KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

17-28

Authors: Hicran Hanım HALAÇ - Büşra SAĞLAM DORUK

Türk konutu, avluları, mimari elemanları, yapım teknikleri, iç mekânları ve donatı elemanlarıyla kültürel birikimimizde varlık bulmuş bir oluşumdur. Binlerce yıllık kül-türel birikimleriyle Anadolu’ya yerleşen farklı kültürel yapıdaki insanlar, yurt edindik-leri bu topraklarda konut tipolojisinin oluşumunda etkili olmuşlardır. Gerek yaşadık-ları bölgenin coğrafi özellikleri gerekse gelenek ve görenekler bu konut tipolojilerinin yapı taşlarını var etmektedir. Türk çadırından büyük ölçüde izler barındıran Anadolu konutu geleneksel aile yapısıyla birlikte şekillenmiş, konutun her bir odası bir ailenin ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde düzenlenmiştir. Ailede evlenen çocuk için düzenlenen odalar ile birlikte Türk konutunda “gelin odaları” varlık bulmuştur. Ça-lışmada, çadırdan konuta gelin odalarının varlığı ve dönüşümü incelenerek, Türk konutunda gelin odalarının günümüzde tek karşılığı olan müzelerin tarihimizdeki gelin odalarını ne denli yansıttığının araştırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda gelin odası bulunan müzeler tespit edilmiş, müzelerde gelin odalarına ait unsurların varlığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiş gelin odalarının son temsilcisi olan müzelerin bu kültürel aktarımda nasıl konumlan-dığı tartışılmıştır.

49-69

Authors: Hakkı KALAYCI

Monografi tekniği, sosyoloji ve diğer sosyal bilim dallarının özellikle halkbilimi ve kültür araştırmacılarının da kullandığı bir teknik olarak bilimsel alanlarda özel bir konu veya sorun üzerine yapılan incelemeleri ifade eden bir saha çalışma tekniğidir. Daha çok küçük sosyal gruplar ya da şahıslar üzerine de uygulanabilen bu teknik, köylerin sosyal yapısını ve kültürel özelliklerini anlamak için sıkça kullanılmaktadır. Köylere ait yapılan sosyolojik araştırmalar ve tarihsel kaynaklarda ifade edilen bilgi-ler ışığında, köylerimizin genelde birbirine benzer süreçlerden geçtiği görülmektedir. Geçim sıkıntısı başta olmak üzere köy işlerine ait her türlü zorluklar, kestirilemeyen bir gelecek, köylerde yaşamı zorlaştıran temel faktörlerdir. Tarımsal modernizasyo-na geçilememesi, hızlı nüfus artışı ile makineli tarım sonrası toprağın genel nüfusa yetmeyip geçim sıkıntısına düşülmesi, her aşamadaki eğitim talepleri, sağlıkla ilgili temel beklentiler, köye ait işlerin emek gücüne dayalı zor işler olması gibi köye ait ve sosyolojide itici faktörler olarak ifade edilen sebepler bunların en önemlileridir. Ça-lışmamıza konu olan Sarayköy, Türkiye’nin diğer köylerinde yaşanan sosyal gerçek-liklerle benzer süreçlerden geçmiş ve benzer sorunlar yaşamış bir köydür. Çankırı iline bağlı Eldivan ilçesinin bir köyü olan Sarayköy monografi çalışmamızda, köyün kısa bir tarihi, konumu, nüfusu, eğitim, ulaşım, geçimlik faaliyetleri, gelenek ve göre-nekleri, evlenme adetleri ve göç gibi faktörler üzerine bilgiler derlenmeye çalışılmış-tır.

87-112

Authors: Arzu BAYKARA TAŞKAYA

The frigate was the most common type of ship constructed on Rhodes Island in the 19th century. We know that these ships were generally constructed by the adminis-trators of the region, which were necessary for the navy for Istanbul. The ships con-structed for Istanbul had to be finished and sent in a certain period of time. For this reason, it was requested in the documents to complete the shipbuilding as soon as possible. Undoubtedly, the most important person involved in shipbuilding was the Mütesellim Murâbıtzâde Captain Hasan. The state trusted this person, who also carried out several duties with him, and he was very useful in the construction of galleons and frigates for the Mütesellim Yusuf Bey served at the state level after the Mütesellim Murâbıtzâde Captain Hasan, we also see that this person had success-fully completed the construction of many frigates. These people, who were person-ally responsible for the construction of many ships in different periods, had the ships constructed for the army. In article, which we wrote using archival documents, how the change in ship technology was reflected in shipbuilding; with the help of the aid received from Istanbul, we tried to trace the archival documents, under which con-ditions the shipbuilding took place at the maximum capacity that could be done on the island of Rhodes, which was a large-scale island, and how the people had a significant economic power with this business capacity created on the island.

127-147

Authors: Ecem Ezgi YILDIZ - Kemal Cem BAYKAL

Toplumsal sorumluluk teorisine göre, yayıncılar özgür olmakla birlikle bu özgürlüklerini kamu yararına uygun bir biçimde kullanmalıdır. Teoriye göre, izleyici denetimi ve özdenetimin yanı sıra, yayıncı kuruluşların aşırıya kaçmayan bir hukukî denetime tabi olmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de radyo ve televizyon yayıncılığını düzenleyip denetlemek için çıkarılan 6112 Sayılı Kanun’un kurduğu sistemin uygulamadaki işlerliğini ölçmek amacıyla RTÜK’ün 2020 yılı içerisinde aldığı tüm kararlar incelenmiş; Kanun’un 8. maddesinde öngörülen yayın hizmeti ilkelerinin ihlâlleri ve bu ihlâller için uygulanan yaptırım verileri analiz edilmiştir. Çalışmada betimleyici araştırma yöntemi uygulanmıştır. Kanunda öngörülen yaptırımlar oldukça katı olmasına rağmen yayın hizmeti ilkelerinin televizyon kuruluşları tarafından 1876 kez ihlâl edildiği, bu ihlâllerinin medya hizmet sağlayıcılarının yalnızca %16’sı tarafından gerçekleştirildiği ve bazı kuruluşların bir yıl içeri-sinde 140’ın üzerinde ihlâl gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. Yaptırıma uğrayan programların yaklaşık %77’si ticarî iletişim yayınlarıdır. Kanun’un bazı hizmet sağlayıcı kuruluşlar için caydırıcı olmaması ciddi bir problem teşkil etmektedir. Bu problemi çözmenin en etkili yolu, ifade özgürlüğünün toplumun tüm kesimleri tarafından benimsenmesi ve izleyici denetimi ile özdenetimin etkin hale getirilebilmesidir.

165-192

Authors: Baran BARIŞ

Toplumsal cinsiyet çalışmaları ilk dönemlerinde kadın kimliğine odaklanırken ardılı olan çalışmalarda erkekliğin inşası üzerine de çözümlemeler yapılmaya başlanmıştır. Elde edilen bulgular edebiyattan sinemaya birçok disiplinde yapılan araştırmalara katkı sunmuştur. Erkekliğin inşası, sinema ve televizyonda ele alındığında baş anlatı kişisi olan erkeklerin R. W. Connell’ın “hegemonik erkeklik” kavramıyla açıkla-dığı erkekliğin temsilcileri oldukları görülmüştür. Bu geleneksel anlatılarda, erkek anlatı kişileri, başta kadınlar olmak üzere yaşamlarındaki insanlar üzerinde doğrudan egemenlik kurmuş ya da kadınların kurtarıcıları olarak konumlandırılarak kahramanlaştırılmıştır. Bu çalışmanın amacı, dijital platformlarda yayınlanan anlatılar-da erkeklik temsillerinde bir farklılık olup olmadığını göstergebilimsel yöntem çerçevesinde ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın veri tabanını Onur Saylak’ın yönettiği Şahsi-yet dizisi oluşturmaktadır. Anlatıda hegemonik erkekliğin dışında, toplumsal cinsiyet rejiminin erkeklerden beklediği toplumsal cinsiyet rollerine uymayan ve “kahraman” olmayan, yenilebileceği de gösterilen Agâh Beyoğlu, Ateş Arbay ve Firuz adlı erkek karakterlerin eylemleri, eyleyen şeması kapsamında incelenmektedir. Anlatı kişilerinin eylemlerinin başarısızlıkla sonuçlanmasında, eşitsizlik üzerine kurulan ataerkil yapının doğrudan etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte ataerkil yapının hegemonik erkeklik dışındaki erkeklik biçimlerine de yaptırımlar uyguladığı görülmüştür.

221-247

Authors: Sümeyye MİLLET

Sığınmacı veya göçmen gruplar üzerinde yapılan araştırmalar yalnızca kimlik ve ait hissetme gibi tek boyut üzerinden değil manevi kültürün ögeleri de değerlendirildiğinde daha anlaşılabilirdir. Bu çalışmada, göç literatüründe ve ilgili yazında oldukça bahsedilen fakat hiç çalışılmamış bir alan olarak Ankara’daki hayvan çiftliklerinde hayvan bakıcısı olarak çalışan sığınmacıların sosyal ve kültürel uyumları, maddi ve manevi kültür ögeleri ile birlikte ele alınmıştır. Öncelikle mevcut alan ortaya çıkarılmış ve sonrasında bu alan üzerinde görülen sosyal ve kültürel olanlar kodlar aracılığı ve sosyolojik perspektif ile anlaşılmaya çalışılmıştır. Sonuçlar, sosyal uyum anlamında karşılaşmanın henüz gerçekleşmediğini fakat sığınmacılar için karşılaşmanın arzu edilen bir şey olduğunu, marjinalleşmenin veya ayrışmanın olmadığını ortaya koymuştur. Kültürel uyum için ise karşılaşma henüz gerçekleşmediğinden keskinle-şen ve radikalleşen kimliklerin olmayışı etno-merkeziyetçiliği ölçmek yerine araştırmanın seyrini betimsel olanı algılamaya itmiştir. Bulgular hem sınıfsal anlamda, hem göç anlamında, hem de kırsal alanda bulunma anlamında ve bunlara ek olarak yaşam koşullarının zorluğu bağlamında değerlendirilmiştir. Hayvan bakıcılarını dezavantajın dezavantajlılığını yaşadıkları alt kültür grupları olarak değerlendirmeye yol açmıştır. Mekan ilişkileri ve mekanın toplumsal yaşamı yeniden inşa sürecini yarattığı düşünülerek bu alanların kontrol altında tutulmasının gerekliliği de ortaya çıkarılmıştır.

272-295

Authors: Burak BAYÜLGEN

Spiritualists in the 19th century have endeavored to prove their assessments by using science itself which tried to debunk their field’s phenomena. The most principal claims of spiritualism have been the possibility of communicating with spirits through the agency of mediums and visioning a close person who has been in the moment of dying or far away. Scientific studies have not only been used to prove these assessments but to create new concepts and perceptions about psychic ex-periences. The aim of this article is to determine that spiritualists have assimilated themselves into society by using science apart from being denounced as supersti-tious. Hereby, what spiritualists have suggested in terms of science will be docu-mented within a historical process and the terms which they have coined will be examined. It will be clarified that the people who have evaluated these phenomena consisted of scientists, scholars and literary figures. SPR (The Society for Psychical Research), which was completely formed by scientists and scholars, investigated the mediums and put them under multiple psychical experiments. These researches were published in their anthology named as Phantasms of The Living and their peri-odicals named as “The Proceedings”. The terms which were coined in order to sci-entificate spiritualism have been “psychic force”, “telepathy”, “hallucination” and “ectoplasm”. It will be concluded that these terms have enabled to categorize the assessments of spiritualism which were communicating and visioning spirits, and also accommodated the psychic researchers and mediums to express themselves subjectively by assimilation into society.

302-308

Authors: Rumeysa KÖROĞLU

Türk dili, dünyada yaşayan en eski diller arasında yer almaktadır. Türk dilinin yazılı belgelerle takibi Orhun Yazıtları ile 8. yüzyılda başlamıştır. Sonraki yüzyıllarda Türk milletinin farklı coğrafyalara dağılmasıyla Türk dili de yayılma, değişme ve gelişme göstermiştir. Bu yayılım süresince ünlü ve ünsüz seslerin her dönemde kelime başı, kelime içi ve kelime sonunda kullanımları ve kullanım oranlarında değişiklikler ol-muştur. Gökçen Durukoğlu, Köktürk Türkçesi, Uygur Türkçesi, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi, Eski Oğuz Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve Türkiye Türkçesi dâhil olmak üzere Türkçenin ilk yazılı belgelerinin bulunduğu 8. yüzyıldan günümüze kadar olan dokuz dönemde belirlediği eserleri inceleyerek ünlü ve ünsüz seslerin kullanım sıklığını belirtmiştir. Toplamda 8971 kelime, kök, ek ayrımı yapılmadan metin içerisinde tekrar eden kelimeler tekrar sayılarınca esere dâhil edilmiştir. Seslerin kullanım sıklığı dönemler arasında karşılaştırılmış, grafikler ve yüzde oranlarıyla da gösterilmiştir. Bugüne kadar ünlü ve ünsüzlerle ilgili araştırmacılar tarafından birçok tanım yapılmış, görüş ortaya atılmış, çeşitli tez ve makale çalışmaları yürütülmüştür; fakat şimdiye kadar bu seslerin oranlarını dönemlere göre kelime başı, kelime içi ve kelime sonunda tespit eden benzer bir çalışma bulunmamaktadır.