Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

865-870

Authors: Kamil Bekir KOÇ, Kerim ÇETİNKAYA

ÖZET: Artan elektrik ve ısı ihtiyacının karşılanmasında, kömür tüm dünyada önemi gittikçe artan bir rol oynamaktadır. Akışkan yatakta yakma, yakıtın niteliklerine bağlı olmayan, kükürt ve azot oksitlerin yayımını (emisyonunu) azaltabilen, temiz ve nispeten ucuz bir kömür yakma metodudur. Bu çalışmada bir prototip akışkan yatak yapılmış ve kullanılan dağıtıcı eleğin daha dengeli bir hava dağılımı için, içe doğru (merkeze) gidildikçe birim alana düşen delik sayısı azaltılmıştır. Daha sonra kömür miktarı sürekli arttırılarak yapılan ölçümlerin sonucunda katı yükseklikleri ve katı oranları belirlenmiş, kömür miktarının bunlara etkisi incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Akışkan yataklar, Akışkan yataklarda yatak yüksekliği, Akışkan yataklarda katı oranı. ABSTRACT: In the process of meeting the growing demand for electric power and heat, coal will play an increasingly important role in the world wide. Fluidized combustion offers a clean and relatively inexpensive method for coal combustion, a method insensitive to fuel quality and capable of reducing sulfur and nitric oxides emission. At the work, a prototype fluid bed was produced and the distance between the holes had been narrower towards to the center of the distributor sieve in order to balance the distribution of the air. Later on, the quantity of the coal was decreased continuously and at the end of the measurements, the heights of the solids and the rates of the solid had been defined and the effects of the coal quantity had been investigated. Key words: Fluid beds, Height of bed for fluid beds, Rate of solid in fluid beds.

879-884

Authors: Alaattin AKTAŞ, Cemil TANIK

ÖZET: Bu çalışmada T300/976 Grafit-Epoksi ve Karbon-Epoksi malzemeden yapılan, yayılı yüke maruz bir ortotropik kompozit ankastre kiriş göz önüne alınmıştır. Bu kirişin sehiminin analitik ve sonlu elemanlar çözümü yapılmış, bu çözümler karşılaştırılmıştır. Sonlu elemanlar yönteminin uygulanmasında Ansys 50a programı kullanılmıştır. Hesaplamalar fiber doğrultusu 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90° için yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sehim, Ankastre kiriş, Anizotropik levha. ABSTRACT: In this study, an orthotropic composite cantilever, which is made of T300/976 Grafit-Epoxy and Carbon-Epoxy materials subjected to a uniformly distributed load, is considered. The deflection of this cantilever is calculated by finite element method and calculated analytically. These results are compared. For finite element calculation, Ansys 50a program is used. The calculations are made for 0°, 15°, 30°, 45°, 60°, 75°, 90° of fiber directions. Key words: Deflection, Cantilever, Anisotropic plate.

893-900

Authors: Murat KIYAK, Müzeyyen ERASLAN, Erhan ALTAN

ÖZET: Adaptif kontrol ve bilgisayar yardımıyla imalattaki gelişmeler, talaş kaldırma esnasında takım aşınmasının hassas bir şekilde saptanmasını gerektirmektedir. Bu konuda çalışan araştırmacılar doğrudan ve dolaylı yöntemler geliştirmişlerdir. Talaş kaldırma esnasında sıcaklık ölçümü ile takım aşınmasının saptanması dolaylı bir yöntemdir. Bu çalışmada iki ölçüm tekniği ; iş parçası-takım ısıl çifti tekniği ve takıma gömme şeklinde bir ısıl çift monte edilerek gerçekleştirilen ölçüm tekniği yöntemleri kullanıldı. Her iki yöntem, sert metal takım malzemesi kullanılarak alaşımsız çeliğin tornalanmasında, kesici takım aşınması belirlenerek denendi ve birbirleriyle çeşitli yönlerden karşılaştırıldı. Anahtar Kelimeler: Takım aşınması, Sıcaklık, Tornalama. ABSTRACT: The improvements of adaptive control and computer aided manufacturing need to be sensitively determined tool wear rate during machining. Reserarchers working on this topic have developed direct and indirect methods. To determine tool wear rate during machining by measuring of cutting temperature is an indirect method. In this study, two measuring techniques, work-tool thermocouple technique and a method that is realized by using a thermocouple assambed by embeding in the tool have been used. Both of them have been tested by obtaining tool wear using hard metal insert and turning mild steel and compared one with the other using different point of views. Key words: Tool wear, Temperature, Turning.

911-919

Authors: Numan Behlül BEKTAŞ

ÖZET: Bu çalışma dikdörtgen çelik plakların boyut oranlarının ve başlangıçtaki düzlemsizliklerinin plak mukavemetine olan duyarlılığı ile ilgilidir. Bu plak boyut oranlarının ve düzlemsizliklerinin plak mukavemetine duyarlılığını araştırmak için ticari bir sonlu elemenler programı olan ANSYS 5.0'deki kullanıcıya ait olacak şekilde sunulan elemanı (user-element) kullanarak 90 dan fazla plak problemlemlerinin modellemesi yapılıp çözüldü. ANSYS 5.0 tarafından sunulan bu kullanıcı eleman plakların büyük deformasyon ve elasto-plastik malzeme davranışlarının analizinde kullanılan sonlu elemanlar metodu kullanılarak Fortran 77 dili ile yazılmış alt programlardan oluşturulmuştur. Her bir plaka probleminin sonuçları grafiklerle gösterilmiştir. Farklı plak boyutlarının oranı ve ilk düzlemsizlik modları ve bu modların birleşimi ile oluşan kompleks ilk düzlemsizlikleri için ortalama maksimum plak mukavemetleri hesaplanmıştır. Başlangıçtaki düzlemsizliklerin büyüklükleri literatürdeki makalelerden alınmıştır. Farklı modların oluşturduğu kompleks başlangıç düzlemsizliklerin ve plak boyut oranlarının mukavemetine olan etkileri hesaplanmıştır. Farklı modların oluşturduğu başlangıç düzlemsizliklerinin birleşimi yeni fakat farklı büyüklükteki düzlemsizlikler oluşturmaktadır. Bu faktörler plak mukavemetini azaltan değerler olarak oluşmaktadır. Elde edilen sonuçlar baskı altındaki dikdörtgen çelik plakların ve bunlardan oluşan çelik plak yapılarının tasarımında kullanılabilir. Anahtar Kelimeler: Plak mukavemeti, Plakların deforme yükleri, Plak düzlemsizlikleri. ABSTRACT: This study is concerned with the imperfection and aspect-ratio sensitivity of the uniaxial strength of rectangular steel plates. To investigate the imperfection and aspect ratio sensitivity of the uniaxial strength of rectangular plates, over 90 different plate problems have been modelled and solved by using the user-element in ANSYS 5.0 which is a commercial finite element package. The user-element which is offered by ANSYS 5.0 as an extension of the element library, is used to implement subroutines written for analysing large deflection elastic-perfectlyplastic material behaviour of plates by using finite element method. The results obtained for each plate problem have been presented in figures. The maximum average strength of plates have been obtained for the different aspect ratios, the initial geometric imperfection modes and the complex initial geometric imperfections, achieved by combination of these modes. The levels of initial geometric imperfections are assumed as found in the literature. The effects of complex initial geometric imperfections and aspect ratios on plate strength for various modes have been determined. The combination of initial imperfection modes creates new geometrical imperfections and magnitudes, generally higher than previous values. These factors are shown to effect the plate by reducing its strength. The results obtained can help to design the rectangular plates and plated structures under uniaxial compression. Key words: Plate strength, Collapse loads of plate, Plate imperfections.

927-931

Authors: Şen ÇAKIR, Aylin KANTARCI

ÖZET: Hücresel Otomata (CA) çeşitli fiziksel işlemler için model temin eden basit matematik sistemleridir. Önemsiz veya küçük değişikliklerin ve basit kuralların sistemlerin davranışlarında nasıl çok büyük değişikliklere yolaçtığını gösterirler. İlginç şekillerin zengin bir kaynağı olarak bilgisayar grafikleri aracı olarak da kullanılmaktadırlar. Son yıllarda CA birçok bilim adamının dikkatini çekmiştir. Günümüzde CA ekolojiden görüntü işlemeye kadar birçok alanda kullanılır. Bu makalede oldukça basit CA kuralları ile çok sayıda karmaşık ve harika modelin yaratılabileceği gösterilmektedir Anahtar Kelimeler: Hücresel otomata, Bilgisayar grafikleri. ABSTRACT: Cellular Automata (CA) are simple mathematical systems which provide models for a variety of physical processes. They show how minute changes and simple rules lead to enormous changes in the behaviour of a system. They can also be used as computer graphics tools to produce a rich reservoir of interesting figures. In recent years, CA have attracked the attention of many scientists. Today, CA are used in many fields from ecology to image processing. In this paper, it is shown that a large number of complex and interesting patterns can be created with relatively simple CA rules. Key words: Cellular automata, Computer graphics.

943-950

Authors: Yahya TÜLEK, Hüsnü Yusuf GÖKALP, Sami Gökhan ÖZKAL

ÖZET: Gıda maddelerinin muhafazası için uygulanan en etkin metotlardan birisi, dondurarak muhafaza etmektir. Dondurma, dondurulmuş ürünün depolanması ve çözülmesi işlemlerinin uygun bir şekilde yapılması durumunda, gıda maddesi orijinal haldeki özelliklerinin hemen hemen tamamını uzun bir süre koruyabilmektedir. Donma ve çözülme zamanlarının bilinmesi, hem dondurulmuş ürünün kalitesi hem de proses verimliliği ve ekonomisi açısından çok önemlidir. Donma ve çözülme zamanlarının hesaplama yöntemi ile belirlenmesi için kullanılacak olan bir metotta; basit çözüm, yüksek doğruluk oranı, az miktarda proses ve fiziksel özellik verilerine ihtiyaç duyması gibi nitelikler aranmaktadır. Ancak, bu özelliklerin tamamının aynı anda tek bir tahmin metodunda bulunması çok zordur. Bu nedenle, çok farklı donma ve çözülme zamanı tahmin metotları geliştirilmiş ve araştırmalar yapılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Donma zamanı, Çözülme zamanı. ABSTRACT: Freezing is one of the excellent methods for the preservation of foods. If freezing and thawing processes and frozen storage method are carried out correctly, the original characteristics of the foods can remain almost unchanged over an extended periods of time. It is very important to determine the freezing and thawing time period of the foods, as they strongly influence the both quality of food material and process productivity and the economy. For developing a simple and effectively usable mathematical model, less amount of process parameters and physical properties should be enrolled in calculations. But it is a difficult to have all of these in one prediction method. For this reason, various freezing and thawing time prediction methods were proposed in literature and research studies have been going on. Key words: Freezing time, Thawing time.

959-965

Authors: Sevinç ARCAK, Ayten KARACA, O. Can TURGAY, Koray HAKTANIR

ÖZET: Farklı vejetasyon uygulaması altındaki toprak örneklerinde (yonca, buğday, elma, çam ve nadas) ve üç farklı derinlikte (0-5, 5-15, 15-30 cm) üreaz ve ß-Glikozidaz enzim aktiviteleri araştırılmıştır. Yonca ekili parsellerden alınan toprak örneklerinde her iki enzim aktivitesinde de en yüksek değer saptanmıştır. Toprak organik maddesi ile toplam azotu yüksek olan parsellerde enzim aktiviteleri de artmaktadır. Üreaz aktiviteleri, ß- Glikozidaz aktivitelerinden bütün vejetasyon uygulamalarında yüksek bulunmuştur. Toprak derinliği arttıkça üreaz aktivitesinde önemli düzeyde artma (P < 0.01), ß-Glikozidaz aktivitesinde ise azalma gözlenmiştir. Farklı derinlikle beraber farklı vejetasyon uygulamalarında üreaz ve ß- Glikozidaz aktiviteleri önemli ölçüde etkilenmiştir (P < 0.01). Anahtar Kelimeler: Bitki türü, Üreaz aktivitesi, ß-glikozidaz aktivitesi, Toprak, Enzim. ABSTRACT: The objective of our study was to determine soil urease and ß-Glucosidase enzyme activities in soil samples taken from three different depths (0-5 cm, 5-15 cm and 15-30 cm) and under different type of vegetation (apple, pine, clover, wheat and followed land). Highest activities, both urease and ß- Glucosidase were determined in soil samples representing parcels planted with clover. Enzyme activity showed increase in parcels which have high level of organic matter and total nitrogen. Urease enzyme activity was found higher than ß -Glucosidase activity in all samples. As the soil deepens, significant increase was monitored in urease activity (P<0.01), whereas, decrease was recorded in ß-Glucosidase activity. We conclude that urease and ß -Glucosidase activities were significantly effected by vegetation types and soil depth. Key words: Plant species, Urease activity, ß-glucosidase activity, Soil, Enzyme.

975-982

Authors: Hüseyin PEKER, Hüseyin SİVRİKAYA, Ergün BAYSAL, M. Kemal YALINKILIÇ

ÖZET: Bu çalışmada bor içerikli çeşitli kimyasal maddelerle emprenye edilmiş odunun statik eğilme direncinde meydana gelen değişimler incelenmiştir. Karşılaştırma için denemelerde polietilenglikol (PEG-400/P4), Amonyum sülfat (AS), Diamonyum fosfat (DAP) ve organik çözücülü ticari bir emprenye maddesi olan Vacsol kullanılmıştır. Emprenye işlemlerinde tek işlemle bireysel kimyasal maddelerin kullanılması ve ikincil bir su itici madde (Water repellent = WR) ile muamele edilerek hazırlanan deney planı uygulanmıştır. Deney sonuçlarına göre; asidik karakterdeki çözeltiler sarıçam eğilme direncinde azalmaya sebep olurken, kayında bazik çözeltiler daha olumlu sonuçlar vermiştir. Her iki türde de Polietilenglikol - 400 (P4) ve Borik asit + Borax (BA + BX) sonrası uygulanan su itici madde uygulamalarında dikkate değer oranda direnç artışları sağlanamamıştır. Anahtar Kelimeler: Bor, Yanma geciktiriciler, Su iticiler, Eğilme direnci, Odun koruma. ABSTRACT: This study has designed for determination of static bending strenght of mainly boron impregnated scots pine and east beech wood. Other chemicals used as control are polyethylene glycole (PEG-400) and some commercial preservatives such as Vacsol (V), Ammonıum sulphate (AS) and Diammonium phospate (DAP) were used by secondary process on the boron or PEG treated wood by the aim of improving static bending strenght and avoiding the leachability of both chemicals. Result indicated that static bending strenght of scots pine wood were reduced by acidic solutions of salts. In beech wood static bending strenght were also affected by neutral pH of the solution. Water repellent , surprisingly don’t show their aspected protective properties of static bending strength, in general . Key words: Boron, Fire retardant, Water repellent, Static bending, Wood preservation.

987-992

Authors: Sami ŞAHİN

ÖZET: Bugün dünya alümina üretiminin % 90’ından fazlası Bayer prosesi ile yapılmaktadır. Basit bir proses oluşu, yüksek saflıkta ürün vermesi, bu prosesin uygulanmasının en önemli sebeplerindendir. Bayer prosesinin esası, boksit mineralindeki aluminyum oksitin sodyum hidroksit çözeltisi ile muamelesi sonucu çözünürleştirilmesine dayanır. Sodyum aluminat çözeltilerinin yapısı çok kompleks olup henüz tam aydınlatılmamıştır. Burada böhmitik boksitin yapısında bulunan aluminyum hidroksitin alkali alüminat çözeltisindeki çözünürlüğü incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Böhmitik, Boksit, Alkali, Sodyum oksit, Aluminyum hidroksit. ABSTRACT: At present more than 90 per cent of the world’s alumina is produced by the Bayer process, a simple technology providing high purity final product. A part from some exceptional local conditions, bauxite is processed almost solely by this technology. As a benefication process, alumina production releases the aluminum oxide content of bauxite from other accompanying oxides thus providing alumina suitable for electrolysis in a cryolite melt. The basic theory of the Bayer process was elaborated by K.J. Bayer and described in his patents in 1887 and 1892. The first patent refers to the aid of seed crystals of aluminum hydroxide or of carbonic acid, that is, to the precipitation and carbonation processes. The second patent formulates the concept that the aluminum oxide content of bauxites can be dissolved in sodium hydroxide solutions, with the formulation of sodium aluminate, a process called digestion nowadays. The most important operations of the Bayer technology are bauxite preparation, crushing, grinding, digestion, red mud separation, thickening, washing, filtration, precipitation, calcination and evaporation. In spite of its great significance as regards the complete Bayer technology, the structure of sodium aluminate solutions has not been cleared up definitely yet. Boehmite is the most important aluminum mineral of karstic bauxites. Some experimental results showing the various effects on aluminum hydroxides by alkali process from boehmitic bauxites and the factors gowerning the digestion operation of aluminate solutions were investigated. Key words: Boehmitic, Bauxite, Alkali, Sodium oxide, Aluminum hydroxide.

1001-1008

Authors: Tibet CEBESOY

ÖZET: Quality comparison equipment selection is essentially an equipment ranking method developed by Cokorilo and Milicic in 1991. The concept of this method is based on three matrixes models which are namely called as the machine technical characteristic matrix, parameter machine matrix and corresponding machine matrix respectively. However, the researchers mentioned have ignored to take into consideration the uncertainty in parameter machine characteristic matrix. Therefore, in this paper as a tool to manage this uncertainty and to improve the matrix explained , the use of fuzzy triangular technique is sought and thus as a numerical example, an application of the technique is given for a selection of hydraulic excavator. In quality based equipment selection, the results obtained from the application presented that the magnitude of fuzzy triangular technique is remarkable. Anahtar Kelimeler: Machine technical characteristics, Parameter machine characteristics, Corresponding matrix, Fuzzy triangular technique. ABSTRACT: Kalite mukayeseli makine seçimi, 1991 yılında Cokorilo ve Milic tarafından geliştirilmiş makinelerin oranlamasına dayalı bir tekniktir. Metodun mantığı, makinenin teknik özelliklerini içeren matris, kuramsal makinelerin özelliklerini içeren parametre matrisi ve atama matrisi olarak bilinen üç matris model üzerine kuruludur. Ancak bu modeli ilk geliştiren araştırmacılar kurumsal parametre matrisindeki belirsizlikleri dikkate almayı ihmal etmişlerdir. Bundan dolayı bu makalede söz konusu matristeki belirsizliği dikkate almak ve tekrar düzenlenmek amacıyla, bulanık üçgensel sayılar yaklaşımının kullanımı araştırılmış ve tekniğin hidrolik kazıcı makinesi seçiminde bir de nümerik uygulaması yapılmıştır. Neticede elde edilen sonuçlar bulanık sayılar yaklaşımının son derece etkili bir yaklaşım olduğunu ortaya koymuştur. Key words: Makine teknik karakteristikleri, Parametre makine karakteristikleri, Atama matrisi, Üçgensel bulanık teknik.