KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

1-12

Authors: Muhammet Metin Çameli

The integration of traumatic events such as sexual abuse, war attacks and other forms of violence into literary narratives has been quite remarkable from ancient times onwards. However, the unfathomable nature of trauma that resists representation becomes manifest as a difficulty to be surmounted in the field of literature at the same time. In other words, the unnarratability of a traumatic experience with the help of a literary genre has been at the heart of multifarious discussions pertaining to the relationship between literature and trauma. It must be stated that the literary period of a work with its peculiar characteristics has been associated with the hardship of articulating trauma as well. Based on this idea, many trauma narratives of Victorian Era can be said to incorporate what remains unnarrated because of stifling social conventions. This is particularly evident in Wilkie Collins’ Man and Wife in which readers view the world through the lenses of a traumatized woman, Hester Dethridge. To clarify, the purpose of this paper is to study the ways in which the selected novel functions as an apt forum of relating the concepts of the supranarratable and the antinarratable to Hester’s case to understand her psychic condition.

25-48

Authors: Barış Ağır

The 19th century represents a crucial epoch in the nascent field of animal studies, garnering the interest of scholars and writers from a variety of disciplines. The Victorian era initiated a discussion regarding the status of animals, a topic that endures in modern times. Anne Bronte, a prominent English Victorian author, presents her perspective on the contentious issue of animal rights in her literary works. The extent to which Bronte's characters respect, sympathize with, and look out for the well-being of animals is most evident in her novels. Through her straightforward portrayal of animals and their connections to people's social status, she shows how middle-class culture emerges in her novels. Anne Bronte's two novels, The Tenant of Widfell Hall and Agnes Grey, both feature animal writing, highlighting the vital part that an animal-centric worldview plays in the formation and maintenance of middle-class identities and traditions. Bronte’s protagonists come from the upper and middle classes, and these two socioeconomic groups clearly contrast in their treatment of animals. In this regard, the purpose of this study is to further our understanding of Anne Bronte's animal writing by analyzing its role in the formation of middle-class culture.

72-87

Authors: İlhan Karoğlu

Abdülhak Şinasi Hisar, ilk romanı Fahim Bey ve Biz’de 19. yüzyıl sonlarından II. Meşrutiyet’e uzanan dönemde sınırlı düzeyde de olsa Batı kültürüne aşina bir karakterin, muhitiyle ilişkisini resmeder. Bursalı bir eşrafın oğlu olarak küçük memuriyetlerle İstanbul’da tutunmaya çalışan Fahim Bey, Londra sefaret kâtipliği sonrası pamuk girişimi için sermayedar bulamayınca hayali şirket kuracak derecede bir hülya adamıdır. Henüz gençken kendine özgü tercih, ilgi ve hevesleriyle dikkat çeken Fahim Bey, günün koşullarına göre oluşmuş toplumsal ve kamusal düzene yabancıdır. İçe dönük bir mizaç olarak dış dünyayı kendi tasarı ve yargıları üzerinden değerlendirir, tercihleri konusunda hiçbir şüphe duymaz. Gençliğinden itibaren arkadaş ve çevresi tarafından tuhaf bulunduğu, eleştiri ve alaylara maruz kaldığı halde yaşam tercihlerinde herhangi bir değişikliğe yönelmez. Sınırlı dost çevresi dışında yalnız bir yaşam sürse de bu durumdan şikâyetçi değildir. Dış dünya ile hülyaları arasında uyum yakalayamayan bir içe dönük olarak kendini insanlardan gittikçe soyutlayan Fahim Bey, Carl Gustav Jung’un psikolojik analizlerine göre incelemeye uygun bir karakterdir. Jung’un kavramsallaştırdığı persona (maske) arketipi; kişinin sosyal ve kamusal alanda kendisinden beklenen davranış biçimine uyum göstermesi şeklinde ifade edilebilir. Jung psikolojisinde kişinin içe dönük ya da dışa dönük oluşu dış dünyanın koşullarına uyum göstermesinde de belirleyici bir etmendir. Bu çalışmada Jung psikolojisinden hareketle Fahim Bey karakterinin, personasıyla niçin denge kuramadığı; hangi etmenlerden ötürü toplumsal ve kamusal düzenle uyuşma kabiliyeti gösteremediği ortaya konulmaya çalışılmıştır.

96-112

Authors: Semra Daşçı

Amerikalı ressam, illüstratör ve yazar George W. Edwards Amerikan Empresyonizmi içinde pitoresk manzaraları ile kendine önemli bir yer edinmiş, büyük bölümünü seyahat notlarının oluşturduğu çok sayıda kitaba imza atmıştır. Paris’te akademik ressam Jacques-Eugène Feyen’in atölyesinde resim eğitimi alan Edwards, 1884’te Amerika’ya dönerek Greenwich’e yerleşmiştir. Seyahat yazarlığı konusunda dikkati çeken Edwards, aralarında Belçika, İtalya, Fransa, İngiltere ve Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkeye sıklıkla seyahatler gerçekleştirmiştir. Edwards, kendi yazdığı kitapları bir ressam olarak kendisi resimlemiş, yaşamı boyunca çeşitli ülkelerden birçok ödül ve nişana layık görülmüştür. Edwards’ın hem yazıp hem resimlediği gezi kitaplarından biri de Constantinople. Istambul’dur (1930). Kitap, sanatçının 1928 yılı sonbaharında Türkiye’ye gerçekleştirdiği gezi kapsamında eski başkent İstanbul ile yeni başkent Ankara’ya dair izlenimlerini içermektedir. Kitapta yer alan renkli resimler ile siyah-beyaz çizimlerin tamamı Edwards’a ait olup yerinde yapılmıştır. Kitabın başında yer alan Mustafa Kemal Atatürk portresi ile metin içinde yer alan İstanbul betimlemeleri özellikle dikkate değerdir. George W. Edwards’ın söz konusu kitabı, ülke tarihi bakımından önemli bir döneme, Cumhuriyet’in ilk yıllarına bir yabancının bakışını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada amaç, Amerikalı bir entelektüelin, yeni Türkiye’de gördüğü yenilikleri, eski dönemden gelen tarihsel güzelliklerle kaynaştırdığı, resimleyerek anlattığı, nadir, ancak az bilinen eserini incelemek, dönemi çerçevesinde değerlendirmektir.

129-159

Authors: Aslı Büyükokutan Töret - Zülal Söğüt

Akin Mahallesi, Eskişehir ilinin Seyitgazi ilçesine bağlı Alevi Türkmen mahallesidir. Mahallenin “Doktorlar Caddesi” olarak adlandırılan Tatarlar Sokağı’nda, geleneksel tedavi yöntemlerini uygulayarak hastaları tedavi eden on üç ocak yer almaktadır. Bu makalede, Akin Mahallesi’nden tespit edilen ocaklar üzerinde durulmuştur. Ocaklarla ilgili veriler; 2020-2022 yılları arasında bilimsel araştırma projesi kapsamında gerçekleştirilen saha araştırmasında, gözlem ve derinlemesine mülakat teknikleri ile elde edilmiştir. Tespit edilen ocaklar; ocakların yapısal özellikleri, tedavi yöntemleri ve bu bağlamdaki inanış ve uygulamalar üzerinden incelenerek değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda, bugün nasıl ki Eskişehir il merkezinde muayenehanelerin çok olması nedeniyle halk arasında “Doktorlar Caddesi” olarak tabir edilen caddede, hekimler uzmanlık alanları dâhilinde hasta kabul ediyorsa Akin Mahallesi’ndeki Tatarlar Sokağı’nda da ocaklılar, önceki kuşaktan devraldıkları bilgileri kullanarak hastalık tedavisi yapmaktadır. Bugün birçok yerleşim biriminde ocaklıların vefat etmesi ve ocaklık kurumunun devam ettirilmemesi gerçeği karşısında, Akin Mahallesi’ndeki ocaklar, geleneğin muhafazası ve devamlılığı noktasında işlevseldir. Akin Mahallesi, modern tıpta yaşanan pek çok değişim ve dönüşüme rağmen ocaklık kurumunun sürdürüldüğü önemli bir yerleşim yeridir.

188-196

Authors: Mustafa Sever

Bir Çin sembolü olarak bilinen yin ve yang sembolü, tarihçilerin verdiği bilgiye göre Çin’de uzun zaman hüküm süren bir Türk kavmi olan Choulara aittir. Yin yang sembolü, Türkler tarafından kararıg ve yaruk şeklinde adlandırılmıştır. Birbirini tamamlayan iki evrensel nefesten oluşmuş olarak kabul edilen bu inanç sistemi, tarihin karanlık devirlerinden başlayarak aralarında komşuluk, savaş, ticaret, vd. ilişkiler yaşanan Çinliler ve Türk boyları tarafından paylaşıla gelmiştir. Yaruk ve kararıg, iki zıt gücün denge ve uyum içerisinde bir bütün oluşturduklarını simgeler. Tabiattaki her meydana gelişin temelinde bu iki zıt gücün birlikte oluşturdukları denge vardır. Bu iki zıt gücün birlikteliği olmadan hareket mümkün olmaz. Evrendeki her şey hareket ve değişme, dönüşme hâlindedir. Yaruk olan gök ile kararıg olan yeryüzü, bir bütün oluşturur. Erkek olan gök ile dişi olan yeryüzünün uyumu ile döllenme ve dolayısıyla üreme olur. İnsanın yapısında da bu iki zıt öz/güç vardır. İnsan, iki zıt gücünü/özünü, aklını ve duygularını (yaruk ve kararıg) dengede tutabilirse mutlu olur. İki zıt gücün dengesizliği, uyumsuzluğu insanı kararsızlık içinde bırakır ve mutsuz eder. Çalışmamızda Türk kültüründe yer alan iki ilkeli düşünceyi incelemeye ve bu düşünce anlayışının günümüz insanı için önemini vurgulamaya çalışacağız.

208-222

Authors: Ana-maria Pancu - Hava Selçuk

Gagauz mutfağı, genel olarak Gagauzların bulunduğu yerlerdeki komşularıyla olan temasları sonucunda oluşmuştur. Gagauz mutfak kültürü Türk, Slav, Romen, Yunan ve Bulgar etkileşimiyle ortaya çıkan ve çeşitli yemeklerden oluşan bir gastronomi sanatıdır. Bu araştırmamızda Moldova Cumhuriyeti topraklarında yaşayan Gagauzların yöresel mutfağının yapısı üzerinde durmaya çalışacağız. Bu çalışmada amaç, Gagauzların yaşadığı alanda saha çalışması yaparak elde edilen verileri Rusça ve Rumence kaynaklarla destekleyerek kültürel ve geleneksel ürünleri henüz kaybolmadan kayıt altına almak ve akademik literatüre kazandırmaktır. Gagauzların mutfak kültürünü anlatan yazılı kaynaklar yeterli değildir. Bu nedenle yapılan saha araştırması sayesinde konuyla ilgili veriler toplanarak alana katkı sağlanmış ve Gagauz yemek kültürü ortaya konmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda bu çalışma Moldova Cumhuriyetinde yaşayan Gagauzları yakından tanıma ve tanıtmayı da amaç edinmiştir. Böylece araştırmada Gagauzların gündelik ve bayram yemekleri, yemek pişirme ve saklama yöntemleri, yiyecek ve içecek örneklerine yer verilmiştir. Kökenleri Orta Çağ’da Karadeniz’in kuzeyine gelen ve sonrasında Balkanlara yerleşen konargöçer Türk halklarına dayanan Gagauzların pek çok yemek isimlerinin Türk sözcükleriyle olan benzerliği tespit edilmiştir.

247-271

Authors: Ethem Yıldız

16. yüzyılda başlayan reform oluşumları, bir asır sonra Aydınlanma sürecini getirirken, rasyonelleşmeyi ve sekülerleşmeyi birbirine bağladı. Reformasyon sürecinde öne çıkmaya başlayan katı bilimsel görüşler, 16. yüzyılda Galileo Galilei ile ve bir asır sonra da Newton ile rüştünü ispatlayınca, benzer dalga sosyal alanda da vuku buldu. O zamana kadar egemen olan gelenek, yani kilise, despotik otorite ve kültürel yapı, bilimsel, felsefi görüşlerle sorgulanmaya girişildi. Çok boyutlu bir dönüşümü işaret eden Aydınlanma süreci, oldukça karmaşık ve açıklama açısından, bir o kadar da tartışmalı bir dönemdir. Makalede, Batı medeniyetinde ortaya çıkan Aydınlanma, rasyonelleşme ve sekülerleşme süreçlerinin, ülkemizde yapılagelen kavramsallaştırmalarında, gecikmiş modernitenin özgünlüğünün dikkate alınmamasından kaynaklanan yöntem yanlışlarının olduğu savunuldu. Bu amaçla, modern çağın bilişsel kabiliyetlerini inşa eden bu sürecin, bilişsel sosyolojik açıdan ele alınması gerektiği ileri sürüldü. Düşünsel ve sosyo-kültürel yapıyı kısıtlayan katı dini yapının kırılarak, deneysel düşüncenin pratik olarak hayata geçirilme süreci olan seküler modernite, algısal deneyim çalışması biçiminde inşa edildi. Aydınlanma sürecinin kasıtlı rasyonellikle ortaya çıkardığı seküler modernitenin, dil ve dini, dönüşlü etkileşime tabi kılarak, aklın evrensel algısını ve gerçekliğin yerel standartlarını nasıl artırdığı incelendi. Bu bağlamda, seküler dil ile dinin yapının etkileşimli süreci ortaya çıkarılarak, sekülerleşmenin algısal deneyime dayalı olduğu savı bilişsel olarak yapılandırıldı.

292-303

Authors: Ali Rıza Özdemir

Babagân Bektaşiliğinin temel eğitim müfredatı “Dört Kapı” adını taşır. Dört Kapının içinde onar makamdan oluşan ara basamaklar vardır ve bu ikisi birlikte “Dört Kapı Kırk Makam” olarak anılır. Şeriat kapısının makamlarından birinde namaz kılmak da vardır. Bektaşilerin nasıl namaz kıldığı, erkânnâmelerin yan metinlerinden oluşan abdest ve namaz risalelerinde açıkça izah edilmiştir. Bu risalelerden biri de çalışmamızın konusunu teşkil eden "Der-Beyân-ı Ezân ve İkâmet" adını taşımaktadır. Hacı Bayram Veli Üniversitesi’ne bağlı Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Velî Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi kütüphanesinde “B 279 Dossier 112” arşiv numarasıyla ve Bektaşi Erkannamesi adıyla kaydedilen el yazması eserin içinde yer alan "Der-Beyân-ı Ezân ve İkâmet" adlı eserin müellifi ve istinsah tarihi kaydedilmemiştir. Mecmuanın ketebe kısmında düşülen “sene 314 28 Şa’bani’l-mu’azzam” [Miladi 1 Şubat 1897] tarihine bakacak olursak bu eserin de aynı tarihte istinsah edildiğini düşünebiliriz. Bu makalede, söz konusu eserin önce içerik analizi yapılarak Bektaşilerin nasıl namaz kıldığı izah edilmiş, daha sonra metnin transliterasyonu yapılmıştır. Çalışmanın sonunda ise metnin orijinaline yer verilmiştir.

327-345

Authors: Fahri Demir

Bira, dünyanın en eski ve günümüzde yaygın olarak tüketilen alkollü içeceklerinden biridir. Bira, tarihsel süreci boyunca sadece bir tüketim ürünü olarak görülmemiştir. Bira toplumların kültürleri içerisinde edindiği rol bağlamında sosyal bilimlerin de ilgilendiği bir konu olmuştur. İnsanlık tarihinin ilk zamanlarında bir içecek olan bira bir ödeme aracı ya da sembolik ilahi statüye sahip bir ürün olmuştur. Bira o kadar değerli bir üründü ki, kaybolmaması ve bir sonraki kuşaklarla devam edebilmesi için yapım aşamaları ile alakalı kutsal ilahiler, şiirler-metinler yazılmıştır. Bira, tarihsel süreci içerisinde üretimi ve nasıl satılacağı ile ilgili standartların ve kanunların oluşturulduğu ilk ürün olmuştur. İnsanlık için en karanlık salgın dönemlerinde içme suyunun yerini almıştır. Bu bilgiler ve dahası ışığında araştırmacı, biranın coğrafyasında tarihsel süreci ne olmuştur ve bugün gündelik hayatımızda bira nasıl bir yer edinmiştir, sadece bir içecek midir, yoksa kültürel bir dokusu var mıdır, soruları üzerinden hareket etmiştir. Araştırmacının devam ettirmekte olduğu doktora çalışmasının literatür çalışması çerçevesinde bu derleme hazırlanmıştır.

356-360

Authors: Emrah Tüncer

Ahmet Güngören tarafından kaleme alınan Sineantropos: Marjinal Antropoloji Yazıları isimli kitap, sinemanın antropolojik boyutunu incelerken sinemanın insanlık tarihindeki önemini ve kültürel etkisini ele alıyor. Aynı zamanda sinemanın antropolojik bir araç olarak kullanımını, sinemadaki marjinallik ve farklılık temalarını tartışıyor. Yazar, sinemanın insanlar ve kültürler arasındaki etkileşimi nasıl yansıttığını ve şekillendirdiğini 14 bölümde açıklıyor. Kitaptaki yazılar, sinemanın hem bir sanat formu hem de bir iletişim ortamı olarak nasıl anlaşılacağını ortaya koyuyor. Bu yazıda da kitabın kapsamı, yaklaşımı ve katkısı detaylı bir şekilde analiz edilmeye çalışılmıştır.