Dogus University Journal

17-34

Authors: Yavuz TORAMAN, Cenk Arsun YÜKSEL

Araştırmanın temel problemi COVID-19 sürecinde yeni teknolojilerin tüketiciler tarafından kullanımının kabulünü veya reddini etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Tüketicilerin yeni teknolojileri kabul ve benimseme süreçleri, Teknoloji Kabul Modeli (TKM) literatüründen yararlanılarak incelenmiştir. Tüketicilerin aktif kullanımı ve kullanma niyetleri araştırma modeline dahil edilen değişkenler aracılığıyla açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırma verileri çevrimiçi anket metoduyla toplanmış ve 506 kişilik kullanılabilir örneklem elde edilmiştir. Araştırmada yapısal eşitlik modellemesi kullanılmış olup, öncelikle verilerin geçerlilik güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Değişkenlere ait güvenilirlik ve geçerlilik analizlerinin ardından, araştırma modeline uygun bir şekilde Smart PLS ile yol analizleri yapılmıştır. Araştırma modelinde; aktif kullanım, kullanma niyeti, algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, algılanan uyumluluk ve algılanan güvenlik (teslimat) değişkenleri yer almaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, aktif kullanımı etkileyen en önemli faktör kullanma niyetidir. Kullanma niyetini etkileyen en önemli etken algılanan faydadır. Araştırmadaki bağımsız değişkenler algılanan kullanım kolaylığı ile birlikte algılanan faydayı pozitif yönde ve anlamlı derecede etkilemiştir. Araştırma modelindeki hipotezlerin çoğunluğu kabul edilmiştir. Araştırmada COVID-19’un da etkisini görmek açısından algılanan güvenlik (teslimat) değişkeni, ilişkide olduğu başta mobil uygulamaları kullanma niyeti olmak üzere tüm değişkenleri pozitif ve anlamlı ölçüde etkilemiştir. Ek olarak, kullanıcıların ürünlerin temassız teslimatı hakkındaki algıları, mobil uygulamaların aktif kullanımı üzerinde dolaylı olarak pozitif yönde bir etki sağlamıştır.

55-75

Authors: Buse METE, İsmail ŞİMŞİR

Covid-19 salgını sırasında sağlık kurumlarının kriz iletişimi için sosyal medya hesaplarını nasıl kullandığının incelenmesi önemlidir. Bu çalışmanın temel amacı, Covid-19 salgını sırasında kriz döneminde kamu ve özel sağlık kurumlarının sosyal medyayı etkin bir şekilde kullanıp kullanmadıklarını incelemek ve kriz iletişimi bağlamında ne tür içerikler paylaştıklarını ortaya çıkarmaktır. Araştırma sorularını değerlendirmek için Medicalpark Sağlık Grubu ve Ankara Şehir Hastanesi'nin resmi Instagram hesaplarından 11.03.2020-15.06.2020 tarihlerini kapsayan salgına ait toplam 216 adet paylaşım incelenmiştir. Gönderiler, ilgili literatür incelenerek araştırmacılar tarafından oluşturulan kodlama kılavuzuna göre içerik analizi yöntemine uygun olarak kodlanmıştır. İlgili veriler Excel ofis programından SPSS 22'ye aktarılarak yüzde ve frekans analizleri yapılmıştır. İncelenen gönderilerin %52,7’si Medicalpark Sağlık Grubu’na, %47,3’ü Ankara Şehir Hastanesi’ne aittir. Toplam 216 gönderinin %60,2'si görsel, %31,9’u video, %7,9’u canlı yayın olarak paylaşılmıştır. Paylaşımların %51,4'ü Covid-19 ile ilgili içeriklerden oluşmaktadır. Covid-19 ile ilgili paylaşımların%65,8'i kısıtlamaları / önlemleri, %82'si halkın güvenini sağlamak ve kurumsal itibarını korumak ve %27'si çalışanları desteklemek için yapılan paylaşımlardır. Yapılan 216 paylaşımın %48,6’sı Covid-19 haricindeki içeriklerden oluşmaktadır. Bu gönderiler de %53,3 oranında kurumların sunduğu diğer sağlık hizmetleri, %40 oranında önemli gün ve haftalar, %9,5 oranında sosyal sorumluluk projeleri ile ilgili konuları içermektedir.

99-120

Authors: Halil KETE

İnsanlığın elde ettiği bilimsel ve teknolojik birikimlerinden dolayı 21.yy’da bir virüsle baş edememesi pek muhtemel değildi. Ancak 2020 yılı tüm dünyaya yayılan Covid-19 pandemisi ile mücadele etmekle geçmiştir. Ülkelerin uyguladığı tüm tedbirler sadece virüsün belli bir süre yayılmasını önlemiştir. Virüsün etkinliğini kaybedebilmesi için en etkili yol şimdilik aşılar olarak gözükmektedir. Yeterli ve dengeli bir aşılama yapılmadığı takdirde, bu durum pandeminin uzun süre devam etmesine neden olabilecektir. Bu çalışmada Covid-19 aşılarının kamu maliyesi açısından küresel kamusal mallar sınıfına dahil edilerek tedarik sorununun daha etkin ve insani bir şekilde çözülebileceği irdelenmiştir. Çalışmada öncelikle piyasa başarısızlıklarından olan kamu malları kavramı ve devamında küresel kamusal malların temel felsefesi ortaya konulmuştur. Daha sonra Covid-19 pandemisinin küresel ölçekte etkileri ele alınıp, pandemi ile mücadele yöntem ve araçlarının küresel kamusal mallardan sağlık sınıfına dahil olduğu belirtilmiştir. Pandeminin dünyada sosyoekonomik tahribatları ve yıkıcı etkileri veriler ışığında ortaya konulmuştur. Sonuç olarak Covid-19 aşılarının özel mal yerine küresel kamu malı olarak kabul edilmesinin pandeminin etkilerinin en aza indirilmesinde en etkili yöntemlerden biri olacağı sonucuna varılmıştır.

135-152

Authors: Hale ALAN, Ali Rıza KÖKER

COVID-19 salgını yiyecek içecek sektöründe kalıcı değişikliklere neden olmakla birlikte sektöre yeni yönelimler ve inovasyonlar getirmiştir. Salgının sebep olduğu sorunlardan en fazla etkilenen sektörlerin başında gıda sektörü özellikle de restoranlar gelmektedir. Bu olumsuz etkileri azaltmak amacıyla restoran iş modelini yeniden keşfetmeye yardımcı olmak için yalnızca dağıtım hizmeti yani paket servis vermek için çalışan sanal restoranları ifade eden bulut mutfak iş modeli dünya genelinde yoğun ilgi görmüştür. Geleneksel restoranlar yerini bulut mutfaklara bırakmaya başlamıştır. Bu araştırmanın amacı, COVID-19 salgını ile gelişimi hız kazanmış olan ve gıda sektöründeki işletmelerin yeni iş yapma modeli olarak hem dijital dönüşüm bağlamında stratejik çevikliği hem de iş modeli yeniliği olarak bulut mutfak girişimciliğini nasıl uygulayabileceklerine dair teoriyi ve bilgiyi geliştirmektir. Bu çalışma ülkemizde ve tüm dünyada bulut mutfak iş modeline olan yoğun ilgiye açıklama getirmiştir. Bu iş modeli sayesinde yiyecek içecek sektöründe hızlı bir gelişme yaşandığı ve yaşanmaya da devam edeceği çalışmada belirginlik kazanmıştır.

177-196

Authors: Alper YILMAZ, Mehmet ULAŞ, Abuzer YEŞİL

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından Covid-19 pandemisi döneminde hazırlatılan sosyal reklam spotlarında sunucu ünlü birey ve sunucu uzman birey değişkenlerinin bireyler üzerindeki etkilerini, bireylerin sosyal reklam spotlarına yönelik tutumlarını ve davranışsal eğilimlerini incelemeyi konu edinmektedir. Çalışma “T.C Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlatılan ve Covid-19 Pandemisi döneminde yayınlanan “Maske, Mesafe ve Temizlik” mesajlarını vurgulayan sosyal reklam spotlarında sunucu ünlü ve sunucu uzman birey değişkenlerinin bireyler üzerindeki etkileri ve bireylerin sosyal reklam spotuna yönelik tutum ve davranış eğilimleri nedir?” temel sorunsalı üzerine oluşturulmuştur. Araştırmanın metodolojisi bağlamında nicel araştırma yöntemi deseninde ampirik bir deneysel çalışma yapılarak “Sosyal Reklam Spotlarına Yönelik Tepkiler Anketi” tekniğiyle bireylerin sosyal reklam spotlarına yönelik tepkilerinden oluşan nicel ham veri setine SPSS 25 paket programında yapay sinir ağı analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre sosyal reklam spotlarında sunucu ünlü birey kullanımının sunucu uzman birey kullanımına göre yüksek düzeyde etkili olduğu görülmüştür.

221-242

Authors: Özgür Ömer ERSİN, Tuğçe ACAR, Özgür KIYAK

Çalışmada, pandemi sürecinin ve özellikle vaka sayılarındaki değişimlerin döviz kurları ve küresel riskin yerel borsa getirilerine etki ediş sürecine yansımalarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla döviz kuru ve VIX endeksine ek olarak aktif vakalar ve yeni vakaların Türkiye'deki BİST100 hisse senedi endeksi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. GARCH, GJR, TGARCH ve doğrusal olmayan GARCH modellerinden elde edilen ampirik bulgular, Türkiye'de pandeminin ilan edildiği 11.3.2020'den başlayarak ve 11.5.2021'de sona eren günlük serileri kapsayan bir örneklemin kullanılmasıyla anlamlı sonuçlar ortaya koymaktadır. Elde edilen ampirik bulgular doğrultusunda, negatif ve pozitif haber şoklarının Türkiye’de borsada ciddi etkilere sahip olduğuna işaret etmektedir. Elde edilen bulgular, BIST 100 getirileri üzerinde Covid-19 vaka sayılarındaki artışların negatif etkilerine ek olarak, özellikle nominal Dolar/TL artışlarının önemli negatif etkileri olduğunu ortaya koymakta, uluslararası finansal riskin bir göstergesi olarak alınan VIX’teki artışların da Türkiye’deki finansal getiriler üzerindeki negatif etkilerine işaret etmektedir.

265-279

Authors: Serpil KUZUCU

COVID-19 Pandemisi tüm dünya ekonomilerini etkilemiştir. Salgının ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için hükümetler 2008 Küresel Finansal Krizinde olduğu gibi para ve maliye politikalarına başvurmuştur. Bu çerçevede, merkez bankalarının en yaygın olarak uyguladığı politika yine parasal genişleme olmuştur. Gelişmiş ekonomilerde, parasal genişlemeye transfer ödemeleri gibi maliye politikaları eşlik ettiğinden, para politikalarının olumsuz etkileri nispeten düşük olmuştur. Türkiye'de ise, maliye politikalarının sınırlı olması ve para arzı ve kredilerdeki aşırı genişleme sonucunda enflasyon ve döviz kurları üzerinde olumsuz etkiler ortaya çıkmıştır. Çalışmanın amacı, pandemi krizinin ortaya çıkmasından sonra Türkiye'de uygulanan Merkez Bankası politikalarının etkinliğini ve alınan finansal önlemleri değerlendirmektedir. Çalışma, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın politikalarını ve sonuçlarını uluslararası karşılaştırmalarla sunmakta ve önerilerde bulunmaktadır.

303-319

Authors: Hatice DÜZAKIN, Süreyya YILMAZ ÖZEKENCİ, Tuba KONAK

The new coronavirus (Covid-19) pandemic, which arised in Wuhan, China end of the December 2019, has spread to all countries in a short time and several measures have been taken around the world. The measures have had a profound impact on world trade, financial markets, and the country's economies. Accordingly, this study examines the Borsa Istanbul sector returns, which are the most affected by Covid-19 pandemic. The case study method was used in the study, where the dates when the first Covid-19 case occurred, the new normalization period started, and the first Covid-19 vaccine was administered in Turkey were determined. The study also used the food and beverage, services, construction, industry, trade, tourism, and transportation indices. As a result, the study determined that all sector indices dropped, but tourism and transportation indices dropped faster.

15-31

Authors: Özlem SANRI

Denizyolu taşımacılığı, yüksek taşıma hacmi ve düşük maliyet gibi avantajlarından ötürü tedarik zincirinde tercih edilen taşıma türlerindendir. Bu sebeple uluslararası ticarete konu olan malların yaklaşık yüzde 90’dan fazlası denizyolu ile taşınmaktadır. Limanlar ise tedarik zincirinin önemli bağlantı noktalarından biri olarak denizyolu ve diğer taşımacılık türleri arasında köprü görevi görmektedir. Diğer taraftan ulusal ekonominin ve rekabetçiliğin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Yük elleçleme, depolama, tamir ve bakım, kurtarma faaliyetleri gibi birçok karmaşık ve dinamik faaliyeti bir araya getiren limanlar aynı zamanda, katma değerli hizmetler sunan tesislerdir. Literatürde limanlar, 1960’lı yıllara kadar yük elleçleme limanı, 1980’lere kadar endüstriyel liman, 1980’ler sonrası lojistik/tedarik zinciri limanı, 2010’lardan sonra ise akıllı liman olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla, yoğun rekabet içerisinde limanların tedarik zincirindeki diğer paydaşlara bütünleşmiş hizmetler verebilmesi için günümüz koşullarına uygun olarak dijital dönüşüme ihtiyacı bulunmaktadır. Bu çalışmada, güncel bir konu olan akıllı limana ilişkin literatürdeki çalışmaları incelemek, bu alandaki gelişimi daha iyi anlamak ve gelinen son durum hakkında araştırmacılara bilgi vermek amaçlanmaktadır. Araştırmada Dünya çapında etki değeri yüksek bilimsel dergileri kapsayan Web of Science ve Scopus veri tabanı kullanılmış ve 86 çalışmaya ulaşılmıştır. Çeşitli kriterlerle çalışmaların elenmesi sonucu 19 adet makaleye bibliyometrik analiz uygulanmıştır. Bulgular, kavramın literatürde yeni olduğu, en fazla “akıllı liman” anahtar kelimesinin kullanıldığı, Çin’in alana katkı veren öncü ülke olduğunu göstermiştir. Bu çalışmanın, akıllı liman üzerine araştırmacılara yeni ufuklar açacağı düşünülmektedir.

53-68

Authors: Duygu ÇELİK, Kemal ERKİŞİ

Gelir dağılımındaki adaletsizlikler dünyadaki pek çok ülkenin en temel makroekonomik problemleri arasında yer almaktadır. Bu çalışmada enflasyonun gelir dağılımı üzerindeki etkisi 24 gelişmiş ülke üzerinden analiz edilmeye çalışılmıştır. Enflasyon temel değişken olmakla birlikte çalışmaya ekonomik büyüme, işsizlik, ticari açıklık, nihai kamu harcamaları ve nüfus değişkenleri de ayrıca eklenmiştir. Bu ülkelerin 1990 ile 2017 yılları arasındaki verileri kullanılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre bu ülke grubunda enflasyon oranlarındaki %1’lik bir artış, gelir dağılımı adaletsizliğini belirlemede kullanılan Gini değişkenini 0.00028 azaltmaktadır. Bir diğer deyişle bu ülke grubunda enflasyon artışı gelir eşitsizliği problemini daha da kötüleştirmemekte, aksine gelir dağılımı eşitsizliklerini azaltarak olumlu yönde bir katkı yapmaktadır. Diğer değişkenlerin etkileri ise şu şekilde ifade edilebilir; GSYH’deki %1 lik bir artış, Gini katsayısını 0.0000012 azaltmaktadır. Yani kişi başı gelir arttıkça gelişmiş ülkelerde gelir dağılımı adaletsizlikleri azaltarak olumlu bir katkı yapmaktadır. Gelişmiş ülkelerde nihai kamu harcamalarındaki %1’lik bir artış Gini Katsayısını 0.05 arttırmaktadır. Yani gelir dağılımı adaletini olumsuz yönde etkilemektedir. Nihai kamu harcamalarının gelir dağılımı üzerinde olumsuz bir etki yarattığı tespit edilmiştir. Son olarak gelişmiş ülke grubunda ticari açıklıktaki %1’lik bir artış Gini katsayısını 0.00040 arttırmaktadır. İşsizlik oranları ve nüfus artış hızının gelir eşitsizliği üzerine anlamlı bir etkisi bulunamamıştır.

89-103

Authors: Salih Zeki İMAMOĞLU, Hülya TÜRKCAN, Kağan DEMİRCİ

Tedarik zinciri, günümüz değişen koşullarında firmalara maliyet, hız ve kalite gibi pek çok açıdan avantaj sağlamaktadır. Bu doğrultuda tedarik zinciri performansını artıran unsurların araştırılması hem literatüre hem de uygulayıcılara önemli bulgular sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı bilgi paylaşımı, özümseme kapasitesi, tedarik zinciri yenilikçiliği ve tedarik zinciri performansı arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu amaçla, Kocaeli’nde faaliyette bulunan firmalardaki 194 orta ve üst düzey yöneticiden anket yoluyla veri toplanmıştır. AMOS programı ile gerçekleştirilen analizler neticesinde, bilgi paylaşımının özümseme kapasitesi ile pozitif ilişkili olduğu ancak tedarik zinciri yenilikçiliği ile ilişkisinin bulunmadığı saptanmıştır. Ayrıca özümseme kapasitesinin tedarik zinciri yenilikçiliği ile ve tedarik zinciri yenilikçiliğinin de tedarik zinciri performansı ile pozitif ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.

129-150

Authors: Senem ALTAN, Ahmet ERKUŞ, Ömer TURUNÇ

Bu çalışmada örgütsel adalet ile yaratıcılık ilişkisi incelenirken, rol çatışması ve rol belirsizliğinin düzenleyici rolü araştırılmıştır. Çalışmansın ilk aşamasında değişkenler arasındaki ilişkiler literatür taraması ile incelenerek araştırma hipotezleri oluşturulmuştur. İkinci aşamada kolayda örneklem yöntemi kullanarak seçilen 396 banka çalışanı üzerinde bir araştırma yapılmıştır. Üçüncü ve son aşamada ise değişkenler arasındaki ilişkiler korelasyon analizleri ile incelenirken, araştırma hipotezleri düzenleyici regresyon analizleri ile test edilmiştir. Araştırmada elde edilmiş olan bulgular ışığında, örgütsel adaletin alt bileşenlerinin yaratıcılık üzerinde pozitif yönde anlamlı etkilere sahip olduğu görülmüştür. Bununla birlikte örgütsel adaletin boyutları ile yaratıcılık arasındaki ilişkide, rol çatışmasının düzenleyici rolünün bulunmadığı, rol belirsizliğinin ise bu ilişkide düzenleyici rolünün bulunduğu tespit edilmiştir. Rol belirsizliği düşük ve orta düzeydeyken süreç ve etkileşim adaletinin yaratıcılık ile ilişkisindeki etkisi artmakta, rol belirsizliği yüksekken bu etki azalmaktadır. Rol belirsizliği düşükken dağıtım adaletinin yaratıcılıkla ilişkisinde, anlamlı bir artış, rol belirsizliği yüksekken anlamlı bir düşüş tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarının örgütsel adalet ile yaratıcılık ilişkisinde, rol çatışması ve rol belirsizliğinin düzenleyici etkisinin anlaşılması bakımından literatüre katkı sağlayabileceği değerlendirilmektedir.

169-184

Authors: Suzan URGAN, Polathan KÜSBECİ

Bu çalışmanın amacı, belirsizliğe tahammülsüzlüğün yaşam tatminine etkisinde algılanan örgütsel stresin aracılık rolünün ortaya çıkarılmasıdır. Günümüzdeki hızlı değişimler belirsizlikleri ve bunun sonucunda bireyler tarafından yaşanan stresi ortaya çıkarabilmektedir. Örgütlerde stresin ortaya çıkması hem çalışan bireyler hem de örgütün kolektif biçimde çalışması açısından olumsuz durumların yaşanabilmesine neden olmaktadır. Çalışma kapsamında 402 mavi ve beyaz yakalı çalışandan anket tekniği kullanılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS Paket Programın 21. versiyonuyla analiz edilmiştir. Bu çerçevede Baron ve Kenny’in dört aşamalı regresyon modeli uygulanmış ve Sobel Test hesaplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre belirsizliğe tahammülsüzlük ile yaşam tatmini arasında algılanan örgütsel stresin aracı rol üstlendiği ortaya çıkarılmıştır. Bu sonuçlar belirsizliğe tahammülsüzlüğün algılanan örgütsel stresi artırdığını, algılanan örgütsel stresin de yaşam doyumunu azalttığını göstermektedir.

199-212

Authors: Hilal ÇELİK, Bora COŞAR

The research was conducted to investigate the relationship between work passion, perception of organizational support and sustainable competitive advantage. Internet interviews were conducted with 406 academics from 18 foundation universities in Turkey. Based on these interviews, the effects of academics' work passion on sustainability and Perceived organizational support were analyzed. Passion for work is closely related to the performance of academics. This research focuses specifically on the concept of passion for work in academics. Harmonious passion, one of the sub-dimensions of this concept, positively affects perceived organizational support and sustainable competitive advantage. Obsessive passion, another sub-dimension of work passion, has negative effects on these two variables. Furthermore, the study also explores the mediating role of perceived organizational support to help increase sustainable competitive advantage. The aim is to reveal the extent to which work passion affects sustainability. In addition, it is another aim to reveal whether this situation increases the impact on sustainability when added to the model as a perceived organizational support tool. As an important point, it has been seen that perceived organizational support does not have a mediating role in the effect of obsessive passion on sustainable competitive advantage.

235-250

Authors: Süleyman Can YILDIRIR, Zafer SAYAN

The aim of this research is to determine the factors that affect consumers' adoption of reverse logistics applications and the effect of economic and non-economic incentives on reverse logistics applications. The data were collected by face-to-face and online survey method with voluntary consumers over the age of 18 living in Turkey, who were selected by convenience sampling method. As a result of the study, it has been understood that economic incentives as well as non-economic incentives have an effect on the contribution and support of consumers to reverse logistics applications. In addition, the consumers who participated in the study stated that there is not enough waste collection unit in their town, and the public does not have enough information about reverse logistics applications. Besides, according to consumers the laws about reverse logistics are insufficient.

269-291

Authors: Hakan ÇELENK

Tarihi maliyet, yatırım hisse senetlerinin başlangıç değeri olarak belirlenir ve muhasebe defterlerinde muhasebeleştirilir. Bundan sonra hisse senetlerin değeri piyasa fiyatına göre değişir. Hisse senetlerin tarihi maliyeti gelecekte kabul edilebilir değildir. Tarihi maliyet yöntemi, menkul kıymet değerinin oynaklığını finansal tablolara yansıtmamakta ve yatırımcılara buna yönelik gerekli bilgileri sunamamaktadır. Bu sebeple tarihi maliyet hisse senedi piyasa değerini yansıtmamaktadır. Gerçek değerini yansıtmayan hisse senedi piyasada artış gösterebilmektedir. Ancak bu artış ile birlikte gizli kalmış değer, aslında artmış olan karlarında gizli kalmasına neden olmaktadır. Bu artan ve gizli kalan karlar gelir tablosunda yer almayacaktır. Tarihi maliyet yerine gerçeğe uygun değerlerin kullanılması şirketin gelecekteki performansının daha doğru ve daha iyi tahmin edilmesine yardımcı olur. İşletmenin finansman riskini azaltmasına yardımcı olur. Finansal raporlamada gerçeğe uygun değerin uygulanmasının işletmelerin gelecekteki kazançlarını daha doğru tahmin etmesi üzerinde bir etkisi olduğu olduğu söylenebilir. Bu makaleyle işletmelerin finansal tablolarındaki finansal araçların mevcut değerlerinin gerçeğe uygun değer yöntemiyle makul seviyede artırılıp/azaltılmasının oluşturduğu etki, muhasebe uygulamalarıyla değerlendirilmiştir.

309-321

Authors: Erhan DUMAN

Günümüz bilgi toplumu ve küreselleşme sürecinin meydana getirdiği ekonomik yapıda ar-ge yatırım harcamaları önem arz etmektedir. Bu önem ar-ge faaliyetlerinin katma değeri ile ileri teknolojik ürünlerin üretimine katkı sağlamasından kaynaklanmaktadır. Bu durumun ar-ge faaliyetlerini hızlandırması ve ekonomik büyümeyi istikrarlı bir yapıya dönüştürmesinde etkili olması beklenmektedir. Yeni ekonomik düzen emek yoğun üretimden ziyade teknolojik üretim ile gerçekleşmektedir. Bu üretim sürecinde ekonomiler bilim-teknoloji politikalarına büyük önem vermektedir. Bilim-teknoloji politikaları sayesinde ülkeler rekabet seviyelerini artırmayı hedeflemektedir. Bu çalışmada Türkiye ve 7 Asya ülkesinde ileri teknolojik ürün ihracatı, ekonomik büyüme, dış ticaret ve ar-ge yatırım harcamaları arasındaki ilişki 2010-2020 dönemine ait veriler kullanılarak yatay kesit bağımlılığını içeren panel veri analiz yöntemiyle araştırılmış ve ekonometrik modeller oluşturulmuştur. Model 1’de, ar-ge yatırım harcamalarındaki %1 birimlik artış ileri teknolojik ürün ihracatını %5.41 artırmaktadır. Model 2’de, ileri ürün ihracatındaki %1 birimlik artış dış ticareti %2.21 birim artırmaktadır. Model 3’te, ekonomik büyümedeki %1 birimlik artış ar-ge yatırım harcamalarını %0.72 artırmaktadır.

333-347

Authors: Osman Seray ÖZKAN, Burcu ÜZÜM, Yasemin GÜLBAHAR

This research was conducted for the purpose of detecting the mediator role of perceived organizational support in the innovative behavior effect of the crab syndrome. For this purpose, the study was carried out according to the screening model, one of the quantitative research designs. In the research model created based on social comparison and social change theories, the crab syndrome predictor variable, perceived organizational support mediator variable and innovative behavior outcome variable were considered. The sample of the research consists of 200 participants working in the IT sector. The hypotheses of the research were tested using the structural equation model and bootstrap method. According to the results of the research, it was seen that the crab syndrome negatively predicted innovative behavior and perceived organizational support had a full mediator effect in this relation. The contributions and limitations of the research were discussed, and suggestions for future studies were presented.

367-383

Authors: Murat Selim SELVİ, Neslihan CAVLAK

İşletmelerin adil satış fiyatlarıyla satışlarını artırarak karlılığa ulaşması istenen ve beklenen bir durumdur. Aksi durumda haksız ve yanıltıcı birtakım yöntemlerle etik dışı fiyat uygulamaları tüketicilere zarar vermektedir. Birçok ülkede bu tür durumların tespit edilmesi halinde satıcılara yönelik hukuki yaptırımlar bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, tüketicilere uygulanan etik dışı fiyat uygulama yöntemleri ve bu konuda Türkiye’de mevcut olan hukuki düzenlemeler hakkında okuyucuların dikkatini çekmek ve farkındalık düzeylerini arttırmaktır. Bu çalışmada etik dışı fiyat uygulamaları kapsamında sıklıkla karşılaşılan raf ve kasa fiyatı uyumsuzluğu, yalancı indirimler, aşırı fiyatlamalar, küsuratlı fiyatlamalar, fiyat farklılaştırması, birim fiyatlandırma, gramaj hileleri, karaborsacılık hakkında ikincil kaynaklar Belge Tarama yöntemi ile toplanarak doküman ve söylem analizine tabi tutulmuştur. Bu çalışma tüketicilerin alışveriş esnasında fiyat, kalite, gramaj, etiket, indirim vb. hususlarda dikkatli olmaları gerektiğine işaret etmektedir. Tüketicilerin iddia edilenlerin ne kadar doğru ve güvenilir olduğuna ikna olmaları gerektiği ilgili literatürden anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, tüketicilerin satın aldıkları ürünler konusundaki bilinçlerinin yüksek olmasının ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Bu yönüyle araştırmanın alışveriş yapan tüketicilere yararlı olacağı beklenmektedir. Tüketicilerin ürünlerin fiyatları konusunda dikkatli davranmaları, aceleci olmamaları şüphelendikleri durumlarda kendi denetimlerini kendilerinin yapması gerektiğine işaret edilmiştir.

407-426

Authors: Türkan Elif ARIKAN CAN, Halit Targan ÜNAL

Bu araştırmada yerli borsa yatırımcısının finansmanı ve aracı sektör regülasyonunda rol alması planlanan Borsa Finansman Kurumu (BFK) gereklilik düzeyi, yerli yatırımcının asimetrik bilgi düzeyinin incelenerek, BFK modelinin piyasalarda asimetrik bilgi düzeyi üzerindeki rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, araştırmacı ve uzman görüşü ile geliştirilen Asimetrik Bilgi Algısı Ölçeği, Borsa Finansman Kurumu Gereklilik Ölçeği ve demografik bilgi formundan oluşan anket formu 440 borsa yatırımcısı üzerinde uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Asimetrik Bilgi Algısı Ölçeği ve Borsa Finansman Kurumu Gereklilik Ölçeği Türk toplumunda kullanılabilir geçerlilik ve güvenilirlik değerlerine sahiptir. BFK katkı puanı yatırım deneyimi ve finansman dağılım gruplarına göre anlamlı farklılık göstermektedir. BFK risk puanı ise yatırım türü, risk türü, kazanç profili, finansman dağılımı ve risk algısı gruplarına göre anlamlı farklılık göstermektedir. Asimetrik bilgi algısı puanı yatırım türü, yatırım deneyimi, kazanç profili ve risk algısı gruplarına göre anlamlı farklılık göstermektedir. Sonuç olarak borsaya yatırım yapan yerli yatırımcılarda yüksek düzeyde asimetrik bilgi algısı olup, bu durum yatırımlarını da etkilemektedir. Önerilen BFK sayesinde hem piyasalarda asimetrik bilgi algısının en aza indirilmesi, hem de piyasaların regülasyonu ve finansmanı anlamında önemli katkılar sağlanabilir.

21-37

Authors: Funda KILIÇ

Araştırmanın amacı örgüt yapıları ile örgütlerin büyüme stratejileri arasındaki ilişkiyi incelemek, organik ve inorganik büyüme stratejilerinin fonksiyonel ve matris örgüt yapıları üzerinde bir değişime neden olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırma evrenini ISO 500 listesinde yer alan şirketler, örneklemini bu şirketler içinde net satışlarında 2015-2020 yılları boyunca artış gösterdiği saptanan 24 şirket oluşturmaktadır. Veri analiz yöntemi olarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Örgütlere ilişkin kamuya açık kurumsal duyurular, web sayfalarında yer alan belgeler, konu oldukları kitaplar ve haberleri kapsayan 683 kurumsal doküman incelenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda bu örneklemden 11 şirketin büyüme sürecinde örgüt yapısı değişikliğine gittiği belirlenmiştir. Araştırma sonucunda inorganik büyüme stratejisi uygulayan örgütlerin fonksiyonel örgüt yapısından matris örgüt yapısına geçtikleri, organik büyüme stratejisi uygulayanların ise fonksiyonel örgüt yapısını korudukları saptanmıştır.

59-70

Authors: Gürçem ÖZAYTÜRK, Ali Eren ALPER

Bu çalışma Türkiye, Almanya, İspanya, Fransa, İtalya, Hollanda, Macaristan, Belçika, Polonya ve Çek Cumhuriyeti olmak üzere seçilmiş 10 Avrupa ülkesindeki reel faiz oranının durağanlığını 2002:1-2020:12 arası aylık gözlemler doğrultusunda incelemeyi amaçlamaktadır. Sollis (2009) tarafından geliştirilen ve doğrusal olmayan birim kök testlerinden biri olan asimetrik üstel yumuşak geçiş eşik otoregresif model (AESTAR) birim kök testi ile serilerin durağanlıkları test edilmiş ve sonuçlara göre Belçika dışındaki ülkelerde uzun dönem reel faiz oranı serilerinin birim köklü olduğu tespit edilmiştir.

87-103

Authors: Tuğba TUNÇ ABUBAKAR, Özlem ÇETİNKAYA BOZKURT, Adnan KALKAN

Dünyanın dijital ekonomisi için en önemli kaynağı ‘veri’dir. Çoğu işletme, rekabet avantajı elde etmek için verilerin gücünden yararlanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, büyük veri kullanımının Türk işletmelerin ürün ve süreç inovasyonu üzerindeki etkisini incelemektir. Rasgele bir örnekleme tekniği kullanılarak, çeşitli sektörlerde çalışan (n = 83) katılımcılardan nicel veri elde edilmiştir. Verileri analiz etmek için kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) uygulanmıştır. PLS-SEM’den elde edilen bulgular, büyük veri kullanımının ürün inovasyonu ve süreç İnovasyonu üzerinde anlamlı ve pozitif etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Büyük veri kullanımından meydana gelecek değişimin %73’ü ürün inovasyonu ve bu değişimin %71,9’u da süreç inovasyonu tarafından açıklanmaktadır. Çalışma da yöneticiler ve işletmeler için çeşitli öneriler sunulmaktadır.

127-148

Authors: Şimal ÇELİKKOL, Ani BAKIR

Günümüz işletmelerinin performansları hakkında en önemli göstergelerden biri müşteri memnuniyeti olmaktadır. Özellikle yükseköğretim sisteminde önemli bir yere sahip olan vakıf üniversitelerinin sayısının gün geçtikçe artması, eğitim hizmetlerinde müşteri memnuniyeti yaratmanın önemi arttırmaktadır. Bu araştırmanın evrenini İstanbul’da eğitim hizmeti veren bir vakıf üniversitesinin 394 öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrenciler ile yüz yüze görüşülerek anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmada araştırmaya konu olan vakıf üniversitesinin hizmetlerinden faydalanmakta olan öğrencilerin müşteri memnuniyetini etkileyen faktörlerin, müşteri memnuniyeti ile ilişkisi ve ayrıca müşteri memnuniyeti ile müşteri sadakati ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Bu bağlamda, müşteri memnuniyeti ile müşteri sadakati ilişkisi test edilerek, müşteri memnuniyeti için vakıf üniversitelerine somut önerilerde bulunulmaktadır.

165-180

Authors: Neslihan PAKER, Özlem KOÇTAŞ ÇOTUR

Şehirlerin çevresel sürdürülebilirlik üzerindeki olumsuz etkilerinin bir sonucu olarak akıllı şehir uygulamaları bir zorunluluk haline gelmiştir. Kent sakinlerinin mobil uygulamalar aracılığıyla akıllı şehir uygulamalarına entegrasyonu ise bu uygulamaları benimsemelerine bağlıdır. Bu çalışma, İzmir Ulaşım Merkezi (İZUM) uygulamasına yönelik kullanıcı tutumunu teknoloji kabul modeli aracılığıyla analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada; İZUM kullanıcı yorumları Maxqda yazılımı aracılığıyla ve içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, uygulamaya dönük kullanıcı tutumu olumsuzdur. Algılanan fayda, kullanıcıların tutumu üzerinde daha fazla etkiye sahip olup, en temel sorun sisteme erişilebilirlik ve sistemin eksik verilerle çalışmasıdır.

197-217

Authors: Seval AKSOY KÜRÜ, Oğuz DEMİREL, Seçil ULUFER KANSOY

Bu araştırmanın amacı, örgütsel sessizliğin örgütsel sinizm üzerindeki etkisinde örgütsel dışlanmanın aracılık rolünü sınamaktır. Bu kapsamda örgütsel sessizlik “birey yararına sessizlik” ve “örgüt yararına sessizlik” olmak üzere iki alt boyutta, örgütsel sinizm ise “bilişsel sinizm”, “duyuşsal sinizm” ve “davranışsal sinizm” olmak üzere üç alt boyutta incelenmiştir. Çalışma, özel sektörde faaliyet gösteren örgütlerdeki 422 beyaz yakalı çalışandan anket tekniğiyle toplanan verilerle yapılmıştır. Araştırmanın temel ilişki hipotezleri yol analizi ile, aracılık hipotezleri ise process analizi ile sınanmıştır. Hipotez testi bulguları, örgütsel dışlanmanın birey yararına sessizliğin duyuşsal ve davranışsal sinizm üzerindeki etkisinde kısmi aracılık rolü bulunduğunu, ancak birey yararına sessizlik ile bilişsel sinizm etkileşiminde herhangi bir aracılık rolünün mevcut olmadığını göstermiştir. Çalışma bulguları, ayrıca örgütsel dışlanmanın örgüt yararına sessizliğin bilişsel sinizm üzerindeki etkisinde tam aracılık, duyuşsal sinizm üzerindeki etkisinde ise kısmi aracılık etkisinin bulunduğunu göstermektedir. Son olarak, örgüt yararına sessizlik ile davranışsal sinizm arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişkinin olmadığı ortaya konmuştur.

243-254

Authors: Hakan BAL, Sıtkı SÖNMEZER

The profitability of banks is an important subject around the world, since the banking system is a vital component in any economy, thus interests many parties including investors and regulatory bodies. This study aims to shed light to the factors that affect the profitability of banks in Turkey across bank types using the annual data for the banks in Turkey between 2004 and 2017. Overall, credit riskiness, funding cost and GDP growth has a positive effect and operating cost has a negative effect on bank profitability. Higher illiquidity, funding cost and operating cost significantly positively affects profitability for large, private and foreign banks but not for state banks. Labor productivity however, while significantly positively affects profitability for foreign banks, it has a negative effect on profitability for large and private banks. The findings suggest important regulatory suggestions for the banking and finance system.

279-297

Authors: Seniha AVCIL, Kamil USLU

Sağlık kurumları, gelişen bilim ve teknolojileri kullanarak hizmet kalitelerini ve verimliliği artırmayı hedeflemektedir. Hem insan sağlığı hem de önemli ekonomik boyutları olan sağlık hizmetlerinin kaliteli ve verimli sunulması, toplum sağlığını ve refah düzeyini etkileyen önemli bir hizmettir. Dünyada ulusal sağlık standartlarının belirlenmesi 1950 yıllarda hızlanmış, Türkiye’de ise 2003 yılında sağlıkta dönüşüm programı ile sağlık standartları gündeme gelmiştir. Devlet üniversitesi hastanelerinin hizmet kalitesinin, sağlıkta kalite standartları ve JCI akreditasyonu olan hastaneler açısından hizmet puanlarının hasta-hasta yakınlarının beklenen ve algılanan hizmet kalitesine göre karşılaştırılması, hasta-hasta yakınlarının demografik özelliklerine, hastane özelliklerine ve alınan hizmet değişkenleri ile hizmet kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda, devlet üniversitesi hastanesinden hizmet alan hasta-hasta yakınlarının bekledikleri hizmet kalitesinde hizmet alamadıkları, JCI akreditasyonu olan hastanenin hizmet puanın diğer hastanelerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca JCI akreditasyon süresi dolmuş hastanenin hizmet puanın JCI akreditasyonu olmayan hastanelerden daha düşük olduğu belirlenmiştir. Hastanelerin hizmet kalitesinin, cinsiyet, eğitim düzeyi, hizmet alınan poliklinik, alınan hizmet türü, hastane yatak kapasitesi ve doktor sayısına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Türkiye’de Sağlıkta Kalite Standartlarının geliştirilmesi devlet hastanelerinin hizmet kalitesinin arttırılmasında önemli rol oynamaktadır.

315-329

Authors: Salih Zeki İMAMOĞLU, Hülya TÜRKCAN, Ertuğrul ÇETİNKAYA

Bu çalışmada öğrenme yeteneği, teknolojik öğrenme, örgütsel hafıza ve firma yenilikçiliği arasındaki ilişkileri ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Kocaeli’nde faaliyet gösteren firmalarda çalışan 329 KOBİ yöneticisinden anket yoluyla veri toplanmıştır. Araştırma hipotezleri yapısal eşitlik modeli ile test edilmiştir. Araştırma bulguları, öğrenme yeteneği ile hem teknolojik öğrenmenin hem de örgütsel hafızanın pozitif ilişkili olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte teknolojik öğrenmenin firma yenilikçiliği ile pozitif ilişki olduğu saptanmıştır. Son olarak, örgütsel hafıza boyutlarından deklaratif hafızanın firma yenilikçiliği ile pozitif ilişkili olduğu, prosedürel hafıza ile firma yenilikçiliği arasında ise herhangi bir anlamlı ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir.

351-370

Authors: Gülay SELVİ HANİŞOĞLU, Hazar ALTINBAŞ

Bu çalışmada Türkiye bankacılık sektörünün genelinde ve mevduat bankalarında takipteki alacakların, bankaların sermaye yeterlilik oranları ile nasıl bir ilişki içerisinde olduğu araştırılmıştır. 2001 krizi sonrası sektörün sağlam bir yapıya kavuştuğu 2005 yılı analiz başlangıcı olarak alınmış, incelenen göstergeleri yapay şekilde etkileyecek çok sayıda düzenlemenin hayata geçirildiği 2017 yılı ve sonrası kapsam dışında bırakılmıştır. Bulgular takipteki alacakların bankaların sermaye yeterlilikleri üzerinde olumsuz bir etki yaratmadığını; sermaye yeterlilik oranı düştüğünde takipteki alacakların artma eğiliminde olduğu ancak bu artışın kritik bir düzeye ulaşmadığını göstermiştir. İncelenen dönemde bankacılık sektörünün, sorunları gizleyici müdahalelere gerek kalmadan güvenilir bir şekilde faaliyet gösterdiğini ve bugün önceliğin makroekonomik istikrarın ve kur istikrarının sağlanmasına verilmesi gerektiğini söylemek mümkündür.