FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi

1-27

Authors: Esra Çavuşoğlu

İngiltere’nin 1971’de Basra Körfezinden 150 yıl süren varlığını sona erdirerek çekilmesi ile İngiliz himayesi altında bulunan Körfez Şeyhlikleri bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. İngiltere’nin bölgedeki askeri ve siyasi varlığı sona ermiş olmasına rağmen bölgedeki petrol kaynaklarına dayalı olarak önemli ekonomik ve stratejik kolonyal çıkarları artarak devam etmiştir. İngiltere ve Körfez ülkeleri ilişkilerinde Arap-İsrail çatışması merkezi bir önem ve hassasiyet taşıyan bir mesele olmuştur. Ortadoğu’nun temel problemi olan Arap-İsrail meselesi İngiltere tarafından Körfez ülkelerindeki önemli çıkarları için bir tehdit k aynağı olarak görülmüştür. Bu çalışmada İngiltere’nin Körfezden çekilmesinden sonraki ilk 20 sene içinde Körfez ülkeleri özelinde Ortadoğu politikalarını şekillendirmesinde Arap-İsrail sorunun nasıl etkili olduğunun analizini yapılmaktadır. By the British withdrawal from the Persian Gulf in 1971, the Gulf Sheikhdoms who had been the British protectorates, declared their independences. Although Britain withdraw its military presence, substantial economic and strategic British colonial interests remained in the region based on the oil resources. The Arab-Israeli conflict, as the main problem of the Middle East, became the matter of central importance in the UK’s foreign policy and had implications on the relations between the UK and Gulf states. This essay evaluates the impact of the Arab-Israel conflict on shaping the British Policy in the Middle East with particular focus on Britain and Gulf States relations in 1971-1991 period.

55-76

Authors: Melih Duman

Bu çalışma 1945-1950 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi hükümetlerinin yurt dışında ve yurt içinde gerçekleştirdiği öğrenci faaliyetlerini, propaganda/kamu diplomasisi örneği olarak ele almaktadır. II. Dünya Savaşı ertesinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyet Birliği’nden (SSCB) algılanan tehdit üzerine Türkiye’nin, değişen dış politikası doğrultusunda, iki yönde propaganda izlediği görülmüştür. Bunlardan ilki ülke içerisinde izlenen Milli Birlik propagandasıdır. İkincisi ise yurt dışında, Sovyetlere karşı Batılı ülkelerin desteğini almak üzere gerçekleştirilen tanıtıcı propagandadır. Çalışmamız, her iki propaganda çalışmasıyla bağlantılı olan ve aynı zamanda 1945-1950 dönemi için istisnai sayılabilecek kültürel-diplomatik propaganda örneği açısından eğitim ve öğrenci faaliyetlerini değerlendirmektedir. This study is an evaluation of the propaganda/public diplomacy the Republican People’s Party (CHP) governments carried out between 1945-1950 in terms of student activities both at home and abroad. After feeling threatened by the Union of Soviet Socialist Republics (USSR) following World War II, Turkey pursued two types of propaganda in line with their changing foreign policy. First was the National Unity Propaganda, which Turkey used within its borders. The second was a promotional propaganda, which it carried out abroad in order to gain the support of western countries against the Soviets. Within the framework of this study, educational and student-oriented activities that are connected to both propagation efforts will be evaluated, while at the same time, it will be weighted from the perspective of cultural-diplomatic propaganda, which can be counted as an exceptional example for the 1945-1950 period.

87-120

Authors: Ayşe Polat

Osmanlı’da Müslümanlar’ın matbaacılık faaliyetlerinin gelişimi ve “İslam ve matbuat” teması ile ilgili farklı disiplinlerde yapılan pek çok çalışma bulunmakla beraber dinî yayıncılığın modern devlet tarafından onay ve kontrolü yeterince incelenmeyen bir konudur. Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde devletin bürokratik yapılanması içinde matbu kitap ve yayıncılığı denetlemek için çeşitli kurumlar oluşturulur. 19.yüzyılın sonlarına doğru mushaf ve İslamî eserleri incelemek üzere tesis edilen Teftîş-i Mesâhif-i Şerife ve Tedkîk-i Müellefât Encümeni adlı iki kurumun, İkinci Meşrutiyet döneminde birleştirilmesiyle Tedkîk-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi teşekkül eder; Osmanlı Devleti’nin İslamî yayıncılığı şekillendirmesinde kilit rol oynar. Bu çalışmada Tedkîk-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi’nin kurumsal gelişimi, işleyiş biçimi, yetki alanları ve basım için onaya sunulan İslamî eserleri değerlendirme kriterleri incelenmektedir. Osmanlı dinî bürokrasisinin en önemli kurumlarından biri olan bu Meclis hakkında birincil arşiv kaynaklarına dayanarak gerçekleştirilen kapsamlı ilk araştırma olan bu çalışma, Osmanlı’da İslamî yayıncılığın gelişiminin izini de sürmektedir. Osmanlı›da mushaf ve İslamî kitap basımının farklı aşamaları ele alınırken Tedkîk-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi ve ilintili diğer devlet kurumlarının İslamî yayıncılık onay ve kontrolünde uyguladıkları dinî ve dinî olmayan muhtelif etkenler irdelenmektedir. There are numerous studies conducted in different disciplines about the development of the Muslim printing activities in the Ottoman Empire as well as the theme of “Islam and print;” however, the vital role the modern state played in controlling and approving religious publishing has not been sufficiently examined. The late Ottoman Empire witnessed, as part of the bureaucratic reorganization of the state, the establishment of different institutions to inspect printed books and publications. Toward the end of the 19th century, two institutes in the name of Teftîş-i Mesâhif-i Şerife and Tedkîk-i Müellefât Encümeni were founded, respectively, to examine printed mushaf (Qur’anic codex) and Islamic books. During the Second Constitutional era, the Tedkîk-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi emerged out of their unification. The Council played a pivotal role in the Ottoman state’s shaping of Islamic publishing. In this study, the institutional development of Tedkîk-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi; its jurisprudence; the criteria it applied in evaluating the books submitted for print approval are examined. This study is one of the first most comprehensive examinations of the Council through primary archival sources. In addition to studying this council, which was one of the most significant institutes of the Ottoman religious bureucratic apparatus, this article traces the stages of the Qur’an and Islamic book publishing in the Ottoman Empire. It analyzes various religious and non-religious factors applied by the Tedkîk-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer‘iyye Meclisi and related state institutions in approving and controlling Islamic publications.

137-149

Authors: Erdi Bahadır, Merve Karamustafa Mökükcü, Bilal Kalender

Bu çalışmada, hükümlülerdeki madde kullanım bozukluğunun benlik saygısı ve yalnızlık üzerindeki etkisi ile birlikte hükümlülerin benlik saygısı ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki ve buna etki edeceği düşünülen demografik değişkenler incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Samsun Vezirköprü M Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda bulunan ve 20-67 yaş aralığındaki 161 hükümlü oluşturmaktadır. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Beşinci Sürüm (DSM-5) kriterlerine göre katılımcıların 71’inde madde kullanım bozukluğu var iken, 90’ında madde kullanım bozukluğu yoktur. Çalışmada sosyodemografik veri formu, UCLA Yalnızlık Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği’nin bulunduğu anket formu uygulanmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonucunda benlik saygısı ile hüküm süresi arasında, yalnızlık ile ceza infaz kurumunda geçen süre arasında ve benlik saygısı ile yalnızlık arasında anlamlı korelasyon katsayısı bulunmuştur. Madde kullanım bozukluğu olan bireylerde olmayanlara oranla benlik saygısının düşük ve yalnızlık düzeyinin yüksek olduğu bulunmuştur. Ceza infaz kurumu öncesinde tek yaşayan hükümlülerin yalnızlık düzeyleri ceza infaz kurumu öncesinde tek yaşamayan hükümlülere göre daha yüksektir. Aile ve arkadaşları ile iletişim sıklığı daha fazla olan hükümlülerin iletişim sıklığı daha az olan hükümlülere göre yalnızlık düzeyleri daha düşük ve benlik saygısı düzeyleri daha yüksektir. In this study, the effect of substance abuse disorder on self-esteem and loneliness in prisoners, the relationship between the self-esteem and loneliness levels of the prisoners and the demographic variables that are thought to affect on self-esteem and loneliness were examined. Study sample included 161 prisoners in Samsun Vezirköprü M Type Closed Prison, in the age range of 20-67. 71 of whom had substance use disorder and 90 of whom had no substance use disorder according to the Diagnostic and Statitical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5) criteria. The socio-demographic form, the UCLA Loneliness Scale and the Rosenberg Self-Esteem Scale were applied in study. The significant correlation coefficient was found between self-esteem and sentence duration, between loneliness and the time spent in criminal execution institution, and between self-esteem and loneliness as a result of the correlation analysis. Self-esteem levels were found lower and loneliness levels were found higher in participants with SUD compare with participant who haven’t use subtance. Levels of loneliness were higher in prisoners who lived alone prior to imprisonment compared to those who did not live alone. Loneliness levels of the prisoners who had higher communication frequency with their family and friends were lower and self-esteem levels were higher compared to those who had lower communication frequency with family and friends.

165-187

Authors: Zeynep Türkkan

Bu makalede, Aydınlanma Dönemi bilim anlayışının bir yansıması olarak ortaya çıkan ve hemen bütün sosyoloji otoriteleri tarafından ortaklaşa benimsenen değer-tarafsız sosyoloji anlayışı çeşitli açılardan sorgulanmaktadır. Bu bağlamda, çalışmada öncelikle değer-tarafsızlığı kavramından ne anlaşıldığı ve onun sosyolojide neden bu kadar önemli görüldüğü üzerinde durulmuş, daha sonra bu kavrama yöneltilen bazı eleştiriler ele alınmış ve sonuç bölümünde de konuya ilişkin görüş ve öneriler dile getirilmiştir. In this article, the understanding of value-free sociology which is emerged as a reflection of scientific approach of Enlightenment and adopted by almost all of the authorities of sociology is queried from different perspectives. In this context, in the study, firstly we dwelled on what is understood by the concept of value-free and why it is regarded so important in sociology, afterwards we dealt some critics about conception and in the last part of the study we uttered our views and suggestions concerning to the subject.

215-239

Authors: Celâl Fedai

Ahmet Oktay, Cumhuriyet devri Türk edebiyatında şiirleriyle olduğu kadar, şiir ve roman üzerine yazmış olduğu eleştirileriyle dikkat çekmiş; popüler kültür, toplumsal değişme ve Türk basını üzerine kaleme aldığı araştırma ve incelemeleriyle de tanınmış bir yazardır. Oktay, uzun yıllar TRT’de ve çeşitli gazetelerde çalışmış; bu esnada Türk basınının gelişim sürecine bizzat şahitlik etmiş; çalışmalarıyla bu gelişim sürecinin geçmişine ve geleceğine ilişkin eleştirel değerlendirmelerde de bulunmuştur. Eleştirilerinde Marksist düşünceden istifade eden Oktay, geniş bir ilgi alanına sahiptir. Bu sayede farklı olguları birbirleriyle ilişkileri açısından değerlendirebilmektedir. Bu çalışmada Ahmet Oktay’ın Toplumsal Değişme ve Basın adlı kitabından yola çıkılarak Türk toplumunda 1960’lı yıllarda meydana gelen siyasî kamplaşmanın Türk basınına yansıyan boyutları ele alınmaya çalışılacaktır. Türk siyasî hayatının pek çok çatışmaya sahne olan bu dönemi, Ahmet Oktay’ın titiz araştırmacılığı ve eleştirel bakışı üzerinden gözler önüne serilmeye gayret edilecektir. Ahmet Oktay is an author, who is remarkable with his poems in the Turkish literature, as well as his critiques on poetry, novel and who is also known with his studies, reviews on popular culture, social change and Turkis press. Oktay works in several newspapers and in TRT; in the meantime he witnesses the development process of Turkish press; he makes also evaluations with regard to the past and future of this process. In this study, the reflected dimensions of political polarisation in the Turkish society during 1960s on Turkish press will be tried to be examined, by looking at Ahmet Oktay’s book Toplumsal Değişme ve Basın. This period, which witnessed many conflicts of Turkish political life will be tried to be revealed through Ahmet Oktay’s critical research and his critical approach.

251-262

Authors: Ezgi Alyakut, Ceylan İrem Gençer

Uzun yıllar boyunca Rumlarla Türklerin bir arada yaşadıkları, gerek mimari gerekse sosyokültürel açıdan zengin bir köy olan Adatepe’nin sit alanı ilan edilmeden önce neredeyse harap bir halde olduğu, değerlerini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı bilinmektedir. Sit alanı ilan edilmesiyle hızlanan restorasyon çalışmaları sayesinde köy, bölgedeki önemli turistik odaklardan biri durumuna gelmiştir. Bu makalede; Adatepe köyünde geleneksel dokunun sürdürülebilirliği için yapılması önerilen koruma çalışmaları, turizmin etkileri bağlamında değerlendirilmektedir. Makale konusu olan araştırma, üç temel aşama ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Makalede Adatepe’nin sosyal, kültürel dokusu, mimari özellikleri ve geçirdiği değişimler aktarılarak Adatepe’deki turizm faaliyetleri ile kültürel çevrenin bir arada sürdürülebilirliğine dair öneriler sunulmaktadır. Adatepe village is known that rich in sociocultural and architectural aspects, where the Greeks and the Turks lived together for many years, was in danger of losing its values before being declared a Urban Protected Area in 1992. Thanks to the accelerated restoration efforts, the village has become one of the most important tourist attractions in the region. The subject of the research consists of three main stages and the result parts. The social and cultural texture of Adatepe and the changes are presented and suggestions about the sustainability of tourism activities and cultural circles in Adatepe are presented.

293-313

Authors: Bahattin Dartma

Kur’ân-ı Kerîm’in vecîz olan ifadeleri, çok geniş anlamlar içermektedir. Arap edebiyatının zirvede olduğu bir dönemde nâzil olmasına rağmen, bu zirveyi de aşmak suretiyle söz konusu alandaki eşsizliğini meydan okuyarak (tahaddî) ortaya koymuştur. İhtivâ ettiği sözleri, cümle yapısı ve sesleri ile onun bu üstünlüğü, hemen herkes tarafından kabul edilmektedir. Kur’ân’ı anlamak için hakkında sayısız denecek kadar inceleme ve araştırma yapılmıştır. Hatta ona dair yazılan bazı tefsirler onlarca ciltten müteşekkildir. Ancak yapılan bu çalışmalar daha ziyade onun literal anlamlarıyla ilgilidir. Kanaatimize göre onun birtakım kelimelerinde yer alan bazı harflerin telaffuzu esnasında ortaya çıkan seslerin yansıttığı ilave anlamlar da söz konusudur. İşte bu çalışmada, Kur’ân’ın bazı kelime ve harflerinin okunuşu sırasında çıkan seslerin yansıttığı bu ek ve tali derecedeki manaların tespitine çalışılacaktır. The terse statements in the Holy Koran offer wide meanings. Although the Qur’an was revealed at a time of summit of the Arab literature, it has transcended this summit by defying its uniqueness in this field. It is clear by everybody that its sounds, words and sentence structure show its superiority. To understand the Qur’an, countless research and investivations were conducted about it. Besides, some commentaries written about it are composed of dozens of volumes. Yet the results of these studies are rather related to its literal meaning. In our humble opinion, additional meaning reflected during the pronunciation of some letters in some words also exist. This small-scale study focusses on the above stated additional and secondary meanings reflected during the reading the Qur’anic words and the sounds.

357-385

Authors: Suliman Alomirat

درسَ البحث بلاغة أسلوب الحذف في القرآن الكريم من جهة أنّه يجعل المعاني واسعة، فكان البحث ينظرُ بعينِ بلاغيٍّ يقرأُ كتبَ التّفسير؛ بهدف بيان جهود المفسّرين في استخراج النكت البلاغية من أسلوب الحذف في القرآن الكريم، وإظهار رؤية الباحث في هذه المسألة. واهتم البحث بحذف المسنَد إليه، والمفعول به، والمضاف، والمضاف إليه، والصّفة أو الموصوف، والجملة المعطوفة، وجملة الخبر، وجملة جواب الشَّرط. وأكّد تقديرَ المحذوف تَبَعًا للمعنى القرآنيّ، وأكّد أثر القرينة في تحديد المحذوف، وتكلّم على حذف أكثر مِن جُملةٍ، وحذف الحرف، والاحتباك في القرآن الكريم. Bu çalışma Kur’an-ı Kerim’deki hazif üslubunu mâna derinliği bakımından ele almaktadır. Çalışmada bir belâgatçi gözüyle tefsir kitapları incelenmiştir. Amacımız müfessirlerin, Kur’ân-ı Kerim’deki hazif üslûbundan doğan belâgat inceliklerini ortaya çıkarma yolundaki gayretlerini ele almaktır. Çalışmada müsnedün ileyh, mefulün bih, muzaf, muzafun ileyh, sıfat-mevsuf, atıf cümlesi, haber cümlesi, şarta cevap olarak gelen cümle gibi unsurların hazfi ele alınmıştır. Kur’ani manaya bağlı olarak mahzuf öğenin belirlenmesi, bu belirlemede karinenin yeri, birden çok cümlenin ve harfin hazfiyle, Kur’an-Kerim ihtibak konuları da ele alınan konulardandır. We study in this article the method of omission in the Quran in many ways: Firstly omission is investigated as a stimulant method that refresh reciter’s brain, test his intelligence capacity, make him think differently and focus deeply on the text. This article explains the effect of omission on the meaning of text. Furthermore, it reveals the aesthetic beauty in the style of omission that lets the reader virtue of meditation and interact with text by estimating the omitted part and fill voids in the text. This study shows the effect of omission style on the reader and listener who understand the aesthetic secrets of that method. We anlayse, also, some verbal and other clues that help reader estimate omitted part of text. This study reviews some samples that readers don’t understand exactly because of subtle method of omission. In the last part of this article we try to shed light on outstanding features of omission style in the Quran

399-402

Authors: Nurdan Şafak

Yayın Değerlendirme

407-409

Authors: Zahide Tepeli Temiz

Haberler