Dokuz Eylul University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal

Necla KUDUZ, Mesut ATASEVER

Authors: Necla KUDUZ, Mesut ATASEVER

Misyon bir işletmenin var oluş nedeni olarak tanımlanırken, vizyon; bir işletmenin gelecekte ulaşmak istediği yerin bir görüntüsü olarak tanımlanmaktadır. İşletmeler misyon ve vizyon ifadelerini oluştururken amaç ve hedeflerini, stratejilerini, değerlerini, ağırlıklı olarak önem verdikleri konuları ve yanı sıra girişimcilik özelliklerini de yansıtmaktadır. Girişimcilik özellikleri, girişimcinin davranışsal özelliklerinden etkilenmekle beraber, literatürde dokuz boyuttan oluştuğu bilinmektedir. Bunlar; risk alma, liderlik, yenilikçilik, yaratıcılık, güçlülük, proaktiflik, araştırma ve geliştirme, başarı ve rekabetçilik gibi kavramlardır. İşletmeler misyon ve vizyon ifadelerinde bu kavramları kullanarak işletmenin yönü, işletmenin değerleri, girişimcilik özellikleri hakkında bilgi vermektedirler. İşletmelerin, stratejik yönetim ifadelerinde gerçekçi davranmaması, bu ifadelerin girişimcilik özelliklerini yansıtacak biçimde oluşturmamaları, ayrıca işletme gerçeklerinden uzak, taklit ifadeler kullanmaları problem olarak görülmektedir. Bu çalışmada işletmelerin misyon ve vizyon ifadelerini gerçekçi, işletme gerçekleriyle örtüşecek biçimde ve ciddi olarak oluşturdukları varsayılmıştır. Bu çalışmanın amacı, ağustos-2020 misyon ve vizyon ifadeleri baz alınarak, Türkiye Bankalar Birliği (TBB)’nde paylaşılmış olan (kalkınma ve sınai bankaları hariç) banka ve finans işletmelerinin web sitelerinde paylaşılmış olan misyon ve vizyon ifadelerinden yola çıkarak finans işletmelerinin girişimcilik özelliklerini tespit ederek yorumlamaya çalışmaktır. Bu amaçla, ifadeler girişimcilik özellikleri bakımından nitel olarak değerlendirilmiştir, bu doğrultuda TBB’nin web sitesinde paylaşımda bulunan banka ve finans işletmelerinin girişimcilik özellikleri, stratejik yönetim ifadelerinde yer alan anlamlı faktörler olarak gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın, stratejik yönetim ve girişimcilik özelliklerinin ayrılamaz bileşenler olduğunun belirginleşmesi bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. Ayrıca çalışmanın ilgili sektör yöneticilerine, girişimcilik ve stratejik yönetim alanında çalışan akademisyenlere yararlı olması beklenmektedir. İşletmelerin, stratejik yönetim ifadelerinde gerçekçi davranmaması, bu ifadelerin girişimcilik özelliklerini yansıtacak biçimde oluşturmamaları, ayrıca işletme gerçeklerinden uzak, taklit ifadeler kullanmaları problem olarak görünmektedir. Bu çalışmada işletmelerin misyon ve vizyon ifadelerini gerçekçi, işletme gerçekleriyle örtüşecek biçimde ve ciddi olarak oluşturdukları varsayılmıştır. Bu çalışmanın amacı, ağustos-2020 misyon ve vizyon ifadeleri baz alınarak, Türkiye Bankalar Birliği (TBB)’nde paylaşılmış olan (kalkınma ve sınai bankaları hariç) banka ve finans işletmelerinin web sitelerinde paylaşılmış olan misyon ve vizyon ifadelerinden yola çıkarak finans işletmelerinin girişimcilik özelliklerini tespit ederek yorumlamaya çalışmaktır. Bu amaçla, ifadeler girişimcilik özellikleri bakımından nitel olarak değerlendirilmiştir, Bu doğrultuda TBB’nin web sitesinde paylaşan banka ve finans işletmelerinin girişimcilik özellikleri, stratejik yönetim ifadelerinde yer alan anlamlı faktörler olarak gözlemlenmiştir. Bu çalışmanın, stratejik yönetim ve girişimcilik özelliklerinin ayrılamaz bileşenler olduğunun belirginleşmesi bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. Ayrıca çalışmanın ilgili sektör yöneticilerine, girişimcilik ve stratejik yönetim alanında çalışan akademisyenlere yararlı olması beklenmektedir.

19 - 33

Authors: Levent ÖZBEK, Rezzan KAYNAK ŞEN

İktisadi teoriler evrensel olmakla birlikte koşullara, zamana ve toplumlara göre farklı görünümler alır. Bu nedenle yapılan bir analizden elde edilen sonuçların her yerde ve her koşulda geçerli olarak algılanmaması gerekir. Bir ülkede riski artıran bir gelişme başka bir ülkede aynı etkiyi yaratmayabilir. Gerek faiz oranlarındaki gerekse risk primindeki bu oynaklığın altında yatan şey beklentilerdir ki; ekonomik ilişkiler, farklı ülkelerde çeşitli dönemlerde oldukça değişik görünümler sergileyebilir. Bu çalışmada faizin vade yapısı Beklentiler Hipotezi (BH) açısından ele alınarak zamanla değişen risk primi Kalman filtresi kullanılarak tahmin edilmiştir. Kalman filtresi yaklaşımı, faiz oranındaki değişimlerin oynaklığını, risk primindeki olası kalıcı değişimleri ve üst üste gelen tahmin hatalarını dikkate almaktadır. Çalışmada Türkiye ekonomisine ait 2002:01-2018:10 dönemi için aylık faiz oranı (TL üzerinden açılan mevduatlara ilişkin faiz oranı) verilerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın en önemli özelliği, Türkiye ekonomisi için risk primini değiştirmeye sebep olan faktörlerin zaman boyunca önceden belirlenmeksizin Kalman filtresi ile nasıl tahmin edeceğimizi sağlamasıdır. Kalman filtresi kullanılarak elde edilen risk primi tahminlerine göre, risk primi bazı dönemlerde pozitif, bazı dönemlerde ise negatif değerler almaktadır. Risk primi, oynaklığın yüksek olduğu dönemlerde negatif, oynaklığın düşük olduğu dönemlerde ise pozitif tahmin edilmiştir. Elde edilen tahmin sonuçları rasyonel yatırımcılara faiz oranlarındaki gelecek değişimlere ait belirsizlikler hakkında önemli ve yararlı bilgiler sunmaktadır.

77 - 91

Authors: Özlem SEFER

Farklılaştırılmış entegrasyon, son yıllarda Avrupa Birliği (AB) gündeminin en temel meselelerden biri haline gelmiştir. ‘Tek bedenin herkese uyması’ (one-size-fits-all) prensibinin bazı durumlarda yetersiz kalması özellikle genişleme ve derinleşme adımlarıyla birlikte daha belirgin bir hal almıştır. Bu yüzden, farklılaştırılmış entegrasyon düşüncesi çerçevesinde Birlik için yeni bir model arayışı kaçınılmaz olmuştur. Bu makalede, Juncker Komisyonu döneminde (2014-2019) ‘Avrupa’nın Geleceği Üzerine’ hazırlanmış olan Beyaz Kitap’ta yer alan beş farklı senaryo, farklılaştırılmış entegrasyon modelleriyle birlikte düşünülerek incelenecek ve söz konusu senaryo ve modellerin AB vatandaşlarına potansiyel etkileri ele alınacaktır.

110 - 134

Authors: Berat ÇİÇEK, İnan KAYNAK

İş dünyasında rekabet her ne kadar istenen ve olumlu bir durum gibi görünse de organizasyon içerisindeki bireyleri bazı istenmeyen davranışlara sevk edebileceği göz ardı edilebilmektedir. Bu düşünceden hareketle, bu çalışmada örgüt içi rekabetin örgütsel kıskançlık üzerindeki etkisinin ortaya konulması ve bu iki değişken arasındaki ilişkide öz saygının rolünün tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda oluşturulan hipotezleri test etmek için nicel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Bu bağlamda sivil havayolu taşımacılığı çalışanı 256 kişi ile bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, yapısal eşitlik modellemesi yaklaşımına göre test edilmiştir. Analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre, örgüt içi rekabetin başkalarını kıskanmayı ve kıskanıldığını düşünmeyi artırdığı, öz saygıyı ise azalttığı görülmüştür. Öz saygının ise kıskançlığı azalttığı, ayrıca örgüt içi rekabet ile kıskançlık ilişkisine de aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma, rekabetin olumsuz yönüne odaklanması, rekabet, kıskançlık ve öz saygı değişkenlerini bir arada ele alması yönleriyle özgün bir çalışmadır.

156 - 173

Authors: Saim Sabah KENDİR, İbrahim AYDIN, İbrahim Atilla KARATAŞ, Bulut DÜLEK

Bu çalışmanın başlıca amacı Facebook’ta verilen reklamların, reklam güvenilirliği ve bilgilendiriciliği üzerindeki etkilerini farklı demografik değişkenleri de göz önünde bulundurarak araştırmaktır. Çalışmanın evreni Van’ın Erciş ilçesinde yaşayanlardır. Örneklem ise basit seçkisiz yöntem ile ulaşılan 426 kişidir. Çalışma verileri 2019’un ekim ve kasım aylarında yüz yüze anket yoluyla toplanmıştır. Çalışmanın bağımlı değişkenleri Facebook’ta verilen reklamların güvenilirliği (FRG) ve bilgilendiriciliği (FRB) iken bağımsız değişkenleri cinsiyet, eğitim durumu, yaş ve elde edilen gelirdir. Elde edilen sonuçlara göre Facebook’ta verilen reklamların bilgilendirici ve güvenilir olmadığı görülmüştür. Kadınlar ve erkekler arasında Facebook’ta verilen reklamların güvenilirliği ve bilgilendiriciliğine yönelik tutumda bir farklılığa rastlanmamış, farklı gelir düzeylerine sahip olanlarda ise Facebook’ta verilen reklamların güvenilirliği ve bilgilendiriciliğine yönelik tutuma olan etkisinde farklılığın olduğu görülmüştür. Elde edilen verilerin analizi için tek örneklem t testi, tek yönlü çok değişkenli varyans analizi ve tek faktörlü varyans analizi kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan ölçekler, bu amaca uygun bir çalışmadan alınıp, uyarlama yapılarak kullanılmıştır.

189 - 205

Authors: Mert URAL

Bu çalışmanın temel amacı, ekonomik göstergeler üzerinde önemli etkiye sahip olan ve son dönemde üzerlerinde çokça durulan çeşitli varlık fiyatlarında fiyat baloncuklarını araştırmaktır. Bu kapsamda emtia olarak Brent ham petrol (XBR), kıymetli maden olarak altın (XAU) ile hisse senedi olarak GameStop Corp (GME) fiyatlarında baloncukların varlığını GSADF sınamalarıyla araştırmak, ayrıca fiyat baloncuğu başlangıç ve bitiş tarihlerini belirlemek hedeflenmiştir. Bu amaçla, fiyat baloncuklarının varlığı ve gelişme dönemleri Phillips, Shi ve Yu (2015) tarafından geliştirilen özyinelemeli bir Sağ Kuyruklu (Right Tailed) Genelleştirilmiş Supremum Artırılmış Dickey Fuller Testi (GSADF) tahminlenerek belirlenmiştir. Çalışmada 02.01.2020-27.10.2021 tarihleri arasındaki USD bazlı olarak Brent ham petrol (XBR), Altın (XAU) ve Game Stop Corp (GME) hisse senedi günlük kapanış fiyatları kullanılmıştır. Elde edilen ampirik bulgular doğrultusunda Altın (XAU) fiyatlarında sadece 21.07.2020-11.08.2020 döneminde fiyat baloncuğu olduğu tespit edilmiştir. Analiz dönemi itibarıyla Brent Petrol (XBR) fiyatlarında özellikle her yıl Mart ayında bir fiyat baloncuğu oluştuğu gözlenmiştir. GameStop Corp (GME) hisse senedi fiyatlarında Ocak 2021 itibarıyla yaşanan spekülatif fiyat baloncuğunun en uzun süren ve en şiddetlisi olduğu anlaşılmıştır. Analize konu edilen varlık fiyatlarında oluşan fiyat baloncukları için ortak bir tarih ve/veya tarih aralığı söz konusu değildir.

218 - 235

Authors: Osman PALA

Finansal performans analizi sektörel bazda firmaların etkinliğinin bir ölçütü olarak görülmektedir. Firmaların rekabet edebilir yapıda olması finansal açından başarılı olmaları ile doğru orantılı olmaktadır. Birden çok finansal oranın bir arada değerlendirmesi ile gerçekleşen analiz, bu bağlamda Çok Kriterli Karar Verme problemi olarak adlandırılabilmektedir. Çalışma kapsamında BIST Sigorta Endeksi dahilinde bulunan firmaların finansal performans analizi gerçekleştirilmiştir. Bu alanda sıklıkla kullanılan finansal oranların önem değerleri, objektif bir değerlendirme yaklaşımı olan CRITIC ile önceliklendirilmiştir. Sonuçlarda karlılık oranları önem bakımından öne çıkarken değerlendirme periyodu açısından değerlerin yakın olduğu gözlenmiştir. Firmaların performans sıralamaları ise beş farklı sıralama yaklaşımını birlikte kullanan MULTIMOOSRAL yaklaşımı ile gerçekleştirilmiştir. Finansal performans analizi sonuçları topluca değerlendirildiğinde önerilen bütünleşik yaklaşımın etkinliğinin yüksek olduğu gözlenmiştir.

250 - 268

Authors: Büşra AĞAN

This study examines the development of Technology Achievement Index for 72 nations from 1990 through 2019. The nations in the TAI are classified into four groups of countries and the determinants of TAI are comprised of creation of technology, diffusion of old technology, diffusion of new technology, and development of human skills for three periods of time. The main findings indicate that TAI ranking consists of leaders who are 9 countries, potential leaders are 43 countries, dynamic adopters are 5 countries, and only 5 countries are marginalized. In general, the findings show that leaders of TAI have capabilities to enable and use technology in three periods. Besides, over the past decades, the number of countries entering the ranks of potential leaders has observed an increase. Additionally, the empirical findings demonstrate that there is a statistically significant relationship between four sub-indices and has a positive correlation. This study, therefore, provides on the role of technological achievements, diffusions, and adaptions in the development of countries on the basis of four sub-indices, income levels, and time.