KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

18-29

Authors: Nagihan Çetin

Kültür; birey ve toplum yaşantısında taşıdığı bütünleştirme, uyum sağlama, eğlendirme, eğitme gibi işlevleriyle birlikte ekonomik anlamda da değer taşır. Kültür endüstrisi ve kültür turizmi, kültürün ekonomik bir değere dönüştürülmesi esasına dayanır. Toplumlar, milletler veya devletler için kültürü bir değer olarak sunabilmek, rağbet edilen niteliklere uygun kültürel değer taşıyan materyaller üretebilmek önem arz eder. Bu çalışmanın konusu, Türk kültüründe çift başlı bir karakter olarak nitelendirilen Şahmeran’ın bir örgü tekniğiyle kültür ekonomisi, kültür endüstrisi, kültür turizmi bağlamında değerlendirilebilecek tasarımlarının ve bu figürlerin yer aldığı dekoratif ürünlerin yapılmasıdır. Çalışmanın giriş bölümünde kavramsal çerçeve çizilerek çalışmanın önemi, yöntemi ve kapsamı hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde kullanılan örgü tekniğinin özellikleri ve tercih sebepleri anlatılmış; ikinci bölüm ise yapılan tasarımlar ile ürünlerin niteliklerine, avantaj ve dezavantajlarına ayrılmıştır. Çalışma görsel malzemelerle desteklenerek sonuç bölümünde yapılan uygulamalara dayalı önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışmada Şahmeran’ın hem kültürün sözel boyutunun görsele taşınması açısından hem de ucuz maliyet ve hafif malzeme kullanımı açılarından kültür ekonomisi bağlamında değerlendirilmeye uygun bir ürün olduğu sonucuna varılmıştır.

63-88

Authors: Yıldız Deveci Bozkuş - Selahattin Güler

Bu makalede bölgenin tarihi ile ilgili mevcut literatür taranarak ilk etapta Urfa’nın antik dönemlerden 19. yüzyıla kadar geçirmiş olduğu zaman diliminde öne çıkan tarihi gelişmeler ele alınmıştır. Bu kapsamda Urfa’nın hangi medeniyet ve kültürlere ev sahipliği yaptığı, burada verilen mücadeleler, bölgenin tarihi ve stratejik önemi üzerinde durulmuştur. Mevcut literatüre ek olarak son 200 yıl içinde bölgeye gelen yabancı gezginlerin notları da gözden geçirilmiştir. Tarih araştırma yöntemleri kullanılarak, tarih araştırmalarında son derece önemli birer belge niteliği taşıyan yazıtlarla ilgili olarak bölgede şu ana kadarki genel durum değerlendirilmiştir. Bölgenin eski dillerinden olan Süryanice ve Grekçe yazıtlarla ilgili literatür gözden geçirilirken, şimdiye kadar konuyla ilgili pek fazla yayın yapılmamış olan Urfa’nın kadim yapısı ve kültürel özellikleri açısından tespit edilen Ermenice yazıtlardan örnekler sunulmuştur. Bu yazıtlardaki verilerin nasıl yorumlanması gerektiği ve tarih araştırmalarında neden önemli olduğu belirtilmiştir. Makalede tespit edilen Ermenice yazıtların nasıl incelenmesi gerektiği, Urfa ve dünya tarihi açısından önemi de ele alınmıştır. Urfa’da tespit edilmiş epigrafik eserler metin ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen verilerin hangi dönemlere ait olduğu belirtilerek daha sonra elde edilen bilgiler kronolojik, lokasyan ve biçimsel özellikleri açısından da değerlendirilmiştir.

104-114

Authors: Mohammadreza Valizadeh - Ahmad Ezzati Vazifehkhah

The present study made an effort to analyze the effect of cross-cultural factors on interpretation by concentration on religious expressions as one of the main challenges in translation of holy books and religious texts. Interpreters' strategies such as adaptation, explanation and omission to confront this difficult task were analyzed as well. To conduct the study, researchers selected 50 common holy expressions in Iranian culture which were used by political and cultural speakers in speeches. A questionnaire, released by Supreme Council for Cultural Revolution (SCCR) in Iran, was utilized. The participants were 30 professional interpreters. The questionnaire was distributed among 30 professional interpreters; then the researchers classified the most common strategies for interpretation of religious expressions in utterances. The result demonstrated that adaptation strategy at 60% was interpreters' priority in translation of religious expressions. This originates in the fact that explanation and omission strategies only used in 17% and 23% of orders. Moreover, it was found that religious expressions take time to interpret and that is why adaptation was chosen as the main strategy. In addition, it was found that interpreters are supposed to have perfect knowledge of both Iranian and American cultures to choose the most appropriate equivalent to convey the message and take the time in the interpretation.

133-160

Authors: Adem Gürbüz

Marksizm’in devamı olarak kabul edilen toplumcu gerçekçilik, ilkeleri 1934 yılında belirlenen bir akımdır ve sosyalizm düşüncesinin edebiyattaki yansıması olarak değerlendirilir. Kuram, Rusya’da doğmuş ve dünyanın hemen hemen her tarafına yayılmıştır. Toplumcu gerçekçilik, edebiyata ve sanata ideolojik bir çerçeveden bakar, sanat eserini sosyalist ideolojiyi yayma yolunda bir tür araç olarak değerlendirir. Sanat yapıtının üreticisi konumundaki sanatçıya da bu bakış açısıyla yaklaşır; sanatçıyı sosyalizm düşüncesini yayma, işçi sınıfının problemlerine odaklanma, halkın sorunlarına eğilme, insan sevgisine odaklanma, alt yapı ile üst yapı arasındaki farkın ortadan kalktığı idealize edilmiş dünyalar kurma vb. noktalarda sorumlu olarak görür. Bu bağlamda toplumcu gerçekçilik, temelde ideolojik bir kuramdır, biçim-içerik ikileminde içeriği önceler ve okura kendi perspektifine göre faydalı olmayı amaçlar. Türk edebiyatında toplumcu gerçekçilik, 1930’lu yıllarda ortaya çıkmış ve özellikle 1940-1960’lı yıllarda yaygınlık kazanmış bir kuramdır. Bu çalışma 1940-1960 kuşağının toplumcu şiirleriyle beslenen ve 1980 kuşağı toplumcu gerçekçi şairlerinden olan Behçet Aysan’ın şiirlerindeki toplumcu gerçekçi ögeleri irdelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma sonucunda şairin şiirlerindeki toplumcu gerçekçi unsurlar şu şekilde tespit edilmiştir: Gelecekten ümitvar olma, alt yapının problemlerine odaklanma, savaş karşıtlığı, hapishane, başkaldırı ve isyan. Elde edilen bu tespitler, çalışmada şairin şiirlerinden somut örneklerle tek tek açıklanmış ve Aysan’ın şiiri, toplumcu gerçekçi bir bakış açısıyla çözümlenmeye çalışılmıştır. Netice itibariyle şairin biçimden taviz vermeden ideolojik şiirler yazdığı, toplum içindeki karşıtlıkları belirginleştirerek sosyalist ideolojiye hizmet ettiği, bireysel olgular üzerinden evrensel mesajlar türetmeye çalıştığı vb. değerlendirmelere ulaşılmıştır.

174-200

Authors: Ali Rıza Özdemir

Alevilik ve Bektaşilik çalışmaları genel bir eğilim olarak başka İslam zümrelerinin kavramları üzerinden yapılmıştır. Alevi-Bektaşi terminolojisine hâkim olunmadan yapılan bu çalışmalar, büyük hatalara neden olmuştur. Kavramları yerli yerine oturtamayan çalışmaların yarattığı bilgi kirliliği, vahim boyutlara ulaşmıştır. Alevi-Bektaşi yolunun merkezi kavramlarından biri ikrardır. Alevilik ve Bektaşilik çalışmalarında ikrar kavramının genellikle erkân (ritüel) anlamı dikkate alınmıştır. Kavramın kuramsal çerçevesi hakkında ise çok az şey söylenmiştir. Bu çalışmanın temel konusu, ikrar kavramının kuramsal çerçevesini çizmektir. Çalışmamızda kullandığımız kaynaklar, Aleviliğin ve Bektaşiliğin yazılı kaynaklarıdır. Alevi-Bektaşi ariflerinin eserleri başta olmak üzere kolektif belleğin taşıyıcısı olan Erkânnâme ve Buyruklar bu kaynaklar arasında yer alır. İkrar kavramı etrafında kaleme alınan güncel çalışmaları da çalışmanın kaynakları arasında saymak gerekir. Bu çalışma iki ana başlıktan oluşmaktadır. Birinci başlık, ikrar kelimesinin sözlük ve terim anlamını içermektedir. Alevi-Bektaşi yolunda ikrar, hem cins isim olarak hem de terim olarak birbirini tamamlayan anlamlar taşır. Çalışmanın ikinci başlığı ise Alevi Bektaşi yolunda ikrar teriminin kuramsal çerçevesine ayrılmıştır.

220-231

Authors: Fazıla Derya Agiş

In this study, references to mothers in certain positive and negative circumstances in some Sephardic, Turkish, and Italian proverbs and idioms that depict the concept of mother will be analyzed. Fear and unhappiness as negative emotions, and joy and love as positive emotions in the Sephardic, Turkish, and Italian cultures will be observed within the framework of the Cognitive Metaphor Theory of Lakoff and Johnson. Thus, this study will reveal that the mother is the person who reconciles the members of a family, alienates all the fears, loves unconditionally, builds up, directs, and protects a family in the Judeo-Spanish, Turkish, and Italian proverbs and idioms. The proverbs and idioms were formulated in the past. However, the contemporary concept of motherhood will also be analyzed in blogs for and by Sephardic, Turkish, and Italian mothers and compared to that depicted in proverbs and idioms, products of ancestors of nations for proving proverbs’ and idioms’ contemporary uses in modern blogs for revitalizing traditional beliefs. According to the Conceptual Metaphor Theory, some cognitive conceptualizations are formulated in the brains of people in accordance with the cultures to which they have been exposed. Briefly, in this study, the sacredness of the mothers in three different languages (Judeo-Spanish, Turkish, and Italian) and cultures will be emphasized, and this will be done with proverbs, idioms and online blogs belonging to three cultural groups.

253-270

Authors: Ayşe Arzu Arı - Barış Demir

Bu çalışmanın amacı, son yirmi yıldır çeşitli düzeyde yapılan çalışmalarla geliştirilen ve ayrıca yeni çalışmalara da ışık tutacağı düşünülen etnomodellemenin tanım ve gelişim sürecini literatüre kazandırmaktır. Etnomatematik ile son dönemlerde sıklıkla çalışmalara konu olan matematiksel modellemenin felsefi ve metodolojik olarak birleştirilmesi ile ortaya çıkan etnomodelleme tanıtılarak bu bağlamdaki örneklere yer verilmiştir. Matematik tarihini genişleterek ona çok kültürlü ve küresel perspektiften yaklaşırken geleneksel halkların matematiksel düşüncelerinin araştırılmasını ve sunumunu yapan etnomatematik matematiksel düşüncelerin, yöntemlerin ve uygulamaların günlük hayatta nasıl kullanıldığını incelemektedir. Matematiksel modelleme, gerçek yaşamda karşılaşılan bir problem durumunun matematiksel olarak anlamlandırılması, oluşturulan matematiksel modeller yardımıyla çözüme ulaştırılması ve elde edilen çözümün tekrar gerçek yaşama dönüştürülmesini içeren bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Matematiksel modelleme çalışmalarına yön veren yaklaşımlardan biri olan sosyo-kritik (eleştirel) modelleme yaklaşımında da öğrencilerin matematiği kullanarak yaşadıkları kültür ve toplumu eleştirel bir bakışla anlama çalışmaları vurgulanmaktadır. Bireye kendi yaşadığı toplum ve kültüre özgü eleştirel düşünme becerisi kazandıran bu bakış açısında gerçek yaşam durumlarındaki kurallar ve kabuller eleştirel bir yaklaşımla ele alınırken ülkenin gelişimde anahtar role sahip matematiksel modeller ortaya konmaktadır.

293*304

Authors: Nurengiz Garayeva

Azerbaycan, tarihten bu yana İslam kültürünün hâkim olduğu bir ülkedir. İslami değerlerin ülkede önemli bir yeri vardır. İslam dini değerleri ile Türk ve İslam kültürü, Azerbaycanlıların yüzyıllar boyunca gelişimini etkileyen bir faktör olmuştur. Muharrem ayının Müslüman dünyasında özel bir yeri vardır. Çünkü bu ay hem İslami takvimde yeni yılın ilk ayı, hem de Kerbela faciasının vuku bulduğu aydır. İslam’da yas töreninin kendine özgü kuralları ve gelenekleri vardır. Orta Çağ’dan beri cenaze ve yas törenleri büyük değişikliklere uğramadan günümüze kadar gelmiştir. Azerbaycan’da İslam’ın yaygınlaşmasının ve hakim dine dönüşmesinin belirgin tezahürünü, kültürel çevrede yer alan Müslüman dini hareketlerin faaliyetlerinde de görülmektedir. Bu çalışmada, literatür tarama ve doküman analizi yöntemi uygulanmış olup Sovyet devri Azerbaycan filmlerinde geçen İslami gelenek ve motifler ele alınmıştır. 1925 ile 1982 yılları arasında çekilen 16 farklı film örneklem olarak seçilmiştir. Bu makalede, Azerbaycan sinema filmlerindeki İslam’la ilişkili namaz, yas, muharrem ayı, Sufilik, Hurufilik gibi konu ve dini akımlar tespit edilip değerlendirilmiştir.

331-340

Authors: Doğukan Ali Paker

İstanbul şehri geçmişten bu yana sanatçılara esin kaynağı olan bir şehir olmuştur. Gülsüm Cengiz tarafından hazırlanan Bir Edebiyat Durağı Küçükçekmece adlı araştırma-inceleme kitabı da İstanbul’un ilçesi Küçükçekmece’yi esin kaynağı almakta ve burada yaşamış sanatçıları incelemektedir. On üç bölümden oluşan kitapta modern Türk edebiyatı sahasındaki sanatçılar ele alınır. Kitapta işlenen sanatçılar Mehmet Âkif Ersoy, Yusuf Ahıskalı, Hasan İzzettin Dinamo, Afşar Timuçin, Çetin Altan, Yaşar Kemal, Mustafa Eremektar, İlhami Bekir (Tez), Orhan Kemal, Enver Gökçe, Eray Canberk ve Ömer Açık gibi yazarlardan ve şairlerden oluşur. Bu yazarların Küçükçekmece ilçesiyle kurdukları bağlar anlatılır ve eserlerine yansıyan Küçükçekmece’ye ait doğal ve beşerî unsurlar gösterilir. Bu çalışmada sadece mekâna odaklanılmamıştır. İlgili bölümlerde yazarların edebî kişiliklerine ve biyografik özelliklerine de yer verilmiştir. Kitapta yazar biyografisi hakkında yeni bilgiler ve yazarlara ait ilk defa görülecek fotoğraflar bulunur. Yazarların biyografisi anlatılırken yazarın ailesinin ve dostlarının anılarıyla desteklenir. Bu kitap Küçükçekmece veya civarında yaşamış şahsiyetleri ele alması ve onların eserlerine yansıyan Küçükçekmece’yi işlemesi bakımından özgün bir çalışmadır. Yerel belediyelerin bu tarz çalışmaları desteklemeleri, Türk edebiyatı tarihine önemli bir hizmet işlevi taşımaktadır.