Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi

1-16

Authors: Nazmiye KIRIMLI

Çalışmamızın temelinde yer alan Kırım Bahçesaray ve Romanya Köstence Ağızları farklı coğrafyada bulunsalar da Kırım Türkçesi Ağzını temsil etmektedirler. Hem Kıpçak, hem Oğuz Türkçesinin dil özelliklerini bulunduran Bahçesaray Ağzı, günümüz Kırım Türkçesi edebi dilinin temelini oluşturmaktadır. Köstence Ağzının dil özellikleri daha çok Kıpçak Türkçesine ait unsurlar içermektedir. 1783’te Kırım’ın işgali ile başlayan göç hareketleri Kırım Türklerinin Romanya bölgesine göç etmelerine neden olmuştur. Kırım Türkleri’nin Romanya’nın Dobruca vilayetine yerleşmesi ile Köstence Ağzı oluşturulmuştur. Bugün Kırım Türkçesi, UNESCO tarafından düzenlenen Tehlike Altındaki Diller Atlası’nda “ciddi tehlike altında” olan diller kategorisinde yer almaktadır. Bahçesaray ve Köstence Ağızlarında geniş olarak kullanılan +LIK ekinin fonksiyonları günümüzdeki dilcilikte tartışmalı görüşlere yol açmaktadır. Dilciler tarafından sıfatlama eklerinin yapım ekleriyle karıştırılarak yapım eklerinin kelimenin anlamını değiştirmek dışında türünü de değiştirdiği ifade edilmektedir. Sonuç olarak bu da dil bilgisi bakımından sıkıntı yaratmaktadır. Hazırladığımız çalışmada +LIK ekinin fonksiyonları Köstence ve Bahçesaray Ağızlarına ait derleme metinlerin tanıklığıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. İnceleme yaptığımız ağızlarda +LIK ekinin kullanımının fazla olduğunu, ayrıca kelime yapımında ve tamlama oluşumunda önemli bir yer aldığını belirtmek isteriz. Söz konusu ekin üstlendiği işlevleri dikkate alınarak önce üst fonksiyonları, sonra bu üst fonksiyonların alt fonksiyonları incelenerek tanıtılacaktır. Ele aldığımız ekin konuşma sırasında meydana gelen ses hadiselerine dayalı bir sıra alt morfemleri tespit edilerek çalışmaya dahil edilmiştir.

30-52

Authors: Hakan ALBAYRAK

Various theories have emerged as a result of evaluations and studies on nationalism. Among these theories, "primordial theory", "modernist theory" and "ethno-symbolist theory" came to the fore. Primordial theory argues that nations come from the same lineage and share a common religion, language, culture and history. In this theory, there are “naturalistic”, “biological” and “cultural” perspectives. According to modernist theory, nationalism is a social necessity of that period. In this theory, nationalism is evaluated together with the modernization process, which affects social, political and economic developments and changes. In the ethno-symbolist theory, nationalism, ethnic origin and cultural characteristics of nations are emphasized. National symbols are frequently encountered in Turkish oral and written cultural products. Symbols reflecting Turkish nationalism are widely used, especially in Minstrel Literature, a product of Turkish Folk Literature. These symbols appeal to the subconscious of the Turks with their deep meanings. Each symbol has its own semantic national value. The "Turnalar" epic of Ozantürk emphasizes the shared cultural heritage of the Turkish people. In the epic of Turnalar, which consists of three separate works connected to each other, the Turkish communities that make up the Turkish World are described. In the first of these texts, the Turks of Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, the Turkish Republic of Northern Cyprus, Uzbekistan, Turkey and of Turkmenistan are mentioned. In the second text, Turkish tribes living in a wide geography including countries such as Iraq, Iran, East Turkestan, Crimea, Tatarstan, Bashkortostan, Yakutia / Sakha, Chuvashia, Altai Republic, Tuva Republic, Khakas Republic are presented. In the third text, the Turks living in countries such as Greece / Western Thrace, Bulgaria, Romania, Moldova / Gagauzeli, Serbia, Montenegro, Bosnia-Herzegovina, Kosovo, Albania, Croatia, Macedonia, Hungary, and Turks who struggle for existence" along with the Turkish presence in Europe are spoken of. The epic of "Turnalar" is a work of Bayram Durbilmez, who also wrote poems in minstrel manner under the pseudonym Ozantürk. Durbilmez is a scholar known for his works in the fields of minstrel literature, tekke-sufi literature and folklore of the Turkish World. This scholar is also known as a Turkist, nationalist intellectual who has served as a member of the board of directors, chairman of the board of directors and a delegate to the headquarters in various non-governmental organizations, foundations and associations that defend Turkish nationalism. The fact that he usually uses the pseudonym Ozantürk in his poems shows that Durbilmez has a nationalist attitude also in the world of art. In this article numerous national symbols that occurs in Ozantürk / Bayram Durbilmez's epic "Turnalar" about the Turkish World and that are shared by Turkish states and communities that exist across many geographical areas will be analysed. The national symbols in question are evaluated within the framework of nationalist theories, some of which through the primordial theory which states there are natural nations, some of which through modernist theory that emerged with the effect of modernization, and some of which through the ethno-symbolist theory that adopts ethnic cultural values. There are also symbols that are evaluated within these three theories. While determining the nationalist attitude in the epic, the scientific foundations of nationalism will also be tried to be shown through the mentions of the poet's academic studies on the Turkish World.

67-83

Authors: Özlem ÖZEN, Nuray Tuğçe TOKSOY

Kadının toplumsal, tarihsel ve sosyolojik alanlardaki yerinin pek çok farklı disipline konu olduğu görülmektedir. Özellikle sosyoloji alanında kadın ile ilgili yapılan çalışmalar kadının gerek özel gerek toplumsal alanlardaki durumunu aydınlatmaktadır. Sosyolojinin bir alt dalı olarak görülen beden sosyolojisi hem Türkiye sınırları içerisinde hem de dışında kalan coğrafyalarda, özellikle Batı’da çeşitli araştırmalara konu olmaktadır. Yaklaşık olarak yirminci yüzyılın sonlarından itibaren sistemli bir şekilde araştırmaya başlanan beden sosyolojisi bedenin tarihsel ve sosyal süreçler içerisinde oluşumunu incelemekte ve spor, tıp, edebiyat ve benzeri gibi farklı alanlarda da kullanılmaktadır. Edebiyat eserlerinde kurgulanan dünyaların ve karakterlerin analizlerine ilişkin sıklıkla başvurulan sosyolojik eleştiri kuramının altında değerlendirilecek olan beden sosyolojisi bu çalışmanın yöntemini oluşturmaktadır. Araştırmaya milattan önce beşinci yüzyılda kaleme alınan Aristofanes’in Lisistrata adlı tiyatro eseri ile bu eserden hareketle uyarlanan ve Kartal Tibet’in yönetmenliğini yaptığı 1983 yılında çekilen Şalvar Davası adlı sinema filmi konu olmaktadır. Eserlerde kurgulanan kadın karakterlerin içinde bulundukları durumların ve motivasyonlarının incelenmesi hedeflenmektedir. Her iki eserde yer alan kadın karakterlerin politik ve kamusal alana dâhil olmak adına bedenleri üzerinden yürüttükleri mücadele incelenecektir. İki farklı sanat alanı arasındaki benzerlikleri karşılaştırmalı bir çalışma yürüterek saptamaya çalışmak ve eserlerde yer alan kadın karakterlerin yürüttükleri mücadelenin sonunda sınırlarını zorladıkları ataerkil kültürü nasıl pekiştirdiklerini yansıtabilmek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

108-121

Authors: Yılmaz ESKİBİNA

Küreselleşme son yıllarda üzerinden en çok konuşulan olgulardan bir tanesidir. Bazıları bu süreci “başımıza gelen tüm kötülüklerin nedeni” olarak görürken birileri de küreselleşmeyi “insanlığın ulaşmak istediği son ve en yüksek hedef” olarak değerlendirmektedir. Her iki görüşe de mesafeli yaklaşanlar bile küreselleşme sürecinin engellenemez olduğunu kabul etmektedirler. Biz biliyoruz ki küreselleşme, büyük sermaye sahiplerinin başlattığı ve yönettiği bir olgudur. Küresel sermayeyi ellerinde tutan zenginler; tarihte imparatorlukları ve onu yöneten soylular sınıfını ortadan kaldırmak için milli-devletleri adeta kendi elleri ile kurmuşlardır. Bu gelişmenin ardından dünyada beliren komünizm tehlikesine karşı milli-devletin yönetimini aşırı milliyetçilerin ellerine bırakmışlardır. İkinci düşmanlarından da kurtulan küresel sermaye dünyada var olan sosyalist devletlerin yıkılmasını beklemişlerdir. 21. Asırda sosyalist bloğun çökmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin liberal politikalar izlemeye başlaması ile dünyada hâkimiyetlerinin önünde tek güç olarak milli-devletler kalmıştır. Zaten son yıllarda küresel sermaye sahipleri ile milli-devlet ve onun üst düzey yöneticileri arsında bir güç mücadelesi olduğu gözlerden kaçmıyor. Küresel sermayeyi ellerinde bulunduranlar dünya hâkimiyetlerinin önündeki son engel olarak gördükleri milli-devlet ve onun kudretli yöneticilerini itibarsızlaştırma çabası içine girmişlerdir. Dünya hâkimiyetlerinin önündeki son engeli ortadan kaldırmak isteyen küresel sermaye milli-devleti ayakta tutan orta ekonomik sınıfları güçsüzleştirme yönünde ekonomik müdahaleleri yapmaktadır. Küresel sermayenin amacı orta ekonomik sınıfın desteğinden yoksun bırakarak milli-devleti etkisiz kılmaktadır.

143-160

Authors: Bahattin ÇELIK, Orhan AYAZ

At the beginning of the Early Holocene Period, the hunter-gatherer groups in the Upper Mesopotamia region left behind complex structures, monumental stone pillars, and various sculptures and Neolithic cultural zone that stand out with rich symbolism accompanying thereto in unprecedented permanent settlements. Excavations were initiated at new Neolithic sites within the scope of the “Taş Tepeler” project in Göbekli Tepe cultural zone, rather known for Göbekli Tepe Neolithic Period site. By whom, how and why this early Neolithic civilization that reverses some basic assumptions on the history of the mankind remains the most important area under discussion. The excavations currently in progress, and the surveys carried out, at the Neolithic sites in this culture region provide comprehensive data on the social and economic foundations that allowed rise of this civilization. In particular, the prevalent and enormous hunting grounds/entrapment areas discovered in this region stand out as the most important economic grounds that allowed this civilization to rise. Moreover, the finds referring to the material exchange and craftsman network conducted in a wide area appears as another socio-economic factor. Despite recognizing the socio-economic foundations, this study shall place the speculative "knowledge" highlighting the psycho-cultural aspect of the people of that era as the main triggering driver regarding rise of this civilization. In conclusion, this study shall endeavour to deduct reasonable interpretation on how Göbekli Tepe culture started to rise on the basis of the sociological perspective that considers knowledge at an autonomous place against other socio-economic conditions.

169-184

Authors: Emine ERDOĞAN

Teknoloji birçok alana ve ihtiyaca hitap eden çağımızın en önemli unsurlarından biri olup, insan hayatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Son yıllarda meydana gelen teknolojik gelişmeler, disiplinler arası birçok alanda faaliyet göstermektedir. Bu alanlardan biri olan moda; hızlı değişimlerle çağın gereksinimlerine uygun teknolojik tasarımlar geliştirerek endüstriyel bir alan halini almıştır. Modaya yön veren markalar; sanat, mühendislik, bilim, robotik gibi alanların bir araya getirildiği disiplinler arası teknolojik yöntemler kullanarak hem üreticiye hem de tüketiciye birçok imkân sunmaktadır. Bu bağlamda giysilerde kullanılmaya başlanan teknoloji, moda dünyasında köklü değişikliklere, yönelimlere yol açmış ve modanın dönüşmesine büyük katkı sağlamıştır. Modanın teknolojik dönüşüm öğelerinden biri olan 3 boyutlu yazıcılar, tasarım alanında geniş bir yelpazeye sahip, çok hızlı gelişen ve birçok tasarımın üretilebileceği teknolojik bir araçtır. Çalışmada moda alanında kullanılan 3 boyutlu yazıcı çeşitleri araştırılarak, tasarım ve üretim süreçleri hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Ayrıca 3 boyutlu yazıcılarla üretilen moda tasarım örnekleri ve ilgili çalışmalar incelenerek teknoloji ile üretilmiş tasarım ürünleri ve süreçleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bu ürünlerin kullanışlılığı hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında 3 boyutlu teknoloji kullanılarak üretilen özgün moda tasarım ürünlerinin gelecek modaya yön verebileceği ve moda dünyasında önemli bir yer alacağı düşünülmektedir. Ayrıca yapılan bu çalışma, disiplinler arası alanlarda bilim ve sanata katkı sunacak ve sonraki çalışmalara kaynaklık edecek niteliğe sahiptir.

198-209

Authors: Ahmet GÜNGÖR, Begimcan AYTBAYEV

Jambıl Jabay ulı iki asra damgasını vurmuş, çarlık dönemi, Bolşevizm, komünizm sistemini yaşamış, iki dünya savaşı görmüş, sözlü ve yazılı edebiyat geçiş döneminin nadir ozanlarından biridir. Şiir, deyiş, atışma ve destanlarıyla Orta Asya’dan Anadolu ve Balkanlara uzanan Türk ozanlık, aşıklık geleneğini ileriye taşıması, dönem ve zamanlara tanıklık etmesi; halk edebiyatı araştırmacılarının dikkatini çekmektedir. Jambıl ozanı Kazak sözlü ve yazılı edebiyatı sınırları içinde değerlendirmek yeterli değildir. Kazak, Türk Dünyası ve destanlar yaratan dünya ozanları arasında haklı bir şöhrete sahip ozanın yetenek, bilgi becerisi ve deyişlerinin kendinden sonra gelen yeni nesil ozanlar üzerinde etkisi çoktur. Kazak atışma, destanlarının yanısıra Kırgızların Manas destanını icra etmiş, başta Toktogul olmak üzere Kırgız ozanlarla da atışmalar yapmıştır. Bütün bu özellikleri arasında toplumsal duyarlılığı en üst seviyeye çıkaran ozan, halka zulmeden acımasız yönetici ve zenginleri şiir ve atışmalarında korkusuzca hicvetmiştir. Köroğlu ve Ötegen Batır Destanları, Jambıl Ozan’ın destancılık geleneğinde zirveye çıkarmıştır. İcra ettiği bu destanlar eş zamanlı ve art zamanlı incelendiğinde Ergenekon’dan bu yana Türk Destan geleneğinin tipik özelliklerini yansıtır. Köroğlu destanının üç dört bölümü kayıtlara geçmesine rağmen ozanın icra ettiği diğer bölümler arşiv ve kayıtlarda halen araştırılmaktadır. Gerek destan gerekse atışma ve deyişlerde yer alan yer-su, boy, soy adları; toponim ve dilcilik alanının önemli ve zengin kaynaklarını oluşturmaktadır.