Journal of Special Education and Rehabilitation

22-30

Authors: S. DIKIC, J. MAKSIMOVIC, B. ESKIROVIC, V. VUCINIC

Sight damages can appear in every period of the human life, from birth till very old age. The disorders of the sight function retard and hinder the possibility of learning, proper informing as well as recognizing the objects in reality. The possibility for rehabilitation and adaptation is bigger and the psychical consequences in the person development are smaller, if the person with damaged sight is younger and rehabilitation and correction of the incorrect sight function start at proper time, i.e., immediately after the detection of the damage. The developmental deviation with children with damaged sight can be recognized in the general physical development, in poorer fund of real ideas in the sensomotor development, in the space notion and space relations, in reduced motivation for certain activities and so on. However, these children have the same needs as the children with normal sight, such as: love, sympathies, care, discipline, learning, understanding, patience and so on. It should be taken into consideration that each child is an individual which means a special approach to the rehabilitation. In fact, more often we find children who, besides the sight damages, have other damages such as: cerebral paralysis, hearing damages, mental retardation, emotional disorders and so on. The preventive measures contribute to the decreasing number of children with more difficult psycho-physical anomalies and they mean obligation of the community to organize: Advisory Institutions for pregnant women, quick and prompt intervention of the ophthalmologists and other experts, increasing of the general culture of the population and so on, and the systematic sight check-ups of every child should be performed in the first, third and sixth year of their lives. The expert treatment of sight handicapped children should start from the very detection of the sight damage (blindness and low vision). For small blind and low vision children the Developmental Advisory Centers should be organized as well as the expert help for the family of such a child. In that way, the children acquire adequate experience and conditions for their correct psycho-physical development are made. That means we should provide conditions for getting the world closer to the child: with words, motions, feelings, explanation ... The blind child uses his/her hearing, the sense of smelling, his/her hands and the hands of the others to acquire necessary knowledge of the environment. The children with damaged sight at pre-school age should be placed in younger, middle and older educational groups in order to provide correct and educational work, specially adapted to each group of handicapped children. In such a way, the children with damaged sight can get ready for starting the adequate school, according to the sight and the level of the sight damage, intellectual and other abilities.

35-39

Authors: Dragoslav KOPACEV, Petar NASTOV

The term disharmonious is determined against the harmonious development of children. It is stressed that these children, because of the whole bio-psycho-social growth which is at a lower level, very often react with psychical disorders, compared with the children which normally develop and this seems to be not only a serious problem in the diagnostics but also in the performing of the adequate and in due time treatment. Trained by the existing experiences in the work with these children it is indicated that the best differential-diagnostics is performed in conditions of Day hospital where a whole treatment is provided by a professional team. In the treatment in this category of children it is insisted on the respect of the developmental dynamic approach, and for this, the acknowledgments that are given by the neuropsychology are used. The need of early treatment of a child, parents and the closest environment is stressed because if these children are neglected, they show the tendency to organize themselves at their lowest values, they intellectually decline and lead to severe psycho social results .Working with these children in our Day care hospital although we use a great number of therapeutic activities, we put the stress on the application of psychomotor re education. The use of remedial therapy as the only technic, without including the parents in the working plan, has shown as unadequate. Although there is an intellectual insufficiency, we tend these children to be mentally healthy, if we succeed to achieve bigger harmony in the function of the cognitive, emotional, motor and social aspects of the individual. Providing continuity in the treatment of this category of children, it is insisted to provide the pre-school institutions with planned and professional team work. The stress is put on the defectological activity, in a way to prepare the children to enroll in school.

46-50

Authors: B. APOSTOLOSKI, M. KJAEVA-PEJKOVSKA, S. NIKOLOVA

Factors which contribute the appearance of handicaps are numerous and complex. By their nature they are inherited or determined by factors of outer environment, mostly as a result of interaction of both. In the broad sense the genetic factors are located in 46 chromosomes in the human cell, before all in the female and male fertilized cell e.i. the genes located in the chromosomes which determine the function of the central nervous system. The chromosome aberrations e.i. the visible aberrations of the chromosome structure presents the cause for the appearance of handicaps mostly together with some syndrome. That’s the case with Dawn’s syndrome( mongolism) where we can find trizomia of 21 chromosome. Relatively, the great number of examinees (176) which we discovered in a period of 10 years from all the places of R. Macedonia confirm the need for further investigations. The newborns with this syndrome are children with prenatal development finished in not adequate way. The presence of different physical appearance on the birth and later on, more or less, speaks about indefinite mixture of pathological factors in the growth of the child and the difference. The symptoms that are discovered in these children indicate that they are retarded in their pchylological and physical development from the normal children, and the further growth and development are on a lower level. The psychological, pediatrical and psychiatrical researches show that the level of intelligence of our examinees is low, where as the social adjustment is far more better. The examination of our examinees was made up of taking an anamneza from the parents, mostly from the mother. Every examinee was under taken an caryological test. Ten of them showed an translocative type of Dauwn’s syndrome where one of the parents is the carrier of the heterological balanced translocation. The heterological balanced translocations can be discovered only through affected newborn child. Our researches show that the age level of mothers of the mongoloid children does not differ from an average in relation to mothers in the normal population. Because the declining age of a mother can be the reason for changes in oogeneses, the average of mothers` declining age is far smaller. Through our research we found a great number of mothers who had given birth to a mongoloid child in the period when they were physiologically most capable for fertilization.

58-60

Authors: Tihomir RISTESKI

Play as occupational activity till the period of enrolling at school has special importance for working i.e. professional orientation of children with hearing impairment. Having this in mind the basic objectives are: adaptation of these children in their social environment, grounding to lip reading and sign language, to learn how to play, participate and cooperate , to obey the rules of the game, to enrich the concepts and develop thoughts, to form the feeling of responsibility and overcoming the difficulties etc. In that way special materials and ways for activity i.e. game are stressed.

64-68

Authors: Aneta HRISTOVA

In this paper specific considerations upon conditions, possibilities and ways for integrated education of handicapped children are given, with special stress on the needs for integrated pre-school education. Considering that, special problems are stressed that are linked to the attitudes towards the integrated education, personnel, conditions and possibilities for more adequate decision of integrated education of handicapped children.

75-79

Authors: Koviljka RADULOVIC

The early detection of children with mental retardation is based on the close collaboration of a neonatologist, the pediatric services and a psychologist. The main methods are the following up of children who are carrying by themselves factors from birth, systematic six-months controls in the first three years of life, and collaboration with institutions taking care of youngsters. The analysis is based on the opinion of the neonatologist, an anamnesis taken from the parents, on following the child's development by a pediatrician and psychologist, as well as on the application of psychological tests according to the age of the child. At the moment, this method of working could be elaborated through developmental counseling departments located in municipal health institutions. The fact is that early detection has its value only if there are conditions for early treatment. This fact obliges developmental counseling departments to include in its team, besides a pediatrician and a psychologist, also defectologist who has adequate methods for the stimulation of the development and early treatment of mentally retarded children.

89-95

Authors: Svetlana HRISTOVA

In this paper specific knowledge by the research of the state of the family of mentally retarded child in present conditions of transition in Bulgaria is presented. In a very picturesque and overwhelming review are presented a lot of questions and problems of families on a social, economic, health, psychological and valuable aspect, with numerous consequences on the existence of the families and mentally retarded children that the transition leaves under the present existence of human .

100-105

Authors: Ilijana MALINOVA, Sonja VLADIMIROVA

The damaged children’s day nursery of Pazardjik-Bugarija is the result of an initiative taken on, in order to be ensured the necessary conditions for care of damaged children from the region’s area, from 3 to 18 years of age. In the nursery, a consulting room was established for early diagnosis children under risk , from o to 3 years of age. The children at the nursery are divided in four comparatively independent groups, according to their age and degree of damage. Without having the ambition to replace the families, the groups form a kind of “home” with permanent order : a dinning room, a comfortable bathroom, a small kitchen, a living room and a resting room. The adults which are working in teams with the groups, have set themselves the task of education, re-education, or training-according to the abilities of every child-with maximum safety. The organization of assuming responsibility for the children from 3 to 7 years of age begins with making individual plans for every child, which plans are being updated monthly by the whole team that is working with the child concerned ( psychologist, defectologist, supervisor, speech therapist and rehabilitation therapist. The individual plans conforms with the general plan of the group. The education, therapy and training are given to the children trough: A. Education · general education; · specific education; · socialization; · physical activities and leisure time; B. Re-education and Therapy · on psychotherapeutic level; · psychomotor re-education; · re-education of speech; · kinesitherapy; · medical supervision; C. Specialized pedagogical activities used at the nursery, in the group of children with moderate mental underdevelopment, from 3 to 7 years of age

109-110

Authors: Katica MILOSEVSKA

In the presentation a concrete case from the practice is showed. Namely, this case is about a nine years old girl ( a pupil ) who was sent by her teacher on a psychological examination, because of her failure at school. According to the adequate examinations that she had a lot of characteristics are given for the state of the child. It was concluded that according to the careful and qualitative approach the clinical impression of the determined conditions of delay of the psychological development differs from the development of the mentally-retarded.

114-119

Authors: Velicko ANDREEVSKI

Како организирана дејност на општеството односно државата, грижата за лицата со пречки во развојот во Македонија започнува по нејзиното ослободување, 1945 год. Оттогаш до сега таа бележи постојан развој во корелација со општествено-економски напредок, развојот на културата, образованието, научно-истражувачката работа, а во тој контекст и со менувањето на ставовите кон хендикепираните лица како и влијанието на социјално-хуманитарните организации и други организации и здруженија на граѓани од земјата и светот. Концепциски грижата односно заштита и рехабилитацијата на лицата со физички и психички пречки во развојот, гледано како од стручен така и од правен аспект се одвива во процес со постојана интенција да се имплицираат современите теоретски и практични искуства од земјата и светот. При тоа значајно е да се одбележи дека во рамките на социјалната заштита како општествено-државна функција се јавуваат првите зачетоци на организирано згрижување на хендикепираните лица како и првите посеопфатни согледувања за нивната заштита и рехабилитација врз основа на светските искуства, формирајќи свој специфичен систем со своја правна регулатива, мрежа на установи, стручни кадри и своевидна организација на функционирање. Социјалната заштита како дејност со своите институции имаше многу понагласена улога односно надлежности во третманот на лицата со пречки во развојот и нивната заштита и рехабилитација уште во почетокот, задржувајќи го тој примат и за правното регулирање на највиталните прашања од оваа област чие успешно решавање во голема мера ја условува целокупната грижа за граѓаните со пречки во развојот и нивната судбина. Токму заради тоа останува сознанието дека досегашната законодавно правна регулатива во областа на социјалната заштита имаше посебно значење во решавањето на низа егзистенцијални прашања на овие лица што представува фундамент за новиот закон. Но тоа не значи дека досегашната нормативно правна регулатива најцелосно и најсоодветно ги опфаќаше и ги решаваше проблемите на грижата за хендикипираните лица. Во таа смисла присутни се бројни дилеми и проблеми што треба во идниот период да се решаваат, а кои уште повеќе ќе се диференцираат и физиономираат со сите свои специфични обележја за нивно натамошно нормативно правно регулирање со самата примена на новиот Закон за социјална заштита и актите што произлегуваат од него во даден временски период.

122-123

Authors: Mira POLAZAREVSKA

Програмата “Big Brothers/Big Sisters” за прв пат беше иницирана во САД во 1990 година како обид да се воведе грижа и оддршка во животот на старите и изнемоштени лица, како и болничките пациенти во клиниките. Помошта се обезбедува од страна на волонтери што се сретнуваат со пациентите континуирано и им помагаат за полесно пребродување на кризната ситуацијата. Со текот на времето се менувала и концепцијата и услугите што се нуделе. Педесетина години подоцна се формира агенција со сегашниот назив, која како приоритет ги зема децата со потреба и посредува при здружувањето на волонтерот и детето. Традицијата на ваков тип помагање и поддршка има основи и на територијата на Европа. Во 1995 год. Со посредство на Институтот “Отворено Општество”-Њујорк програмата беше имплементирана во Литванија, а следната година во Чешка. Во февруари 1997 год. во Вилнус, Литванија ИОО-Њујорк овозможи едукативен семинар со учество на 10 земји од Источна и Јужна Европа: Македонија, Бугарија, Хрватска, Словенија, Естонија, Латвија, Чешка, Молдавија, Киргистан и домаќинот Литванија. Целта на средбата беше обука на заинтересираните учесници за воведување на програмата и формирање агенција за посредување во матичните земји. Со оглед на општествените и културните разлики, програмата BB/BS се прилагоди кон условите во нашата земја. Адаптираниот назив на програмата BB/BS гласи програма “Големи и Мали”-Македонија. Идејата на програмата е здружување на “Големиот” (волонтерот) и “Малиот” (детето со потреба), со цел во животот на детето да му се зголеми и да зајакне поддршката и прифаќањето не само во семејството, туку и во пошироката средина. Програмата нуди можност да му се обезбеди другарување на детето со возрасен, а преку тоа да му се овозможи чувство на сигурност, грижа, поткрепа како и позитивен модел на однесување. Пристапот меѓу возрасниот и детето е индивидуален (еден со еден), а таа релација му дава на детето шанса да се почувствува почитувано и посебно во неговата природна околина. Дете со потреба подразбира дете кое има тешкотии во прилагодувањето меѓу своите врсници (нема пријатели, тешко склопува пријателства), има послаб успех во училиштето, има помала самодоверба), како и деца во потенцијална стресна ситуација (одвоеност од родителот, загуба на член од семејството, развод на родителите и сл.). Според возраста се опфаќаат децатата меѓу 7 и 14 години. Потенцијалните волонтери ги баравме меѓу студентската популација, претежно студенти на психологија, педагогија, дефектологија, социјална работа и политика, медицина заради нивните афинитети и предзнаења, но сепак тоа не е пресуден фактор. Заради олеснување на улогата на волонтерот, а пред да се изврши здружување со детето, обезбедуваме задолжителен тренинг со обработка на соодветни теми. Задачата на волонтерите е да се сретнуваат со детето еднаш неделно, час и половина, во текот на учебната година, најпрво во кругот на семејството, а подоцна и надвор од семејната средина. Во организацијата и оперативата на програмата се вклучени пет стручни лица. На програмата “Големи и Мали” гледаме како можност за остварување на следните три програмски цели: да се зголеми сензитивноста во општеството за потребите на децата, да се прошири ставот дека децата со кои работиме не се деца со недостаток, туку деца на кои им треба поддршка во определен период од животот со кој не можат да се справат; да се поддржат децата да бидат отворени за проблемите, за многуте алтернативи што можат да ги бираат за да го решат проблемот, да се почитуваат едни со други и да бидат активни учесници во своите животи и општеството; да се создаде позитивна атмосфера за придонесување во општеството, да бидеме активни учесници во животот на детето и во општеството, да си помагаме едни со други врз доброволна основа, па тука ја гледаме шансата за развивање на волонтеризмот во нашата земја. Ние веруваме дека обезбедувањето волонтери ќе им помогне на децата да станат посигурни, да имаат доверба во себе и да се грижат за другите, а под професионална поддршка на Агенцијата “Големи и Мали”-Македонија.

125

Authors: Daniela DIMITROVA

Во рамките на одбележувањето на Меѓународниот ден на хендикепираните-3 декември, беа истакнати актуелните проблеми од животот на инвалидните лица и мошне нагласените потреби за посоодветна грижа на државните институции за ваквите лица. По повод одбележувањето на овој ден беше одржана прес-конференција на Заедницата на хендикепираните лица на Македонија на кое беше изнесено незадоволството од сегашниот статус на овие лица во општеството и маргинализацијата на нивните проблеми. На пригоден начин во одбележувањето на Денот на хендикепираните лица се вклучија студентите со професорите од Институтот за дефектологија при што беше изведена приредба на која учествуваа ученици од скопските посебни установи, а беше упатен и апел до деканатите на Филозофскиот и Филолошкиот факултет за отстранување на архитектонските бариери на факултетите за да можат студентите со телесна инвалидност непречено да ги користат соодветните простории за настава.

125

Authors: Daniela DIMITROVA

На 3-4 октомври 1997 година во Струга, Институтот за педагогија и социологија при Филозофскиот факултет од Скопје, организираа научен симпозиум на тема “Опшествената транзиција и образованието”, под покровителство на д-р Софија Тодорова, Министер за образование и физичка култура на Р. Македонија. На Симпозиумот со свои трудови учествуваа и претставници на Институтот за дефектологија при Филозофскиот факултет.