİRHAN, Binnaz MERİÇ

ÖZET: Tekstil mamulünü oluşturan kumaşların yıkama sonrası boyut değişimlerinin belirli sınırlar içinde olması oldukça önemlidir. Özellikle dış pazarlarda kalite değerlendirmesinde boyut değişimi birinci derecede rol oynamaktadır. Bu bakımdan dokuma ve örme kumaşlar için ülkemizde ve dünyada yıkama esnasında oluşacak boyut değişimleri için bazı standartlar kabul edilmiş olup, bu standartlara uygunluk özellikle gelişmiş ülkeler için önemli bir kriter olmaktadır. Yıkamada boyut değişimi denildiğinde çoğunlukla kumaşın boydan çekmesi yani kısalması akla gelmektedir. Çünkü kumaş üretimi sırasında hep boydan gerdirildiği için en fazla problem bu yönde olmaktadır. Bu araştırmada değişik kumaşların yıkama sonrası yapılan asarak ve tamburlu kurutma işlemlerinde ortaya çıkan boyut değişimleri incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Ayrıca bu kumaşlardan üretilen giysilerde yıkama ve ütü işlemleri sonrası çekme değerleri araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Örme kumaş, Tambur kurutma, Asarak kurutma, Boyut değişimi, Dönme. ABSTRACT: It is very important that the dimensional changes of the fabrics of the textile materials such as fabrics remain in limits after washing. Especially at the export markets the dimensional stability is the most important factor of quality. Therefore; some standarts regarding the dimensional changes which can occur during washing for the knitted and woven fabrics had been agreed in the world and also in our country. When mentioning about “the dimensional changes after washing” we usually think of the length shrinkages or shortening which the fabric is mostly stretched on the length dırectıon. This explaines us where the most problems come from. In this study the dimensional changes of the various fabrics which occurs during line-dry and tumble dry process after washing has been examined and evaluated. Beside this, the shrinkages of the garments made from this fabrics after washing and ironing has been searched. Key words: Knitted fabric, Tumble dry , Line dry , Dimensional changes, Spirality.

401-405

Authors: Senayi DÖNMEZ, Y. Dursun SARI

ÖZET: Mermer ve doğal taşların dekoratif amaçlı kullanımının çok yaygın hale gelmesi, silme-parlatma işlemini de önemli hale getirmiştir. Doğal taşların kalitesini belirleyen faktörlerin en önemlisi yüzey parlaklığıdır. Doğal taşların işlendiği tesislerde, yüzeyin parlatılma derecesi tecrübeye bağlı nitel tanımlarla belirlenmektedir. Bu çalışmada, doğal taş yüzeylerin parlaklığını sistematik olarak ölçen, sayısal görüntü analizi tabanlı yüzey parlaklık sistemi geliştirilmiş ve bir doğal taş örneği üzerinde deneyler yapılarak uygunluğu ve geçerliliği incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Mermer, Parlatılabilirlik, Aşındırıcı. ABSTRACT: Because marble and natural rocks have been used widely for ornamental purposes, rubbing-polishing process also became important. One of the factors determining the quality of natural rocks is surface polish. The degree of surface polish is determined by qualitative definitions based on experiences in the plants natural rocks are processed. In this study, a digital image analysis based surface polish measurement system which measures surface polish systematically was developed and its validity and suitability were investigated by making experiments on a natural rock sample. Key words: Marble, Polishability, Abrasive.

417-423

Authors: Emine COŞGUN

ÖZET: Bu çalışmada teknik personel seçimi için bir model geliştirilmiştir. Modelde kullanıcı ara yüzü olarak Visual Basic, veri tabanı olarak Microsoft Access ve uzman sistem program olarak da CLIPS den yararlanılmıştır. Önerilen model uzman sistem teknolojisinden yararlanılarak geliştirilmiştir. Modelde personel seçim sürecinde sadece başvuruların ön değerlendirme aşaması ele alınmıştır. Geliştirilen modelde amaç tamamen bir uzmanın yerini almak değil, teknik personel seçimi sürecinde başvuru formlarından elde edinilen bilgilerin değerlendirilmesi için bir karar destek program yazılımı geliştirmektir. Böylece sunulan çalışma ile uzmanların daha hızlı ve daha doğru karar almaları sağlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Personel seçimi, Uzman sistem, Clips. ABSTRACT: In this study, a model has been developed for the selection of the technical personnel. In the model Visual Basic has been used as user interface, Microsoft Access has been utilized as database system and CLIPS program has been used as expert system program. The proposed model has been developed by utilizing expert system technology. In the personnel selection process, only the pre-evaluation of the applicants has been taken into consideration. Instead of replacing the expert himself, a decision support program has been developed to analyze the data gathered from the job application forms. The attached study will assist the expert to make faster and more accurate decisions. Key words: Personnel selection, Expert System, Clips.

437-441

Authors: Hilal CAN, Faruk MENDİ, Muzaffer TOPÇU

ÖZET: Dişlilerde hasar, diş dibinden kırılma ve yüzey basıncı ile oluşmaktadır. Çelik dişlilerde, karbürleme işlemi ile dişlilerin yorulma dayanımları artmaktadır. Kırılma yorulma dayanımının artışında, yüzeyde oluşan bası iç gerilmelerinin büyük etkisi vardır. Bu çalışmada, içine 1.2 mm tel çapına sahip yaylar yerleştirilmiş polipropilenden üretilmiş dişli çarkların özellikleri incelenmiştir. Yaylar, enjeksiyon kalıplama öncesi çekilip; kalıplama sonrası bırakılarak öngerilme oluşturulmuştur. Yorulma deneyleri gerçekleştirilmiş ve takviye yapılmasının dayanımı artırdığı görülmüştür. Deneyler sonucunda öngerilmenin, plastik dişlinin yorulma ömrünü takviyesiz numuneye göre 12 kata kadar artırdığı bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Plastik dişliler, Yay takviyesi, Yorulma dayanımı, Öngerilme. ABSTRACT: Failure of gears, occur surface pressure stress and fracture at base of teeth. For steel gears, it is known that process of carburizing increases fatigue strength. Internal stress on the surface increases of fracture fatigue strength. In this study fatigue properties of polypropylene gear reinforced with 1.2 mm wire diameter metallic springs was investigated. Extension springs were used as reinforcement element and placed into the mould and stretched before injection of polypropylene material into the mould. After injection of polypropylene, stretched springs were loosened in order to obtain pre-stressing. Fatigue tests were performed on the produced gear. Reinforcement increased the strength of gears. At result of experiments, pre-stressing increase in service life 12 times more than that of specimens without reinforcement. Key words: Polymer gears, Reinforcement, Fatigue, Pre-stressing.

449-455

Authors: Oktay DEMİRDAĞ

ÖZET: Çerçevelerin dinamik analizinde hesap kolaylığı açısından, çerçevelerin zemine bağlandığı noktaların mafsallı veya tam ankastre olduğu, kat kütlelerinin kat seviyelerinde topaklandığı, kolonların yayılı kütlesinin ve deformasyonunun ihmal edildiği kabullerine sık rastlanmaktadır. Ancak uygulamada çoğu kez çerçevelerin zemine bağlandığı noktalar, zeminin elastik davranışı nedeni ile bir miktar dönebilmektedir. Bu durumda çerçevenin zemine bağlandığı noktaya dönmeye karşı elastik yay yerleştirilerek yarı-rijit mesnet davranışı modellenebilir. Bu çalışmada, zemine yarı-rijit bağlı tek serbestlik dereceli (TSD) sistemlerin serbest titreşim analizi kolonların yayılı kütlesi ve P-? etkisi dikkate alınarak yapılmış ve açısal frekansları elde edilmiştir. Kolon tabanındaki dönme yay sabitindeki ve eksenel kuvvet değerindeki değişimin açısal frekans değerleri üzerindeki etkileri tablo ve grafiklerle sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Zemin fleksibilitesi, TSD sistem, Serbest titreşim, P-? etkisi ABSTRACT: The assumptions of frame supports being hinged or fully rigid; storey masses being concentrated at the floor levels; distributed masses and deformations of the columns being neglected are frequently seen in dynamic analysis of frames because of less effort in calculation. In practice, however, column bases of frames may usually rotate and translate a little due to elastic behavior of soil. In this case, semi-rigid support behavior can be modeled using elastic spring against rotation at the column bases of frames. In this study, free vibration of semirigid supported single degree of freedom (SDOF) systems is studied including distributed mass and P-? effect of the columns and natural frequencies are obtained. Effects on frequency values of rotational spring coefficients at the column base and of axial force are presented in tables and graphs. Key words: Soil flexibility, SDOF system, Free vibration, P-? effect.

161-169

Authors: Gülay YAKAR, Rasim KARABACAK, Burçin DEDA ALTAN

ÖZET: Bu çalışmada, LiBr – Su akışkan çifti ile çalışan absorpsiyonlu soğutma sistemleri ile R134-a soğutucu akışkanı ile çalışan mekanik kompresyonlu soğutma sistemlerinin farklı buharlaşma sıcaklıklarına göre enerji ve ekserji analizleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar grafikler ve tablolar halinde gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Absorpsiyon, Mekanik sıkıştırma, R134-a, LiBr-Su. ABSTRACT: In this study, energy and exergy analysis of absorption refrigeration system using LiBr- water and mechanical compression refrigeration system using R134-a were performed at different evaporation temperatures. The results are presented in tables and figures. Key Words : Absorption, Mechaniccompression, R134-a, LiBr-Water.

183-191

Authors: Ahmet BUDAK, İbrahim CAN

ÖZET: Betonarme kolonların taşıma gücüne göre donatı hesabı, birçok araştırmacı tarafından incelenmiş ve çeşitli yöntemler önerilmiştir. Önerilen bu yöntemlerin hemen, hemen tamamında çözüme gidebilmek için bazı abak ve/veya tabloların kullanılması zorunlu olmakta, bazen de bilgisayar kullanılmasına gerek duyulmaktadır. Tablo ve/veya abak kullanılması halinde işlemin zorluğu yanı sıra bazı hatalar da söz konusu olmakta, bilgisayar çözümünde ise bilgisayarın varlığı gerekli olmaktadır. Çalışmada, iki eksenli bileşik eğilme altındaki betonarme kolonların taşıma gücüne göre donatı hesabında sözü edilen sakıncaları ortadan kaldırabilmek ve daha pratik bir çözüm getirebilmek için yapay sinir ağları kullanılarak bazı bağıntılar elde edilmesi amaçlanmıştır. Bağıntılar, değişik donatı çeliği (S220 and S420) ve donatı yerleşimi durumları için veriler üretilerek yapay sinir ağlarının eğitilmesi sonucunda elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Betonarme kolonlar, Donatı, Yapay sinir ağları. ABSTRACT: Ultimate strength design of the reinforced concrete (R/C) columns had been investigated and proposed several methods by researchers. Some of these methods are based on to use tables and/or charts while the others are required computer program. Using table or chart is slow and laborious and causes some errors. On the other hand, one must have a computer within reach to use computer program. Our purpose in the present study is to provide simple and reliable formulas for design of rectangular R/C sections subject to axial forces and flexures by artificial neural networks (ANNs). Proposed formulas have been obtained for various steel grades (S220 and S420) and bar arrangements by training ANNs with produced data. Key words: Reinforced concrete columns, Reinforcement, Artificial neural network.

199-204

Authors: M. Ali DÖNERTAŞ, Yılmaz KÜÇÜK, Yakup YILDIZ, İhsan KORKUT

ÖZET: Bu çalışmada, diyalog metoduna göre CNC parça programı üreten kullanıcı etkileşimli bir bilgisayar programı geliştirilmiştir. Program tasarımı CAM programları mantığı ile hazırlanmıştır. Parça programının oluşturulması, başlangıçtan sona kadar belli bir sıra ile, ilgili bilgilerin kullanıcıdan istenerek M ve G kodlarına dönüştürülüp program üzerinde ayrı bir sayfada gösterilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca oluşturulan kod sayfası “txt” uzantılı olarak saklanabilmektedir. Program tasarımı, Fanuc işletim sistemine göre dik işleme merkezi için temel işlemlere yönelik gerçekleştirilmiştir. Bilgisayar programı Delphi 6 programlama dili ile hazırlanmıştır. Anahtar Kelimeler : Dik işleme merkezi, CNC parça programı, Dialog programlama. ABSTRACT: In this study, a user–interactive computer programme generating CNC part programme according to dialog method has been developed. The design of programme has been prepared like a CAM programme structure. The part programme was established by required parameters asking to the user with a specific order. Subsequently, this parameters are used to create M and G codes, and these codes are showed at a different page on the screen. In addition, these code pages can be stored with “txt” format. This program includes basic processes and the programme design has been prepared for milling machine working according to Fanuc system. The computer programme was written by using Delphi 6 programming language. Key Words : Milling machine, CNC part programme, Dialog programming.

219-224

Authors: Özer CAN, İsmet ÇELİKTEN, Nazım USTA

ÖZET: Organik oksijenli bileşiklerin Dizel No.2 yakıtı ile karıştırılarak kullanılması ile dizel motor emisyonlarında olumlu iyileşmeler olmaktadır. Bu çalışmada Dizel No.2 yakıtına % 10 ve % 15 hacimsel oranlarında etanol karıştırılarak farklı motor dönme sayılarında ve yüklerinde çalışan bir ön yanma odalı turbo dizel motorun egzoz emisyonları incelenmiştir. Deney sonuçları etanol ilavesinin, NOx emisyonunda artma ve ısıl değerinin düşük olmasından dolayı da bir miktar motor gücünde düşmeye sebep olduğunu göstermesine rağmen, CO, is ve SO2 emisyonlarında azalma sağladığını göstermektedir. Emisyonlardaki iyileşme tam yükte, kısmi yüklere nisbeten daha çok dikkate değer bir seviyededir. Anahtar Kelimeler: Etanol, Dizel motor, Egzoz emisyonları. ABSTRACT: Diesel engine emissions can be improved by adding organic oxygenated compounds to the No. 2 diesel fuel. In this study, effects of 10 % and 15 % (in volume) ethanol addition to Diesel No. 2 on exhaust emissions from an indirect injection turbocharged diesel engine running at different engine speeds and loads were investigated. Experimental results showed that the ethanol addition reduced CO, soot and SO2 emissions, although it caused some increase in NOx emission and some power reductions due to lower heating value of ethanol. Improvements on emissions were more significant at full load rather than at partial loads. Key words: Ethanol, Diesel engine, Exhaust emissions.

231-237

Authors: Lokman Hakan TECER

ÖZET: Her türlü enerji üretimi için fosil yakıt kullanımı sonucu atmosfere atılan kirletici emisyonlar, diğer çevresel problemlerin yanısıra yapı malzemeleri bozunmasına sebep olmaktadır. Özellikle SO2 ve NOx’ler dünyanın her yerinde karbonatlı kayaçlardan inşa edilmiş tarihi yapıları olumsuz etkilemektedir. Bu etkiler, kirleticilerin karbonatlı yapı malzemelerinin kimyasını değiştirerek bozunmasına sebep olmaları şeklinde görülmektedir. Bu çalışma, ana bileşeni CaCO3 olan yapı malzemelerinin hava kirleticileri etkisiyle bozunumumu inceleyen çalışmaların sonuçlarını içermektedir. Kentsel bölgelerdeki tarihi binalar, malzeme karakteristiklerine bağlı olarak hava kirleticilerin ve meteorolojik koşulların etkisiyle tahrip olmaktadırlar. Söz konusu tahriplerin en önemli göstergesi taş malzeme yüzeyinden daha derinlere doğru ilerleyebilen jips oluşumlarıdır. Bunu takiben taş gözeneklerinde çevrimsel kristalizasyon ve erime, mikroçatlamalar ve malzeme kaybı meydana gelmektedir. Bu olumsuz etkiler artan kirlilik düzeyleriyle daha da ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Anahtar Kelimeler: Hava kirleticiler, Karbonatlı yapı malzemeleri, Malzeme bozunumu. ABSTRACT: The pollutant emissions that are thrown into the atmosphere as a result of the fossile fuel usage for either energy production, cause deterioration of the building stones in addition other environmental problems. Especially, SO2 and NOx have negative effects on the historical buildings in all over the world which are made of carbonate stones. These effects can be observed as the deterioration of the carbonate building stones by with the change of their chemical structures. This study presents the result of surveys which analyse the deterioration mechanism of CaCO3 major-constituent building stones by air pollutants. The buildings in urban areas are destroyed by air pollutants and meteorological conditions depending on their material characteristics. The main sign of the mentioned destroy is the gypsum formation that can go from the surface of the stone to inner parts. In the following pores of the stones cyclic crystallizations and melting, micro cracks and a loss of material are formed. These deterioration effects become more serious with the increasing pollution levels Key words: Air pollution, Carbonated building stone, Material deterioration.

249-255

Authors: Zümrüt BAHADIR ÜNAL, M. Çetin ERDOĞAN, Ziynet ÖNDOĞAN

ÖZET: Dünya ticaretinde önemli bir yeri bulunan konfeksiyon ürünleri pazarında zorlu rekabet koşulları hakimdir. Son yıllarda kalite ve teknolojinin öncelikli duruma gelmesi nedeniyle sektörde teknoloji geliştirme ve araştırma faaliyetleri özel bir öneme sahip olmuştur. Ülkemizde birçok üretici firma sıradan ürünler yerine katma değeri, kalitesi ve kâr oranı yüksek ürünlere yönelmişlerdir. Bu durumda yeni teknolojilerin kullanımı kaçınılmaz hale gelmiştir. Ancak bu teknolojilerin kullanımı her işletme için uygun olmamaktadır. Bir engelin ortadan kaldırılmasıyla, herhangi bir dikim işlemini kendi başına yapan sistem grubu dikiş otomatı olarak tanımlanmaktadır. Bu kompleks makineler daha az sayıda fakat daha usta işçiler gerektirmektedir. Küçülen sipariş büyüklükleri, hızla değişmesi gereken ürün ve üretim tipleri, çalışanlara bu değişen işlemlere hızlı bir şekilde uyma zorunluluğu getirmektedir. Bu araştırmada üretim miktarının kaliteyi bozmadan artırılması hedeflenmiştir. Bu amaçla, klasik dikiş makineleri ile dikiş otomatları üretim yöntemleri ekonomiklikleri açısından karşılaştırılarak en uygun üretim yöntemi önerileri ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Dikiş otomatları, Başa baş noktası, Zaman ölçümü. ABSTRACT: There are strong competition conditions at the market of ready made garment products which has an important part of world trade. In this sector, the technology development and research facilities have an important place because of the quality and technology are at the priority position. In our country, Turkey, lots of manufacturers tend to added valued and profitable products instead of usual, low priced and low added valued products. In this situation, new technologies must be used. But the usage of this kind of tecnologies could not be suitable for every company. The sewing automat is a kind of system group that can do any kind of sewing operation by itself. These kinds of complex machines need less number but more skilfull of workers. Decreasing of order quantities, fastly changing product and production types are given necessary to the workers for suiting these changes. In this paper, increasing of production quantity without changing quality was researched. For this purpose, ideal production method was proposed with the comparision of classical sewing machines and sewing automats for the point of production methods view. Key words: Sewing automats, The begining of profity year, Time study.

267-275

Authors: K. Turgut YÜKSEL, Rahman Çakır

ÖZET: Binek araçlarındaki, karavan ve römork gibi barınmaya ve yük taşımaya yönelik motorsuz araçları çekmeye yarayan ve genellikle sonradan monte edilen elemanlara çeki kancası denir. Daha çok binek otomobillerine takılan çeki kancası; karavan, açık veya kapalı yük römorklarını güvenli olarak hareket ettirmek ve dolayısıyla aracın taşıma kapasitesini artırmak amacıyla kullanılır. Çeki kancasında, her araç için, şasi veya monokok gövdenin alt bölümü ile stepnenin durumuna göre farklı konstrüksiyonlar gerektiğinden, seri üretimden ziyade siparişe göre üretim yapılmaktadır. Bu çalışmada, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde yaygın olarak üretimi ve montajı yapılan üç farklı konstrüksiyonun modellemesi ve yapısal analizi gerçekleştirilmiş olup, sonuçları mukavemet açısından karşılaştırılarak irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çeki kancası; Binek otomobil; Römork; Mukavemet; Sonlu elemanlar yöntemi. ABSTRACT: Towing hooks generally are assembled to vehicles as accessory. They are used to tow caravans and trailers having no engine, which provide accommodation and haulage of loads, respectively. So, the transport capacity of cars is increased safely. Towing hooks require different constructive structures due to different chassis or monocoque body of each car type; hence they are to be manufactured and assembled in small- or middle-size factories as per order. In this study, three different constructions of towing hook are modelled and structurally analysed. The results obtained are compared with each other to improve the structural strength. Key words: Towing hook; Car, Trailer; Strength; Finite element method.

287-292

Authors: Engin ÇETİN, N. Lerzan ÖZER, Meriç ÇETİN

ÖZET: Elektrik tesislerinde kullanılan porselen izolatörler, sistemin sağlıklı bir şekilde çalışması ve malzeme izolasyonunun mükemmel bir şekilde sağlanması açısından oldukça önemli malzemelerdir. İzolatör yapımında hammadde olarak kullanılan materyallerin özellikleri, bununla birlikte çevresel faktörler, izolatör dayanımını ve faaliyetini etkileyen faktörlerdir. Bu çalışmada, çevresel etkiler ve porselen izolatör yapımında kullanılan malzemeler incelenmiş, bunların izolasyona ve sistemin sağlıklı bir şekilde çalışmasına olan tesirleri araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Porselen izolatör, İzolasyon problemi. ABSTRACT: Porcelain insulators used on electrical institutions are important materials to provide system reliability and material insulation. Specification of raw materials of insulators and environmental factors affect insulator strength and operation. In this study, environmental factors and materials used on porcelain insulator manufacturing are examined and also their influence on system reliability and insulation are investigated. Key words: Porcelain insulator, Insulation problem.

301-307

Authors: Mesut ŞENGİRGİN, Erhan PULAT

ÖZET: Bu çalışmada, büyük bir büronun ısıtma-havalandırma sisteminin modellenmesi ve bilgisayar çözümleri sunulmaktadır. Sistem, klasik tek bölgeli bir ısıtma-havalandırma sisteminden oluşmaktadır. Isıtma sistemi açkapa tipi denetim organıyla denetlenmektedir. Bilgisayar çözümleri, dış hava sıcaklığı değişimi sinüs giriş ve çeşitli dış hava/geri dönüş havası oranına göre elde edilerek sistemin dinamik davranışını nasıl etkilediği araştırılmıştır. Bu amaçla MATLAB/Simulink programı kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Modelleme, Simülasyon, Isıtma ve havalandırma, Tek-bölge, Oda hava sıcaklığı. ABSTRACT: In this study, modelling and simulation results of a single-zone heating and ventilation system of a large office room are introduced. Heating system is controlled by an on-off controller. By considering the sinusoidal outdoor air tempareture variation and various outdoor/return air ratios as input parameters, dynamic behaviour of room air tempereture are investigated. For this purpose, MATLAB/Simulink code is used. Key words: Modelling, Simulation, Heating and ventilation, Single-zone, Room air temperature.

1-13

Authors: Fethi Ahmet YÜKSEL

ÖZET: Batı Anadolu Bouguer Gravite haritasının yoruma hazırlanması için iki boyutlu alçak geçişli süzgeçler kullanılmıştır. Elde edilen rejyonal Bouguer gravite anomali haritasından alınan uygun doğrultudaki profillere Talwani yöntemi uygulanarak Batı Anadolu kabuk kalınlığı geometrisi modellenmiştir. Batı Anadolu kabuk kalınlığı kuzeyde Karadeniz sahillerinde ortalama 30 km’den başlayarak Göller Bölgesinde 35-40 km’ye ulaşmakta ve güneyde Akdeniz sahillerinde tekrar 32 km’ye düşerek inceldiği hesaplanmıştır. Ege sahillerinde ise, kabuk ortalama 32 km’den başlayarak Anadolu’nun içlerine doğru B-D doğrultusunda, 40 km. kalınlığa ulaştığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Batı Anadolu, Bouguer gravite haritası, Alçak geçişli süzgeç, Kabuk kalınlığı. ABSTRACT: Two dimensional low-pass filters were used to prepare West Anatolian Bouguer gravity maps for interpretation. Talwani method was applied to the profiles obtained from appropriate directions of the regional Bouguer gravity anomaly map, and West Anatolian crustal thickness geometry has thus been modelled. West Anatolian crustal thickness starts at 30 kms in the north at the Black sea coast and increases to 35-40 kms at the Lake District (Isparta-Turkey). The thickness decreases to 32 kms at the Mediterranean coast. In the West-East direction the crust starts with 32 kms at the Aegean coast and increases to 40 kms towards central regions. Key words: Western Anatolia, Bouguer gravity map, Low-pass filters, Crustal thickness

23-30

Authors: Yakup SEKMEN, Perihan ERDURANLI, Mustafa GÖLCÜ, M. Sahir SALMAN

ÖZET: Buji ile ateşlemeli motorlarda, geometrik sıkıştırma oranının silindirdeki dolgu miktarına göre değiştirilmesi ile motor performansında artış sağlanabilir. Bu motorlarda, gerçek sıkıştırma oranı silindire alınan dolgu miktarına göre değişkenlik gösterdiğinden, geometrik olarak tasarlanan sıkıştırma oranı ancak tam gaz ve tam yük şartlarında gerçek sıkıştırma oranı olarak elde edilmektedir. Bu durum buji ile ateşlemeli motorlarda performansın ve yakıt ekonomisinin iyileştirilmesi için silindir dolgu miktarına göre değişken sıkıştırma oranını gerekli kılmaktadır. Kısmi yüklerde yanma veriminin, yakıt ekonomisinin ve emisyonların iyileştirilmesi için sıkıştırma oranının artırılması, motorun yüksek yük ve düşük hız koşullarında ise olası vuruntu ve sert çalışmayı önlemek için sıkıştırma oranının bir miktar azaltılması gerekmektedir. Bu çalışmada, buji ile ateşlemeli motorlarda güç, moment, özgül yakıt tüketimi, silindir basıncı, egzoz gaz sıcaklığı, yanma odası yüzey hacim oranı, termal verim ve ateşleme avansı gibi motor performans parametrelerinin sıkıştırma oranı ile ilişkileri incelenmiş ve yakıt ekonomisi için değişken sıkıştırma oranlı motorların kullanılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sıkıştırma oranı; Yakıt ekonomisi; Buji ile ateşlemeli motor; Motor performansı. ABSTRACT: Performance of the spark ignition engines may be increased by changing the geometrical compression ratio according to the amount of charging in cylinders. The designed geometrical compression ratio can be realized as an effective compression ratio under the full load and full open throttle conditions since the effective compression ratio changes with the amount of charging into the cylinder in spark ignition engines. So, this condition of the spark ignition engines forces designers to change their geometrical compression ratio according to the amount of charging into the cylinder for improvement of performance and fuel economy. In order to improve the combustion efficiency, fuel economy, power output, exhaust emissions at partial loads, compression ratio must be increased; but, under high load and low speed conditions to prevent probable knock and hard running the compression ratio must be decreased gradually. In this paper, relation of the performance parameters to compression ratio such as power, torque, specific fuel consumption, cylindir pressure, exhaust gas temperature, combustion chamber surface area/volume ratio, thermal efficiency, spark timing etc. in spark ignition engines have been investigated and using of engines with variable compression ratio is suggested to fuel economy and more clear environment. Key words: Compression ratio; Fuel economy; Spark ignition engine; Engine performance.

41-45

Authors: Bekir Sadık ÜNLÜ, Sinan KÖKSAL, Enver ATİK, Cevdet MERİÇ

ÖZET: Bakır esaslı alaşımlardan bronzlar, fiziksel, termal ve tribolojik özelliklerinden dolayı, kaymalı yatak malzemesi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu malzeme tribolojik performans açısından iyi sonuçlar vermektedir. Bu çalışmada; CuSn10 bronzundan üretilen kaymalı yatakların farklı yük ve hızlarda, kuru ve yağlı ortamlarda sürtünme ve aşınma özellikleri incelenerek, birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Karşı aşındırıcı olarak SAE 1050 çelik mil kullanılmıştır. Deneyler radyal kaymalı yatak aşınma test cihazında, 10 ve 20 N yük, 750 ve 1500 d/dak hızları kullanılarak, kuru ve yağlı ortamlarda aşınma deneyleri yapılmıştır. Tarif edilen, kuru ve yağlı ortamlarda yapılan deneyler sonucunda, teknik kuru ortamdaki sürtünme katsayısı ve ağırlık kaybı değerlerinin yağlı ortamdakilere göre daha yüksek olduğu elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tribolojik özellikler, Bronz yataklar, Aşınma. ABSTRACT: Bronzes which copper based alloys is widely used because of properties physical, thermal and tribological as journal bearing material. This material that has tribological performance good conclusions gives at journal bearings. In this study, CuSn10 bronze that were manufactured journal bearings friction and wear properties has been examined and compared. SAE 1050 steel shaft has been used as counter abrader. Experiments have been carried out 10 N and 20 N loads, 750 and 1500 rpm, dry and lubricated conditions by using radial journal bearing wear test rig. As a results, high friction coefficient and weigh loss have been obtained at dry condition more than lubricated condition. Key words: Tribological properties, Bronze bearings, Wear.

53-62

Authors: Ali GÖKGÖZ, Suat TAŞDELEN, Mustafa KAYA, Ali BÜLBÜL

ÖZET: Denizli Belediyesi mücavir alanı ve yakın çevresinde (a) alüvyon, (b) alüvyon yelpazesi ve (c) Neojen yaşlı gölsel çökellerden oluşan üç akifer sisteminin kombinasyonu birleşik bir hidrolik sistem meydana getirmiştir.Bu sistem bazı alanlarda birleşik basınçlı akifer formasyonunu ve basınçlı akiferi, bazı alanlarda ise serbest akiferleri oluşturmaktadır. Yüksek potansiyele sahip bu akiferlerin beslenmesi, güney kesimdeki metamorfik kayalardan yeraltı suyu akımı ve yağıştan süzülme yoluyladır. Akiferlerden artezyen veya pompaj yoluyla önemli miktarda yeraltı suyu çekilebilecek potansiyel vardır. İnceleme alanında yeraltı sularının iyon derişimi akım yönünde artar ve kimyasal kompozisyonu kalsiyum bikarbonatlı tipten magnezyum sülfatlı tipe döner. Bu dönüşüm, Neojen birimleri içindeki tuz oluşuklarının yeraltı suları tarafından yıkanması nedeniyledir. Dolayısıyla su kalitesi akım yönünde bozulur ve içmede kullanılamaz. Anahtar Kelimeler: Birleşik hidrolik sistem, Hidrokimya, Su kalitesi, Denizli Belediyesi. ABSTRACT: Within the urban area of Denizli Municipality and its vicinity, the hydraulic picture is a combination of three aquifer systems in the (a) alluvium (b) alluvial fan and (c) the Neogene lacustrine deposits. At different locations free surface, semi-confined and confined aquifers are observed. These aquifers are recharged by rain water and groundwater flow coming from the metamorphic rocks located at the southern parts of the study area. The groundwater exploitation potential (artesian and pumping) is high. The total ion concentration in the groundwater increases in the flow direction. At the same time, the chemical composition changes from calcium bicarbonate to magnesium sulfate type. This is due to the solution of the salts in the Neogene sediment deposits which get in contact with the groundwater. This brackish groundwater is not potable. Key words: Combined hydraulic system, Hydrochemistry, Water quality, Denizli Municipality.

71-83

Authors: Yıldıray TURHAN, Recep EREN

ÖZET: Bu makalede, dokuma kumaşlarda dokunabilirlik sınırları hakkında geçmişte bazı araştırmacılar tarafından yapılan kuramsal çalışmalar değerlendirildi. İlk olarak, araştırmacıların kabulleri, kabullere dayalı olarak geliştirdikleri geometrik modeller ve bu modellere bağlı olarak oluşturdukları matematiksel bağıntılar sunuldu. Bu bağıntıların içerdiği kumaş parametreleri vurgulandı. Sonra, geliştirilen kuramlar, dokunabilirlik sınırını tahminleme performansları açısından yorumlandı. Sonuç olarak, bu konuda yapılabilecek yeni çalışmalar önerildi. Anahtar Kelimeler: Kumaş geometrisi, Atkı sıklığı, Çözgü sıklığı, Örtme faktörü, Örgü faktörü, İplik çapı. ABSTRACT: In this paper, theoretical works that were done about weavability limits by researchers in the past were critically reviewed. Firstly, researcher’s assumptions, their geometric models that were developed as based on these assumptions and their mathematical equations derived from the geometrical models were introduced. Later, the equations fabric parameters in the equations were pointed. In conclusion, theories were discussed in terms of capable of predicting weavability limits and some new works were advised. Key words: Fabric geometry, Weft density, Warp density, Cover factor, Weave factor, Yarn diameter.

95-102

Authors: Ali AYDIN

ÖZET: Bu çalışmada, Normalize edilmiş Tam Gradyan (NTG), Andreev-Griffin varyasyon ve istatistik yöntemler kullanılarak, gravite verilerinin değerlendirilmesine çalışılmıştır. NTG verilerinin aşağı doğru analitik uzanımı yapılarak teorik anomaliler üzerinde hidrokarbon varlığının NTG kesitlerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Andreev-Griffin varyasyon ve istatistik yöntemlerden, teorik anomaliler üzerinde hidrokarbon varlığının eğri üzerine etkisi ortaya konulmuştur. Ortaya konulan bu yöntemlerin bir uygulaması olarak, Hasankale-Horasan petrol sahası gravite verileri NTG yöntemi, Andreev-Griffin varyasyon ve istatistik yöntemler kullanılarak hidrokarbon içeriği konusunda önemli sonuçlara varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gravite, Normalize edilmiş tam gradyan (NTG), Andreev-Griffin varyasyon. ABSTRACT: In this study, by using Normalized Full Gradyant (NFG), Andreev-Griffin variation and statistical methods, gravity data were evaluated. The influences of hydrocarbon existence on theoretical anomalies were produced by performing analytical downward continuation of the NFG field. With performing Andreev-Griffin variation and statistical methods, the affect of existence of hydrocarbons on curvature of theoretical anomalies was observed. In the study area, Hasankale-Horasan, along the one profile measured gravity data were processed and interpreted by NFG, Andreev-Griffin variation and statistical methods. As a result of this study, by using NFG, Andreev-Griffin variation and statistical methods, potential hydrocarbon existence areas along the profile have been identified. Key words: Gravity anomalies, Normalized Full Gradient (NFG), Andreev-Griffin variation.

115-121

Authors: Kasım HABALI, Hasan GÖKKAYA

ÖZET: Malzemelerde talaş kaldırma sırasında açığa çıkan ısının takım-talaş ara yüzeyinde oluşturduğu sıcaklığın takım ömrü ve iş parçasının yüzey kalitesi üzerinde bir etkisinin olduğu bilinmekte ve bu sıcaklığın ölçülebilmesi için kullanılacak yöntemler sürekli olarak araştırılmaktadır. Bu çalışmada, takım/iş parçası ısıl çift yöntemi ile takımtalaş ara yüzey sıcaklığının ölçülebilirliği araştırılmıştır. Özellikleri iyi bilinen AISI 1040 çeliği üzerinde yapılan talaş kaldırma deneylerinde, kesme hızı ve ilerleme parametrelerine bağlı olarak takım-talaş ara yüzey sıcaklığının değişimi incelenmiştir. Elde edilen grafiklerden, kesme hızının sıcaklık üzerinde daha etkili bir parametre olduğu görülürken, ilerlemenin etkisinin daha az olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kesme sıcaklığı, Isıl çift metodu, Kaplamasız sementit karbür kesici takım. ABSTRACT: It is known that the temperature as the result of the heat developed during machining at the tool-chip interface has an influence on the tool life and workpiece surface guality and the methods for measuring this temperature are constantly under investigation. In this study, the measurement of tool-chip interface temperature using toolworkpiece termocouple method was investigated. The test were carried out on a AISI 1040 steel and the toolchip interface temperature variation was examined depending on the cutting speed and feed rate. The obtained groups show that cutting speed has more influence on the temperature than feedrate has. Key words: Cutting temperature, Thermocouple method, Uncoated cementide carbide cutting tool.

131-135

Authors: Ömer GÜNDOĞDU

ÖZET: Makale, bir dişli kutusuyla tahrik edilen ataletli bir kütlenin kontrolünde kullanılacak PID kazançlarının optimum ayarlanmasına ait bir metodu sunar. Özellikle yöntem, hata kareleriyle kontrolcü çıkışının kararlı haldeki değeri farkının karesi toplamının integralini mizimize ederek optimum kontrolcü parametrelerini tanımlamak için genetik algoritmaları kullanır. Makale, popülasyonun oluşturulacağı kontrolcü parametre aralığını oluşturmak için, Ziegler-Nichols yönteminin önerdiği değerlerin kullanımını önerir. Genetik algoritmalardan elde edilen sonuçlar ile Ziegler-Nichols sonuçları hem tablolar hem de grafikler şeklinde karşılaştırılmıştır. Genetik algoritmalar kullanıldığında daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: ABSTRACT: This paper presents a method of optimum parameter tuning of a PID controller to be used in driving an inertial load by a dc motor thorough a gearbox. Specifically, the method uses genetic algorithms to determine the optimum controller parameters by minimizing the sum of the integral of the squared error and the squared controller output deviated from its steady state value. The paper suggests the use of Ziegler-Nichols settings to form the intervals for the controller parameters in which the population to be formed. The results obtained from the genetic algorithms are compared with the ones from Ziegler-Nichols in both figures and tabular form. Comparatively better results are obtained in the genetic algorithm case. Key words: PID, Controller tuning, Optimal-tuning, Genetic algorithms, DC motor control.

147-152

Authors: Süleyman GÜNDÜZ

ÖZET: Bu çalışmada ticari amaçlı olarak üretilen orta karbonlu ve düşük karbonlu mikroalaşım çelikleri kullanılmıştır. Çelikler % 5 soğuk olarak deforme edildikten sonra 100-450 ºC sıcaklık aralığında 1 saat yaşlandırılmıştır. Deforme edilen ve yaşlandırılan çelikler daha sonra kopuncaya kadar çekilerek mekanik özellikleri ölçülmüştür. Farklı sıcaklıklarda yaşlandırılan çeliklerin çekme ve akma dayanımı gibi mekanik özelliklerinin değiştiği gözlenmiştir. Yaşlanma, arayer atomlarıyla dislokasyonların arasında meydana gelen etkileşim sonucunda oluşmuştur. Sonuçlar dövme amaçlı üretilen orta karbonlu mikroalaşım çeliklerinin akma ve çekme dayanımlarının artmasından dolayı, düşük karbonlu mikroalaşım çeliklerine nazaran daha fazla gerinim yaşlanmasından etkilendiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Gerinim yaşlanması; Mikroalaşımlı çelikler; Akma dayanımı; Çekme dayanımı. ABSTRACT: Two commercially available medium carbon and low carbon microalloyed steel were evaluated in this study. The steels were cold strained in tension 5 % and were aged at 100-450 ºC for 1 hour. Strained and aged specimens were then retested to fracture and mechanical properties of steels were measured. Changes in mechanical properties such as ultimate tensile strength and yield strength were observed at ageing temperatures. This ageing is assºCiated with interaction between interstitial solutes and dislºCations which are preferential sites for solute atom diffusion. Indications are that the medium carbon microalloyed forging steel is more susceptible to strain ageing than the low carbon microalloyed steel as evidenced an increase in yield strength and tensile strength. Key words: Strain ageing; Microalloyed steels; Yield strength; Tensile strength.