Dokuz Eylul University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal

677 - 695

Authors: Muratcan KARAGÖZ,Yılmaz GÖKŞEN, Mete EMİNAĞAOĞLU

İnovasyon ve Ar-Ge, ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin ve ekonomisinin değer kazanması açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de teknoloji geliştirme bölgelerinde Ar-Ge ekosisteminin gelişimi hızla artarak devam etmektedir. Çalışmamız genel olarak Ar-Ge ve inovasyonun dünyadaki ve Türkiye’deki durumuna gelişim süreçlerine, mevcut konumuna yer vermiştir. Çalışmanın uygulama kısmında Dokuz Eylül Teknoloji Geliştirme bölgesinde faaliyet göstermekte olan yazılım sektöründeki işletmeler içinde açık inovasyonun etkisine yönelik bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Klasik istatistik yöntemlerinin yanı sıra veri madenciliği algoritmalarından Apriori algoritması ve birliktelik kuralları çerçevesinde analiz edilmiştir.

713 - 723

Authors: Özge SAYGIN KARAGÖZ, İpek DEVECİ KOCAKOÇ, Şenay ÜÇDOĞRUK

Günümüzde bilgi transferinin temel ve en önemli lokomotiflerinden biri olan yükseköğretim kurumlarında verimlilik, etkinlik ve etkililik konuları yenilikçi stratejilerin kurgulanmasında politika yapıcılar ve yükseköğretim profesyonelleri için büyük önem arz etmektedir. Çalışmanın konusu üniversitelerin üçüncü rollerinden biri olarak değerlendirilen girişimcilik ve yenilikçilik faaliyetleri odağında üniversitelerin etkinliklerinin ölçülmesi üzerinedir. Çalışmanın amacı 2011–2016 yıllarına ait veriye dayanarak, TÜBİTAK tarafından yayınlanan "Girişimci ve Yenilikçi Üniversite Endeksi (GYUE)"nde 2012–2017 yılları arasında ilk 50'ye giren üniversitelerin üçüncü rolü (misyonu) olarak değerlendirilen girişimcilik ve yenilikçilik faaliyetleri odağında etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile ölçülmesi ve etkinlik değerlerinin zaman içindeki değişiminin Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi kullanılarak belirlenmesidir. Elde edilen sonuçlara göre çalışma kapsamına alınan Türkiye’deki 35 üniversitenin kaynaklarını etkin kullanmadığı, dönemsel olarak sistematik bir iyileşmenin sağlanmadığı gözlenmiştir. Çalışma, panel veri ile çalışılması ve üniversitelerin girişimcilik ve yenilik faaliyetleri kapsamında etkinliğinin ölçülmesi bakımından özgün değere sahiptir.

741 - 757

Authors: Gülnihan CİHANOĞLU GÜLEN

Ülkelerin büyümesi ve gelişmesinde uluslararası çalışma standartlarının ve bu kapsamda belirlenen çalışma saati uygulamalarının önemli bir etken olduğu görülmektedir. Yaşanan teknolojik değişiklikler, küreselleşme, işlerin yeniden yapılandırılması, işgücü çeşitliliğinin artması gibi sebeplerle, çalışma sürelerine ilişkin standartlarda da birtakım değişiklikler yaşanmıştır. Bu çalışmada seçili ülkelerdeki çalışma hayatının düzenlenmesinde etkili olan mevzuat ve çalışma saati uygulamaları ele alınmış ve Türkiye ile kıyaslanmıştır. Çalışma sürelerinin sınırlandırılması ve alınan birtakım yasal önlemlere rağmen, sanayileşmiş olan ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki fiili çalışma saatlerinde önemli farklılıklar olduğu gözlemlenmiştir. Son olarak, çalışma süresi uygulamalarına eleştiriler getirilmiş ve Türkiye için önerilere yer verilmiştir.

777 - 791

Authors: Bahadır Fatih YILDIRIM, Havva Nur ÇİFTCİ

Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul’da BIST Tekstil, Giyim ve Deri sektöründe işlem gören işletmelerin finansal performanslarının çok kriterli karar verme tekniklerinden biri olan dinamik sezgisel bulanık WASPAS yöntemi ile değerlendirilmesidir. Tekstil sektörü hammadde, üretim, ar-ge, lojistik anlamında birçok sektörle etkileşim içerisinde olması ve ülke ekonomisine olan doğrudan etkisi nedeniyle seçilmiştir. Çalışmada kullanılan kriterler sektörün dinamikleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Çalışmada kesin sayılar üzerinde hesaplanmış finansal oranlar yerine, sektör dinamiklerine, diğer alternatiflerin skorlarına ve çelişen/destekleyen kriter skorlarına göre değerlendirmeye olanak sağlayan dilsel ifadeler kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre 2015-2019 dönemi için BIST’te işlem gören tekstil firmaları arasında finansal performansı en yüksek işletme Yataş işletmesi olarak belirlenmiştir.

809 - 828

Authors: Sedef ŞEN

Bu çalışmada 2007-2018 yılları arasında Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde politik bütçe dalgalanmalarının geçerliliği araştırılmıştır. Bu çalışmayı diğer çalışmalardan farklı kılan birkaç özellik bulunmaktadır. Öncelikle il bazlı bir veri ile tahminler elde edilmiş ve genel seçimlerin etkisi kamu harcama alt kalemlerine göre ayrıştırılmıştır. İkinci olarak, büyükşehirler için politik bütçe dalgalanmalarının analizi yapılmıştır. Son olarak elde edilen tüm tahminlerin güçlü olduğu gösterilmiştir. Sonuçlara göre seçim dönemlerinde kamu harcamaları üzerinde politik bütçe dalgalanmalarının varlığının açık ancak boyutunun çok küçük olduğu, büyükşehirler için yapılan kamu harcamalarının diğer illere göre daha belirgin olduğu ve elde edilen tüm tahmin sonuçlarının sağlamlık testleri ile değişmediği gösterilmiştir.

839 - 856

Authors: Fatih GÜNAY

Çalışmada, terör, politik ve askeri olaylara turizm sektörü pay yatırımcılarının tepkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. 2016 yılı sonrasında yaşanan 15 Temmuz darbe girişimi, seçimler, Fırat Kalkanı (2016), Zeytin Dalı (2018) ve Barış Pınarı (2019) sınır ötesi harekâtları incelenen olaylardır. Olay çalışması yöntemiyle on işletmenin günlük verilerinde ortalama getiri modeliyle getiriler hesaplanmıştır. Olay gününde 15 Temmuz’un negatif, Zeytin Dalı’nın pozitif anormal getiriye sebep olduğu bulgulanmıştır. 21 günlük olay penceresinde 15 Temmuz’un negatif, sırasıyla Genel Seçim, İBB ara seçimi ile Barış Pınarı’nın en yüksek pozitif kümülatif ortalama anormal getirilere sebep olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgular terör ve güvenlik riskiyle, askeri olaylara turizm sektörü yatırımcı duyarlılığının politik olaylardan yüksek olduğunu göstermektedir.

879 - 894

Authors: Ramazan EKİNCİ, Recep KÖK

Rekabet - istikrar/kırılganlık hipotezi, bankacılık literatüründe en sık tartışılan konulardan birisidir. Literatürde rekabet ve istikrar / kırılganlık ilişkisini inceleyen çok sayıda ampirik çalışma olmasına rağmen, yüksek rekabetin, istikrar mı, yoksa istikrarsızlığa mı neden olduğu konusunda literatürde ortak bir görüş ortaya konulmamıştır. Buradan hareketle bu çalışmanın temel amacı, rekabet - istikrar/kırılganlık hipotezinin geçerliliğini ele alınan 26 Avrupa Birliği (AB) ülkesi için analiz etmektir. Söz konusu ülkelere ait 156 ticari bankanın 2006-2014 dönemini kapsayan verileri kullanılarak hipotezin geçerliliğine yönelik bir ampirik kanıt ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmada kullanılan temel analiz araçları; rekabet gücünün ölçümü için Lerner ve Boone indeksi, finansal istikrarın ölçülmesine yönelik teknik olarak Z-skoru yaklaşımı kullanılmıştır. Bu analiz araçlarını GMM yaklaşımı ile temel hipotezin test edilmesi izlemiştir. Çalışmada elde edilen bulgulara göre Lerner ve Boone indeksleri, bankaların rekabet gücünün ele alınan dönem boyunca azalan bir eğilim gösterdiğini ortaya koymaktadır. Finansal istikrarın göstergesi olan Z-skoru ise kriz dönemleri başta olmak üzere dalgalı bir seyir izlemektedir. GMM tahmin sonuçlarına göre ise piyasa gücü ile istikrar arasında pozitif bir ilişkinin olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bu açıdan değerlendirildiğinde rekabet – kırılganlık hipotezi doğrulanmıştır. Bulgular tekelci rekabetin olduğu bir piyasada regülasyona dayalı politikalar ve tekelci bir yapılanma ile istikrarının sağlanabileceği yönündedir. Çalışmanın önemli bulgusu finansal sistemin tekelci rekabet yapısında daha istikrarlı olacağı yönündedir.

457 - 468

Authors: Eda ÜNALAN

Kamu özel işbirliğinin dünyadaki ilk uygulayıcılarından olan Birleşik Krallık’ın deneyimleri, bugün özellikle az gelişmiş ülkelerde daha fazla rağbet görmeye başlayan modelin kazandırdıkları ve kaybettirdiklerine ilişkin önemli bir veri oluşturmaktadır. Çalışmada, kamu özel işbirliği ya da Birleşik Krallık’taki adıyla özel finansman girişimi kapsamında yürütülen tartışmalar, reform adımları ve uygulama örneklerine yer verilerek; kamu yararı çerçevesinden modelin günümüzde bir ihtiyaç olup olmadığına dair bir tartışma yürütülecektir. Tartışmalardan elde edilen bulgulara gore ise kamu özel işbirliği projelerinin yerine doğrudan kamu finansmanı ile yatırım yapmanın kamu yararı açısından daha işlevli olacağı sonucuna varılmaktadır.

481 - 493

Authors: Harun BAL, Pınar ÇUHADAR

Sosyal bilimlerin birçok alanında kullanılan, disiplinlerarası bir kavram olan kurumlar, toplumsal çatışma ve güç dağılımı üzerindeki etkisi ile iktisat yazınında önemli bir yer tutmaya başlamıştır. İnsan davranışları üzerindeki etkisi her geçen gün daha fazla kabul gören kurumlar, iktisadi ve siyasi olarak sistemin işleyişini, sistemin kazanan ve kaybedenlerini kamu politikaları aracılığı ile belirleme gücüne sahiptir. Kurumların gelişmişlik düzeyi üzerindeki etkisini ele alan birçok kuram geliştirilmiştir. Kurumlar literatürüne bu anlamda katkı sunan önemli isimlerden biri de Daron Acemoğlu’dur. Bu çalışmanın amacı, Acemoğlu’nun gelişmenin politik iktisadı ve kurumsal iktisat teorisine yaptığı katkıların bir çerçevesini çizmektir

511 - 530

Authors: Ümit Deniz İLHAN

Bu çalışmada, boşanmış kadınların çalışma hayatında kendilerine yönelik damgalama ve sosyal dışlanma unsurlarına dair görüşlerinin elde edilmesi amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemi kapsamında fenomenolojik yaklaşımın benimsenmiş olduğu çalışmada, Türkiye’de Ege, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde olmak üzere farklı şehirlerde faaliyet gösteren üç büyük işletmedeki 21 (S=21) boşanmış kadın çalışandan veri toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizi doğrultusunda, katılımcıların damgalamaya ait görüşleri i) geniş özgürlük sınırı, ii) başarısız ikili ilişkiler; sosyal dışlanmaya ait görüşleri i) zayıflayan sosyal ilişkiler, ii) azalan kurumsal destek ana temaları altında gruplanmıştır. Bu bulgular göz önünde bulundurularak, kadınların boşanmış olmaları nedeniyle çalışma hayatında damgalama ve sosyal dışlanmaya maruz kalmalarını en aza indirgemek ve örgütsel barış ortamını devam ettirmek için öneriler ortaya konmuştur.

549 - 562

Authors: Seher Gülşah TOPUZ, Esra DOĞAN

Bu çalışmada farklı gelişmişlik düzeyine sahip olan 39 ülkede transfer harcamaları ile gelir eşitsizliği arasındaki ilişkinin tespit edilmesi ve bu ilişkinin ülkelerin gelir eşitsizliği seviyesine göre farklılık gösterip göstermediğinin ortaya koyulması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda analizde kullanılan ülkeler gelir eşitsizlik seviyeleri göz önüne alınarak iki gruba ayrılmaktadır. İlgili değişkenler arasındaki ilişki Toda–Yamamoto (1995) testine dayanan Emirmahmutoğlu-Köse (2011) panel nedensellik testi ile araştırılmaktadır. Analiz sonuçlarına göre gelir eşitsizliği yüksek olan ülkelerde transfer harcamalarından gelir eşitsizliğine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunurken; gelir eşitsizliği düşük olan ülkelerde çift yönlü nedensellik olduğuna dair kanıtlar elde edilmektedir. Ayrıca ülkelere özgü sonuçların da elde edilmesini mümkün kılan bu yöntem ile transfer politikalarına ilişkin önerilerin genel nitelikte değil ülke bazında yapılması gerektiği söylenebilir.

573 - 592

Authors: Nilşah CAVDAR AKSOY, Ebru TÜMER KABADAYI, Alev KOCAK ALAN, Coşkun ERMEHAN

Dijital dünyanın önemli bir temsilcisi olan mobil uygulamalar, müşterilerin çevrimiçi ortamda farklı alanlarda hizmet almak için kullandığı araçlardandır. Bu alanların açığa çıkardığı uygulamalardan biri mobil navigasyon uygulamalarıdır. Bu çalışmada, mobil navigasyon uygulamaları üzerine bir araştırma yürütülmüştür. Çalışmanın amacı, mobil uygulama kullanıcılarının ilgin davranma niyetlerini kalite, psikolojik ilginlik ve algılanan faydaların etkileri aracılığıyla navigasyon uygulamaları bağlamında incelemektir. Çalışmada çevrimiçi anket yöntemi kullanılmış ve elde edilen 403 anket yapısal eşitlik modeli aracılığıyla test edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, kalite boyutlarından bilgi kalitesi ve sistem kalitesi psikolojik ilginliği pozitif yönde etkilemektedir. Psikolojik ilginlik mobil uygulamaların bilgi, hedonik, sosyal bütünleştirici ve kişisel bütünleştirici faydalarının her birini ve müşterilerin ilgin davranma niyetini pozitif yönde etkilemektedir. Algılanan faydalardan yalnızca sosyal bütünleştirici fayda müşterilerin ilgin davranma niyetini pozitif yönde etkilemektedir. Bulgular neticesinde araştırma kısıtları ve pazarlama araştırmacıları ve uygulayıcıları için öneriler sunulmuştur.

611 - 622

Authors: Melik ERTUGRUL

Prediction of cash flow from operating activities (CFO) is on the focus of most stakeholders of a firm since CFO is the major ingredient of the firm value and it reveals the financial health and liquidity of the firm. The extant literature focuses on the predictive abilities of today’s earnings and CFO figures. Different than the literature, we examine the predictive ability of cash flow from investing activities (CFI). By employing a sample of Turkish listed firms between 2009 and 2018, we document that CFI does have a significant impact on neither one-year-ahead CFO nor two-years-ahead CFO while it negatively and significantly affects three-years-ahead CFO. In other words, today’s cash investments are harvested three years after they take place.

635 - 646

Authors: Cebrail TELEK

Bu çalışmada amaç ABD’de hesaplanan ve korku endeksi olarak da bilinen VIX endeksinin Türkiye için portföy yatırımları ve döviz kurları üzerinde etkili olup olmadığını tespit etmektir. Bu amacı gerçekleştirmek için 2004:1-2019:4 dönemi üçer aylık verilerle değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin tespiti için ARDL Sınır testi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgularda VIX endeksi ile döviz kurları arasında herhangi bir eşbütünleşme ilişkisine rastlanmamıştır. VIX endeksi ile Türkiye’ye yapılan portföy yatırımları değişkenleri arasında eşbütünleşme ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Kısa ve uzun dönem katsayıları incelendiğinde ise kısa dönemde değişkenler arasında anlamlı ve pozitif bir ilişkinin olduğu ancak uzun dönemde anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmektedir. ABD finansal piyasaları verileri yardımıyla hazırlanan VIX endeksi ile diğer ülke finansal piyasaları arasında ilişki bulunması, küreselleşme olgusunun ve onun getirdiği mali (finansal) entegrasyonun bir sonucu olduğu söylenebilir. Bu durum da politika yapıcılar ve uluslararası yatırımcılar açısından VIX endeksinin önemini ve takip edilmesi gereken önemli bir değişken olduğunu ortaya koymaktadır.

221 - 239

Authors: Dilek ERDOĞAN, Nuray TOKGÖZ

Örgütler arası ilişkilerde biçimsel yönetişim taraflara yasal bir koruma mekanizması oluştururken, ilişkisel yönetişim ise bir ilişkide öngörülemeyen durumlar oluştuğunda örgütlerin daha esnek tepkiler verebilmesini sağlamaktadır. Bu araştırmada bilgi teknolojileri dış kaynak kullanımı ilişkisinde biçimsel (sözleşme) ve ilişkisel (esneklik, bilgi paylaşımı ve dayanışma) yönetişim mekanizmalarının rolünün ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaçla özellikli bir sektör olan havacılık sektörüne odaklanılmış ve bu alanda ampirik bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre Türkiye’de faaliyet gösteren havacılık işletmelerinin BT dış kaynak kullanımı başarısında sözleşmeler ve ilişki normları ayrı ayrı etkili olmaktadır. Bunun yanı sıra biçimsel ve ilişkisel yönetişim mekanizmalarının birbirinin ikamesi değil tamamlayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

255 - 270

Authors: Melda KALMAZ, Güler TOZKOPARAN

Çalışmanın temel amacı, psikolojik sahiplenmenin çalışanların ekstra rol davranışı üzerine etkisinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, çalışma kapsamında İzmir Arkas Holding Operasyon Merkezi’nde çalışan 170 kişi ile bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Van Dyne ve Pierce (2004) tarafından geliştirilen psikolojik sahiplenme ölçeği ile Vandewalle vd. (1995) tarafından geliştirilen ekstra rol davranışı ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, psikolojik sahiplenme ve ekstra rol davranışı boyutlarından yardım etme davranışı arasında anlamlı ve orta düzeyde pozitif bir ilişki (r=0,580, p<0,01), psikolojik sahiplenme ve ekstra rol davranışı boyutlarından ses davranışı arasında ise anlamlı ve düşük düzeyde pozitif bir ilişki (r=0,343, p<0,01) bulgulanmıştır. Yine elde edilen bulgulara göre, psikolojik sahiplenmenin çalışanların ekstra rol davranışı üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bulgular, psikolojik sahiplenme ve ekstra rol davranışı boyutları ile demografik değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmadığını göstermektedir. Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkilerin ele alınmasının hem yönetim ve organizasyon yazınına hem de sektöre katkı sağlayacağı, araştırma sonucunda işletmelere yönelik sunulan önerilerin ise işletmelerin çıktılarına etkisinin olacağı düşünülmektedir.

285 - 298

Authors: Kamil TÜĞEN, Ouari MERADI, Halim ZIDELKHIL

Ce travail a mis l’accent sur les dysfonctionnements du territoire algérien et sur le déséquilibre alarmant caractérisant la répartition spatiale des activités et du peuplement. Notre contribution a présenté et a analysé la nouvelle politique algérienne d’aménagement du territoire et de rééquilibrage spatial, et plus précisément dans son Option Hauts Plateaux-Sud (O.HP-Sud) et son impact en termes de Développement Durable. Ce travail a mis l’accent sur les dysfonctionnements du territoire algérien et sur le déséquilibre alarmant caractérisant la répartition spatiale des activités et du peuplement. Notre contribution a présenté et a analysé la nouvelle politique algérienne d’aménagement du territoire et de rééquilibrage spatial, et plus précisément dans son Option Hauts Plateaux-Sud (O.HP-Sud) et son impact en termes de Développement Durable.

317 - 326

Authors: Mustafa BİLİK

Bu çalışmada, TÜİK hane halkı bütçe anketlerinden yararlanılarak kadınların işgücüne katılımını belirleyen faktörler araştırılmaktadır. Bebek sahipliği, eğitim durumu, yaş ve hane geliri değişkenleri kullanılarak probit model tahmincileri elde edilmektedir. İktisat teorisinden bilindiği gibi, işgücüne katılım-boş zaman arasındaki bireysel tercihler gelir ve ikame etkisi üzerinden belirlenmektedir. Gelir etkisini tahmininde, “toplam hanenin geliri” değişkeninin kullanılması, ekonometrik açıdan içsellik problemine yol açmaktadır. Bu çerçevede çalışmada geleneksel probit modellerine ek olarak, araç değişken tekniği üzerinden kurulan probit modeli tahmincileri elde edilmektedir. Kadınların işgücüne katılımı üzerinde; bebek sahipliği, yaş ve hane gelirin etkisi negatif iken üniversite mezuniyetinin etkisi pozitiftir.

343 - 355

Authors: Tuğçe DANACI, Selim DURAMAZ

Günümüzde işletmeler uluslararası pazarlara açılma noktasında güçlü bir finansal altyapı tesis etmek durumundadır. Bu çerçevede başta bankalar tarafından arz edilen kaynaklar olmak üzere çeşitli finansal desteklere ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak finansal ihtiyaçlar sonrasında alınan yanlış bir aksiyon ve işletmelerin kendi yapısına uygun olmayan banka tercihi, işletmeleri finansal bir çıkmaza sürükleyebilmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada Türkiye’de dış ticaret faaliyetinde bulunan işletmelerin banka tercihlerinde etkili olan kriterlerin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Uzman kişilerle yapılan derinlemesine görüşme ve literatür taraması yöntemlerinin sonucunda elde edilen kriterler Analitik Ağ Süreci (AAS) analizi ile incelenerek önem derecelerine göre sıralanmıştır. Çalışmanın sonunda işletmelerin banka seçimlerini etkileyen en önemli kriterlerin faiz oranları, vade seçenekleri, personel tutum/davranışları, güvenilirlik ve banka itibarı/imajı olduğu belirlenmiştir.

375 - 401

Authors: Şahin KARABULUT, Özgür SARAÇ

Bu çalışmada, iktisadi yaşamı olduğu kadar sosyal ve siyasal alanda da oldukça sarsıcı etkiler ortaya koyan ekonomik krizler tarihi sanayi kapitalizmi öncesi, sanayi kapitalizmi sonrası ve küreselleşmenin hızını iyice artırdığı 1990 sonrası olmak üzere üç ana döneme ayrılarak kronolojik olarak incelenmiştir. Sanayi kapitalizmi öncesi krizler, ekonomide çeşitli şekillerde yaşanan spekülasyonlar nedeniyle ortaya çıkmakla birlikte sanayi kapitalizminin doğuşuyla reel sektör krizleri de yaşanmaya başlamıştır. 1990’lı yıllarda ise krizlerin sayısı ve görülme sıklığında ciddi bir artış gerçekleşmiştir. Çalışmada, krizlerin balon, panik, buhran gibi şekillerde benzer özellikler arz ettiği tespit edilmiş olsa da krizlere karşı yapısal önlemler alınmaması halinde krizlerin sayısının ve şiddetinin gittikçe artmasına neden olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

415 - 429

Authors: Sibel SELİM, Derya BİLGİN

Bu çalışmada amaç, 2008 ve 2013 yıllarında Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nün gerçekleştirmiş olduğu Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA) verileri kullanılarak Türkiye’de göç eden ve göç etmeyen evli kadınların doğurganlığını etkileyen etmenlerin sayma veri regresyon modeli ile araştırılmasıdır. Analizlerde bağımlı değişken, evli kadınların sahip olduğu çocuk sayısı iken bağımsız değişkenler kadının ve erkeğin yaşı, çalıştıkları sektör, eğitim durumları, hanehalkı refah düzeyi, ailenin etnik kökeni, kadının ilk evlenme yaşı, ölen çocuk sayıları, kürtaj sayısı, hanehalkı büyüklüğü ve doğum kontrol yöntemleridir. Bu çalışmadan elde edilen bulgulara göre, 2008'de etnik köken, kadının ve erkeğin eğitim düzeyi gibi değişkenler göç etmeyenlerde doğurganlığı etkileyen en önemli değişkenler iken, göç edenlerde bu değişkenlerin doğurganlık üzerinde anlamlı etkisi bulunmamıştır. 2013 yılında ise değişkenlerin doğurganlık üzerine olan etkilerinin göç edenlerde göç etmeyenlere göre daha fazla olduğu görülmüştür.

19-31

Authors: Füsun KÜÇÜKBAY, Begüm GÜLER

Sermaye yapısı kararları ve firma karlılığı arasındaki ilişki üzerine yapılan çalışmalarda tartışmalar hala devam etmektedir. Bu çalışmanın da başlangıç noktasını bu tartışmalar oluşturmuştur. Bu çalışmanın amacı sermaye yapısı kararlarının ve firmaların kredi risk düzeylerinin firma karlılığı üzerine etkisi olup olmadığını araştırmaktır. Çalışmada sermaye yapısı, kredi risk düzeyi ve firma karlılığı arasındaki ilişki panel veri analizi yardımı ile değerlendirilmiştir. Firma karlılığını ölçmek için aktif karlılığı oranı seçilmiştir (AK). Sermaye yapısını değerlendirebilmek için kaldıraç oranı ve uzun vadeli borç oranı seçilmiştir. Ayrıca firmaların kredi risklerini değerlendirmek için kukla değişken kullanılmıştır. Firma büyüklüğünün de firma karlılığını etkilediği düşünülerek firma büyüklüğü de kontrol değişkeni olarak seçilmiştir. Çalışma da 2013-2017 yılları arasında Türkiye’de faaliyet gösteren 235 halka açık işletme çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Çalışma sonucunda sermaye yapısı kararlarından kaldıraç oranının firma karlılığını istatistiki olarak negatif yönde etkilediği bulunmuştur. Firma karlılığı ve firma büyüklüğü arasında da istatistiki olarak anlamlı pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Son olarak firmaların kredi risk düzeylerinin sermaye yapısı ve karlılık arasındaki ilişkide bir farklılık yaratmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

53-60

Authors: Osman TÜZÜN, Ramazan EKİNCİ, Fatih CEYLAN

Arthur M. Okun (1962) tarafından ortaya konulan Okun Yasası; işsizlik ile büyüme arasındaki ters yönlü ilişkiyi açıklamaktadır. Okun Yasası’na göre yüksek büyüme oranları işsizlik oranını azaltmakta, düşük ya da negatif büyüme oranları ise işsizlik oranını artırmaktadır. Bu çalışmada, 1990-2017 döneminde Türkiye’de büyüme ve işsizlik oranı arasındaki ilişki farklı frekansa sahip verilerin istatiksel olarak analiz edilmesine olanak sağlayan MIDAS (Mixed Data Sampling) regresyon aracılığıyla ampirik olarak test edilmiştir. Bu kapsamda, GSYH’yi temsilen Sanayi Üretim Endeksi değişkeni aylık olarak dikkate alınırken, işsizlik oranı ise çeyreklik olarak analize dahil edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre Türkiye’de Okun Yasasının asimetrik ve geçerli olduğu ve Okun yasasının geçerliliğinin bir döngü içinde sürdüğü görülmektedir.

77-89

Authors: Sinem ATICI USTALAR, Selim ŞANLISOY

Innovative firms have a distinct competitive advantage and foreign direct investment is an important channel for technological transfers. The aim of this study is to analyse that foreign direct investment coming into Turkey that affects innovation performance of local and foreign investors. Our analysis covers the period of 1984-2017 and the three types of patent applications (residents, non-residents and total) are used as an indication of innovation in our analysis. The nonlinear ARDL model is applied because the impact of positive and negative shocks that caused foreign direct investments on innovation performance decomposes in short and long term. Analysis results indicate that positive and negative shocks experienced FDI have a greater impact on the innovative performance of local investors than foreign investors.

105-112

Authors: Bekir PAKDEMİRLİ

Ar-Ge harcamaları yenilikte, verimlilik artışında ve ekonomik büyümede rol alan önemli bir motordur. Ar-Ge harcamalarına gereken önemi veren ülkeler, bilim ve teknoloji alanında ilerlemiş ve daha rekabetçi hale gelmişlerdir. Bu çalışmada, Türkiye’de Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü Ar-Ge harcamalarının gelişimi hakkında bilgi verilmiş, Ar-Ge harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi Granger nedensellik testi yardımıyla 2003-2017 yılları arası veriler kullanılarak analiz edilmiştir. Dolayısıyla, Bilgi ve İletişim Teknolojileri sektörünün, sürdürülebilir ekonomik büyüme için önemi ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonuçları, BİT Ar-Ge harcamaları ve BİT sektörü hasılası arasında iki yönlü bir nedensellik bulgusunu ortaya koymaktadır. Diğer bir deyişle, Ar-Ge harcamaları BİT sektörü hasılasını, BİT hasılası da Ar-Ge harcamalarını olumlu olarak etkilemektedir.

123-139

Authors: Ebru TOLAY

Bu çalışmanın temel amacı, Y Kuşağı bireylerin yöneticilerinden Paternalist Liderlik davranışları bekleyip beklemediklerinin tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda tasarlanan araştırma ile İzmir ilindeki bir devlet üniversitesinin İşletme Bölümünde öğrenim gören 291 Y Kuşağı öğrencinin, gelecekte yöneticilerden bekledikleri ideal liderlik davranışları ölçülmeye çalışılmıştır. Araştırmada Aycan (2006) tarafından geliştirilen Paternalist Liderlik Anketi – PLA kullanılmıştır. Faktör analizi sonucunda, orijinal ölçekte olduğu gibi beş faktörlü yapı tespit edilmekle birlikte Sadakat Beklentisi yerine Koruyucu Ebeveyn Davranışları olarak adlandırılan yeni ve farklı bir boyutun ortaya çıktığı görülmüştür. Tek örneklem t testi sonucunda, katılımcıların gelecekteki yöneticilerinden bekledikleri Koruyucu Ebeveyn Davranışı, Statü Hiyerarşisi ve Otorite, İş Yerinde Aile Ortamı Yaratma ve Bireyselleştirilmiş İlişki düzeylerinin, varsayıldığı üzere, ortalamadan farklı ve yüksek olduğu saptanmıştır. İş Dışı Konularla İlgilenme düzeyinde ise anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.

155-175

Authors: Piraye KATİPOGLU, Göksel ARMAĞAN

Günümüzde kırsal alanlarda kalkınmanın sağlanabilmesinde yalnızca ekonomik yatırımlar yeterli olmamakta, sermayenin farklı boyutlarının da üzerinde durulması gerekmektedir. Bu çalışmada kırsal kalkınma, sosyal boyutuyla incelenmiş; sermaye beşeri ve sosyal sermaye yönüyle ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. Bu kapsamda Aydın ilinde üç ilçeden seçilen 96 çiftçiyle yüz yüze anket yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistiki yöntemler kullanılmış; sosyal sermaye ve beşeri sermaye unsurları ki-kare analiziyle değerlendirilmiştir. Yaş, tarımsal deneyim, eğitim gibi faktörlerin sosyal sermaye düzeyine etkisi varyans analiziyle araştırılmıştır. Analiz sonuçlarına göre yaş, ilçe ve hane nüfusu ile sosyal sermaye arasında anlamlı farklılık oluşmamış ancak, eğitim ve tarımsal deneyim ile sosyal sermaye arasında anlamlı ilişkiler bulgulanmıştır.

187-200

Authors: Metin IŞIK

Bu araştırmada sosyal sermayenin stratejik çeviklik üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu bağlamda nedensel tarama deseninde nicel veri analizine dayalı bir araştırma yöntemi gerçekleştirilmiştir. Veri toplamak amacıyla Bitlis ilinde faaliyette bulunan 38 KOBİ’nin yönetici ve sahipleriyle bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın hipotezlerini test etmek için elde edilen veriler SPSS programı yardımıyla çoklu regresyon analizlerine tabi tutulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, sosyal sermaye alt boyutlarının stratejik çevikliğin alt boyutları üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu görülmüştür. Araştırmanın sosyal sermaye ve stratejik çeviklik ilişkisini inceleyen ilk araştırma olması bakımından literatüre katkı sunması beklenmektedir.

481 - 489

Authors: Mert TOPCU, Salih ÖZDEMİR

Dış ticaretin gelir ve fiyat esnekliklerinin ölçülmesi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ticaret politikasının şekillendirilmesi ve ödemeler dengesinin iyileştirilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı, önemli ticaret partnerlerimizden oluşan Avro Bölgesi ülkeleri ile yaptığımız ikili ticarette Marshall-Lerner koşulunun analiz edilmesidir. Bu kapsamda, 2004-2017 döneminde Avro Bölgesi ile yaptığımız dış ticaret fonksiyonları panel zaman serilerindeki heterojen eğim katsayılarını tahmin etmek için geliştirilen Genişletilmiş Ortalama Grup (AMG) tahmincisi kullanılarak analiz edilecektir. Elde edilen bulgular, ihracat talebi fiyat esnekliğinin pozitif, ithalat talebi fiyat esnekliğinin ise negatif olduğunu göstermektedir. Ayrıca, Türkiye ve Avro Bölgesi arasındaki ikili ticarette Marshall-Lerner koşulunun geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Estimating the income and price elasticities of foreign trade, especially in emerging economies, has become more of an issue in order for developing appropriate trade policy and improving the balance of payment. From this point of view, the goal of this study is to investigate the validity of the Marshall-Lerner condition given the bilateral trade between Turkey and the Eurozone, which consists of major trading partners of Turkey. To this end, foreign trade functions subject to our trade with the Eurozone countries are analyzed using Augmented Mean Group (AMG) estimator, developed to estimate heterogeneous slope coefficients in panel time series over the period 2004-2017. Findings show that price elasticity of export demand is positive whereas price elasticity of import demand is negative. In addition, findings also indicate that the Marshall-Lerner condition holds given the bilateral trade between Turkey and Eurozone.

511 - 526

Authors: Murat Kemal KELEŞ, Aşkın ÖZDAĞOĞLU, Fatma YÖRÜK EREN

Tıbbi cihaz satın alımı, kullanılacak en uygun tıbbi cihazın seçimi, sağlık kurumları yöneticileri tarafından verilmesi gereken stratejik ve kritik kararlardan biridir. Bu tür kararların verilmesinde çok farklı yöntemler kullanılmaktadır. Çok kriterli karar verme bunlardan birisidir. Bu çalışmada, bir laboratuvarda kullanılacak tam kan sayım cihazı seçimi problemi ele alınmıştır. Tam kan sayım cihazı hastaların genel sağlık durumlarının tespitinde çok yaygın olarak kullanılan bir cihazdır. Cihaz seçiminde etkili olan kriterler konunun uzmanı kişilerle belirlenip puanlandıktan sonra kriter ağırlıkları SWARA yöntemiyle tespit edilmiştir. WPM, TODIM ve AHS yöntemleri ile de alternatif cihazların değerlendirilmesi yapılarak en uygun tam kan sayımı cihazı belirlenmiştir. The selection of the most appropriate medical device to be used in the purchase of medical devices is one of the strategic and critical decisions that should be given by the healthcare organizations. Many different methods are used in making such decisions. Multi-criteria decision-making is one of them. In this study, the problem of the selection of a complete blood count device to be used in a laboratory is taken into consideration. The complete blood counting device is widely used in the general health status of patients. The criteria that are effective in the selection of devices are determined by the experts and the scales are determined by the SWARA method. WPM, TODIM and AHP methods were used to evaluate alternative devices and the most suitable whole blood count was determined.

545 - 563

Authors: Kalender Özcan ATILGAN, Hakan TANİŞMAN

İşletmeleri karlı kılmak için işletme yöneticileri pazarlama programlarında pazarlama süreç ve politikalarının bir karmasını kullanmaktadırlar. Pazarlama karması, dört pazarlama unsuru (4P) için stratejik bir araç olmasına rağmen, tüketici davranışlarını dikkate almayan içe odaklı bir yapıda olması ve bu pazarlama karması elemanları arasında etkileşimin olmaması nedeniyle eleştirilmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın literatürdeki boşluğu doldurmak için yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada, çok değişkenli kovaryans analiz (MANCOVA), referans fiyatın (var ve yok), ürün tiplerinin (araştırma ve deneyimsel ürünler) ve çevrimiçi tüketici yorumlarının (az ve çok yorum) satın alma niyeti, çevrimiçi yorum sayısı, algılanan inanılırlık, çevrimiçi yorumlara yönelik genel tutum ve fiyat algısı üzerindeki etkilerini araştıran hipotezleri test etmek için kullanılmıştır. Önceki çevrimiçi satın alma deneyimi ve ilgilenim, analizde kovaryans değişkenler olarak ele alınmıştır. Bu çalışmanın sonunda, incelenen gruplar arasında, satın alma niyeti ve yorum sayısı bağlamlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. To make businesses profitable, a mix of marketing procedures and policies are used by the management of businesses in their marketing programs. In spite the marketing mix is a key strategic combination tool for four marketing elements (4Ps), it is criticized for being internally oriented structure (not considering consumer behavior) and being lack of interaction between each mix element. At this point, it is thought for this study to be useful for filling the gap in the literature. A multivariate analysis of covariance (MANCOVA), was used to test the research hypothesis that investigate the effects of reference price (available vs non-available), product types (search vs experience goods) and online consumer review (high and low reviews) on willingness to buy, number of review, perceived believability, general attitude towards online reviews, and price perception. Prior online purchase experience and involvement were used as covariates in the analysis. At the end of this study, statistically significant differences were found in the context of willingness to buy and number of reviews among the groups examine.

573 - 581

Authors: Emre BİLGİN SARI

Manufacturing enterprises give importance to determining machine performances in order to manage their operations and prioritize improvement activities. Overall Equipment Efficiency (OEE) is a tool that is frequently used by production managers to examine machine performances and is calculated by considering performance, quality and availability values. However, there are many different criteria that affect the performance of the machines. In this case, a multi-criteria decision-making (MCDM) approach is appropriate for handling machine performance values. The Preference Selection Index (PSI) is a MCDM method that is used for the evaluation of alternatives while weighting the criteria determined. This study was carried out to purpose of using the PSI method to generate the performance index of the machines. In addition to factors used in OEE calculation, MCDM problem with multiple criteria that supported by the literature was developed. The performance ranking of the machines was performed by PSI method with these criteria. The findings of this study suggest that when the more criteria are included in the studies for performance evaluation, the differences in the value of the results can be seen in the closer range and sensitivity. So, it would be useful to implement models that consider different criteria from OEE for machine performance evaluation. İmalat işletmeleri operasyonlarını yönetmek ve iyileştirme faaliyetlerini önceliklendirmek amacıyla makine/ekipman performanslarının belirlenmesine önem vermektedir. Toplam Ekipman Etkinliği (OEE), üretim yöneticilerinin makine performanslarını incelemelerinde sıklıkla kullanılan bir araç olup, performans, kalite ve kullanılabilirlik değerleri göz önünde bulundurularak hesaplanmaktadır. Ancak makinelerin performanslarının etkilendiği farklı ölçütler de mevcuttur. Bu durumda makine performans değerlerinin ele alınması konusunda çok kriterli karar verme problemleri yaklaşımı uygun olmakta ve çözüm sunmaktadır. Tercih Seçim Endeksi (Preference Selection Index / PSI) yöntemi, alternatiflerin değerlendirilmesi için belirlenen kriterleri kendi içinde ağırlıklandıran bir yöntemdir. Bu çalışma, PSI yönteminin makinelerin performans endeksini oluşturmasında kullanılması amacıyla yapılmıştır. OEE hesaplaması sırasında kullanılan, ölçütlerin yanında, literatürce desteklenen faktörler de göz önünde bulundurularak ÇKKV problemi oluşturulmuştur, PSI yöntemi ile makinelerin performans sıralaması yapılmıştır. Bu çalışmanın bulguları, performans değerlendirme çalışmalarına daha fazla kriter dahil edildiğinde, sonuçların değerindeki farklılıkların daha yakın aralıkta ve hassasiyette görülebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, makine performansı değerlendirmesi için OEE'den farklı kriterleri de göz önünde bulunduran modelleri uygulamak faydalı olacaktır.

599 - 621

Authors: Gonca GÜNGÖR GÖKSU

İnsan haklarına duyarlı bütçeleme dezavantajlı grupların durumlarının iyileştirilmesi için önem verilen sosyal bütçeleme uygulamalarından birisidir. Bu bütçeleme yaklaşımı bir bütçe tekniğinden ziyade, bireysel ve toplumsal ihtiyaçların en hızlı ve en etkili bir şekilde karşılanması için devlet bütçelerinin nasıl hazırlanması konusunda yol gösteren bir uygulamadır. Bu çalışmada Türkiye’de merkezi yönetim bütçesi kapsamında insan hakları ile ilişkili bütçe kalemleri belirlenmiştir. İnsan hakları ile ilişkili bütçe kalemleri belirlenirken kamu hizmetleri, fonksiyonel sınıflandırmaya göre gruplandırılmıştır. Çalışmanın son bölümünde insan hakları ile ilişkili bütçe tahsislerinin ve kamu harcamalarının, Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen ve tüm üye ülkelerin uymak zorunda olduğu yükümlülükleri karşılayıp karşılamadığı araştırılmıştır. Çalışmanın zaman kısıdı 2006 -2018 yılları arasıdır. 2006-2017 yıllarına ait veriler Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün resmi internet sitesinden, 2018 yılına ait veriler ise Muhasebat Genel Müdürlüğünün resmi internet sitesinden derlenmiştir. Çalışmanın amacı; insan hakları ile devlet bütçesi arasındaki ilişkiyi vurgulamak ve Türkiye’de insan haklarına duyarlı bir bütçeleme analizi yapmaktır. Human rights budgeting is an application of social budgeting that places importance on improving the situations of disadvantaged citizens. Rather than a budget technique, this budgeting approach is an application that guides how state budgets should be designed to be provided the needs of individuals and society fastest and most effective. In this study, the budget items which are related to human rights are determined in the context of the central government budget in Turkey. While determining the relationship between human rights and budget items, public services have been grouped according to functional classification. In the last part of the study, it has been researched that whether the budget appropriations and expenditures related to human rights meet the obligations set by the United Nations, and which all member states must comply with. The time limit of the study is between 2006-2018 years. The data belonged to 2006-2017 years have been collected from the official websites of the General Directorate of Budget and Financial Planning (BUMKO), and the data belonged to the 2018 year have been collected from the official website of the General Directorate of Public Accounts. The study's aim is to highlight the relationship between human rights and state budget and to perform a human right budgeting analyze in Turkey.