Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

402-408

Authors: Ibrahim Khalil UMAR1, Samir BASHIR2

Abstract The study was aimed at identifying the factors contributing to truck driver’s involvement in an injury accident in Kano, Nigeria using Logistic regression. 248 truck drivers were interviewed using a questionnaire and relevant information on their involvement in injury accident was collected. The result of the survey shows that 52.8% of the drivers were involved in an injury accident at least once in their professional carrier and 80% of the drivers were below the age of 40years. Results from the regression analysis found the Average distance traveled/week (p=0.0057), average driving hours/day (p=0.0232), sleeping on the wheel (p=0.0004), and presence of co-driver (p=0.0003) to be statistically significant in contributing to driver’s involvement in an injury accident. Average distance traveled/week, sleeping on wheel and presence of co-driver were found to positively affect involvement in injury accident with OR values of 1.80, 3.61 and 3.94 respectively. The model was found to be good in classifying truck drivers’ involvement in injury accident with a reasonable level of accuracy (70%). Increased safety awareness among drivers by conducting seminars and organizing training sessions regularly will help reduce the involvement of truck drivers in accidents. Öz Bu çalışma, lojistik regresyon kullanarak Kano, Nijerya'da kamyon sürücülerinin karıştıkları yaralanmalı kazaların oluşumuna katkıda bulunan faktörleri tanımlamayı amaçlamaktadır. Çalışmada, 248 kamyon şoförü ile anket yapılmış ve yaralanmalı kazalara katkıları ile ilgili bilgiler toplanmıştır. Anketin sonucndau, sürücülerin %52.8'inin profesyonel kariyerlerinde en az bir kez yaralanmalı kaza geçirdiklari ve sürücülerin %80’inin 40 yaşın altında olduğu görülmüştür. Regresyon analizinden elde edilen sonuçlara göre; ortalama gidilen mesafe/hafta (p=0.0057), ortalama sürüş süresi/günü (p=0.0232), direksiyonda uyumak (p=0.0004) ve yardımcı sürücünün olması (p=0.0003) faktörlerinin sürücünün yaralanmalı trafik kazasına karışmasına istatistiksel olarak anlamlı katkılarda bulunduğu anlaşılmıştır. Gidilen ortalama mesafe / hafta, direksiyonda uyumak ve yardımcı sürücünün olması’nın OR değerleri sırasıyla 1.80, 3.61 ve 3.94 değerlerine sahiptir ve yaralanma kazaları artırıcı yönde etkilediği saptanmıştır. Bu model; kamyon sürücülerinin yaralanmalı trafik kazalarına karışmalarını incelemede başarılı bulunmuş olup, modelin kabul edilebilir bir güven seviyesinde çalıştığı görülmüştür (%70). Sürücüler arasında seminerler ve düzenli eğitimler tertip edilerek trafik güvenliği bilincinin arttırılması, kamyon sürücülerinin yaralanmalı trafik kazalarına karışmalarını azaltmaya yardımcı olacaktır. Anahtar kelimeler: Kaza, Yaralanmalı, Lojistik regresyon, Kamyon sürücüsü.

419-431

Authors: Ali MARDANI-AGHABAGLOU1* , Sultan Husein BAYQRA2 , Süleyman ÖZEN3 , Muhammet Gökhan ALTUN4 , Zia Ahmad FAQIRI5 , Kambiz RAMYAR6

Öz Geleneksel betonlara oranla hızlı üretimi, düşük maliyeti ve dayanıklılığının iyi olması silindirle sıkıştırılmış betonların (SSB) son zamanlarda dünyada yaygın olarak tercih edilmesine neden olmuştur. Söz konusu SSB, fabrikalar, petrol istasyonları, hava limanları, çeşitli endüstriyel zeminler, yollar ve barajlar gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Normal betona kıyasla çok farklı üretim tekniğine sahip SSB’lerin karışım oranları çeşitli tasarım yöntemlerine göre belirlenmekte ve en çok tercih edilen yöntem olarak maksimum yoğunluk yöntemi dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, SSB’lerin tasarım yöntemlerinden genel olarak bahsedilerek, maksimum yoğunluk yöntemi detaylı olarak açıklanmıştır. Ayrıca maksimum yoğunluk yöntemi ile tasarlanan SSB’ler ile ilgili çalışmalar özetlenerek bundan sonra yapılacak araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur. Anahtar kelimeler: Silindirle sıkıştırılmış beton, Yüksek bağlayıcı yöntemi, Silindirle sıkıştırılmış baraj yöntemi, Mühendisler topluluğu yöntemi, Maksimum yoğunluk yöntemi. Abstract Roller compacted concrete (RCC) has been widely preferred in the world recently due to its rapid production rate, low cost and good durability compared to those of the traditional concrete. Having different production techniques from conventional concrete, RCC is used in many areas such as factories, oil stations, airports, industrial floor coverings, roads and dams. There are several methods for the proportioning of RCC mixtures, among which maximum density method is the most preferred one. In this study, the methods of designing of RCC mixtures are explained with an emphasis on the maximum density method. In addition, the previous studies on the RCC mixtures designed with the maximum density method are reviewed and suggestions are made for the future researches.

440-447

Authors: Ali Erdem ÇERÇEVİK1 , Özgür AVŞAR2

Öz Bu çalışmada, karga arama algoritması (CSA) kullanılarak sismik izolatörlü bir yapının izolasyon parametrelerinin optimizasyonu yapılmıştır. Bir kayma çerçevesi modeli ele alınarak tabanına izolasyon sistemi yerleştirilmiştir. Amaç, izolatör deplasman limitlerinin aşılmadan en düşük tepe ivmesini veren izolasyon sisteminin belirlenmesidir. Optimizasyon işlemleri için Matlab programı, yapısal analiz için ise SAP2000 programı kullanılmıştır. İki programın ortak çalışması için açık uygulama-programlama arayüzünden (OAPI) yararlanılmıştır. Yapısal analizler zaman tanım alanında yakın ve uzak saha etkilerine sahip gerçek deprem kayıtları kullanılarak yapılmıştır. Çalışma kapsamında ele alınan sismik izolatörlü yapının gerçekleştirilen doğrusal analizleri sonucunda izolatör deplasmanları sınırlandırılarak optimum izolatör periyodu ve sönüm oranı belirlenmiştir. Analizler farklı izolatör deplasman limitleri ve sönüm oranı aralıkları için yapılmıştır. Farklı deplasman limitleri ve sönüm oranı aralıklarında belirlenen optimum sonuçlar, deplasman üst limitine ulaşılarak elde edilmiştir. Yüksek sönüm oranının kat ivmelerinde artışa neden olması nedeniyle optimum izolasyon parametreleri genellikle en büyük sönüm oranı değerinde bulunmamıştır. Dolayısıyla, en düşük kat ivme değerlerinin elde edilmesi için optimum izolasyon sistem parametrelerinin belirlenmesi gerekmektedir. Kullanılan karga arama algoritması ile elde edilen optimum izolatör parametreleri benzer bir çalışmanın sonuçları ile kıyaslanarak geçerlilikleri ortaya konmuştur. Anahtar kelimeler: Sismik izolasyon, Optimizasyon, Karga arama algoritması, Yarı-Sezgisel algoritma, SAP2000 OAPI. Abstract In this study, isolation parameters of a seismic isolated structure were optimized via crow search algorithm (CSA). A shear frame model was generated with a base isolation system. The aim is to obtain isolation system parameters that result the minimum roof acceleration without exceeding the isolator displacement limits. The Matlab program was used for optimization operations and the SAP2000 program was used for structural analysis. The open application-programming interface (OAPI) was employed for the two programs to work together. Time history analyses were conducted using recorded near- and far-fault earthquake ground motions. Within the content of the study, linear isolator system parameters, which are the isolator period and damping ratio, were optimized through the linear time history analyses results by achieving the predefined aim. The analyses were performed for various isolation displacement limits and damping ratio ranges. The optimum results were determined at the range of various displacement limits and damping ratios by attaining the specified upper limits for displacement in all cases. Since higher damping ratios cause increased floor accelerations, optimum isolation parameters were achieved generally at the intermediate damping ratios well below the upper limits. Therefore, optimum isolation parameters are crucial for obtaining minimum floor accelerations. The verification of the optimum isolator parameters, which are achieved by the crow search algorithm employed, was made by comparing them with the results of a previous study.

455-461

Authors: Elif Deniz ATLAS1 , Mehmet Anıl KIZILASLAN2 , Ender DEMİREL3

Öz Geniş başlıklı savaklar sulama kanallarında ve akarsularda akımı düzenlemek ve debiyi ölçmek amacıyla yaygın olarak kullanılan su yapılarıdır. Bu çalışmada, bir deney kanalına yerleştirilen ön yüzü köşeli geniş başlıklı savağın membasındaki farklı istasyonlarda Akustik Doppler Hızölçer ile ölçümler yapılarak akım yapısı araştırılmıştır. Hız ve türbülans gerilmelerinin derinlikle değişimleri incelendiğinde savaktan uzak istasyonlarda tam gelişmiş akım için logaritmik hız dağılımları görülürken, savağa yakın bölgelerde çevrinti etkilerinin akım yapısını önemli miktarda değiştirdiği gözlenmiştir. Yüksek çözünürlükteki fotoğraflar sayısallaştırılarak farklı debiler için savak üzerinden geçen akıma ait su yüzü profilleri elde edilmiştir. Deneysel olarak elde edilen debi-derinlik ilişkileri ile Hall’un teorik sonuçları karşılaştırıldığında, sınır tabaka etkilerinin kuvvet yasasına göre hesaplandığı debi denkleminin hassasiyetinin düşük debide azaldığı görülmüştür. Anahtar kelimeler: Açık kanal, Geniş başlıklı savak, Türbülanslı akış, Akustik Doppler hızölçer (ADH). Abstract Broad crested weirs (BCW) are widely used hydraulic structures in streams and irrigation canals to control the flow and to measure the discharge. In this study, turbulent flow structure at the upstream of the sharp edged broad crested weir is investigated by means of Acoustic Doppler Velocimetry (ADV) measurements at different stations. Vertical distributions of velocity and turbulence stresses revealed that, while fully developed velocity distributions are observed at stations far from the weir, turbulence effects significantly alter the flow structure as the flow approaches to the weir. High-resolution photographs are digitized to extract water surface profiles of the flow through the weir for different flow rates. Comparison of the experimental results with the theoretical results shows that the accuracy of the theoretical solutions decreases for low flow rates, in which boundary-layer effects are calculated based on the power law.

468-480

Authors: Güray HATİPOĞLU1 , Zöhre KURT2

Abstract An alternative method to treat the nitrate-contaminated groundwater under the agricultural fields while providing economic benefit is called pump and fertilize. Pump and fertilize, while removing the nitrate in the groundwater, can reduce nitrate and pesticide requirement. However, up to date, there are no studies evaluating the effect of this application under different soil/climate conditions. In order to apply this technology in the field and to determine its effect, a feasibility study needs to be performed. Therefore, we constructed unsaturated zone groundwater models via HYDRUS 1D for one-hectare corn field in prevalent soils and under Eskişehir, Adana, Şanlıurfa, Düzce climates in Turkey. Our results indicated that even groundwater with 50 mg/L nitrate contamination could provide economic benefit to the agriculture especially where climates and soil types are similar to Şanlıurfa. In this climate using pump and fertilize technique saves 97 kg N/year in a 1-hectare farm. The technique was especially effective for fluvisol, vertisol soils as nitrate leaching are very low, and for cambisol soils since very high nitrogen use efficiency was seen for the climates present in Turkey. Our results indicated that in general the pump and treat efficiency is less effective in wet and cold climates, like in Düzce. As a general result of our study, we concluded that dry and warm climates with relatively permeable soils are more promising for the pump and fertilize application. Öz Tarım alanlarının altında bulunan nitratla kirlenmiş yeraltısuyunu temizlemenin ekonomik yarar amaçlı alternatif bir yolu pompala ve gübrele yöntemidir. Pompala ve gübrele yöntemi hem yeraltısuyunu kirlilikten arındırırken hem de nitrat, pestisit gibi gereksinimleri azaltabilir. Buna ragmen bugüne kadar bu prosesin değişik iklim ve toprak koşullarında ne düzeyde etkili olduğunu dair bir değerlendirme bulunmamaktadır. Bu tekniği arazide uygulayabilmek için öncesinde bir fizibilite çalışması gerekmektedir. Bu nedenle HYDRUS 1D ile doymamış bölgelerde 1 hektar mısır tarlasına karşılık gelecek yeraltısuyu modelleri yaparak Türkiye’de yaygın olan toprak tiplerinin hidrolojik özelliklerini derleyip Eskişehir, Adana, Şanlıurfa ve Düzce benzeri iklimlerde, pompala ve gübrele yöntemi için en çok gelecek vadeden koşulları bulduk. Çalışmamız bu teknolojinin Şanlıurfa benzeri çok daha kuru ve sıcak iklimlerde 50 mg/L nitrat değerinde bile oldukça karlı olduğunu ortaya koydu. Bu teknikle birlikte bu iklimde 1 hektar tarlada 97 kg N/yıl telafi edilebileceği görüldü. Aynı zamanda fluvisol ve vertisol toprak tiplerinde nitrat sızıntısı en düşükken, cambisol tipi topraklarda nitrojen kullanım verimi bütün iklimler için en yüksek düzeyde bulundu. Düzce gibi oldukça nemli ve soğuk iklimler için ise, bu yöntemin düşük azot kullanım verimleri ve yüksek nitrat sızıntıları nedeniyle uygun olmadığı görülmüştür. Sonuç olarak görece kuru iklimler ve geçirgen topraklar pompala ve gübrele yöntemi için uygun bulundu. Anahtar kelimeler: Hipotetik modelleme, Pompala & Gübrele, Kirli yeraltı suyu ile sulama.

488-495

Authors: Nevim GENÇ1* , Elif DURNA2

Öz Bu çalışmada membran biyoreaktör (MBR) sonrası membran prosesler (ultrafiltrasyon+nanofiltrasyon) ile arıtımı sağlanan sızıntı suyunun membran konsantre akımının yönetiminde, çevresel, ekonomik ve sosyal açıdan en uygun yöntemin Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) kullanılarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Evaporasyon, dolgu sahasına resirkülasyon, yakma, katılaştırma ve ileri arıtım alternatif bertaraf metotları arasından en uygun yöntemin belirlenmesinde kriter olarak, konsantre sızıntı suyu hacmi, suyun kompozisyonu, arıtım maliyeti, halkın onayı ve uygulanacak yöntemin esnekliği kriterleri seçilmiştir. AHP, Expert Choice 11 programı kullanılarak çözümlenmiştir. Analiz sonucunda alternatif yöntemlerin tercih sıralaması; Dolgu sahasına resirkülasyon (%31.8)>katılaştırma (%23.8)>ileri arıtım (%21.5)>yakma (%16.3)>evaporasyon (%6.6) şeklinde bulunmuştur. Bu sıralamanın oluşturulmasında her bir kriterin ağırlığının sıralaması ise; arıtım maliyeti (%49.2)>konsantre suyun içeriği (% 27.0)>konsantre suyun hacmi (%13.5)>arıtım yönteminin esnekliği (%6.5) >kamuoyu onayı (%3.7) şeklinde sıralanmıştır. Anahtar kelimeler: Analitik hiyerarşi prosesi, Bertaraf metodları, Konsantre yönetimi, Sızıntı suyu membran konsantresi. Abstract In this study, it was aimed to determine the most suitable method in terms of environmental, economic and social aspects by using Analytical Hierarchy Process (AHP) in the management of leachate concentrate which is formed after leachate treatment by membrane bioreactor (MBR) following membrane processes (ultrafiltration+nanofiltration). For determining the most appropriate disposal method among the alternative methods of evaporation, recirculation to landfill, combustion, solidification and advanced treatment, criterias determined as; the concentrated leachate volume, the composition of water, the cost of treatment, the public approval and the flexibility of the method. AHP was analyzed using Expert Choice 11 software. As a result of the analysis, the preferred ranking of alternative methods was found as recirculation (31.8%)> solidification (23.8%)> advanced treatment (21.5%)> incineration (16.3%)> evaporation (6.6%). The ranking of the weight of each criterion of this ranking is; cost of treatment (49.2%)> composition of concentrated water (27.0%)> volume of concentrated water (13.5%)> flexibility of treatment method (6.5%)> public approval (3.7%).

505-512

Authors: Malhun FAKIOĞLU1 , Mahmut Ekrem KARPUZCU2 , İsmail TORÖZ3 , Fatih YILDIZ4 , İzzet ÖZTÜRK5

Öz Yaklaşık 15 milyon nüfusuyla dünyanın en kalabalık şehirlerinden biri olan İstanbul’a birçok yüzeysel su kaynağından su temin edilmektedir. Şehir, son yıllarda bazı su kaynaklarında 2-MIB ve Geosmin gibi alg kökenli bileşiklerden kaynaklanan tat ve koku sorunu yaşamaktadır. Bu çalışmanın amacı, su arıtma tesislerinde tat ve koku bileşiklerinin gideriminin ölçüm ve değerlendirilmesinin yanı sıra, halen kullanılan giderim yöntemlerinin etkinliğinin arttırılmasına yönelik ilave tekniklerin tespit edilmesi ve yeni proseslerin önerilmesidir. Bu bağlamda ölçüm sonuçları değerlendirilerek, alternatif kimyasallar için çeşitli deneyler yapılmış ve önerilen yeni proseslere ait detaylı maliyet analizi gerçekleştirilmiştir. Sonuçlara göre, İSKİ’ye ait 5 büyük su arıtma tesisinde 2013-2016 yılları arasında ozonlamanın sağladığı giderim veriminin TOK, 2-MIB ve Geosmin için sırasıyla %2-14, %35-62 ve %34-52 aralığında değiştiği tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında yapılan deneysel araştırma sonuçları, 10 mg/L toz aktif karbon uygulamasıyla 2-MIB (%50) ve Geosmin (%66) için en yüksek giderimin alum varlığında, en yüksek TOK gideriminin (%38) ise demir (III) klorür (FeCl3) varlığında gerçekleştiğini göstermektedir. UV254 parametresinin gideriminde her üç koagülanla %60-70 aralığında kalınmıştır. Bulanıklık gideriminde ise alum ve FeCl3’ün poli aluminyum klorüre (PACl) göre çok daha etkili olduğu görülmüştür. Çalışma kapsamında perokson prosesinin mevcut sisteme entegre edilebilirliği değerlendirilmiş, yapılan hesaplamalara göre kapasitesi 100,000 m3/gün olan bir su arıtma tesisinde (SAT) kurulacak perokson sistemi için birim maliyet 0.027 $/m3 (0.14 TL/ m3) olarak hesaplanmıştır. Bu değer ön ozonlamaya kıyasla %20 daha fazladır. Anahtar kelimeler: İçme suyu arıtımı, Tam ölçekli tesis, Tat ve koku, 2-MIB, Geosmin. Abstract Istanbul, one of the most crowded cities in the world with approximately 15 million population, has various surface water sources. The city is recently having taste and odor problem originating from 2-MIB and Geosmin due to algal blooms occurring in these water sources. The aim of this study is not only to evaluate the removal of taste and odor compounds in water treatment plants, but also to improve the efficiency of existing removal processes along with suggesting new processes that are effective for the removal of these compounds. In this context; measurements were evaluated along with performing the experiments for the alternative chemicals and a detailed cost analysis were made for the proposed new processes. In 5 main water treatment plants of ISKI, removal efficiencies with ozonation were 2-14% for TOC, 35-62% for 2-MIB and 34-52% for Geosmin, between the years 2013-2016. According to the experimental results, applying 10 mg/L powdered activated carbon with alum provided the highest removal efficiency for 2-MIB (50%) and Geosmin (66%) while TOC removal was higher with FeCl3 (38%). UV254 removal was within the range of 60-70% for all three coagulants. Turbidity removal was quite higher with FeCl3 compared to PACl. Finally, the applicability of peroxone process to the existing plants were evaluated. According to the calculations, unit cost for a water treatment plant with a 100,000 m3/day capacity was found as 0.027 $/m3 (0.14 TL/m3) for the peroxone system. This cost is 20% higher than a sole ozonation system.

519-523

Authors: Mehmet Altay ATLIHAN1*

Öz Bu çalışmada arkeolojik kazıyla çıkarılmış polimineral içerikli bir seramik numunenin gömü boyunca çevreden soğurduğu radyasyon dozu (eşdeğer doz) bulunmuştur. Eşdeğer dozun belirlenmesi lüminesans yaş tayini araştırmalarında önemlidir. Kullanılan numune feldispat, kuvars gibi minerallere ayrıştırılmadan polimineral içerikli ve ince tanecik tekniğine uygun olarak hazırlanmıştır. Kullanılan numune için ön ısıtma sıcaklığı deneysel işlemler sonucunda belirlenmiştir. Hazırlanan numune 200 °C’de 12 dk. süreyle ön ısıtmaya tutulmuştur. Jeolojik veya arkeolojik numunelerde eşdeğer dozun belirlenmesi için sıklıkla kullanılan yöntemlerden farklı bir yöntem çalışmamızda ilk defa kullanılmıştır. Çalışmamızda bu yöntemin ayrıntılarından ve gözlenen avantajlarından bahsedilmiştir. Elde edilen eşdeğer doz değerleri 5.17±0.09 ile 7.06±0.29 Gy arasında değişmektedir. Anahtar kelimeler: Polimineral, Seramik, Lüminesans, Optik uyarmalı lüminesans, Isı uyarmalı lüminesans (Termolüminesans), Eşdeğer doz. Abstract In this study the radiation dose absorbed from the surrounding area was determined for a polymineral ceramic sample that was found by an archeological excavation. Determination of equivalent dose is one of the critical points for luminescence dating researches. The sample used was prepared according to the polymeric content and fine grain technique without decomposing into minerals such as feldspar, quartz. The pre-heating temperature for the sample was determined as a result of experimental procedures. The prepared sample was preheated at 200 °C for 12 minutes. A different method was used for the first time in our study, which is different from the methods commonly used for determining the equivalent dose in geological or archaeological samples. The details and observed advantages of this method are mentioned in our study. The equivalent dose values obtained range from 5.17 ± 0.09 to 7.06 ± 0.29 Gy.

535-544

Authors: Derya TOKSÖZ1 , Işık YILMAZ2

Öz Mühendislik jeolojisinde tasarıma yönelik ön çalışmalarda zeminlerin sınıflandırılması önemli bir aşamadır. Bir zemine atanabilecek birkaç harf ya da sayı uygulayıcı mühendislere çok hızlı olarak bir fikir sağlamaktadır. Ulusal ve uluslararası zemin sınıflama sistemlerinde ince taneli zeminlerin sınıflandırılması plastisite abağı ile yapılmaktadır. Ancak, likit limit ve plastik limit deneylerini etkileyen bazı faktörlere bağlı olarak zemin sınıfının plastisite abağı ile belirlenmesi sırasında belirsizlikler oluşmaktadır. Ayrıca, tanımlama noktalarının kimi zaman sınıfları ayıran çizgiler üzerine veya yakınına düşmesi durumunda belirsizlik seviyesi artmaktadır. Bu çalışmada söz konusu belirsizlikleri en aza indirmek için daha önce geliştirilen bir bulanık sınıflama sürecinin uygulaması yapılmıştır. Söz konusu bulanık sınıflama sürecinde plastisite abağındaki tanımlama noktalarının sınırları ayıran çizgilere olan dik mekansal mesafeleri dikkate alınmıştır. Sigmoid fonk siyonu kullanılarak tanımlama noktalarının bulanık plastisite ve bulanık zemin değerleri hesaplanmıştır. Son olarak bulanık işlemciler yardımı ile bulanık zemin sınıfları elde edilmiştir. Önerilen bulanık sınıflama süreci 100 adet laboratuvar verisi üzerinde uygulanmış ve elde edilen bulanık zemin sınıfları klasik zemin sınıfları ile karşılaştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Zemin sınıflaması, Plastisite abağı, Belirsizlikler, Bulanık küme kuramı. Abstract Soil classification is an important stage in preliminary studies for design applications in engineering geology. A few letters or numbers assigned to a soil provide rapidly an idea to engineers. The classification of fine grained soils in national and international soil classification systems is determined using plasticity chart. However, because of the factors affecting liquid and plastic limit tests, uncertainties can arise in classification of fine-grained soils when this approach is used. Furthermore, uncertainty level has increased in case points fall sometimes on the lines or near the lines. In this study, an application of a fuzzy classification routine which was suggested before to minimize these uncertainties was performed. In the suggested method, the spatial distances of the evaluation points on the chart from the lines were considered. The membership degrees that define the fuzzified soil and plasticity were determined by using sigmoid function. Finally, fuzzy soil classes were obtained by using fuzzy operators. The suggested fuzzy classification routine, was performed on classification of 100 fine-grained soil samples ad obtained fuzzy soil classes were compared with crisp soil classes.

559-571

Authors: Ayşenur AMİL1 , Ahmet ÇİL2 , Pınar AVCI3 , Ayşe MUHAMMETOĞLU4 , Naciye Nur ÖZYURT5

Öz Antropojenik etkiler ile yeraltısularının kirlenmesi dünya genelinde yaygın bir problemdir. Tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu alanlarda bilinçsiz kullanılan tarım ilaçları ve gübreler potansiyel kirletici olarak karşımıza çıkmaktadır. Kirliliğin önlenmesi, sürdürülebilir yeraltısuyu yönetimi açısından önemli hedeflerden biridir. Kirleticilerin yeraltısuyundaki bulunurlukları ve bollukları topoğrafik, jeolojik, hidrojeolojik, hidrolojik ve pedolojik çok sayıda parametreye bağlıdır. Bu parametrelerin kirletici taşınımı üzerindeki etkilerinin değerlendirildiği duyarlılık yöntemleri ile yeraltısuyunun kirlenmeye karşı alansal duyarlılığı belirlenebilmektedir. Duyarlılık haritalama yaklaşımlarında arazi kullanımı genellikle değerlendirilmemektedir. Oysa beslenim süreçlerini etkilediğinden arazi kullanımı yeraltısuyu duyarlılık haritalamasında önemli bir değişken olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Antalya Traverten Platosu’nda yer alan Altınova akiferinde SINTACS yöntemi ile yeraltısuyu duyarlılık haritaları oluşturulmuştur. Çalışma alanı karstik traverten ve dar bir alanda konglomera akiferlerinin yüzeylendiği yataya yakın bir bölgedir. Çalışma alanın %23’ünde yaygın olarak örtü altı yetiştiricilik yapılmakta ve sulama suyu yeraltısuyundan karşılanmaktadır. SINTACS hesaplamalarında etkin süzülme ve toprak sönümleme parametreleri değerlendirilirken örtü altı tarım alanları dikkate alınmıştır. Vadoz zon sönümleme kapasitesi ve akifer ortamı parametreleri açısından 2 farklı derecelendirme değeri için hesaplama yapılmış ve SINTACS-I ve SINTACS-II duyarlılık haritaları oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında değerlendirmeye eklenen arazi kullanımı ile duyarlılık haritalarında aynı jeolojik birim içinde farklı duyarlılık sınıfları tanımlanmıştır. Oluşturulan SINTACS-I ve SINTACS-II haritalarına göre yüksek ve çok yüksek duyarlılıklı alanlar sırası ile %85 ve %96 olarak belirlenmiştir. Çalışma alanında varlığı ortaya koyulan geniş alanlara yayılan yeraltısuyunun yüksek-çok yüksek kirlenme olasılığı tarım kökenli kirleticilerin kullanımının kontrol altına alınmasını gerektirmektedir. Duyarlılık haritaları temel alınarak arazi kullanımı planlamaları yapılmalı ve kimyasal gübre ve ilaç kullanımını sınırlayan iyi tarım uygulamaları hızla uygulamaya alınmalıdır. Anahtar kelimeler: Duyarlılık haritası, Karst akiferi, SINTACS yöntemi. Abstract Groundwater pollution by anthropogenic impacts is a common problem throughout the world. Unconscious use of agrochemicals like pesticides and fertilizers particularly in areas where agricultural production is concentrated, results as potential pollutants. Prevention of pollution is one of the most important targets for sustainable groundwater management. Presence and abundance of contaminants in groundwater depends on a large number of topographical, geological, hydrogeological, hydrological and pedological parameters. The effects of these parameters on pollutant transport are evaluated, the spatial distribution of groundwater to pollution can be determined by using vulnerability methods. Land use, which is not generally evaluated in vulnerability mapping approaches, appears to be an important variable in groundwater vulnerability mapping. In this study, groundwater vulnerability maps are prepared by SINTACS method for Altınova aquifer which is located in Antalya Travertine Plateau. The study area is almost flat and covered by karstic travertine and the narrow conglomerate aquifer. 23% of the study area is widely covered by green houses and irrigation water is supplied from groundwater. In the SINTACS calculations, effective infiltration and unsaturated zone attenuation capacity parameters are taken into consideration. SINTACS-I and SINTACS-II vulnerability maps are calculated for 2 different grading values for the parameters of the effective infiltration and unsaturated zone attenuation. Relevant to the scope of the study, in vulnerability maps which added to the land use evaluation different vulnerability classes are defined within the same geological unit. According to the SINTACS-I and SINTACS-II maps, high and very high vulnerable areas are determined as 85% and 96%, respectively. The possibility of high-very high contamination of groundwater which is exposed to large areas of existence in the study area, requires the control of the use of agricultural origin pollutants. Land use planning should be made on the basis of vulnerability maps and good agricultural practices that limit the use of chemical fertilizers and pesticides should be implemented rapidly.