Journal of Special Education and Rehabilitation

33-46

Authors: Goran AJDINSKI, Ljupco AJDINSKI

For easier and more simply reconcile the position of the terminology, we want to emphasis who are the persons with handicap, or disabled persons for whom we are going to make effort to find the authentic terms. In many different countries exist different definitions for the term: disablement. We use the term “persons with handicap” very often, but is it the right solution? Because this problem is not solved at the world frames, in this presentation we try to gave the authentic and objective use of this terms in the practice, communications and in the legislative here and in the worldwide. In this presentation we are giving the description only for some mentioned terms, which are very important and it also want exceptional treatment (for example: defect, handicap, abnormality, developmental difficulties, difficulties in the social integration, the persons with special needs and etc.) With this presentation we want to emphasis just the terminology connected with the handicapped persons, or invalid persons by the existed classifications.

59-67

Authors: Natasa CHICHEVSKA-JOVANOVA

Our experience had the aim to sight the effect by the somatopedic treatment of the VK of our examiners. By the results from our research we can take the following conclusion: the use of experimental method made statistical progress on the vital capacity (VK) of easy mental insufficient development pupils. Key words: modify defectological diagnosis, modify defectological treatments, educational part of the treatment and modify test system II.

77-83

Authors: Slavica GOLUBOVIKJ, Milivojka MARKOVIKJ

The authors in this papers gives review on some deficits perceptual abilities of children, especially risk born children. The perceptual-motorics deficits are noticed in case of prematurely born children, risk born children , children with cerebrale disfunction, autistic and emotionaly deranged children, children with phyisical anomalies and some combined conditions. Assessment of perceptual-motorics abilities is separately important in total evaluation of development abilities primary school with consideration that deficits in that field social, emotional, academic and physical consequeces. Key words: deficits, perceptual abilities, risk born children.

90-95

Authors: Daniela DIMITROVA-RADOJICHIKJ

Orthoptic treatment of intermittent divergent strabismus is one of the important methods of treat of this strabismus. The treatment can be a simple action and complicated orthoptic-pleoptic excesses which searching a special condition and special equipment. Our examination had a task to notice the effect of this treatment on the rehabilitation of binocular sight, that mean stabilization of binocular relationship, which in specific cause can determined a functional recover, or in case that is impossible it can be a prepare for a operation. We can execute the following conclusion from our examination: that after the application of orthoptic treatment was an evident improvement in binocular relationship in the patient with intermittent divergent strabismus. Key words: intermittent divergent strabismus, orthoptic treatment, amblyopic, angle of deviation, abduction and adduction, and range of motor fusion.

100-108

Authors: Mile VUKOVIKJ, Gordana TOMIKJ, Gordana OCIKJ

A 52-year-old right-handed women with suddenly disorder of verbal communication, accompained by depression and impairment of memory has been presented. The results of language function examination have shown agrammatism, nonfluent and dysprosodic speech. Besides, the patient had memory and problem solving deficits. Key words: Agrammatism, disorder of prosody, disorder of cognition.

114-117

Authors: Olivera ZDRAVKOVSKA, Silvana FILIPOVA

This presentation is an attempt to give important directions in diagnosis of developmental stuttering. More therapeutical problems are presented as well with emphases to the preventive treatment.

124-131

Authors: Vladimir TRAJKOVSKI

The Internet as the world wide information system is a global information network that provides instantly communication between a million users through its services. The Internet can be used in any science discipline especially in medicine. The aim of this paper is to show the possibilities of Internet in studying all the aspects of autism syndrome, introducing the public with some web-sites which treats autism and presenting the one and only web-site in Macedonia called Autism-Macedonia. In this paper are elaborated the Internet functioning model, some areas that can be found on Internet, some Internet services with their addresses and searching by Internet. This paper is dedicated to the widest medical and defectology public and the parents of the children with autism. The Internet is the “instrument” in the hands of the doctors, defectologysts or any other professionals. They can’t imagine their scientific work without it. It’s an “excellent weapon” in the hands of any person who wants to enrich its knowledge.

140-154

Authors: Ljupco AJDINSKI, Elena HRISTOVA, Anita CEKANOVSKA, Sonja FORTOMANOVA

Потребата од рана интервенција кај децата со оштетен вид во рамките на целокупните согледувања од целокупниот третман на децата со посебни образовни потреби, во последно време, беше постојано актуелизирана. Тоа ја наметна потребата да се извршат подготовки за одржување на научен симпозиум со стручњаци од нашата земја и од странство со цел да се согледа потребата од донесување соодветни мерки за организирање на рана интервенција. Во ноември 1996 година во Струга се одржа Симпозиум за раниот третман и предучилишното воспитание на децата со хендукеп со меѓународно учество. На овој Симпозиум учествуваа и два стручњака за рана интервенција кај децата со оштетен вид-Van de Verthorst и Marion van Mens-Veisz, од установата “Бартимеус" од Холандија. На Симпозиумот стручнаците од Холандија настапија со две излагања за рана интервенција кај децата со оштетен вид, прикажувајќи го начинот на изведувањето на раната интервенција и достигнувањата во таа област во нивната земја. Овие излагања за нас беа од големо значање, бидејќи се немаше доволно искуство во организирањето и изведувањето на раната интервенција со децата со оштетен вид, посебно со децата од раната детска возраст до седмата година од животот. Истовремено тоа беше добар повод да се воспостават меѓусебни стручни контакти за понатамошна заедничка соработка во оваа област и за користење на нивното искуство. Уште за време на престојот на споменатите два стручњака во Струга, помеѓу нив и преставниците на: Институтот за дефектологија при Филозофскиот факултет-Скопје, Заводот за рехабилитација на деца и младинци со оштетен вид “Димитар Влахов"-Скопје и Педагошкиот завод на Македонија-Скопје, се поведе иницијатива за отпочнување на еден заеднички Проект за рана интервенција на деца со оштетен вид во Македонија. По извршените консултации на матичните институции на преставниците што ја покренаа иницијативата од Македонија и од Холандија, дојде до изготвување и потпишување на меѓусебен договор за започнување и реализирање на заеднички проект за рана интервенција кај децата со оштетен вид во Македонија.

163-169

Authors: Zlatko PETREVSKI

Some of the student's in special elementary school does not continue their future education, because of a lot of different reasons. Professional orientation team must take all of the activities needed for approvment on condition.

176-182

Authors: Ljupco AJDINSKI

This work gives an detailed review of the basical issues of development of protection and rehabilitation of handicapped people in Macedonia with data especially for the period pf the last five decades. A plentitude of documentary materials proved to be important starting assumption for further historical studies on protection and rehabilitation of handicapped people in the Republic of Macedonia.

193-194

Authors: Vladimir TRAJKOVSKI

Книгата “Карактеристики во развојот кај лесно ментално ретардираните ученици" претставува преработена и дополнета верзија на докторската дисертација на доц. д-р Горан Ајдински, одбранета на Дефектолошкиот факултет во Белград, во јуни 1998 година. Уште на почетокот на овој приказ треба да се нагласи дека е за поздравување иницијативата на авторот д-р Ајдински, кој се обиде да ја збогати македонската дефектолошка библиографија со уште едно оригинално дело на македонски јазик и со тоа даде придонес во развивањето за дефектолошката теоретска мисла во нашата држава.

197-198

Authors: Tanja MISHOVSKA, Vanesa ANDOVA

По повод Трети декември Меѓународниот ден на лицата со посебни потреби (лицата со пречки во развојот), беше оранизирана изложба на фотографии на лицата сместени во Специјалниот завод во Демир Капија. Во изложбата беа презентирани и ликотворби изработени од лицата со посебни потреби, опфатени со третман од други институции, како ПОУ “Иднина#-Скопје, Дневен центар “Илинден" од Крива Паланка, “Алгоритам центар"-компјутерски едукативен центар од Скопје, Завод за заштита и рехабилитација-”Бања Банско" од Струмица. Фотографиите од животот на лицата со посебни потреби од Специјалниот завод во Демир Капија беа изработени од професионалниот фотограф Влахо Бранѓолица, а со свои дела се претставија и Тома Димовски, Драгољуб Николовски, Катерина Николовска. Изложбата беше поставена во Музеј на град Скопје од 3 до 17 декември 2000 година, а понатаму се предвидува поставката да продолжи и во шеснаесет други градови во Македонија .

17-21

Authors: Vladimir TRAJKOVSKI, Mirko SPIROSKI

Infantile autism is one of the most disabling illnesses of neurological, emotional and intellectual development. The cause of autism remains unknown. However, recent investigations suggest that this disorder shares several features of established autoimmune disorders. The aim of this article is to describe the news of imunodiagnostic and immunotherapy in autism. Interpretation of data is made by conceptual and methodological differences between studies. The autoimmune response is most likely directed against the brain myelin, perhaps secondary to a viral infection. The idea that autism is an autoimmune disorder is further strengthened by the fact that autistic patients respond well to treatment with immune modulating drugs. Immune interventions can produce immune modulation-state of suppression or stimulation. Immune therapy should always be done in consultation with physicians.

38-42

Authors: Natasa CICEVSKA-JOVANOVA

The persons with cerebral palsy with motoric impairments as a primary demmages, they have other following disables: visual impairments, hearing impairments, speech disables and very often they have intelectual difficulties. This persons in school have problems with writing, they couldn’t oriented in the books, they have difficulties with manipulation with school’s supplies and didactical matrials, they couldn’t follow the order of the words in the line durind the reading and the writing and ect. Using the exercises of psychomotoric reeducation, all before mentioned difficulties and problems can be mitigate or disappear.

47-57

Authors: Jasmina IVANOVSKA

PKU is the rare single-gene disease belonging to disturbance of metabolism of the amino acids, which in its own basics halved the mutated gene, whose leaning at the 12-chromosome charge for the synthesis of phenylalanine hydroxylase, turning on phenylalanine into tyrosine. Enzyme block usually leads to the accumulation of a toxic substrate and/or the deficient synthesis of a product needed for normal body function. In PKU there is a toxic accumulation of phenylalanine behind the deficient enzime, phenylalanine hydrоxylase. The symptoms are: lighten hare, blue eyes, lithe pigmented skin, convulsion, mental retardation, low level of adrenalin caused for the lack of tyrosine, the urine have a specific smell of rats or gab. Inheritance of disease become in autosomal recessive way which always become possibility to stay hidden in the family and to inherit from knee to knee without manifestation of its own phenotype. The only therapy that successfully avoids the causes of this disease is phenylalanin-restricted diet. Today we have some affords for improvement of gene therapy, which can help us for determination to these disease. The success of the therapy depends from timing of the right detection also diagnostics all trough equivalent therapy which can successfully interrupt the new forms of mental retardation and other symptoms.

69-85

Authors: Zora JACHOVA, Vesna KOSTIC, Veneta TRAJKOVSKA, Viktorija TRAJKOVSKA

The main goal of this research is evaluation of the progress of articulation towards the particular group of voices of the pre-school aged children with hearing impairment, which are included in rehabilitation treatment. The research explores the impact of the general factors (degree of the hearing impairment, age of the examinees, etiological factor of the hearing impairment, and duration of the treatment), which contributes in the progress of articulation.

89-94

Authors: Ivona MILACIC

Аспергеровиот синдром во рамките на ICD-10 класификација Аспергеровото нарушување прв го опишал д-р Ханс Аспергер во 1944 година. Во ICD-10 и во DSM-IV Аспергеровиот синдром се наоѓа во рамките на первазивните развојни нарушувања. За разлика од децата со аутизам, децата дијагностицирани од Аспергеров синдром (АС) го развиваат говорот пред четвртата година со адекватна фраматика и речник. Интелектуалните способности се состојат во рамките на процесниот или надпроцесниот дијапазон. Се смета дека лицата со АС се аутистични лица што имаат интелектуални способности во рамките на просекот, но изгледа дека постојат повеќе видови на високо функционален аутизам, а АС претставува еден од нив.

100-103

Authors: Silvana FILIPOVA, Risto PETROV

A subject of this article is a modest research of the dominant lateralisation on the level that is very useful and gesticulates, as well as the level of the harmonic dominant lateralisation of the mentally retarded children.

110-116

Authors: Dragoslav KOPACEV, Vladimir TRAJKOVSKI

The authors aim is to processed the level of experience of body whole in children with praxic and Gnostics disharmony. The authors were observed 46 children with dispraxis and disgnosis, age from 8-12 years, from different sex and with average intellectual capabilities. They have been treated at our institute in the period of 1998-2000. The tests for neuro-psychological esteem have been used. Children with dispraxis showed failure on the tests of Body scheme (92.3%) and on the tests of gesticulate imitation too. Especially they failure in the phase of constructor of the body figure. Children with disgnosis showed better results at the tests of Body scheme (70%). They did all praxical activities normally, but they showed problems in recognition of some body parts. The mental cognition was not developed properly, dominantly in children with dispraxy (for figurative symbolism). In children with disgnosy assymbolism on the level of lingual structures is dominated. The author's conclusion is that Body scheme experience is the base of all psychic functions. Because the body scheme is not properly build, it is fragile of the attacks from the environment, and different clinical manifestations could be showed.

123-125

Authors: Zoran KITKANJ, Risto PETROV

Имајќи во предвид дека Република Македонија е потписник на многу меѓународни документи (конвенции, декларации) кои се однесуваат на лицата со хендикеп, а со цел да се подобри квалитетот на животот на овие лица и да се овозможи нивна поуспешна и поефикасна интеграција во општествената средина, позитивното законодавство на Република Македонија на 25.05.2000 година го донесе Законот за вработување на инвалидни лица. * Основ за донесување на овој закон е и членот 35 став 3 од Уставот на Република Македонија според кој Републиката е должна да обезбеди посебна заштита на инвалидните лица и да обезбеди услови за нивно вклучување во општествениот живот. До денот на донесувањето на овој закон прашањето за вработување на инвалидните лица беше уредувано со одредбите од “Законот за претпријатија” (Сл. лист на СФРЈ бр. 77/88, 40/89, 46/90, и 61/900, како и Службен весник на РМ бр. 15/93). Во изминатиот период, лицата со хендикеп беа вработувани во претпријатија, кои не се заштитни организации, не остваруваа посебни права од работен однос со што беа во нееднаква положба со лицата со хендикеп кои работеа во заштитните организации. Со Законот за вработување на инвалидни лица се уредуваат посебните услови за вработување и работење на инвалидни лица и тоа во услови кога: самостојно вршат дејност или професија, кај лице работодавец или кое има својство на работодавец. Со овој закон исто така се уредуваат условите за основање и погодностите за работење на заштитните друштва. Според овој закон за инвалидно лице се смета она лице чија инвалидност е утврдена од надлежна стручна институција.

129-130

Authors: Vladimir TRAJKOVSKI

На 22 Мај 2000 година во просториите на Институтот за имунологија при Медицинскиот факултет во Скопје се одржа основачкото собрание на Македонското научно здружение за аутизам со следниот дневен ред: Донесување Одлука за основање на Македонското научно здружение за аутизам. Донесување програма за работа на Македонското научно здружение за аутизам. Донесување Статут на Македонското научно здружение за аутизам. Избор на органи на Македонското научно здружение за аутизам: ·Избор на Собрание на Македонско научно здружение за аутизам. ·Избор на Извршен одбор на Македонското научно здружение за аутизам. ·Избор на Претседател на Македонското научно здружение за аутизам. ·Избор на други органи, тела предвидени со Статутот на Македонското научно здружение за аутизам. Основачи на здружението се: проф. д-р Љупчо Ајдински, проф. д-р Мирко Спироски доц. д-р Драгослав Копачев доц. д-р Кристин Василевска асист. д-р Владимир Трајковски На основачкото Собранието на Македонското научно здружение за аутизам присуствуваа 14 лица: Собранието за претседател и членови на извршниот одбор ги избраа следните лица: Проф. д-р Љупчо Ајдински, претседател; асист. д-р Владимир Трајковски, потпретседател; асист. д-р Маја Јурхар-Павлова; секретар проф. д-р Мирко Спироски, член; доц. д-р Драгослав Копачев, член; доц. д-р Кристин Василевска, член; доц. д-р Горан Ајдински,член; асист. д-р Дејан Трајков, член; помл. асист. Зоран Киткањ, член. Граѓаните се здружени во Македонското научно здружение за аутизам заради остварување на поширок заеднички интерес и како посебни цели и задачи се: примарна превенција на лицата со аутизам; истражување на механизмите што се поврзани со аутизмот; истражување на ефектите од рехабилитација на лица со аутизам; третирање на лица со аутизам; соработка со родителите на деца со аутизам; координација на владини и невладини организации што се занимаваат со аутизам. Во текот на 2000 година Македонското научно здружение за аутизам планира да оствари неколку активности: Регистрација на Македонско научно здружение за аутизам; Зачленување на Македонското научно здружение за аутизам во регионални и меѓународни организации за аутизам; Креирање на WEB site Аутизам-Македонија. Започнување со проектот “Имуногенетски анализи на лицата со аутизам во Република Македонија”. Искрено очекуваме здружението да ги исполни своите цели и задачи и во целост да го исполни планот и програмата за оваа година со што ќе придонесе кон унапредување на заштитата и рехабилитацијата на лицата со аутизам во Република Македонија, ќе учествува во изготвувањето на националниот регистар за овие лица, ќе организира семинари, конгреси и симпозиуми, ќе учествува на меѓународни собири каде што како тема ќе се обработува аутизмот и ќе се вклучи во многу други активности а с¢ со една цел да им се помогне на децата со аутизам и нивните семејства во остварувањето на нивната замисла за отворање на Центар за дијагностика, едукација и рехабилитација на лицата со аутизам.

132-145

Authors: Dora JELENC, Egidija NOVLJAN

1. Нашата земја Република Словенија е сместена меѓу Алпите, Панонската низина и Медитеранскиот регион. Таа зафаќа површина од 20,256 километри квадратни. Со два милиона житела, таа припаѓа на помалите Европски земји и е признаена како независна држава од скоро, односно во 1900 година. Официјален јазик е словенскиот. Наше основно богатство се шумите, кои зафаќаат третина од вкупната територија. Главен град на Словенија е Љубљана, чии корени треба да се бараат назад во Римското време, кога таа била нарекувана Емона. 2. Историски преглед на образовниот систем Почетоците на организирано вклучување на лицата со специјални потреби се во 19 век, односно 1840 година кога се започнало со основање на институции за деца визуелни и слушни недостатоци. Во 1909 година двајца Словенски учители биле испратени во Виена за да се обучат за работа со ментално ретардирани деца, а веќе две години подоцна во 1911 беше основано првото училиште за ментално ретардирани ученици во Љубљана. Наскоро, уште едно вакво училиште било отворено во Марибор, а во 1919 започнало со работа уште едно училиште за деца со визуелни недостатоци коешто и денес постои. Покрај овие училишта следеше отварање на други вакви и слични училишта и институции.