Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

112-116

Authors: Erdinç Öner

ÖZET: Amerika Birleşik Devletleri Federal Karayolları İdaresi, trafik işaretlerinin özellikle gece görülebilirliğini artırmak ve dikkat çekmek için trafik işareti direklerinde reflektif malzemelerin kullanılabilceğini belirtmektedir. Bu öneri doğrultusunda Ohio Eyaleti Ulaştırma Bölümü karayolları güvenliğini artırmak için tüm Dur, Yol Ver, Girilmez ve Yanlış Yön trafik işareti direklerinin kırmızı reflektif malzeme ile kaplanmasına ve tüm ok işaretli yön levhalarının gövdelerinin ise sarı reflektif malzeme ile kaplanmasına karar vermiştir. Bu çalışmada, trafik işareti direklerinde kullanılan reflektif malzemelerin fotometrik analizi ve insan faktörleri analizi yapılmıştır. Bu analizler sonucunda trafik işareti direklerinde reflektif malzeme kullanımının sürücülerin trafik işaretlerini algılamasına, tanımasına ve anlamasına olan faydaları incelenmiştir. Çalışma sonucunda reflektörlü işaret direkleri, özellikle gece sürüş koşullarında, sürücülerin trafik işaretlerini algılamasına, tanımasına ve anlamasına faydasının olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Trafik işaretleri, Reflektivite, İnsan faktörleri, Fotometrik analiz. ABSTRACT: In United States Federal Highway Administration (FHWA) provides departments of transportation (DOTs) the option of using retroreflective material on sign posts when the DOTs determine that there is a need to draw attention to the sign, especially at night. The State of Ohio Department of Transportation (ODOT) required all Stop, Yield, Do Not Enter, and Wrong Way sign posts to be reflectorized with RED reflective sheeting material and all Chevron, Stop Ahead, and One/Two Large Directional Arrow sign posts to be reflectorized with YELLOW (sign background color) reflective sheeting material as part of ODOT Comprehensive Highway Safety Plan and FHWA’ recommendations. In this study, a photometric analysis and a human factors analysis were conducted to estimate the benefits of reflectorized sign posts to driver visual perception, driver guidance and driver comprehension. The study showed that the reflectorized sign posts improve detection, recognition, and comprehension of traffic signs for drivers, especially in nighttime driving conditions. Key words: Traffic sign, Reflectivity, Human factors, Photometric analysis.

121-126

Authors: Nazmi Şengün, Raşit Altındağ, Servet Demirdağ

ÖZET: Doğaltaş işleme teknolojisinde kayaçları kesmek için en çok elmas soketli dairesel testereler kullanılmaktadır. Bu testerelerle kesim sırasında kayaca bağlı olarak önceden ayarlanmış çevresel hızda ve oluşan gürültü seviyesinde değişim görülmektedir. Çalışmada, kayaç kesme deneyleri sırasında testerenin boştaki ve yükteki durumuna göre gürültü seviyesi ölçümleri ve testerenin devir ölçümleri yapılmıştır. Buna göre görece gözenekliği düşük, dayanımı, sertliği ve özgül enerji değerleri yüksek kayaçlarda testerenin tam yükteki devir sayısı boştaki devir sayısına oranla yaklaşık % 1 oranında azalma göstermiştir. En yüksek azalma değeri kireçtaşlarında (bejler) ölçülürken traverten, limra ve andezitte daha düşük devir azalma değerleri ölçülmüştür. Gürültü seviyesindeki artış oranları ise yaklaşık % 6.46’ya kadar en yüksek andezit ve bazalt kayacında meydana gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Mermer, Dairesel testere, Gürültü. ABSTRACT: In natural stone technology, to cut rocks circular diamond saws are widely being used. With these saws some variations are seen on pre-set peripheral speed and occurring noise level according to the rock type during cutting. In this study, in rock cutting experiment by circular saw, spindle speed and noise level measurements were made both when cutting and standing idle. About 1% decrease was showed saw spindle speed when cutting according to idle at rocks having low porosity, high strength, hardness and specific energy value. While the highest decrease value was measured at limestone, a lower speed reduction values was determined in travertine, lymra and andesite. The highest noise level increases approximately 6.46% was occurred in andesite and basalt. Key words: Marble, Circular saw, Noise.

133-144

Authors: Figen Turan, Güngör Ülkü

ÖZET: Denizli ili sınırları içinde akışını sürdüren Gökpınar Çayı, Çürüksu ve Büyük Menderes Nehri’nin bazı kirlilik parametre ve yükleri 2005 yılı Eylül ayından itibaren bir yıl boyunca aylık periyotlarla izlenmiştir. Yedi farklı noktadan alınan numunelerin sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen, iletkenlik, tuzluluk, toplam çözünmüş katı madde miktarı, kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ) ve biyolojik oksijen ihtiyacı (BOİ5) değerleri ölçülmüştür. Nehir ve çayların kirlilik yükleri DSİ Müdürlüğü debi değerleri kullanılmak suretiyle hesaplanmıştır. Elde edilen ortalama sonuçlar değerlendirildiğinde, “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”ne göre Gökpınar ve Çürüksu Çayları ile Büyük Menderes Nehri sıcaklık ve pH yönünden 1. sınıf su, çözünmüş oksijen yönünden 3. sınıf su, toplam çözünmüş madde yönünden 2. sınıf su kalitesinde olduğu gözlenmiştir. Organik madde konsantrasyonları KOİ ve BOİ5 için 4. sınıf su kalitesinde olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Su kirliliği, Kirlilik parametreleri, Kalite sınıfları. ABSTRACT: Pollution parameters of Gökpınar and Çürüksu Creeks and Büyük Menderes River within the borders of Denizli city were monitored on a monthly basis for a year starting from September 2005. Samples taken from seven different selected stations were analyzed for temperature, pH, dissolved oxygen level, conductivity, salinity, total dissolved solid content, chemical oxygen demand (COD) and biochemical oxygen demand (BOD5). The pollution discharge loads were calculated by using flow rates obtained from DSI Government Water Association. Based on the mean results of temperature and pH values, the water samples from all stations near Gökpınar and Çürüksu creeks and Büyük Menderes River are classified as the 1st class water according to the “Water Pollution Regulation Values”. Results of the dissolved oxygen and total dissolved solid contents indicated that the water samples of the stations were of the 3rd and 2nd class, respectively. Organic material concentrations for COD and BOD5 resulted in the 4th class of water quality. Key words: Water pollution, Pollution parameters, Quality classifications.

152-157

Authors: Halil Karahan, Esra Özkan

ÖZET: Su kaynaklarının temel girdisi olan yağışların; miktarı, süresi, şiddeti, alansal ve zamansal değişimi v.b. özelliklerinin bilinmesi; su kaynakları, tarım, kentleşme, drenaj, taşkın kontrolü ve ulaşım gibi farklı sektörlere ait planlama, tasarım, inşaat ve işletme çalışmaları için gereklidir. Belirtilen faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için; mevcut gözlemlere dayalı, güvenilir ve gerçekçi tahminlerin yapılması gerekir. Güvenilir tahmin yapabilmenin ilk aşaması ise mevcut gözlemlerin güvenirliğinin test edilmesidir. Bu çalışmada; DMİ Genel Müdürlüğü tarafından işletilen Ege Bölgesi il ve ilçe merkezlerinde yer alan meteoroloji istasyonlarında (1929-2005 yıllarında) ölçülen standart süreli maksimum yağış değerlerinin hangi dağılıma uyduklarını belirlemek için; Kolmogorov-Smirnov, Anderson-Darling ve Ki-Kare dağılım uygunluk testleri uygulanmıştır. Anderson-Darling testine göre gözlemlerin tümüne yakını GEV dağılımına uyum gösterirken, Kolmogorov-Smirnov ve Ki-Kare testlerine göre kısa, orta ve uzun süreli yağış gözlemleri için genellikle GEV, Gamma ve Log-Normal dağılımın uygun olduğu görülmüştür. Seçilen olasılık dağılımının parametrelerini belirlemek için farklı dağılımlara göre maksimum olabilirlik (LN2, LN3, EXP2, Gamma3), olasılık-ağırlıklı momentler (LP3,Gamma2), L-momentler (GEV) ve en küçük kareler (Weibull2) yöntemleri kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kolmogorov-Smirnov, Anderson-Darling,Ki-Kare dağılım uygunluk testleri. ABSTRACT: Knowing the properties like amount, duration, intensity, spatial and temporal variation etc… of precipitation which is the primary input of water resources is required for planning, design, construction and operation studies of various sectors like water resources, agriculture, urbanization, drainage, flood control and transportation. For executing the mentioned practices, reliable and realistic estimations based on existing observations should be made. The first step of making a reliable estimation is to test the reliability of existing observations. In this study, Kolmogorov-Smirnov, Anderson-Darling and Chi-Square goodness of distribution fit tests were applied for determining to which distribution the measured standard duration maximum precipitation values (in the years 1929-2005) fit in the meteorological stations operated by the Turkish State Meteorological Service (DMİ) which are located in the city and town centers of Aegean Region. While all the observations fit to GEV distribution according to Anderson-Darling test, it was seen that short, mid-term and long duration precipitation observations generally fit to GEV, Gamma and Log-normal distribution according to Kolmogorov-Smirnov and Chi-square tests. To determine the parameters of the chosen probability distribution, maximum likelihood (LN2, LN3, EXP2, Gamma3), probability-weighted distribution (LP3,Gamma2), L-moments (GEV) and least squares (Weibull2) methods were used according to different distributions. Key words: Kolmogorov-Smirnov, Anderson-Darling, Chi-Square goodness-of-fit tests.

61-67

Authors: Serkan Ballı, Bahadır Karasulu

ÖZET: Bazı karar problemlerinde, alternatif, kriter ve karar vericilerin sayısı çok yüksektir. Bu yüzden hesaplama işlemi daha zor, zaman alıcı ve karmaşık bir hal alır. Bu karmaşık işlemleri daha kısa sürede gerçekleştirilebilmek için paralel hesaplama gibi popüler teknolojiler mevcuttur. Bu çalışmada, Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (BAHS) ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemlerinden oluşan bulanık bir karar verme sisteminde paralel hesaplamanın tasarlanması ve gerçekleştirimi incelenmiştir. Paralel hesaplama, hesaplamanın en yoğun olduğu BAHS adımında gerçekleştirilmiştir. Önerilen yöntem, homojen ve heterojen bilgisayarlarda ayrı ayrı denenmiş ve sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bulanık karar verme, Paralel hesaplama, Bulanık analitik hiyerarşi süreci, TOPSIS. ABSRACT: In some decision problems, the numbers of alternatives, criteria and decision-makers are very high. Therefore the calculation process becomes more difficult, time consuming and complex. To achieve these complex tasks in a shorter time, popular technologies such as parallel computing are available to use. In this study, design and implementation of parallel computation in a fuzzy decision making system which consists of the methods: Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) and TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) was investigated. Parallel computing was carried out in FAHP phase that is most intensive phase of calculation. Proposed method was tested in homogeneous and heterogeneous computers separately and results were discussed. Key words: Fuzzy decision making, Parallel computing, Fuzzy analytic hierarchy process, TOPSIS.

76-80

Authors: Tamer Eren

ÖZET: Çizelgeleme literatürünün çoğunda işlerin işlem zamanları sabit kabul edilmiştir. Ancak işlerin işlem zamanlarında, başlama zamanı veya pozisyonuna bağlı olarak azalma görülebilmektedir. Bu olgu literatürde öğrenme etkisi olarak bilinmektedir. Bu çalışmada genel öğrenme fonksiyonlu tek makineli çizelgeleme problemleri ele alınacaktır. Ele alınan problemlerin amaç fonksiyonları: (i) toplam ağırlıklı tamamlanma zamanı (ii) maksimum gecikme, (iii) geciken iş sayısı (iv) ağırlıklı geciken iş sayısı şeklindedir. Problemleri çözmek için doğrusal-olmayan programlama modelleri geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tek makineli çizelgeleme, Öğrenme fonksiyonları, Doğrusal-olmayan programlama modelleri. ABSTRACT: In traditional scheduling problems, most literature assumes that the processing time of a job is fixed. However, there are many situations where the processing time of a job depends on the starting time or the position of the job in a sequence. In such situations, the actual processing time of a job may be less than its normal processing time if it is scheduled later. This phenomenon is known as the ‘‘learning effect’’. In this study, we introduce general learning functions into a single-machine scheduling problems. We consider the following objective functions: (i) sum of weighted completion times, (ii) maximum lateness (iii) number of tardy jobs (iv) number of weighted tardy jobs. Non-linear programming models are developed for solving these problems. Key words: Single machine scheduling, Learning functions, Non-linear programming models.

88-96

Authors: Mustafa Tüker, Serkan Ballı, İzzet Pembeci

ÖZET: Çok etmenli sistemler (ÇES), karmaşık optimizasyon problemlerinin modellenmesi ve çözülmesi için etkin bir yol sunarlar. Bu çalışmada, Gezgin Satıcı Problemi (GSP)’ni çözmek için ÇES ve karınca kolonileri birlikte kullanılmıştır. Sistem benzetimi, etmen tabanlı bir programlama ortamı olan NetLogo ile gerçekleştirilmiştir. Problemin modellenmesi ve benzetimi için NetLogo’nun nasıl kullanılacağı kodlarla ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Algoritma farklı düğüm sayıları için denenmiş ve elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çok etmenli sistemler, Karınca kolonisi, NetLogo, Gezgin satıcı problemi. ABSTRACT: Multi-agent systems (MAS) offer an effective way to model and solve complex optimization problems. In this study, MAS and ant colonies have been used together to solve the Travelling Salesmen Problem (TSP). System simulation has been realized with NetLogo which is an agent-based programming environment. It has been explained in detail with code examples that how to use NetLogo for modeling and simulation of the problem. Algorithm has been tested for different numbers of nodes and obtained results have been discussed. Key words: Multi-Agent systems, Ant colony, NetLogo, Traveling salesman problem.

104-111

Authors: Cihan Ercan, Cevriye Gencer

ÖZET: İnsansız Hava Sistemleri (İHS) ile sağlanan teknolojik olanaklar kadar önemli olan bir husus da, kullanıcının bu olanakları etkin şekilde planlayabilmesi, ihtiyacı olan anlık değişikliğe çabuk ayak uydurabilmesi, karar vericiler için önemli olabilecek bilgiyi doğru ve zamanında paylaşabilmesi, kısaca ağ üzerinde verimli çalışabilmesidir. Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri (MEBS)’ndeki gelişmeler, Araç Rotalama Probleminin (ARP) dinamik durumlarda da çözümünü mümkün kılmıştır. Bu bağlamda İHS’lerinin, keşif faaliyetleri rota planlanması kapsamındaki ARP uygulamaları her geçen gün gelişerek artmaktadır. Bu makalenin amacı, İHS’lerinin “dinamik rota planlaması” kapsamında yapılan literatür çalışmalarının incelenmesi, kapsamlarının tespiti, bu alandaki gelişmeler ile çalışılmayan alanların belirlenmesi ve böylelikle ileride araştırma yapılabilecek alanlara yön verilmesidir. Bu sayede, İHS’lerin havada kalış süresinin artırılmasından ziyade, havada kaldığı müddetçe yol için ayrılan “niteliksiz” zamanın azaltılarak, hedefler üzerindeki görevini icra ettiği “nitelikli” zamanın artırılması hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: İnsansız hava sistemleri, İnsansız hava araçları, Araç rotalama problemi, Dinamik araç rotalama problemi. ABSTRACT: Outwith the technological developments made with Unmanned Aerial Vehicles (UAV); other important issues for the users like effective planning and re-planning; providing the clear, concise and timely information to the decision makers is part of the Network Enabled Capability. Significant improvements to the Communication and Information systems have made it possible to find dynamic solutions for Vehicle Routing Problems. In this context, “Vehicle Routing” applications for UAVs in reconnaissance missions are increasing exponentially. This study investigates the literature in “dynamic route planning”, defining the scope and identifying shortcomings for future studies in Unmanned Aerial Systems. Using this approach not only reduces stagnant travel time to target time but increases the usable times spent on targets. Key words: Unmanned aerial systems, Unmanned aerial vehicles, Vehicle routing problems, Dynamic vehicle routing problem.

1-9

Authors: İskender Özkul, Berat Barış Buldum, Adnan Akkurt

ÖZET: Bu çalışmada sıcak iş takım çeliklerinden Dievar derece çeliği üzerinde çeşitli matkaplar ile delik delme esnasında meydana gelen eksenel kuvvetler, kesme momentleri, yüzey pürüzlülükleri, ölçü tamlığı ve dairesellikten sapma değerleri araştırılmıştır. Deneyler dik işleme tezgâhında soğutma sıvısı ile Ø16 mm çaplarında kaplamasız karbür matkap ve kendinden raybalı TiAlN kaplamalı matkap kullanılarak yapılmıştır. Deneylerde ilerleme hızı 0,16 mm/dev, kesme hızı ise 36, 40, 44, 48 m/dak hızları kullanılmıştır. Çıkan sonuçlar doğrusal regresyon metodu ile modellenmiş ve polinom regresyon eğrisi eşitliği anlamlılık değerleri mukayese edilmiştir. Aynı zamanda varyans analizi yapılarak kesme hızı ve matkap tipinin eksenel ilerleme kuvveti, kesme momenti, yüzey pürüzlülüğü ölçü tamlığı ve dairesellikten sapma değeri sonuçları üzerine etkileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Delme, İşlenebilirlik, Takım çeliği, Kesme kuvveti, Yüzey kalitesi. ABSTRACT: In this study, cutting moments, surface roughness, dimensional accuracy and circularity deviation values were investigated during drilling on Dievar degree of hot work tool steels with various drill bits. The experiments, was completed with Ø16 mm diameter uncoated carbide drill bits and TiAlN coated self-reamed carbide drill bits using coolant fluid on vertical machining center. In experiments, feed rate 0,16 mm/rev and the cutting speed 36, 40, 44, 48 m/min rates were used. The results were modeled by the method of linear regression and polynomial regression curve. Then they were compared with values equal significance. At the same time by analysis of variance, the cutting speed and drill type were investigated on the results of axial feed force, cutting torque, surface roughness, dimensional accuracy and circularity the deviation. Key words: Drilling, Machinability, Tool steel, Cutting forces, Surface roughness.

15-23

Authors: Abdullah Seçgin

ÖZET: Mühendislikte üretim sonu yapılan analizlerde çok sayıda aynı ürün örneği farklı vibro-akustik davranış sergileyebilmektedir. Bu serbest veya zorlanmış titreşim cevapları üzerindeki kontrol edilemeyen değişkenlikler “belirsizlik” olarak adlandırılır. Belirsizlikler, sistemin çalışma frekanslarına bağlı olarak ihmal edilebilir veya edilemez düzeyde olabilirler. Genellikle frekans yükseldikçe belirsizliğin etkisi daha fazla gözlemlenir. Belirsizlik, genel olarak, kullanılan malzemenin iç yapı değişkenlikleri, küçük geometrik farklılıklar, yapının zorlama, başlangıç veya sınır koşullarındaki oynaklıklardan kaynaklanır. Daha gerçekçi bir vibro-akustik analiz için bu belirsizliklerin ilk tasarım aşamasından itibaren hesaba katılması ve bu değerlendirmelere göre iyileştirmelerinin yapılması gerekir. Bu çalışmada belirsizliklerin vibro-akustik cevaplar üzerindeki etkisinin sınırlarını tahmin edebilen bir “uç-değer tabanlı modelleme” tanıtılmıştır. Bu işlem, doğal frekans, modal katsayı ve modal sönüm faktörü gibi parametreleri deneysel modal analizle yaklaşık olarak elde edilmiş olan bir ankastre çubuk ve bir buzdolabı kompresörü için gerçekleştirilmiştir. Belirsizlik simülasyonu için modal parametreler, % 5 lik bir standart sapma ile bir normal rastgele dağılım olarak türetilmiş ve Monte-Carlo simülasyonu ile 100 adet belirsiz titreşim frekans cevap spektrumları (FRF) oluşturulmuştur. Son olarak, uç-değer tabanlı bir model ile bu belirsiz titreşim cevapların sınırları güvenilirlik aralıkları içinde başarıyla elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Belirsiz yapılar, Uç-değer tabanlı modelleme, Monte-Carlo simülasyonu, Titreşim frekans cevabı. ABSTRACT: In engineering, in the final analysis stage of the production, many samples of the same product may exhibit different vibro-acoustics behaviour. This uncontrollable variability on free and forced vibration responses is called as “uncertainty”. Uncertainties may be or may not be on negligible levels depending on frequency of operation. Generally, the effects of the uncertainty becomes more observable as the frequency increases. Uncertainty, in general, is caused by variability in inner structure of the material, small differences in geometry, and fluctuations of excitation driving the structure, initial and boundary conditions of the structure. For a more realistic vibro-acoustics analysis, it is necessary to perform analyses taking this uncertainty into account from the initial design stage of the production. In this study, an extreme-value based modelling, which is able to predict the limits of the effects of uncertainty on vibro-acoustics responses, is introduced. This is performed for a cantilever beam and a refrigerator compressor whose reference modal parameters (Natural frequency, modal coefficient and modal damping factor) have already been obtained experimentally (reference model) and have been sampled as a normal random distribution with 5% standard deviation of the mean value. 100 uncertain vibration responses are obtained from 100 different samples of modal parameters generated based upon the reference values using Monte-Carlo simulation. Finally, bounds of these uncertain vibration responses are succesfully obtained via an extreme-value based model.. Key words: Uncertain structures, Extreme-value based modelling, Monte Carlo simulation, Vibration frequency response

33-60

Authors: Vahap Vahapoğlu

ÖZET: Literatürde, kauçuk türü malzemelerin elastik davranışını modelleyebilmek için bir çok farklı formda şekil değiştirme enerji fonksiyonları önerilmiştir. Teorik olarak önerilen bu şekil değiştirme enerji fonksiyonlarının doğruluğu ise çekme, basma ve kayma deneyleri ile kontrol edilmektedir. Hazırlanan bu çalışmada kauçuk mekaniğinde yapılan deneyler tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır. Ayrıca, çalışmada literatürde kauçuk türü malzemeler için yapılan deneysel çalışmalar incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kauçuk, Mekanik deneyler, Çekme deneyi, Basma deneyi, Kayma deneyi. ABSTRACT: To describe the elastic behavior of rubber-like materials numerous specific forms of strain energy functions have been proposed in the literature. Theoretically proposed these strain energy functions are checked by the tension, compression, shear and torsion experiments data. This paper describe and clasify of experiments which is done in rubber mechanics. Meanwhile, experiments of rubber-like materials in literature are reviewed. Key words: Rubber, Mechanical experiment, Tension experiment, Compression experiment, Shear experiment.

155-163

Authors: İlker Kazaz

ÖZET: Donatı ve onu çevreleyen beton arasında gerçekleşen yük geçişleri betonarme elemanların davranışını önemli ölçüde etkiler. Bu gerilme geçişleri beton ve çelik arasındaki kenetlenmeye (aderansa) bağlıdır. Düzgün artan yükler altında aderansın kimyasal yapışma sonucu oluşan kısmı kolayca devre dışı kalır ve yük aktarımı nervür dişleri etrafında oluşan karmaşık bir gerilme durumunun bileşkesi olarak ortaya çıkan kayma gerilmeleri tarafından sağlanır. Nervür etrafında oluşan bu gerilme yoğunlaşması nervür dişleri etrafındaki betonda içsel çatlamaların meydana gelmesine neden olur. Bu çalışma, donatıyı saran betonda içsel çatlamalar sonucu beton-çelik ara yüzeyinde oluşan aderans kaymasının sonlu elemanlarla modellenmesini içermektedir. Donatı çeliği gerilmesi-bağ kayması arasındaki ilişki için Mirza ve Houde (1979) tarafından önerilen bir bağıntı sonlu eleman uygulamalarında kullanılmıştır ve sonuçlar özetlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Anderans kayması, betonarme perde, sonlu eleman yöntemi, ANSYS. ABSTRACT: Transfer of tensile forces from reinforcing steel into the surrounding concrete affects the behavior of reinforced concrete members. This transfer relies on the bond action between the steel and the concrete. Under monotonic loading the part of bond strength due to chemical adhesion is easily exhausted and bearing against the lugs is the primary load-transfer mechanism at loads near the ultimate. These stresses cause internal cracking of concrete at the steel-concrete interface. This paper deals with the finite element modeling of the bond-slip and its application due to internal cracking of the first layer of concrete surrounding the bar and the bending and/ or cracking of the small concrete teeth near the bar lugs. A previously proposed constitutive steel stress-bond slip relation by Mirza and Houde (1979) was used in finite element analysis of reinforced concrete shear wall specimens and the results were presented. Key words: Bond-Slip, Reinforced concrete shear wall, finite element method, ANSYS.

173-181

Authors: Özgür L. Ertuğrul, M. Yener Özkan

ÖZET: Bu çalışmada, genleştirilmiş polistren (EPS) ara dolgu kullanımının, farklı duvar esnekliklerine sahip olan ankastre istinat duvarlarında oluşan yanal basınç ve duvar sehimleri üzerindeki etkileri araştırılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, 0.7 m yüksekliğinde ve çeşitli kalınlıklarda istinat duvarı modelleri hazırlanarak laboratuvar ortamında deneyler yapılmıştır. Birinci grup testlerde, duvar ile kohezyonsuz dolgu arasında herhangi bir ara dolgu yer almaması durumu incelenmiş, ikinci ve üçüncü test gruplarında ise duvar ile dolgu arasında iki farklı kalınlıkta EPS’den imal edilen ara dolgu bulunması durumu incelenmiştir. Dört farklı kalınlıkta duvar için deneyler tekrarlanarak elde edilen bulgular karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Duvar esnekliği arttıkça ara dolgunun sağladığı yük azaltıcı etki azalmaktadır. Buna rağmen, esnek duvarlarda deforme olabilen ara dolgu kullanımı, yanal zemin itkisi ve duvar sehimlerinde önemli oranlarda düşüş sağlayarak daha ekonomik duvar tasarımlarına imkân verebilir. Model deneyler neticesinde elde edilen yanal zemin basıncı katsayıları, Coulomb yöntemi ile elde edilen aktif yanal basınç katsayılarıyla karşılaştırılmaktadır. Duvar esnekliği ve ara dolgu özelliklerinin çeşitli kombinasyonları için, statik yanal basınç katsayılarının tahmini amacıyla bir grafik sunulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Ankastre istinat duvarı, Genleştirilmiş polistren (EPS), Ara dolgu, Duvar esnekliği. ABSTRACT: In this study, the effect of expanded polystyrene (EPS) buffers on lateral stresses and deflections of model retaining walls with various flexibility values were investigated. For this purpose, 0.7 m high model walls were instrumented and 1-g model tests were performed in laboratory environment. In the first group of tests, the wall models retain only granular cohesionless backfill whereas in the second and third group of tests, EPS deformable buffers of two different thicknesses were installed between the wall and granular backfill. Tests were repeated for four different wall thicknesses and results were discussed comparatively. As wall flexibility increases, there is a decrease in the load reduction pattern of the buffer. On the other hand, utilization of geofoam buffers with flexible cantilever walls still provides substantial decrease in wall thrust and deflections thus leading to more economical retaining structure design. The lateral earth pressure coefficients determined through model tests were compared to those calculated from Coulomb’s theory for active lateral earth stresses. A graph is provided for the estimation of lateral earth pressure coefficients for various combinations of wall flexibilities and buffer characteristics. Key words: Cantilever retaining wall, Expanded polystyrene (EPS), Deformable buffer, Wall flexibility.

199-207

Authors: Altan Yılmaz, Mehmet Saltan, Alev Akıllı

ÖZET: Bu çalışmada, Göller yöresinden temin edilen bazı agregaların yol inşaatı malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Üç ayrı ocaktan, Isparta’nın kuzeyindeki Gümüşgün yakınlarındaki, Burdur’un güneyindeki Çine köyü yakınlarındaki ve Antalya’nın kuzeyindeki Dağbeli civarındaki agrega ocaklarından uygun agrega örnekleri toplanmıştır. Laboratuvarda agrega numuneleri üzerinde elek analizi (granülometrik analiz), gevşek birim ağırlık, özgül ağırlık ve su emme oranı, donma çözülme direnci, aşınma direnci, parçalanma direnci ve kimyasal kompozisyon deneyleri uygulanmıştır. Oluşturulan kapalı gradasyonlu karışımlar üzerinde ise Proktor ve CBR deneyleri uygulanmıştır. Sonuç olarak üç farklı bölgeden temin edilen agregaların yol inşaatında temel ve alttemel malzemesi olarak kullanımı açısından standartların belirttiği fiziksel ve mekanik özelliklere sahip olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra, Dağbeli agregasının sert, karasal iklimler yerine donma olayının sık görülmediği ılıman iklim bölgelerinde kullanılmasının daha uygun olacağı, Gümüşgün agregasının ise aşınma direncinin ve mukavemetinin diğer agregalara kıyasla daha üstün olması nedeniyle asfalt kaplamalarda dahi kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yol üstyapısı, Kireçtaşı agregası, Göller yöresi. ABSTRACT: In this research some aggregate samples obtaining from Göller region was examined to investigate the usability of limestone as highway materials. For this reason, three quarries including Gümüşgün quarry at the north part of Isparta, Çine at the south part of Burdur and Dağbeli at the north part of Antalya city are visited and the relevant samples are collected. Sieve test, lose density test, specific gravity and water absorption test, freezethaw test, micro-Deval test and aggregate impact value test conducted on the collected samples in the laboratory. Further, Proktor compaction and CBR test applied on the mixtures accrued with dense graded aggregates. As a result of study, it is concluded aggregate samples collected from there different quarries having reliable physical and mechanical properties to be used as highway base and sub-base material. However, aggregate extracted from Dağbeli quarry would be better to use in the mild climate regions instead of cold and severe weather regions. On the other hand, Gümüşgün aggregate that is abrasion resistant and strength properties indicates higher values than others so it may also be used as a hot mix asphalt aggregate. Key words: Highway pavements, Limestone aggregate, Göller region.

221-229

Authors: Ahmet Atalay, Ahmet Tortum, Mahir Gökdağ

ÖZET: Bu çalışmada 1977-2006 yılları arasında meydana gelen aylık trafik kaza verileri(şehir içi ve şehir dışı toplamı) kullanılarak zaman serisi analiz yöntemi ile modelleme yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda çalışma döneminde kullanılan verilere göre en uygun modelin ARIMA(4,1,4) olduğu belirlenmiştir. Çalışmada en uygun model kullanılarak 2006: 01-2007: 12 dönemi için aylık kaza tahmini yapılmıştır. Tahmin edilen ve gerçek kaza değerleri kullanılarak regresyon eğrisi çizilmiş ve korelasyon katsayısı (r=0,9163) belirlenmiştir. Tahmin değerleri ile gerçek değerler arasında güçlü pozitif ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ARIMA(4,1,4) modelinin başarı ölçütü ortalama karesel hataların karekökü (OKHK) değeri hesaplanarak belirlenmiştir. Çalışma dönemi boyunca en fazla trafik kazası Aralık, Ekim ve Kasım aylarında, en az trafik kazası Şubat, Mart ve Nisan aylarında meydana geldiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Trafik kazaları, Zamansal analiz, Zaman serisi analizi. ABSRACT: In this study, modeling with time series analysis was done method by using date of monthly road traffic accidents (RTAs) occurred between1977-2006. According to results of analysis and date in period of this study, it was determined that ARIMA(4,1,4) was the best model. In the study monthly accident number are forecasted by appropriate model for 2006: 1-2007: 12 periods. Regression curve is drawn by using the estimated and actual number of RTAs and the correlation coefficient (r = 0.9163) were determined. A strong positive relationship was determined between estimated values and actual values. In addition, the success measure of ARIMA(4,1,4) model was identified by calculating value of root mean square errors (RMSE). It was determined that occur up to a traffic accident in December, October and November, at least a traffic accident in February, March and April Key words: Road traffic accidents, Temporal analysis, Time series analysis.

73-83

Authors: Müge Sayıt, E. Turhan Tunalı

ÖZET: Bu çalışmada, H.264 AVC video kodlayıcısının SP tipi çerçeveleri, gerçek internet üzerinde çalışan bir video akışlandırma uygulamasında etkin kalite değişimini sağlamak üzere kullanılmıştır. Uyarlamalı bir video akışlandırma uygulaması geliştirilmiş ve bu algoritma kullanılarak SP tipi çerçevelerin kazanımı, standart I tipi çerçeveler ile karşılaştırılmıştır. Farklı ağ koşullarında yapılan ölçümler, karşılaştırmaların eşit şartlarda yapıldığını göstermek amacıyla her deney için incelenmiştir. Belirli koşullar altında, SP tipi çerçevelerin kazanımı arttırdığı, aksi durumda sisteme sadece ekyük getirebileceği gözlemlenmiştir. Bu gözleme bağlı olarak, farklı video tipi – sıkışıklık düzeyi için farklı GOP desenleri önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: H264, Uyarlamalı video akışlandırma, SP tipi çerçeveler. ABSTRACT: In this work, SP frames of the extended profile of H.264 AVC video codec are utilized to obtain efficient switching for actual video streaming experiments on the Internet. An adaptive algorithm is developed and by using this algorithm, performance of SP frames is compared with that of standard I-frame switching. Detailed measurements of network conditions are given for each experiment to indicate that comparisons are carried out in fair conditions. It has been observed that, under certain conditions, SP frames can improve performance considerably whereas in the others, they may only introduce overhead. Based on this observation different GOP patterns are proposed for different video type-congestion level combinations. Key words: H264, Adaptive video streaming, SP frames.

95-103

Authors: İhsan Haluk Akın, Gökay Saldamlı, Murat Aydos

ÖZET: Bu çalışmada, yakın zamanda sunulmuş spektral modüler aritmetik işlemlerinin aritmetik karmaşıklığı üzerindeki bir analiz adım adım değerlendirme yöntemi ile karşılaştırılmıştır. Bilgisayar aritmetiğinde spektral yöntemlerin standart kullanımı çarpma ve indirgeme adımlarının spektrum ve zaman uzayında birbirinden ayrı olarak gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu tarz bir prosedür ise açıkça tam dönümlü (ileri ve geri yönde) DFT hesaplamalarına ihtiyaç duymaktadır. Öte yandan, bazı kısmı değerlerin işlem sırasında hesaplanması ile, yeni yöntemler indirgeme işlemi de dahil olmak üzere tüm verilerin tüm zamanlarda spektrumda tutulmasını gerektiren bir yaklaşımı benimsemişlerdir. Tüm bu yaklaşımların işlem süresi performanslarını karşılaştırdığımızda, tam dönümlü algoritmaların son zamanlarda önerilmiş yöntemlerden daha iyi performans gösterdiğini bu çalışmada göstermiş bulunmaktayız. Anahtar Kelimeler: Spektral modüler aritmetik, Modüler indirgeme, Modüler çarpma, Montgomery indirgeme. ABSTRACT: An analysis on the arithmetic complexity of recently proposed spectral modular arithmetic – in particular spectral modular multiplication- is presented through a step-by-step evaluation. Standart use of spectral methods in computer arithmetic instructs to utilize separated multiplication and reduction steps taking place in spectrum and time domains respectively. Such a procedure clearly needs full return (forward and backward) DFT calculations. On the other hand, by calculating some partial values on-the-fly, new methods adopt an approach that keeps the data in the spectrum at all times, including the reduction process. After comparing the timing performances of these approaches, it is concluded that full return algorithms perform better than the recently proposed methods. Key words: Spectral modular arithmetic, Modular reduction, Modular multiplication, Montgomery reduction.

123-131

Authors: Erdal Irmak, Ayberk Calpbinici, Naki Güler

ÖZET: Bu uygulamada, orta ölçekli bir işletmenin gerçek zamanlı ve geçmişe yönelik enerji takibinin bilgisayar ara yüzünden izlenmesi gerçekleştirilmiştir. Enerjinin ölçülmesi için akım ve gerilim bilgilerini Programlanabilir Lojik Kontrolörün ( PLC) algılayacağı seviyeye getiren bir kart tasarlanmıştır. Bu karttan alınan akım ve gerilim bilgileri, PLC’nin analog kanalları ile okunmaktadır. Sistemin güç katsayısının algılanması için, bir sıfır geçiş detektörü tasarlanmıştır. Sıfır geçiş detektöründen elde edilen sinyaller arasındaki zaman farkı FM 350-1 sayıcı modül kullanılarak ölçülmüştür. Alınan bilgiler, PLC tarafından RS485/RS232 dönüştürme protokolü kullanarak, bilgisayarın seri iletişim kanalı aracılığı ile veritabanına aktarılmaktadır. Elde edilen veriler, C# programlama dili kullanılarak tasarlanan bir arayüz ile anlık takip edilebilmektedir. Elde edilen veriler sürekli olarak kaydedilerek geçmişe yönelik enerji analizleri yapma olanağı sağlanmıştır. Böylece, istenildiğinde belirlenen zaman aralığında kullanılan aktif, reaktif ve görünür güçler gözlemlenebilmektedir. Geçmişe yönelik enerji izleme sistemi kullanılarak işletmelerin fazla enerji harcadığı zamanlar tespit edilebilmektedir. Böylece, yoğun çalışma saatleri enerjinin ucuz olduğu zamanlara kaydırılarak kullanılan enerjinin işletmeye olan maliyetinin azaltılması gibi olanaklar sağlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Enerji izleme, Bilgisayarla kontrol, PLC, C#. ABSTRACT: In this study, energy monitoring system of a medium scale industrial plant is achieved through a computer interface both in real time and retrospective using recent data. In order to measure the energy, a measurement card is designed to convert the voltage and current signals in suitable levels for a programmable logic controller (PLC). Current and voltage signals received from the measurement card are sensed by the analogue channels of the PLC. A zero-crossing detector is also designed to measure the power factor of the system. Time difference between the signals which are obtained from the zero-crossing detector is measured by using FM 350-01 counter module. All data received are transferred into a database located at the host computer by the PLC using RS485/RS232 communication protocol. Data obtained from the system can be monitored momentarily through an interface that is designed in C# programming language. Furthermore, retrospective energy analysis of the system is made possible by saving the data obtained continuously. Thus, active, reactive and apparent power values can be observed for a specific time interval. By using the retrospective energy analysis system, time periods in which the energy is more consumed can be determined. Thanks to this feature, work load of the plant can be programmed to specific times when the energy is cheaper in order to reduce the energy costs. Key words: Energy monitoring, Computer control, PLC, C#.

145-153

Authors: Bahtiyar Erol, Serpil Erol

ÖZET: Bünyesinde uçak, radar, gemi, tank v.b silah sistemlerini bulunduran her ülke, silah sistemlerini faal halde tutmak amacıyla harekât ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. Harekât ihtiyaçları silah sistemleri envantere girmeden önce ya da envantere girdikten sonra belirlenir. Girmeden önce belirlendiğinde ilk idame ihtiyaçları, girdikten sonra ise idame işletme ihtiyaçları olarak adlandırılır. Bu çalışmada, yakın gelecekte Türkiye’nin envanterine yeni uçak gireceğinden dolayı ilk idame işletme safhasına ve ilk idame için ayrılan malzeme bütçesinin büyük çoğunluğunu tamirlik malzemeler oluşturduğu için de tamirlik malzemelere yoğunlaşılmıştır. İlk idame ihtiyaçlarının belirlenmesi kapsamında, Türkiye ve ABD’de uygulanan algoritmalara göre daha iyi sonuç veren bir algoritma geliştirilmiş ve geliştirilen bu algoritmanın etkinliği miktar ve maliyet bazında F-16 uçağına ait gerçek bir veri setinde uygulanarak gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: İlk idame işletme, Tamirlik malzeme, Envaner, İhtiyaç hesaplama. ABSTRACT: Every country that has military systems such as aircraft, radar, warship or tank has to meet the operational needs of those military systems in order to keep them ready for military operations. Logistics support needs are defined basically either before or after procurement. If they are defined before procurement, they are called “initial support requirement”, otherwise called “sustainment support requirement”. Due to the fact that new system will be added into the Turkish military inventory, it is focused on the initial support requirement phase. In addition to that, it is focused on repairable items since most of the material acquisition cost within the initial support budget is allocated to repairable items. In this study, within the scope of initial support requirements, the method that produces much better results in terms of quantity and cost perspective than the ones used in Turkey and USA is established and demonstrated by using real data set of F-16. Key words: Initial support requirement, Repairable item, Inventory, Logistics, Requirement computation.