Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi

33-68

Authors: DENİZ ÖZKUT-ÇİĞDEM ALAS-BÜKE ÖZDEN PULAT

Harabati Baba Tekkesi Kuzey Makedonya’nın başkenti Üsküp’ün batısında, Kalkandelen’de (Tetovo) bulunmaktadır. Tekke, sosyo-kültürel işlevlere sahip kamusal mekânlarla, mahremiyet gerektiren ibadet ve yaşam mekânlarından oluşmaktadır. Bu bağlamda, geniş ve ağaçlıklı bahçesi ile Balkanlarda benzer örneğine rastlamadığımız tekkeyi oluşturan yapılar şunlardır: İbadethane, Türbe, Şadırvan, Misafirhane, Askerihane, Fatma Evi, Derviş Evi, Büyük Çeşme ve Ahır. Bölgede önemli bir dini merkez olarak bilinen ve dervişleri sayesinde kültür-sanat alanında önemli bir yeri bulunan Harabati Baba Tekkesi, araziyi çevreleyen anıtsal dört giriş kapısı bulunan yüksek duvarlara sahip bir yerleşkedir. Bu özellikleri ile Balkanlarda geniş kapsamlı ve dağınık mimari planlamanın Bektaşi Tekkelerinde geç dönemde de devam ettiğini gösteren bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. Zaman içinde değiştirilmiş, yok olmuş, ilave yapılarla gündelik hayata uyarlanmış durumu ile günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Bu makale kapsamında, Harabati Baba Tekkesi yerleşke ve yapılarının mekânsal örüntüsü tarihsel bağlamda ele alınmaya çalışılmıştır. Yerleşkenin karşılaştığı dönemsel sosyo-kültürel farklılıklar ve mekânsal dönüşümler, yazılı kayıtlar, tarihi kaynaklar ve arşiv taramasından elde edilen bilgi, görsel malzeme, eski fotoğraflar, yapıdan gelen izler, karşılaştırmalı çalışma ve mimari gereklilik ölçütleri esas alınarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Benzer dönem özellikleri ve yapı tipolojileri üzerinden yapılan karşılaştırmalı çalışmalara ve mimari gerekliliklere dayanarak peyzajı ile birlikte Tekke yerleşkesi ve içinde yer alan yapılar 4 dönemde incelenmiştir. Harabati Baba Tekkesinin, tarikat ehlinin gittiği yerde bir tekke yaptırdığı inancına dayanarak, 958/1551 yılında Bektaşi babası olduğu bilinen Sersem Ali Baba tarafından yaptırılmış olabileceği ve Tekkenin 16. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenebileceği bir varsayım olarak kabul edilmiştir. Bu dönemde, 15. yüzyılın ikinci yarısında ise kasaba olan Kalkandelen’in nüfusu yoğunlaşmakta, Müslüman nüfusu Bektaşi dervişlerinin yoğun faaliyetleri ile artmaktadır. Kuruluş dönemi olarak da tanımlanabilecek olan bu dönem, 18. yüzyılın ikinci yarısında, kaynaklarda ikinci bani olarak bilinen Harabati Baba’nın Tekkeye gelmesine kadarki süreç olarak kabul edilmiştir. İkinci dönem, Tekkedeki yapıları ihya etmesi ve yerleşkedeki imar faaliyetleri nedeniyle, Kalkandelen’de idareci olan Recep Paşa dönemi olarak düşünülebilir. 19. Yüzyılda Yeniçeri Ocağının lağvedilip Bektaşi dergahlarının kapatılmasıyla sürgün edilen ve kaçan dervişlerin Balkanlara geldiği ve Harabati Baba Tekkesinin, Recep Paşa ile oğlu Abdurrahman Paşa dönemlerinde askeri üs olarak kullanıldığı kaynaklarda belirtilmektedir. Pek bir bilgi sahibi olamadığımız üçüncü dönem ise, Recep Paşa’nın 1822’de ölümünden, 1967’de yapılan kapsamlı bir restorasyon/onarım uygulamasına kadar geçen süreyi kapsamaktadır. Dördüncü dönem (1967-…) ise, geç dönem müdahaleleri ve ilk resmi restorasyon uygulamasını kapsamaktadır.

87-120

Authors: MEMISH SYULEYMAN MERDAN

Bu çalışmada Bulgar Uyanış Dönemi (Vızrajdane) yazarı ve aydını İliya Raşkov Blıskov’un Dyado Dobri (Dobri Büyükbaba / Dede) adlı edebi eserine odaklanıyoruz. Bu esere olan ilgimiz, Kuzeydoğu Bulgaristan’daki Müslüman ibadet yerlerinin (tekkeler, türbeler) ve özellikle Yenipazar’ın Tekke Kozluca (İzbul) köyündeki Musa Baba Tekkesinin tarihi ve günümüzdeki durumuna adanmış ve konusu daha geniş kapsamlı bir araştırmamızla bağlantılı olarak ortaya çıktı. İliya Blıskov’un Dyado Dobri hikâyesi 1886’da Rusçuk (Ruse)’ta yayınlanır. Bu edebi eser, Tekke Kozluca köyü yakınlarında bulunan Musa Baba Tekkesini anlatan Bulgarca yayınlanmış en eski metinlerden biri olduğu için ilgimizi çekti. Bundan başka Bulgaristan’daki Türk (Müslüman) nüfusun tarihini ve kültürünü dolaylı olarak ya da doğrudan inceleyen bazı bilimsel çalışmalarda İliya Blıskov’un edebi eserleri (hikâyeleri) kaynak olarak gösterilmektedir. Burada amacımız Blıskov tarafından yazılanları aktarmak fakat bunu yaparken bu yazılanları arşiv belgeleriyle ve çeşitli çalışmalarla karşılaştırmaktır. Bu şekilde konuya ek olarak ışık tutacağımıza inanıyoruz. Çeşitli tarihi, coğrafi, etnolojik, yerel tarih ve kültürü vs. konulu araştırmalardan elde edilen bilgiler bazen birbiriyle çelişmekte, bu ise malzemenin sentezini ve genelleştirmesini zorlaştırmaktadır. Bunu bir yere kadar çeşitli kaynaklara başvurarak elimizden geldiğince gidermeye çalıştık. Tabii, konuyu tam tamına kapsadığımızı ve detayına kadar incelediğimizi iddia etmiyoruz.

141-156

Authors: HIKMET YAZICI

Fıkralar farklı mizah tarzlarını barındıran edebiyat ürünleridir. Martin ve arkadaşları bireylerin dört mizah tarzı kullandıklarını belirtmişlerdir. Bunlar; katılımcı, kendini geliştirici, saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzlarıdır. Bu mizah tarzlarından ikisi olumlu ikisi ise olumsuzdur. İnsanlar farklı mizah tarzlarını kullanarak, kişilerarası ilişkilerde değişik işlevlerde bulunurlar. Fıkra, mizahın en önemli unsurlarından biridir. Türk kültüründe yer alan en önemli fıkra tiplerinden biri Bektaşî’dir. Bektaşî kültürü içinde oluşan bu fıkralar, yerel ve evrensel değerlere sahiptir. Bu fıkralarda gülmeye neden olan en önemli durum uyumsuzluktur. Bektaşî fıkralarında belli tipler bulunmaktadır. Bu tiplerin temsil ettikleri belli davranışlar vardır. Bu çalışmada Bektaşî fıkralarının olumlu ve olumsuz mizah tarzları kapsamında incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışma doküman incelemesi tekniği ile yapılmıştır. Yapılan incelemede farklı fıkralarda değişik mizah tarzlarının kullanıldığı gözlenmiştir. Bektaşî fıkralarında katılımcı, kendini geliştirici, saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzlarıyla ilgili birçok temaya rastlanmaktadır. Katılımcı mizah tarzının kullanıldığı Bektaşî fıkralarında kişilerarası ilişkilerin geliştirilmesi amaçlanır. Bektaşî tipi, bu mizah tarzını kullanarak farklı inanç ve düşünceye sahip olan kişilerle sağlıklı etkileşim kurar. Bektaşî fıkralarındaki kendini geliştirici mizah tarzı ile birey pozitif yönde gelişir. Bektaşî kendisiyle temas kurduğunda bu tarzı sıklıkla kullanır. Bektaşî, saldırgan mizahı kullanarak diğerlerini alaya alır ve eleştirir. Yıkıcı mizah tarzı ile de kendini aşağılar ve kendi zayıflıkları ile alay eder. Bektaşi fıkralarında olumlu mizah tarzlarıyla ilgili temalara daha sık rastlanmaktadır. Bu durum Bektaşi fıkralarının kişisel gelişimi ve sosyal etkileşimi destekleme işlevini ön plana çıkarmaktadır. Buna karşı saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzlarıyla ilişkilendirilen fıkralardaki temaların da daha ılımlı olduğu görülmektedir. Bu durum Bektaşi fıkralarının insancıl bir temele sahip olduğunu göstermektedir.

171-185

Authors: ESMAEİL HASSANZADEH-HASSAN HAZRATİ

The analysis of power gaining process and, the rise and fall of families influencing social developments can be an appropriate way to study history. The period from the Mongol invasion of Iran to the rise of Safavid dynasty marks one of the most complicated epochs of history in social and cultural perspectives. Perhaps the emergence of religious identity crisis resulting from the absence of a caliphate position is the most outstanding social and cultural incident in this period. Like many other regions, Azerbaijan region and Azari families were affected by these incidents. Identifying influential families in this region will be a good guide for an in-depth study of political, social and cultural developments of this time. One of the influential families in that period was Kojajani Family with a rural origin and which has risen to fame through business activities, mystical tendencies and interests. During these developments, the family shaped their political, social and cultural thoughts and acts. This paper intends to clarify and analyze in detail the trend Kojajani Family has been through ever since its formation in the 7th century through the 16 century. The findings of the paper indicate that families reposition themselves with the changes in conditions and make use of social instability as an opportunity to gain power. Throughout their lives, the outstanding members of the Kojajani Family acted according to the political circumstances. The actions of the family members have taken various forms, e.g., from mystical Qutb (infallible and trusted spiritual leader) to Sheikh ul-Islam or the chief judge, from mere spiritual-religious rank to the position of viziership (ministerial position). The family’s shift from Sunni to Shia school of jurisprudence and finally their use of the title of Seyyed or direct descendant of the Prophet constitute the political, social, and intellectual curve of developments in this dynasty. The findings of this paper show that the Kojajani Family could progress better during the era of political and military instability rather than during stability. Not only instability did not prevent their progress but also paved the way for them. The heads of the family through their expedient actions were preparing the grounds for progress. They achieved the position of Chief Judge from their mystic positions and later attained the ministerial position. They changed their religion from Sunni Muslims to Shia Muslims. These changes were timely and were concomitant with the sociopolitical conditions of the society.

205-225

Authors: ZHULDYZ SAKHI-HAVA SELÇUK

Tarih boyunca tüm insanlar gibi Kazaklar da manevi duygu ve inançlarından dolayı toprak ve mekânlarını kutsalla ilişkilendirmişlerdir. Kazakistan da İslamiyet’le birlikte kutsal kabul edilen birçok ziyaret yeri oluşmuştur. Kutsal anlayışının bir neticesi olarak önem verdikleri insanların ölümlerinden sonra da saygı duyulması gerektiği anlayışı oluşmuştur. O insanların sahip oldukları eşyalara, yaşadıkları yerlere ve kabirlerine kutsallık atfedip ziyarette bulunmuşlardır. Ziyaret edilen ve veli olarak görülen insanlar, kerametleri ve yaşayış biçimleriyle halkın nazarında ulu kişilerdir. Çalışmada incelenen Güney Kazakistan bölgesindeki şahsiyetlerin bir kısmı tarihi kişilik, bir kısmı tarikat şeyhi, bir kısmı ise halk kahramanıdır. Bu kişilerin gerek yaşarken gerekse öldükten sonra gösterdikleri kerametler halkın ziyaret inancı üzerinde etkili olmuştur. Türklerde ziyaret geleneği İslam öncesine dayanmaktadır. Tarihi kültürlerinde ata-baba, İslami kültürde ise veli olarak adlandırılan bazı şeyh ve dervişler, İslam toplumunda daima sevgi ve saygı görmüş, ölümlerinden sonra da menkıbeleri ve türbeleri ile ölümsüzleştirilmeye çalışılmışlardır. Bu çalışmada, Güney Kazakistan bölgesinde en sık ziyaret edilen türbeler kapsamında insanların bu türbeleri ziyaret etme nedenleri ve bu ziyaretler esnasında uyguladıkları ritüeller incelenmiştir. Bu çerçevede Güney Kazakistan’da yer alan 26 ayrı türbe müşahede yöntemiyle birebir gözlemlenmiş ve bu türbelere ziyarette bulunan kişilerin yaptıkları izlenmiştir. Çalışmada Güney Kazakistan’da yapılan türbe ziyaretlerinin, orada yaşayan halkın bireysel ihtiyaçları kapsamında (örneğin evlenme isteği, çocuk yapma isteği, doğum, şifa bulma) dua niteliğinde olduğu bulunmuştur. Bu çalışma önceki çalışmalarda iddia edilenlerin aksine, insanların türbeleri atalarına saygı ve geleneksel ritüelleri yaşatma amacından ziyade yine dinî ve/veya kültürel bir ritüel olarak türbeler vasıtasıyla bireysel ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla olduğunu idda eder.

245-259

Authors: DURGÜL ÇALIŞKAN

Bu çalışmanın amacı, Bulgaristan’da Razgrad iline bağlı Kubrat ilçesi ve Mıdrevo, Bisertsi, Sevar köyleri ağız/ağızlarına ait derlenen metinler üzerinde ses bilgisi incelemesi yapmak ve de standart Türkiye Türkçesinde kullanılmayan yerel söz varlığını derlemektir. Böylece Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına sınırlı bir bölge ağzı çerçevesinde hem dil hem de kültürel açıdan bir araştırma yapılarak katkı sağlanmıştır. Çalışma, son yıllarda büyük gelişme gösteren Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarının özellikle son verilerinde izlenen ağız araştırma yöntemleri örnek alınarak yürütülmüştür. Çalışmanın temeli Kubrat ilçesi, Mıdrevo, Bisertsi ve Sevar köylerinde yapılan sesli ve görüntülü video kayıtlarına dayanmaktadır. Görüntülü ve sesli video kayıtlarının metin olarak derlenmesi ve sonrasında bu metinlerin transkripsiyonlu olarak çözümlenmesiyle incelemeye konu olan metinler ortaya çıkarılmıştır. Derlenmiş ve çözümlemesi yapılmış metinlere dayalı olarak ses bilgisi incelemesi güncel yöntemlerle yapılmıştır. Standart Türkiye Türkçesinde kullanılmayan mahallî nitelikli söz varlığının korunması ve olabildiğince gelecek nesillere aktarılabilmesi için Derleme Sözlüğü çalışması da gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, Bulgaristan’da Türklerin konuştukları Türkçe bir ağız olarak ele alıp incelenmiştir. Ortaya koyulan çalışmayla Bulgaristan’da Razgrad ili, Kubrat ilçesinde yaşayan Alevi-Bektaşilerin ağzı öne çıkarılmıştır. Yapılan inceleme, genelde Türkiye Türkçesi, özelde de Balkan Türk ağızları araştırmalarına kuşkusuz büyük yarar sağlanmıştır. Razgrad ili, Kubrat ilçesi, Mıdrevo, Bisertsi ve Sevar ağızları bölgesi üzerinde soru işareti kalmamıştır.

283-299

Authors: DEMET AKTEPE

Bu makalede, Bedr-i Dilşâd tarafından kaleme alınan Murad-nâme’nin müzikle ilgili bölümü incelenmektedir. 1082 yılında Keykavus b. İskender tarafından yazılan Kabus-nâme’nin tercümesi ve şerhi olan eserde, müzik de olmak üzere, birçok bölüm genişletilerek yazılmıştır. Murad-nâme’nin 34. bâbında yer alan müzik bölümü incelendiğinde; 15. yüzyılın nazari anlayışını temsil eden “Bâtınî Geleneğe Bağlı Makam Modeli”nin hakim olduğu görülmektedir. Bâtınî Geleneğe Bağlı Makam Modeli’nde sınıflandırma, -ki bu sınıflandırma söz konusu modeli, kendinden önceki ve sonraki diğer modellerden farklı kılar- “makam-âvâze-şûbe-terkib” şeklinde yapılmıştır. Makamsal türlerin kâinattaki belirli unsur ve sayılarla ilişkilendirilmesi ise “makam” kavramının yaygın şekilde kullanıldığı bu modelin diğer bir önemli özelliği olmuştur. Murad-nâme’deki müzik bölümünün, üslup bakımından, Bâtınî Geleneğe Bağlı Makam Modeli’ni tanımlayan en önemli özellikleri yansıttığı görülmektedir. Eserde on iki makamın, yedi âvâzenin, dört şubenin ve elli dört terkibin adına yer verilmiş, aynı zamanda bunların tarifleri yapılmıştır. Bu nazari açıklamaların yanı sıra; musiki fenni, çalgıcılık ve söyleyicilik adabı, müziğin dinleyenler üzerindeki etkileri gibi farklı konulara da yer verilmiştir. Çalışmada, Murad-nâme’deki müzik bölümü örneği üzerinden Türk müziğindeki 15. yüzyıl nazari anlatım üslubunun, Bâtınî Geleneğe Bağlı Makam Modeli ile olan ilişkisi, yorumsamacı bir yaklaşımla ele alınmıştır. Eserin müzik bölümündeki nazarî anlayış bütünü daha iyi görebilmek için tablolar oluşturularak incelenmiştir. Ayrıca bazı tablolarda, 15. yüzyılın sonraki dönemlerle ilişkisini görebilmek amacıyla aynı üslupta yazılmış bir 17. yüzyıl eseri olan Rûh-perver ile karşılaştırmalar yapılmış; yaklaşık bu iki yüz yıllık süreçte makam, âvâze, şûbe ve terkib tanımlamalarındaki benzerlik ve farklılıklar da ortaya konulmaya çalışılmıştır.

323-362

Authors: SERHAT SABRİ YILMAZ-MUSTAFA HAN

Cönkler ve mecmualar, Türk edebiyat tarihinin değerlendirilmesinde ve bu bağlamda literatür oluşturulmasında başvurulan değerli yazmalardır. Daha önce yapılan cönk ve mecmua çalışmalarıyla ciddi bir literatür teşekkül etmiş, bilhassa şairlerin biyografileri ve şiirleriyle ilgili epey malzeme birikmiştir. Her ne kadar bahsi geçen yazmalarla ilgili ciddi sayıda çalışma yapılmış olsa da gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen yazmaların çokluğu düşünüldüğünde bu çalışmaların hâlâ yeterli olmadığı söylenebilir. Kütüphanelerin dijital arşivleri ve şahısların yazma koleksiyonlarıyla birlikte saha araştırmalarında ele geçirilen cönkler ve mecmualar, âşık tarzı ve klasik şiir geleneklerine katkı sağlayan yazılı kaynaklar konumundadır. Sivas’ın Yıldızeli ilçesine bağlı İslim köyünde tarafımızca tespit edilen bir Alevi-Bektaşi şiir mecmuası da bunlardan biridir. 2017 yılında yapılan derleme çalışmasında, köyün Alevi dedesi ve aynı zamanda ozan olan Veli Şahin, içinde Alevi-Bektaşi ozanlara ait şiirlerin bulunduğu bir mecmuayı vererek literatüre kazandırılmasını sağlamıştır. Veli Şahin Mecmuası adını verdiğimiz şiir mecmuasında başta Abdal Mûsâ, Vîrânî, Nesîmî, Şah Hatâyî, Yeminî ve Kul Himmet olmak üzere geleneğin temsilcisi 37 ozana ait 105 şiir bulunmaktadır. Veli Şahin’in de literatüre girmemiş bir ozan olmasından dolayı hakkında bilgi ve bir şiiri örnek olarak verilmiştir. Mecmuada yer alan şiirler, tertip şekline bağlı kalınarak şekil ve muhteva açısından değerlendirilmiş, ekler bölümünde mahlas dizeleri dizini, şiir örnekleri ve mecmuadan görseller verilmiştir. Mahlas dizeleri dizininde, mecmuada yer alan şiirlerin daha önceki divan, cönk, mecmua ve antoloji çalışmalarındaki benzer metinleri tespit edilmeye çalışılmış, bundan sonra yapılabilecek benzer metin çalışmaları için çeşitli veriler sunulmuştur. Bu çalışmada, Alevi-Bektaşi geleneğine ait Veli Şahin Mecmuası’nın şekil ve muhteva özellikleri ve şiirlerin benzer metinleri araştırılarak gelenek bağlamında yapılacak yeni değerlendirmelere katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

379-386

Authors: KAMALA NURİYEVA

Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsünde 2014 yılında doktora tezi olarak kabul edilmiş çalışma, “Darya Jigulskaya, Türkiye Alevileri, Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü, Probel-2000 Yayınevi, Moskova, 2016” (Дарья Владимировна Жигульская, Алевиты Турции, Институт Востоковедения Российской Академии Наук, Москва: Пробел-2000, 2016. [Darya Vladimirovna Jigulskaya, Aleviti Tursii, Institut Vostokovedeniya Rosiyskoy Akademii Nauk, Moskva: Probel-2000, 2016.]) ismiyle yayınlanmıştır. Eser, Türkiye Aleviliğinin tarihsel denemesidir. Eserde, Aleviliğin Orta Anadolu’da meydana çıktığı çağdaş Türkiye’de halen mevcut olduğu ve bölgesel İslami tarikat olarak nitelendirilerek aktarılmaktadır. Özel olarak Alevilik inancı, tarihi gelişimi ve dönüşümü, aynı zamanda çağdaş Türkiye’nin siyasal ve toplumsal düzeyinde Alevi birliklerinin rolü ele alınmıştır.

395-402

Authors: ŞEYDA NUR KOCA PEKER

Bu çalışma Ayşe Buğra ve Osman Savaşkan tarafından kaleme alınan “Türkiye’de Yeni Kapitalizm” (2015) ve Ahmet Yaşar Ocak tarafından kaleme alınan “Türkler, Türkiye ve İslam” (2018) başlıklı eserlerin konuyu ele alış biçimi, yöntemi, yazarların yaklaşım biçimleri ve ele alınan konunun önemi üzerine karşılaştırmalı incelemesini sunmaktadır. Eserlerde Türkiye’de akademik ve siyasi tartışmalarda güncelliğini koruyan Türkiye’nin ekonomik, siyasi ve muhafazakâr çizgisinden bahsedilmiştir. Genel bağlamda Türkler, Türkiye ve İslam adlı çalışmada tarihsel süreçte Türk kültürünün ve İslam dininin gelişiminin ve bütünleşik tek bir kültürel zemin içinde konumlanmasının altında yatan sebeplerin irdelendiği görülmektedir. Türkiye’de Yeni Kapitalizm adlı eser için siyaset, din ve iş dünyası eksenleri arasındaki güncel bağıntının kaynağı üzerinde yapılan bir eser olduğu söylenebilmektedir. Çalışmada kısmen farklı biçimlere ve içeriklere sahip olan bu eserlerin ayrı olarak değerlendirilmesinin ardından karşılaştırılmalı analizinin sunulması amaçlanmaktadır.

413-426

Authors: ALI SERİNKOZ

birkaç gün Hotan’da geçirdiğimde çevremdeki insanlara, bunların çoğu Swat ve Bagaur’dan2 gelme Afgan tüccarlardı, şehirde Abdấl olarak bilinen bir topluluğun olup olmadığını sordum3. Bunun üzerine beyaz giyinmiş ve sakallı olan bir grup erkek beni ziyaret etti ve içlerinden sözcülük yapan, Roza Molla (Rōzä Mullā), kendini ve ona eşlik edenleri “Abdấl” olarak tanıttı ve bana, yabancı efendinin isteğini sordu. Bu insanlardan çok bilgi edinemedim. Kendi anlattıklarına göre, Türkistan, Çin tarafından tekrar fethedildikten sonra Yūrung-qāš (Yürüngaş) şehrine (doğru anladıysam Tamäɼïl adındaki bölgeye) 40’a yakın Abdấl, çiftçi olarak yerleşmiş. Bu olaydan önce çiftçi değillerdi, aksine bölgeden bölgeye göç ederlerdi. Geçimlerini kalbur (ɼalbïr غلبر ), süpürge (süpürgä سفوركه ) ve kaşık (qōšuq قوشوق ) üreterek, müzik yaparak ve dilenerek sağlarlardı. Kendilerini Müslüman olarak tanıttılar ve Müslümanlığın geleneklerine uyuyorlar, fakat evliliklerini, yemek yemeği ve tütün içmeyi de kendi aralarında yapıyorlar, diğer Türk, Hint ve Afgan Müslümanlarla değil. Bu öğrendiklerimin haricinde, tek öğrendiğim, özel bir Dile sahip olduklarıydı. Bu dil temelinde Türkçeydi ama Türkler tarafından anlaşılmayan kelimelere sahipti. Bu kelimelerin yazıldığı bir liste hazırlandı, bu kelimeleri söylemelerini istedim ve telaffuzlarını yazdım, bunlar aşağıda basıldı ve bir kısmı tıpkıbasımda da yer aldı.