Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

303-312

Authors: Murat REİS, Yaşar Pala

ÖZET: Bu çalışmada, harici yakıt tanklarındaki sıvı davranışının aracın fren dinamiği üzerine etkisi incelenmektedir. Çalkantı olarak adlandırılan akışkanın bulunduğu hacim içerisindeki serbest hareketi, özellikle yüksek ivmelerin ve büyük kütlelerin söz konusu olduğu uygulamalarda, araç üzerinde ciddi dinamik yükler oluşturmaktadır. Bu dinamik yükler aracın dinamik davranışını etkilemektedir. Aracın dinamik davranışındaki tepki ise akışkanın hareketini etkilemektedir. Bu çalışmada akışkan kargo taşıyan aracın fren performansı bu etkileşim dahilinde ve sabit sürtünme katsayılı yol kabulü altında farklı doluluk oranları için Msc.Dytran programı yardımı ile yapılan simülasyonlarla ve basit sarkaç yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Farklı doluluk oranlarında akışkan hareketinin araç dinamiğine etkisi karşılaştırılmıştır. Ayrıca sarkaç yönteminin kullanılabilirliği tartışılmıştır. Karşılaştırma sonucu % 50 doluluk oranın altında akışkan davranışının araç dinamiğine etkisinin yüksek doluluk oranına göre daha fazla olduğu, sarkaç yönteminin ise araç ivmesinin a ? (1/ 2)g değerindeki ivme değerleri ve % 50’nin altındaki doluluk oranlarında kullanışlı olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Harici yakıt tankı, Çalkantı, Katı-sıvı etkileşimi, Araç dinamiği, Sarkaç modeli. ABSTARCT: In this study, the effects of fluid motion in external fuel tanks on the dynamics of breaking system are investigated. The unconstrained motion of fluid also called sloshing causes high dynamic loads especially in highly accelerated motion of massive bodies. These dynamic loads affect the dynamic behavior of truck, and, inversely, the reaction of truck affects the fluid motion. The interaction between fluid and truck affects the whole system’s dynamics. In this study, the breaking performance of truck carrying fluid cargo at various ratios of plenitude is investigated using simulation techniques via Msc.Dytran and the swinging pendulum method. The kinetic coefficient of friction is assumed to be constant during the motion. The effect of fluid motion on the system’s dynamic has been compared for various plenitude ratios, and the efficiency of pendulum method is compared. The feasibility of pendulum method is also discussed. As a result of comparison of numerical simulations, it has been concluded that the effect of fluid motion on the truck’s breakage performance in the case of % 50 plentitude ratio is higher than that of the ratios of plenitude greater than % 50. On the other hand, it has been observed that the pendulum method is useful for the plenitude ratios less than % 50 and for accelerations of a ? (1/ 2)g . Key words: External fuel tank, Sloshing, Fluid-structure interaction, Vehicle dynamics, Pendulum model.

321-332

Authors: Meltem SAPLIOĞLU, Mustafa KARAŞAHİN

ÖZET: Son yıllarda, ülkemizde ulusal bir problem haline gelen trafik kazaları, doğal afetlerden daha fazla sosyal ve ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu problemi çözebilmek, kayıpları azaltabilmek için yol güvenlik projeleri gerçekleştirilmektedir. Ancak bu projelere ayrılan bütçenin sınırlı olması nedeniyle, bazı pratik ve ekonomik çözüm yöntemlerinin bulunması gerekli olmuştur. Bu yöntemlerin en önemlisi; trafik kazalarında, tehlikeli kesimler olarak adlandırılan Kaza Kara Noktalarının tespiti ve iyileştirilmesidir. Yeni teknolojiler, trafik mühendisliğinde ve mühendislik hizmetlerinde hızlı iyileşmelere neden olan gelişme döngüsünü sürekli çevirmektedir. Bu gelişen hizmetlerin daha etkin rol üstlenebilecek ileri görüşlü mühendislik çalışmaları adına önemli bir potansiyel oluşturacağı açıktır. Çalışmada örnek olarak Isparta ilindeki trafik kazalarının yoğun olduğu bölgeler ve kaza kara noktaları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak tespit edilmiştir. Arcinfo 7.21 programı kullanılarak digitizer ile sayısallaştırılan Isparta ili imar haritası üzerinde, tespit edilen kara noktalar ve kaza meyilli bölgeler gösterilmiştir. Isparta İli Trafik Bölge Müdürlüğü’nden alınan, 1998-2002 yılları arasında meydana gelen trafik kazalarının tespit tutanakları ile veri tabanı oluşturulmuştur. Trafik kazası çarpışma diyagramları ile coğrafi kodlama referans sistemleri kullanılarak topoloji kurulmuştur. CBS’nin kaza analizinde niçin kullanıldığı, çalışmada kullanılan veri tabanının oluşturulması ve kullanılan yöntem gösterilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre tablolar oluşturulmuş ve yorumlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Trafik kaza analizi, Kara nokta, Coğrafi bilgi sistemleri. ABSTARCT: In recent years, traffic accidents that cause more social and economic losses than that of natural disasters,have become a national problem in Turkey. To solve this problem and to reduce the casualties, road safety programs are tried to be developed. It is necessary to develop the most effective measures with low investment cost due to limited budgets allocated to such road safety programs. The most important program is to determine dangerous locations of traffic accidents and to improve these sections from the road safety view point. New Technologies are driving a cycle of continuous improvement that causes rapid changes in the traffic engineering and any engineering services within it. It is obvious that this developed services will be the potential for forward-thinking engineering studies to take a more influence role. In this study, Geographic Information System (GIS) was used to identify the hazardous locations of traffic accidents in Isparta. Isparta city map was digitized by using Arcinfo 7.21. Traffic accident reports occurred between 1998-2002 were obtained from Directory of Isparta Traffic Region and had been used to form the database. Topology was set up by using Crash Diagrams and Geographic Position Reference Systems. Tables are formed according to the obtained results and interpreted. Key words: Traffic accident analysis, Black point, Geographic information systems.

341-349

Authors: Mehmet TERZİ, Hasan ELÇİ

ÖZET: Yapı taşıyıcı sistemlerinin tasarımında, deprem kuvvetlerinin güvenli bir şekilde karşılanması temel unsurlardan biridir. Yapının simetri özelliği taşıması ve düzenli taşıyıcı sisteme sahip olması, depreme dayanıklı yapı tasarımı yaklaşımında en önemli ilkeyi oluşturur. Düzenli yapılar gerek uygulamada gerekse analiz ve boyutlamada daha pratik ve ekonomik olmalarının yanı sıra, hesap davranışı ile gerçek yapı davranışının biri birine yakın olmaları ile, iyi bir tasarım için tercih edilen ilk çözüm seçeneğidirler. Deprem davranışı açısından yapıların yatayda ve düşeyde süreksizlik göstermeleri, ani rijitlik değişimi ile kütle farklılıkları içermeleri kaçınılması gereken olumsuz hallerdir. Bu özellikleri taşıyan yapılar, taşıyıcı sistem bakımından düzensiz yapılar olarak kabul edilirler. Bu tür yapılar pratikte, düzenli yapılara nazaran daha hatalı uygulamaya sebep olabilecekleri gibi, boyutlamada da bazı kesit tesirlerinin büyümesi ile ekonomik olmaktan uzaklaşırlar. Düzenli yapıların deprem analizlerinde kullanılan doğrusal hesap yöntemlerinin, düzensiz yapılarda ne kadar sağlıklı sonuçlar vereceği tartışılır. Yapı sisteminin analizi, Deprem Yönetmeliği esaslarına göre düzenli çerçeveli bir yapıdaki döşeme boşluk oranlarının değişimine göre; Eşdeğer Deprem Yükü ve Modların Birleştirilmesi Yöntemine göre SAP2000 Yapı Analizi Paket Programı ile yapılmıştır. Yapıda, döşemelerinin rijit diyafram olarak çalıştığının kabul edildiği ve edilmediği durumlar da göz önüne alınarak elde edilen kesit tesirleri karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Düzensiz yapılar, Rijit diyafram, Deprem yönetmeliği, Kesit tesirleri. ABSTRACT: To resist earthquake forces in a confidential manner is one of the fundamental requirements of the structural system design of buildings. The main principles of Earthquake-resistant design of buildings have the symetric plan and regular configuration of the structural system. Regular buildings are easier in application, for designing, dimensioning of structural elements and much more economic for consruction cost. Also, the results of the structural system analysis of regular buildings represent the behaviour of the real structure. For these reasons, regular buildings are prefered for the best building design and analysis. Vertical and horizontal discontinuities in building structures, instant stiffness changes and variation of mass distribution are negative states, display good seismic behaviour. The buildings having irregularities in plan and in elevation are accepted as non-regular buildings. In practise, non-regular buildings are not economic in construction cast, lead to stress concentrations hazardous to the structure and causing erroneous application. If the basic methods of structural analysis for regular buildings are applied to non-regular buildings the effects of irregularities must be considered. Analysis of the regular frame type structural systems according to The Turkish earthquake code is performed on a lineer elastic model assuming different cavity ratios of the floor slab by using SAP2000 Structural Analysis Programme applying simplified modal response spectrum analysis methods. Numerical results of the internal forces of the elements of the structural system are obtained and compared for two different casses in one case the floor diaphragms are sufficiently rigid in their plane, in the other case unsuffiently rigid in their plane. Key words: Irregular structures, Rigit diaphragm, National earthquake code, Internal forces.

359-368

Authors: A. Serdar YILMAZ, Murat GÖRMEMİŞ

ÖZET: Bu makalede, enerji analizörleri için geliştirilen Deplhi tabanlı bir arayüz yazılımı sunulmaktadır. Güç analizöründen elde edilen elektriksel büyüklüklerin gerçek zamanlı olarak bilgisayara aktarılması bu yazılım yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca geliştirilen yazılım ile analizörden alınan akım, gerilim, güç, harmonik distorsiyonu vb büyüklüklerin gerçek zamanda kaydedilmesi ve kaydedilmiş verilerin karşılaştırmalı olarak grafik halinde gösterilmesi mümkündür. Sunulan yazılım Merlin Gerin Powerlogic PM 800 güç analizörü için geliştirilmiştir ve ayrıca Modbus protokolünü kullanan farklı marka ve modeller içinde kullanılabilmektedir. Önerine yazılım maksimum 256 cihaz arasında haberleşme ve izlemeye imkan tanımaktadır. Veri tabanına kaydedilen veriler, kullanıcı tarafından istenen zaman aralığında tablo ve grafiksel olarak görüntülenmesi yapılabilmektedir. Çalışmada hızlı ve esnekliğinden dolayı Borland Delpi V.7.0 yazılımı tercih edilmiştir. Geliştirilen yazılım enerji dağıtımı otomasyonunda, enerji akışı ve enerji kalitesi takibinde kolaylıkla kullanılabilir olup, kullanımı kolay ve pratiktir. Anahtar Kelimeler: Enerji izleme, Enerji dağıtımı, Modbus, Seri haberleşme. ABSTRACT: In this paper, a Delphi based interface software developed for energy analyzers is presented. Transferring the electrical parameters which is read from the energy analyzer to the computer in real-time has been achieved by using the developed software. It is also possible to record the parameters such as current, voltage, power, harmonic distortion and etc in real-time and to illustrate these recorded parameters in comparison with each other and graphically. Presented software is developed for Merlin Gerin Powerlogic PM 800 power analyzers and also it is usable for different trademarks and models which use Modbus protocol. Proposed software permits intercommunication and observation between maximum 256 devices. Recorded data can be monitorized in table and graphic form for requested time and date intervals by the users. In the study, Borland Delphi v.7.0 is preferred due to flexible and fast. Developed software can be easily used for energy distribution automation and monitoring of the power flow and power quality and also it is a user friendly interface. Key words: Energy observing, Power distribution, Modbus, Serial communication.

379-388

Authors: Ali Rıza MOTORCU

ÖZET: Bu çalışmada, ısıl işlemle sertliği 53 HRC’ ye çıkarılmış AISI 1050 çeliği, TP100-Ti (C, N)/Al2O3/TiN içerikli ve TP1000-Ti (C, N)/Al2O3/Ti (C, N)/TiN içerikli kaplamalı karbür takımlarla işlenmiştir. Talaş kaldırma deneyleri sabit talaş derinliği ve ilerleme miktarında kuru kesme şartları altında yapılmıştır. Yan kenar aşınma yüzeyleri optik mikroskop altında incelenmiştir. Farklı kesme hızlarında oluşmuş yan kenar aşınması verilerinden takım ömrü eğrileri ve Taylor Takım Ömrü Denklemi sabitleri (n, C) elde edilmiştir. Deneysel sonuçlar, kesme hızı artışının takımların performansı üzerinde belirgin etkisi olduğunu göstermiştir. Yan kenar aşınması ve talaşlanma/kesme kenarındaki kırılmalar etkin aşınma tipi olarak tespit edilmiştir. TP1000 takımı TP100 takımından daha uzun takım ömrü vermiştir. Anahtar Kelimeler: Yan kenar aşınması, Takım ömrü, Kaplamalı karbür takımlar, Tornalama. ABSTRACT: In this study, the machining of AISI 1050 steel which is hardened up to 53 HRC is carried out with two carbide tool materials (three layer coated carbide of TP100 containing Ti (C, N)/Al2O3/TiN and (multi layer coated carbide of TP1000 containing Ti (C, N)/Al2O3/ Ti (C, N)/TiN. Cutting tests are performed with constant depth of cut and feed rate under dry cutting conditions. The flank wear is examined using an optical microscope. Tool life curves and Taylor Tool Life Equation constants (n, C) are obtained via the flank wear data at various cutting speeds. The test results show that tools’ performance is adversely affected by increasing cutting speed due to increased temperatures and stress generated at the cutting edges during machining. Flank wear and chipping/fracture of the tool edges are identified the major failure modes at the cutting conditions. TP1000 multilayer coated inserts give longer tool life than those of TP100 three layer coated inserts. Key words: Flank wear, Tool life, Coated carbide tools, Turning.

397-401

Authors: Sevilay ÇETİN, Bekir Sami SAZAK

ÖZET: Bu çalışmada, evlerde mutfak tipi ısıtma işlemlerinde kullanılmak üzere alternatif bir indüksiyon ısıtma sistemi geliştirilmiştir. Mutfak tipi uygulamalarda kullanılan indüksiyon ısıtma sistemleri genellikle farklı çaplardaki tencereler için birden fazla ısıtma bobinine sahiptirler ve her bobin ayrı bir inverter devresi tarafından beslenmektedir. Bu da toplam sistem maliyet ve boyutlarını arttırmaktadır. Bu çalışmada sunulan sistemde ise, farklı frekanslarda farklı çıkış gücü verebilen iki adet ısıtma bobini aynı inverter devresi tarafından kontrol edilebilmektedir. Bu sayede bir yarıiletken anahtar ve kontrol devresinden tasarruf edilmiş toplam sistem maliyeti düşürülmüştür. Sunulan sistemin tasarımı yapılmış ve laboratuar ortamında küçük güçlü çalışan bir prototipi gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Seri rezonans inverter, Mutfak tipi indüksiyon ısıtma, Sıfır gerilim anahtarlama. ABSTRACT: In this study, an alternative induction heating system is developed for home cooking application. Induction heating appliances used for cooking includes more than one heating coil for vessels of different diameter and each coil usually being controlled by a separate inverter system. This method is heavy in terms of component numbers. The main aim of this paper is to control two coil separately at a different frequency and power output by using the same inverter system. This method decreases cost of system eliminates one switching component and its control circuit. Proposed system is designed and a working prototype of low power is verified in laboratory. Key words: Series resonant inverter, Induction heating for home cooking, Zero voltage switching.

411-421

Authors: Altuğ YAVAŞ, Şerif SAYLAN

ÖZET: on on yılda yapıların dizaynının hedef deplasman veya deplasman profili için yapıldığı direkt deplasman esaslı dizayn metodu, birçok yapı tipinin dizaynı için kullanılmaktadır. Bu çalışmada moment aktaran çerçeve tipi yapılar için geliştirilen Direkt Deplasman Esaslı Dizayn (DDED) metodu perde çerçeve tipi yapıların dizaynı için genişletilmiştir. Perde çerçeve yapıların DDED’ının yapılabilmesi için perde çerçeve tipi yapılar ait lineer olmayan deplasman profilinin belirlenmesi gerekir. Bu nedenle, perde çerçeve tipi yapıların deplasman profillerinin elde edilmesi için DDED ve lineer olmayan dinamik analizin birlikte kullanıldığı iteratif bir yöntem önerilmiş ve bu yöntem kullanılarak sistemde tek bir perdenin kullanıldığı, çerçevenin ortasında olduğu, altı katlı yapı için lineer olmayan deplasman profilli elde edilmiştir. Ayrıca farklı perde yerleşiminin ve farklı açıklık sayısının deplasman profiline etkisi araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Perde çerçeve sistem, Deplasman profili, DDED, Lineer olmayan dinamik analiz. ABSTRACT: Direct displacement based design that designs the structure for a given target displacement profile is used for the design of several types of structures in the last decade. In this study, the direct displacement based design (DDBD) method developed for the design of moment resisting structures is extended for the design of wallframe type structures. Displacement profiles of the wall-frame type structures must be determined for the DDBD of wall frame structures. Therefore, an iterative method that uses DDBD and nonlinear time history analysis together is proposed for determining the displacement profiles. Displacement profiles for six storied four span wall-frame type structures that have one wall in the middle of the frame are determined. Also the affects of the location of the wall and the number of the span is investigated. Key words: Wall frame system, Displacement profile, DDBD, Nonlinear time history analysis.

429-437

Authors: Öznur İŞÇİ, Serdar KORUKOĞLU

ÖZET: Genetik algoritmalar (GA) stokastik bir arama yöntemidir ve bu nedenle optimum ya da optimuma yakın çözümler verebilmektedir. GA son yıllarda gezgin satıcı problemi, karesel atama, yerleşim, atölye çizelgeleme, ders/sınav programının hazırlanması, iletişim şebekelerinin tasarımı, montaj hattı dengeleme, en küçük yayılan ağaç problemi ve benzeri bir çok kombinatoryal optimizasyon problemlerine başarılı bir şekilde uygulanabilinmektedir. Bu çalışmada Steiner minimum yayılan ağaç probleminin genetik algoritma ile çözümü için java programı geliştirilerek performansı incelenmiştir. Literatürde daha önce çözülmüş test problemleri üzerinde yapılan denemeler sonucunda bu çalışmada önerilen GA yaklaşımı ile optimuma yakın sonuçlar elde edilmektedir. Çalışmada belirlenen noktalar için Steiner minimum yayılan ağaç problemi ve minimum yayılan ağaç problemi için uzunluklar ve kazanç değerleri hesaplatılmıştır. Anahtar Kelimeler: Genetik algoritma, Minimum yayılan ağaç problemi, Steiner minimum yayılan ağaç problemi. ABSTRACT: Genetic algorithms (GA) are a stochastic research methods, and they produce solutions that are close to optimum or near optimum. In addition to GA's successful application to traveling salesman problem, square designation, allocation, workshop table, preparation of lesson/examination schedules, planning of communication networks, assembling line balanced, minimum spanning tree type many combinatorial optimization problems it would be applicable to make the best comparison in optimization. In this study a Java program is developed to solve Steiner minimum spanning tree problem by genetic algorithm and its performance is examined. According to the tests carried out on the problems that were given before in the literature, results that are close to optimum are obtained in by GA approach that is recommended in this study. For the predetermined points in the study, length and gain are calculated for Steiner minimum spanning tree problem and minimum spanning tree problem. Key words: Genetic algorithm, Minimum spanning tree problem, Steiner minimum spanning tree problem.

449-455

Authors: Hüseyin KURT, Mehmet ÖZKAYMAK, Emrah DENİZ

ÖZET: Güneş havuzları, güneş enerjisini toplayan ve depolayan düşük maliyetli basit bir sistemdir. Yapılan bu çalışmada, güneş havuzunda, farklı yoğunluklara sahip üre ve boraks çözeltilerinin doğal ortamda ısı depolama karakteristikleri deneysel olarak incelenmiştir. Havuz içerisinde farklı konsantrasyonlarda yoğunluk gradyeni oluşturularak, sıcaklık ve yoğunluk gradyenlerindeki değişim dört farklı deneyde gözlemlenmiştir. Aynı dış ortam şartlarında üre çözeltili havuzda maksimum 28 °C depolama sıcaklığı ölçülürken, boraks çözeltili havuzda maksimum 36 °C depolama sıcaklığı ölçülmüştür. Havuz tabanı ile yüzeyi arasındaki sıcaklık farkı, üre çözeltili havuzda 13 °C olurken, boraks çözeltili havuzda 17 °C olmuştur. Bu sonuçlara göre, boraks çözeltili havuzun ısı depolama karakteristiğinin, üre çözeltili havuzun ısı depolama karakteristiğinden daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tuz tabakalı güneş havuzu, Üre ve boraks tuzu. ABSTRACT: Salt gradient solar ponds are simple and low cost solar energy system for collecting and storing solar energy. In this study, heat storage characteristic of urea and borax solutions in the solar pond were examined experimentally. Establishing density gradients in different concentration, variations in the temperature and density profiles were observed in four different experiments. Maximum storage temperatures were measured as 28ºC and 36 ºC for the ponds with urea and borax solution, respectively. The temperature difference between the bottom and the surface of the pond were measured as 13 ºC for urea and 17 ºC for borax- solutions. According to these results, heat storage characteristic of the solar pond with borax solution was found to be better than urea solution. Key words: Salt gradient solar pond, Urea and borax solutions.

151-160

Authors: Mahir DURSUN, Ali SAYGIN

ÖZET: Bu çalışmada, 8/6 kutuplu, 4 fazlı, 3.44 kW gücündeki bir anahtarlamalı relüktans motor asansör yükünde kullanılmıştır. Oluşturulan model asansör sistemi için bir sürücü tasarlanmış ve sürme sisteminde TMS320LF2407 sayısal sinyal işlemcisi kullanılmıştır. Tasarımı tamamlanan sürücü, bulanık mantık yöntemi kullanılarak hız denetim algoritması oluşturulan anahtarlamalı relüktans motor asansör yükü altında çalıştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Asansör, Anahtarlamalı relüktans motor, Buck konverter, Sayısal işaret işlemcisi. ABSTRACT: In this study, a 8/6 poles, four phases, 3.44 kW switched reluctance motor driver was used for a elavator load. For this aim, it has been designed a swithed reluctance motor driver for a lift system. At the driver system was used a buck konverter. The speed was controlled by motor phase voltage control. The voltage value has been controlled with fuzzy logic controller by using TMS320LF2407 controller. Fuzzy controlled switched reluctance motor was used for a elavator load by using designed driver system. Key words: Elevator, Switched reluctance motor, Buck konverter, Digital signal processing.

167-171

Authors: Meral ÖZEL, Kâzım PIHTILI

ÖZET: Bu çalışmada, binaların dış yüzeylerinin güneş ışınımını yutma oranları, ısı kazanç ve kaybı açısından sayısal olarak araştırılmıştır. Bu amaçla yaz ve kış şartlarında farklı yönlere bakan bina duvarları ve çatısı dikkate alınarak tuğla ve beton yapı malzemeleri için dış yüzey yutma oranı 0’ dan 1’ e kadar 0.1’ lik bir oranla artırılarak ısı akıları hesaplanmıştır. Bunun yanı sıra, dış yüzey yutma oranı 0.2, 0.5 ve 0.9 alınarak, duvarın dış yüzeyinde artan yalıtım kalınlıklarına göre ısı kazanç ve kayıpları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar grafikler halinde sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Yutma oranı, Duvar yönü, Yalıtım kalınlığı, Isı kazanç ve kaybı. ABSTRACT: In this study, solar absorptance of external surfaces of buildings has been numerically investigated from the heat gain and losses point of view. For this purpose, external surface solar absorptance was icreased from 0 to 1with an ratio of 0.1 and, for the summer and winter conditions, heat fluxs was calculated by considering orientations of the wall and its roof for brick and concrete structure materials. Besides, external surface absorptance was assumed as 0.2, 0.5 and 0.9, respectively. Than, heat gain and losses were calculated to insulation thickness increasing on the outdoor surface of wall. Results obtained were presented as graphics Key words: Solar absorptance, Orientation of wall, Insulation thickness, Heat gain and loss.

183-188

Authors: Fehmi ÇİVİCİ

ÖZET: Lifli beton, donatısız betondan farklı mekanik ve fiziksel özelliklere sahip bir kompozit malzemedir. Lifli betonun en önemli mekanik özeliklerinden birisi enerji yutabilme kapasitesidir. Tokluk olarak da adlandırılan bu özellik, yük-sehim eğrisinin altında kalan alan ile ifade edilir. Çatlak direnci, düktilite, darbe direnci gibi birçok malzeme özelliği enerji yutabilme kapasitesi ile ilişkilidir. ASTM C 1018 ve JSCE SF-4’e göre yapılan tokluk hesaplamaları bir eksenli eğilme deneylerine göredir. Oysa; köprü tabliyeleri, park sahaları, havaalanı kaplamaları vb. yapılarda sıkça uygulanan lifli beton, bu elemanlarda plak davranışına sahiptir. Bu çalışmada , tokluk ASTM C 1018 ve JSCE-SF4 ’e göre kiriş testlerinden hesaplanarak, donatısız ve çelik lifli betonun enerji yutma kapasiteleri karşılaştırılmıştır. Tokluk hesabında kullanılan iki metodun birbirine göre değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca, iki eksenli eğilme altında,donatısız ve çelik lifli beton plak numunelerin davranışları her bir numunenin deneylerinden elde edilen yük-sehim diyagramları aracılığıyla karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Lif, Tokluk, Çelik lif, Kiriş, Eğilme tokluğu. ABSTRACT: Fiber concrete is a composite material which has mechanical and physical characteristics unlike plain concrete. One of the important mechanical characteristics of fiber concrete is its energy absorbing capability. This characteristics which is also called toughness, is defined as the total area under the load-deflection curve. A number of composite characteristics such as crack resistance, ductility and impact resistance are related to the energy absorbtion capacity. According to ASTM C 1018 and JSCE SF-4 the calculation of toughness is determined by uniaxial flexural testing. Fiber concrete is often used in plates such as bridge decks, airport pavements, parking areas, subjected to cavitation and erosion. In this paper, toughness has been determined according to ASTM C 1018 and JSCE SF-4 methods by testing beam specimens. Energy absorbing capacities of plain and steel fiber reinforced concrete has been compared by evaluating the results of two methods. Also plain and steel fiber reinforced plate specimens behaviors subjected to biaxial flexure are compared by the loaddeflection curves of each specimen. Key words: Fiber, Toughness, Steel fiber, Beam, Flexural toughness.

199-205

Authors: Cenk SAYIN, Mustafa ÇANAKÇI, İbrahim KILIÇASLAN, Necati ÖZSEZEN

ÖZET: “İçten yanmalı motorlarda, yakıt tüketimi ve egzoz emisyonlarını en az düzeye indirme çalışmaları, çift yakıtla çalışan motorlar üzerine yapılan çalışmaların başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Bu çalışmada çift yakıt (benzin + SPG) kullanım oranına bağlı olarak yanma ürünlerinin değişimi, bir bilgisayar programı kullanarak hesaplanmış ve elde edilen sonuçlar yorumlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Çift yakıt, Egzoz emisyonu, Benzin motoru. ABSTRACT: In the internal combustion engines, the studies to reduce brake specific fuel consumption and exhaust emissions to the lowest level are the start of the investigations on the dual fuel engines. In this study, the changes in the exhaust emissions of the dual fuel (gasoline + LPG) at different ratios have been calculated using a computer program and the results are discussed. Key words: Dual fuel, Exhaust emission, Gasoline engine.

217-223

Authors: Zeki ARGUNHAN, Cengiz YILDIZ

ÖZET: Bu çalışmada iç içe borulu ısı değiştirgecinde farklı delik sayılı dönme üreticilerin ısı transferine ve basınç düşüşüne etkisi deneysel olarak araştırılmıştır. Bu amaçla değiştirgecin 60 mm çapındaki iç borunun girişine 55º kanat açısına sahip ve kanatlarında birer, ikişer, üçer ve dörder adet dairesel delikler bulunan dönme üreticiler yerleştirilerek deneyler yapılmıştır. Bunlar iç borunun girişine rahat takılıp sökülebilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. İç borunun içinden sıcak akışkan olarak hava, iç borunun dışından ise soğuk akışkan olarak su geçmektedir. Anahtar Kelimeler: Isı Değiştirgeçleri, Dönme Üreticileri, Isı Transferi, Basınç Düşüşü. ABSTRACT: This paper examines the effect of turbulance creators on heat transfer and pressure drop used in concentric heat exchanger experimentaly. Heat exchanger has an inlet tube with 60 mm in diameter. The angle of swirl generators wings is 55º with each wing which has single, double, three and four holes. Swirl generators is designed to easily set to heat exchanger entrance. Air is passing through inner tube of heat exhanger as hot fluid and water is passing outer of inner tube as cool fluid. Key words: Heat exchanger, Swirl generators, Heat transfer, Pressure drop.

233-241

Authors: Özlem KISAOĞLU

ÖZET: Dokuma kumaş kalitesi iplik özelliklerinden başlayarak dokuma hazırlık ve dokuma sırasındaki işlemlerin tümüne bağlı olarak oluşur. Ham ya da bitmiş kumaşların hata kontrolü ışıklı kontrol masalarında manuel ya da otomatik olarak yapılır. Kumaşların görüntü analizi yöntemiyle de kontrol edilebilmesi mümkündür. Böyle bir sistemde, kontrol edilecek kumaşın görüntüsü bir video kamera ile alınarak kaydedilir ve belleğe alındıktan sonra bilgisayar tarafından çeşitli işlemlerden geçirilerek kontrol edilir. Günümüzde sinir ağları, bulanık mantık, dalgacık tabanı modeli temeline dayanan otomatik kumaş kalite kontrol sistemlerinden de faydalanılmaktadır. Bu çalışmada manuel kumaş kontrolü ile otomatik ve on-line kumaş kontrol sistemlerinin avantaj ve dezavantajları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bulanık mantık, Kumaş kontrol sistemleri, On-Line kumaş kontrolü, Görüntü analizi. ABSTRACT: Woven fabric quality depends on yarn properties at first, then weaving preparation and weaving processes. Defect control of grey and finished fabric is done manually on the lighted tables or automatically. Fabrics can be controlled by the help of the image analysis method. In image system the image of fabrics can be digitized by video camera and after storing controlled by the various processing. Recently neural networks, fuzzy logic, best wavelet packet model on automatic fabric inspection are developed. In this study the advantages and disadvantages of manual and automatic, on-line fabric inspection systems are given comparatively. Key words: Fuzzy logic, Fabric control systems, On-Line fabric control, Image analysis.

249-258

Authors: Hüseyin KURT, Kerim KOÇAK, Kürşad ASAN, Mustafa KARAKAŞ

ÖZET: Biyotit granitoidler başlıca kuvars, biyotit, plajiyoklas, K-feldispat, muskovit nadiren amfibol içerirler. Tali bileşen olarak apatit, zirkon, allanit ve ikincil olarak klorit ve serisit içerirler. Anklavlar başlıca plajiyoklas, amfibol, ojit, biyotit, tali bileşen olarak sfen, zirkon ve ikincil olarak kalsit ve epidot minerallerini içerirler. Metalumino bileşimli anklav içeren, granitoidler S-tip granitlere ait kimyasal ve mineralojik özellikler gösterirler: peralumino (A/CNK oranı >1.15) bileşim ve muskovit minerali. Granitoidler büyük iyonlu litofil element (BİLE) ve hafif nadir toprak elementlerce (HNTE) zenginleşme ve ağır nadir toprak elementlerce fakirleşme (ANTE) sunarlar. Bu durum granitoidlerin kabuk ergimesiyle oluştuğunu, negatif Eu anomalisi ve büyük iyon litofil elementlerince zenginlik göstermeleri plajiyoklasların fraksiyonlaşmada etkisini göstermektedir. Anklavlarda büyük iyonlu litofil element (BİLE) zenginleşmesi, yüksek alan enerjili elementlerde (YAEE) fakirleşme, nadir toprak element (NTE) dağılımlarında yataya yakın desen vermeleri ve negatif Eu anomalisi göstermeleri, anklavların litosferik mantodan kaynaklandığını ve hornblend, plajiyoklasların fraksiyonlaşmada etkisini göstermektedir. Arazi, petrografik ve jeokimyasal verilere dayanarak, volkanik yay özellikli granitlerin mafik magmanın kabuğa sokulması ve muhtemelen kabuk kalınlaşması ile oluştuğu ve mafik magma ile fiziksel olarak karışarak anklavları oluşturduğu ileri sürülmüştür. Anahtar Kelimeler: S-tipi Granitoid, Mafik anklav, Jeokimya, Fraksiyonel kristalleşme, Orta Anadolu. ABSTRACT: Biotite granitoid contain mainly quartz, biotite, plagioclase, K-feldspar, muscovite as main phases with minor amphiboles, and apatite, zircon, allanite and chlorite and serisite as accessory components. In contrast, enclaves are composed mainly of plagioclase, amphibole, augite, biotite, with accessory sphene, zircon and calcite and epidote. The granitoids including enclaves with metaluminous composition, display chemical and mineralogical characteristics of S-type granitoids, such as peraluminous composition (A/CNK ratio mostly >1.15) and existence of muscovites. Granitoids are enriched in LILEs and LREEs, and depleted in HFSEs; suggesting that they were developed by crustal melting. Granitoid also have negative Eu anomalies and large ion lithophile element enrichment suggest crystal fractionation of plagioclase. Enclaves are enriched in LILEs and depleted in HFSEs and show flat REE pattern with large negative Eu anomaly, suggesting they were derived from enriched lithospheric mantle, with possible crystal fractionation involving plagioclase and amphibole. Based on field, petrographic and geochemical data, it has been suggested that volcanic-arc granitoids could be formed by intrusion of mantle-derived mafic magmas into the lower crust and with possible crustal thickening, and mingled with mafic magma producing enclaves. Key words: S-type granitoid, Mafic enclave, Geochemistry, Fractional crystallization, Central Anatolia.

271-277

Authors: Ahmet DAĞDAŞ

ÖZET: Ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamada termik santralların payı % 61’dir. Termik santrallarda kullanılan fosil yakıtların hızla tükenmesi, yakıt tasarrufunun önemini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada termik santrallarda kazan besleme suyunun, düşük sıcaklıklı jeotermal kaynaklardan yararlanarak ön ısıtılmasının, santral genel verimi ve yakıt tasarrufu üzerindeki etkileri incelenmiştir. Yapılan analizlere göre bir termik santralda, jeotermal ön ısıtma ile sağlanacak verim artışı % 2-4 aralığında olmaktadır. Bu çalışmada incelenen ve klasik Rankine çevrimine göre çalışan bir kömür yakıtlı termik santralın, jeotermal ön ısıtma ile yıllık parasal yakıt tasarrufu yaklaşık olarak 1 milyon US$ ve verim artışı da % 4.1 olmaktadır. Anahtar Kelimeler: Jeotermal, Santral, Ön ısıtma, Performans, Yakıt tasarrufu. ABSTRACT: The share of electricity production from thermal power plants for Turkey is about 61 %. Since the fossil fuels are rapidly consumed, the concept of fossil fuel saving is very important for humanity. In this paper, the effects of boiler feed water preheating by means of geothermal brine on overall performance and fossil fuel savings in thermal power plants are examined. According to the performed analysis, power plant thermal efficiency could be increased of 2-4 % via geothermal preheating. In this analysis, a hypothetical thermal power plant is considered and its performance is evaluated. According to analysis, 1 million US$ in fossil fuel savings and 4.1 % increase in thermal efficiency could be achieved by the use of geothermal preheating. Key words: Geothermal, Power plant, Preheating, Performance, Fuel saving.

285-292

Authors: Şaban YURTÇU, Tayfun UYGUNOĞLU, Yılmaz İÇAĞA

ÖZET: Bu çalışmada, bağımsız değişkenler olarak, yağış, akış ve buharlaşmanın etkisiyle, bağımlı değişken olan yeraltı su seviyesindeki (YSS) değişimin, bulanık mantık ile modellenmesi araştırılmıştır. Çalışmada, Akarçay havzası içerisinde yer alan Afyon alt havzasına ait 6 gözlem istasyonundan alınan 1977-1989 yıllarına ait toplam 936 adet veri kullanılmıştır. İstasyonların aylık ortalama verileri kullanılarak, YSS’deki değişim bulanık mantık yaklaşımı ile modellenmiştir. Bulanık mantık yaklaşımından elde edilen sonuçlar ile istasyonlardan alınan verilerin aylık ortalama değerlerinin birbirine çok yakın olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Akarçay, Havza, Yeraltı su seviyesi, Bulanık mantık. ABSTRACT: In this study, modeling of the effect of rainfall, flow and evaporation as independent variables on the change of underground water levels as dependent variables were investigated by fuzzy logic (FL). In the study, total 396 values taken from six observation stations belong to Afyon inferior basin in Akarçay from 1977 to 1989 years were used. Using the monthly average values of stations, the change of underground water level was modeled by FL. It is observed that the results obtained from FL and the observations are compatible with each other. This shows FL modeling can be used to estimate groundwater levels from the appropriate meteorological value. Key words: Akarçay, Basin, Underground water level, Fuzzy logic.

7-13

Authors: İlyas UYGUR, Recep DEMİRCİ, Hamit SARUHAN, Arif ÖZKAN, İbrahim BELENLİ

ÖZET: Çevreye zarar vermeyen doğal, temiz ve sürekli yenilenebilir enerji türlerinin başlıcaları, rüzgar, güneş, biyolojik, su ve dalga enerjisidir. Dalga enerjisi, ilk yatırım ve bakım giderlerinden başka masrafı olmayan, girdi bedeli gerektirmeyen, doğaya her hangi bir kirletici bırakmayan, ucuz, temiz, çevreci ve büyük potansiyele sahip bir enerji kaynağıdır. Üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye için de dalga enerjisi, enerji sıkıntısı çektiğimiz şu günlerde ve ileriki yıllarda bir çözüm olabilecek durumdadır. Bu bağlamda Batı Karadeniz (Akçakoca) bölgesinde beş yıllık gözlemsel çalışmalar yapılmış ve bölgenin dalga enerji potansiyeli hesaplanmıştır. Meteoroloji verilerinin incelenmesi neticesinde bölgedeki dalga enerjisi güç potansiyeli, mevcut teknolojik sistemler için yetersiz olarak gözükmektedir. Gelişen teknolojiyle birlikte üretilen yeni enerji dönüştürücülerinin de gelişeceği gözünde bulundurularak, yetersiz olarak tespit edilen dalga enerjisi potansiyeli daha verimli bir şekilde değerlendirilebilir. Bu çalışma bundan sonraki araştırmalar için bir temel teşkil edebilecektir. Anahtar Kelimeler: Dalga enerjisi, Yenilenebilir enerji, Batı Karadeniz bölgesi. ABSTRACT: The main energy sources which are natural, clean, environmentally friendly, and renewable are wind power, solar energy, biomass energy, hydro energy, and wave energy. The wave energy has no cost except for the first investment and maintenance. There is also no cost for input energy. Besides these, it has no pollution effect on the environment, it is cheap and there is a huge potential all around the world. Wave energy is a good opportunity to solve the energy problem for Turkey which is surrounded by seas. Concerning all these facts, it has been conducted some studies which included five years of observation in the Western Black Sea Region (Akçakoca). The wave energy potential has also been calculated. From this sutdy results, it can be concluded that the wave energy potential of this region is inefficient. It is believed that by the improvement of the new energy converter devices in future, this low potential can be used more efficiently and as a result this study might be used as a basis for the future researches. Key words: Wave energy, Renewable energies, Western Black sea region.

21-26

Authors: İlker Bekir TOPÇU, Burak IŞIKDAĞ, Özgür TATAR

ÖZET: Bu çalışmada Eskişehir’de bulunan farklı beton santrallerinde anketler yapılmıştır. Anketler yardımı ile beton üretiminde kullanılan kimyasal katkılar hakkında bilgi toplanmıştır. Üretilen betonların basınç dayanımları değerlendirilerek, betonlarda farklı tür ve miktarlardaki kimyasal katkı kullanımının sonuçları incelenmiştir. Araştırmaların sonucunda betona aynı özelikleri kazandırmak için kullanılan kimyasal katkıların birbiriyle karşılaştırılması yapılmış ve ortam koşullarına göre betona farklı nitelikler kazandırdığı belirlenmiştir. Yapılan araştırmalar bu değişikliklerin en çok ortam koşullarından (mevsim, sıcaklık v.s.) kaynaklandığını göstermiş ve kullanıcıları araştırılan katkıları mevsimlik kullanıma göre sınıflandırmaya yönlendirmiştir. Anahtar Kelimeler: Kimyasal katkı, Dayanım, Akışkanlaştırıcı, Sertleşmiş beton. ABSTRACT: In this study polls were taken from different ready mixed concrete firms in Eskişehir. Chemical admixtures used in concrete production were investigated according to the polls, and some information about chemical admixtures was obtained. Compressive strengths of concrete specimens manufactured by ready mixed concrete firms were evaluated, and results were investigated due to different types and proportions of admixtures used in concrete. Chemical admixtures were compared to each other at the end of the investigation, and the results showed, chemical admixtures gain concrete different characteristics according to various environmental conditions. The past investigations showed that the differences between chemical admixtures were most occurred owing to environmental conditions (season, temperature etc.), and chemical admixtures were classified according to seasons by users. Key words: Chemical admixtures, Strength, Plasticizer, Hardened concrete.

37-41

Authors: Çetin GENÇER, İsmail COŞKUN

ÖZET: Fırçasız Doğru Akım Motorları (FSDAM) güç elektroniği ve kontrol teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak yüksek performanslı kontrol sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Anahtarlamalı kaynakdan beslenen bu motorlarda, salınım olmadan konum denetiminin yapılması arzu edilen bir durumdur. Bu çalışmada, yapısının basit olması nedeniyle bir oransal-türev (PD) denetleyici tasarlanarak, FSDAM’ın sayısal işaret işlemci tabanlı konum denetimi gerçekleştirilmiştir. Benzetim ve deney çalışmalarından tasarlanan denetleyicinin, salınımsız hızlı bir dinamik cevaba sahip olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Fırçasız doğru akım motoru, PD denetleyici, Sayısal İşaret İşlemci. ABSTRACT: Brushless DC Motors (BLDC) have been used widely high performance control systems which are depended on to development of power electronic and control technology. In these motors to fed commutated supply, the control of position without oscilation has been required. In this study, position control of BLDC with digital signal processing has been implemented by a proportional-derivative (PD) controller because of its simple structure. It has been seen that the controller which is proposed from simulation and experimental studies, has a quick dynamic responce with nonoscillation. Key words: Brushless DC motor, PI controller, Digital signal processing.

51-57

Authors: Birsen KOLDEMİR

ÖZET: İstanbul Boğazı deniz trafiği yıllar itibariyle incelendiğinde hem gemi trafiğinde artış hem de taşıma miktarında artış gözlenmektedir. Bu durum İstanbul Boğazı’ndaki kaza riskini arttırmaktadır. Bölge denizyolu taşımacılığından doğan pek çok yaşamsal, ekolojik ve ekonomik riske maruz kalmaktadır. Bu olumsuzluklar kaza analizlerinin yapılmasını öncelikli hale getirmektedir. Kazaların yoğunluğunun maksimum ölçüde olduğunu ifade etmek için son yıllarda kaza ara noktası terimi kullanılarak kaza analizleri yapılmaktadır. Böylelikle kazalar açısından öncelikli bölgelerin veya kesimlerin belirlenmesi tedbirlerin alınmasında daha fazla fayda sağlayacağı gibi, gereksiz kayıpları da önleyecektir. Çalışmada dar su yolları, kanallar ve liman yönetimi için Deniz Trafik Mühendisliği anlayışı ön planda tutularak kaza kara nokta analiz metotları ile İstanbul Boğazı’ndaki deniz (gemi) kazaları için uygulama çalışması yapılarak riskli bölgeler belirlenecektir. Anahtar Kelimeler: Deniz trafik mühendisliği, Deniz kazaları, Kaza sayıları, Kaza kara noktaları. ABSTRACT: Investigating sea traffic in The Straits of Istanbul on yearly basis, an increase both in vehicle traffic and in the number of transportation is observed. This situation increases also the risk of accidents in The Straits of Istanbul. The area is confronted with a lot of risks from the point of lives, wealth and health due to sea transportation. These drawbacks emphasize the priority of performing accident analysis. In order to show that accident’s density is in its maximum level in recent years, a new term called black points is used to analyze these accidents. Determining the important locations and areas, on one side, makes the process of taking necessary precautions easier, and on the other side, decreases the amount of losses. In this study, using Marine Traffic Engineering approach for canals and port management, with black point analysis methods, an implementation for sea accidents in The Straits of Istanbul will be performed. Based on this implementation, risky areas will also be determined. Key words: Marine traffic engineering, Marine accidents, Number of accidents, Black points.

65-72

Authors: Hasan ELÇİ, Mehmet TERZİ

ÖZET: Yapı çerçevelerinin idealleştirilmesinde bazı sorular özel yorumlar gerektirir. Bunların en önemlileri etkili açıklık, etkili atalet momenti ve mesnet durumlarıdır. Elastik çerçeve analizinde bir yapı genellikle kolonlar ve kat kirişleri eksenlerinden geçen çizgiler olarak gösterilir. Gerçekte, kirişlerin yüksekliği ve kolonların genişliği bu elemanların boyu yanında çok da küçük değildir. Diğer taraftan bunların temiz açıklığı, bu elemanların düğüm noktaları arasındaki mesafeden daha küçüktür. Çerçeve analizinde, eksenler arasındaki atalet momentinin sabit olmasıyla birlikte, elemanların prizmatik olması genel kabulü tam olarak doğru değildir. Kolonun kirişi kestiği noktaya yani kolon yüzüne kadar kiriş prizmatik olarak kabul edilebilir. Fakat bu noktadan kolon eksenine kadar, kiriş oldukça büyük bir yüksekliğe sahiptir. Bu bölgede açıklık aynı kalarak, atalet momenti sonsuz kabul edilebilir. Bunlara ek olarak, kolon boyutlarının değişimi veya hatalı imalat nedeniyle kolon akslarında düşeyde eksantriklikler meydana gelir. Bu çalışmada, düzlem çerçeve tipi yapılarda kolon boyuna eksenlerinin seçiminin, kesit tesirlerine etkisi araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Betonarme, Kolon ekseni, Rijit uçlar. ABSTRACT: In the idealization of structural frames, certain questions require special comments. The most important of these are; the effective span lengths, effective moment of inertia, and conditions of supports. In an elastic frame analysis, a structure is usually represented by a simple line diagram, which is based on the centerline distance between columns and between floor beams. Actually, the depths of beams and the widths of columns amount to sizable fractions of the respective lengths are considerably smaller than their centerline distance between joints. It is evident that the usual assumption in a frame analysis that the members are prismatic, with constant moment of inertia between centerlines, is not strictly correct. A beam intersection with a column may be prismatic up to the column face, but from that point to the column centerline, it has a greatly increased depth, with a moment of inertia that could be considered infinite compared with that of the remainder of the span. In addition, some eccentricities occur on the column axis due to variation of column dimensions and erroneous production. In this study, the effects of the selection of column longitudinal axes at planar frame system structures were investigated. Key words: Reinforced concrete, Column axis, Rigid ends.

79-86

Authors: Yaşar Pala, Özkan BADEMCİ, Gültekin KARADERE

ÖZET: Bu çalışmada, non-lineer gerilme-şekil değiştirme bağıntısına sahip malzemeden yapılmış sonlu uzunlukta çubuktaki non-lineer elastik ve elastik-plastik dalga hareketi analiz edilmektedir. Elde edilen non-lineer kısmi diferansiyel denklem yeni bir metot kullanılarak iki non-lineer adi diferansiyel denkleme dönüştürülmektedir. Sınır şartlarını ve başlangıç şartlarını sağlayan analitik çözüm denklemlerin özel çözümlerinden elde edilmektedir. Çubuktaki gerilmeler, dalga hızları ve yer değiştirmeler keyfi koşullar için bulunmaktadır. Makalede iki farklı başlangıç şartı ve sınır şartı gurubu önerilmektedir. İlk gurup halinde çözümde sınırlama gelirken, pratik açıdan daha manidar ikinci gurup sayesinde bu sınırlama kaldırılmaktadır. Sunulan yöntem mühendislik malzemelerinden yapılmış çubukların elastik-plastik dalga hızına da uygulanabilmektedir. Sadece başlangıç hızının mevcut olduğu durumda yarı sonsuz çubuk için geliştirilmiş Karman-Donnel teorisinin aksine, mevcut yöntem başlangıç ve sınır şartlarının her ikisinin de sıfır olmadığı sonlu uzunluktaki çubuklar için de kullanılabilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ankastre, Çubuk, Non-lineer, Dalga, Yayılım, Gerilme. ABSTRACT: This study is devoted to the non-linear elastic wave motion in a finite bar made of a material obeying non-linear stress-strain relation. Non-linear governing partial differential equation is separated into two non-linear ordinary differential equations using a new method for the separation. Analytical solution satisfying boundary and initial conditions are constructed from the proper solutions of equations. Stresses, wave velocities and displacements in the rod are found for arbitrary conditions. Two methods are developed. While the first method brings a limitation on the solution, the second one removes this problem by selecting more practically logical conditions. The present method is also applicable to elastic-plastic wave motion in rods of engineering materials. On the contrary to Karman-Donnel elasto-plastic wave theory developed for semi infinite bars subjected to initial velocity condition only, the present method proves to be useful for rods of finite lengths subjected to both initial and boundary conditions . Key words: Ancastre, Rod, Non-linear, Wave, Motion , Stress.

97-104

Authors: Yalçın İŞLER, Hakan EKMEKÇİ, Mahmut ÖZER

ÖZET: Bu çalışmada, kablo teoremine dayalı pasif dentrit elektriksel özelliklerinin benzetimi için geliştirilen bir yazılım tanıtılmaktadır. Üzerinden sinaptik bilgi taşınan dentritler, sinir hücresinin yüzey alanı bakımından en büyük bileşenidir. Dentritik nöronlar için kablo teoremi, sürekli pasif dentrit ağaç yapısı içinde akım-gerilim ilişkilerini modellemektedir. Pasif kablo ve dentritlerle ilgili iyi bir yaklaşıklık olan ve uyarılabilir membranlar için önemli bir referans olan kablo teoremi kısaca özetlenmektedir. Önerilen yazılım, kullanıcı tarafından tanımlanan dentrit ağaç yapısını oluşturmak için kullanılabilmektedir. Kullanıcı, yazılımı kullanarak modeli detaylı olarak tanımlayabilmekte, oluşturduğu dentrit ağacını görüntüleyebilmekte ve dentrit ağacının temel elektriksel özelliklerini inceleyebilmektedir. Anahtar Kelimeler: Kablo teoremi, Dentrit, Membran, Nöron, Benzetim yazılım. ABSTRACT: In this study, a software is introduced for simulating the electrical properties of passive dendrite based on the cable theory. Dendrites along which the synaptic information is conveyed are the largest component of a neuron in surface area. The Cable theory for dendritic neurons addresses to current-voltage relations in a continuous passive dendritic tree. It is briefly summarized that the cable theory related to passive cables and dendrites, which is a useful approximation and an important reference for excitable cases. The proposed software can be used to construct user-defined dendritic tree model. The user can define the model in detail, display the constructed dendritic tree, and examine the basic electrical properties of the dendritic tree. Key words: Cable theory, Dendrite, Membrane, Neuron, Simulation software.

117-126

Authors: Meral BÜYÜKYILDIZ, Ali BERKTAY

ÖZET: Bu çalışmada, geleceğe yönelik tahminler yapabilmek amacıyla Türkiye’nin önemli büyük havzalarından biri olan Sakarya Havzası’na ait aylık yağışların periyodik otoregresif modelleri (PAR) belirlenmiş ve belirlenen model tiplerine ait matematiksel ifadeler elde edilmiştir. Optimum modeller Akaike Bilgi Kriteri (AIC) değerlerine göre seçilmiştir. Her ne kadar AIC'de parametreler “en büyük olabilirlik yöntemi” ne göre hesaplanıyorsa da, bu çalışmada, “momentler yöntemi” kullanılmış; anılan her iki parametre tahmin yönteminin vereceği sonuçların karşılaştırılması diğer bir çalışma kapsamında düşünülmüştür. Seçilen modellerin uygunluk testleri Port Manteau testi ile artık serilerin bağımsızlığı kontrol edilerek yapılmıştır. Her istasyon için seçilen modeller kullanılarak tarihi serilerle aynı uzunluğa sahip 50’şer adet sentetik seri üretilmiş ve bu sentetik serilerle tarihi serilerin istatistiksel karakteristikleri (ortalama, standart sapma, korelasyon) karşılaştırılmıştır. 25 istasyona ait aylık yağışların periyodik otoregresif modellerinin belirlenmesi sonucunda PAR(0), PAR(1), PAR(2) ve PAR(3) olmak üzere 4 farklı PAR modeli elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sakarya havzası, Yağış, Zaman serisi, Otoregresif, Akaike bilgi kriteri. ABSTRACT: In this study, periodic autoregressive models were established to predict future behaviour of monthly rainfall data of Sakarya Basin which is one of the big and important basin in Turkey. Mathematical equations of the Periodic Autoregressive Models (PAR) were also determined. Optimum models were selected based on Akaike Information Criterion (AIC). Although the parameters are calculated according to “maximum probability method” in AIC, “moments method” was used in this study; the comparison of the results of both mentioned parameter estimation methods was thought to be considered in another study’s scope. The Port Manteau lack of fit test for the selected models have indicated that residuals are white noise. By using the selected models for the stations, 50 set of synthetic series which have the same length with the historical series for the monthly average rainfalls have been generated, and statistical characteristics (mean, standard deviation, autocorrelation structure) of these synthetic series have been compared with statistical characteristics of historical series. By determining the stochastic models of monthly average rainfall of 25 stations, 4 different PAR models were obtained, namely as PAR(0), PAR(1), PAR(2) and PAR(3). Key words: Sakarya basin, Rainfall, Time series, Autoregressive, Akaike information criteria.

135-140

Authors: M. Kubilay KELESOĞLU, M. Tugrul OZKAN

ÖZET: Yatay yüklü kazıkların deformasyon davranışını etkileyen en önemli etkenler zemin koşulları, yükleme durumu ve sınır koşullarıdır. Sonlu elemanlar yöntemleri bu etkilerin hepsinin göz önüne aldığı için çok önemli analiz araçlarıdır. Kazıkların yük-deformasyon davranışının doğruya en yakın modeli üç boyutlu tasarımlarla sağlanabilir. Bu çalışmada sözü geçen etkileri ve üç boyutlu davranışı dikkate alan analizler yapılmıştır. Nümerik analizlerde farklı çaplardaki dairesel şekilli betonarme kazık ve farklı elastik özelliklere sahip zeminler için deformasyon davranışı elde edilmiştir. Zemin özelliklerinin gerilme-deformasyon davranışı üzerindeki etkisi üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kazıklar, Yatay yük, Sonlu Elemanlar Yöntemi, Üç boyutlu modeller. ABSTRACT: This paper presents a study for laterally loaded free head concrete piles using the finite element method (FEM). The finite element mesh is constituted from three-dimensional elements. The pile and soil boundary are defined cylindrically while lateral load is defined as single concentrated load from the top of the pile head. Various types of soil and pile properties are analysed and the load-deformation curves for different types of soils namely, sands and clays are evaluated. Key words: Piles, Lateral loads, Finite element method, Three-dimensional modeling.