Dokuz Eylul University Faculty of Economics and Administrative Sciences Journal

738 - 744

Authors: Levent ŞAHİN

In the study, using panel data analysis, the relationship between GDP and global iron, global cotton, global oil, and global copper prices were analyzed under the impoverishing growth hypothesis. The countries analyzed in this study are developing countries such as China, Chile, Czechia, Greece, Hungary, India, South Korea, Malaysia, Pakistan, Peru, Philippines, Poland, Thailand, and Turkey. The data covers the period 2003-2018. The analysis results show that the increase in global cotton and oil prices decreases the GDP of these countries, and the increase in global iron and copper prices increases the GDPs of these countries. Therefore, policymakers should support investment in renewable energy, domestic agriculture, and mining sectors.

759 - 770

Authors: Burcu AKIN, Göktürk AKIN

Büyük veri, işletmelerin iç yapısında biriken veya çeşitli dış kaynaklardan toplanan verilerin derlenmesi, depolanması, düzenlenmesi ve analiz edilmesiyle anlamlı bilgiler ortaya çıkararak, işletmeler için fayda yaratabilmektedir. İşletmenin fonksiyonlarından biri olan üretim alanında veri derlemek bu verileri yapısal hale getirerek değer yaratmak büyük avantaj yaratmaktadır. Büyük veri setlerinin analiz edilerek üretim planlamasında kullanılması hammaddelerin başarılı bir şekilde çıktılara dönüşebilmesinde önemli rol oynamaktadır. Madencilik sektörü içinde birçok belirsizliği barındırması, sermaye yoğun bir iş olması nedeniyle uzun vadeli üretim planlamasına ihtiyaç duyan sektörlerden biridir. Öte yandan gelişen teknolojiyle beraber maden sahaları hakkında büyük veri setlerinin derlenebilmesi mümkün hale gelmektedir. Bu çalışma kapsamında açık ocak madenciliği yapan orta büyüklükte bir firmanın sahip olduğu kömür ocağında yaşanan sorunların çözülebilmesi amacıyla maden sahasından gerekli veri toplanarak uzun vadeli üretim planlaması ve çizelgelemesi yapılmıştır. Firmanın üretimini etkileyen kaynak ve kapasite kısıtları ve sahip olduğu cevherin özellikleri, literatürde yer alan tam sayılı üretim planlanma ve çizelgeleme matematiksel modellerine uyarlanmıştır. Kurulan matematiksel model Python programlama diliyle çözülmüştür. Çalışmanın sonucunda firmanın ilgili kömür ocağındaki 5 yıllık üretiminin çizelgesine ve toplamda elde edeceği kârın net bugünkü değerine ulaşılmıştır. Çalışma yararlandığı büyük veri setleri ve matematiksel model sayesinde ortaya çıkardığı plan ile firmaya gelecek için politikalar geliştirebilme imkânı sunmuştur.

789 - 810

Authors: Teoman ERDAĞ, Cem ARSLANTAŞ

Bu çalışmada tam hizmet sağlayıcı iş modelini benimseyen havayolu işletmelerinin örgüt yapısı, kültürü ve insan kaynakları uygulamaları dikkate alınarak kabin görevlilerinin iş tatmin düzeyinde hizmetkar liderliğin etkisi araştırılmıştır. SPSS 22 ve AMOS 24 istatistik paket programları kullanılarak yapılan araştırmada kabin amirlerinin hizmetkar liderlik davranışları sergilemesinin kabin memurlarının iş tatmini üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Genellikle formal bir şekilde yapılandırılan tam hizmet sağlayıcı havayolu işletmelerinde örgüt kültürü ve insan kaynakları uygulamalarının etkisiyle çok sayıda prosedür ve çalışma talimatı yayınlanmaktadır. Bu nedenle kabin amirlerinin hizmetkar liderlik davranışları sergilemesine uygun bir çalışma ortamı bulunmamaktadır.

843 - 856

Authors: Seda ÖZNUR, Ali PETEK

Bir ülke ekonomisinin büyümesi ve kalkınması açısından büyük önem arz eden cari açık problemi, Türkiye ekonomisinde geçmişten bu yana bir süreklilik kazanmıştır. Bu açığın en doğru finansmanı noktasında da doğrudan yabancı yatırımlar tercih edilmektedir. Çalışmada doğrudan yabancı yatırımların cari açık üzerindeki etkisi teorik olarak incelenmiştir ve sonrasında Türkiye’nin 2000-2020 dönemindeki verileri kullanılarak doğrudan yabancı yatırım ile cari açık arasındaki ilişkiyi açıklamak için Granger Nedensellik analizi kullanılmış ve Johansen eşbütünleşme testiyle uzun dönem ilişkisi, vektör hata düzeltme modeliyle de kısa dönem ilişkisi incelenmiştir. Çalışmanın amacı; 2000 yılı sonrası uygulanan Güçlü Ekonomiye Geçiş programının da etkisiyle ülke ekonomisindeki cari açık seyrinin değerlendirilmesiyle günümüze yakın yılların verileri kullanılarak literatüre güncel bir çalışmanın eklenmesidir.

867 - 879

Authors: Felor EBGHAEI

The purpose of this article is to investigate the effect of government consumption and investment expenditures on private sector investment in the Turkish economy. In this study, the Cointegration Vector Autoregressive Model based on 1980-2018 data has been used. The results of the cointegration vector obtained from the Johansen Cointegration Test show that during the period under review, government investment expenditures are complementary and incentive and government consumption expenditures are competitive with private investment expenditures. Based on the results, it is suggested that to economic prosperity and development in various economic sectors, the government should undertake infrastructure expenditures.

893 - 911

Authors: Önder BÜBERKÖKÜ

Bu çalışmada stokastik diferansiyel denklemlerine dayanan Vasicek ve CIR modelleri gösterge faiz oranına uygulanarak, modellerin faiz oranı öngörü performansları incelenmiş, getiri eğrisi ve forward verim eğrisi tahmin edilmiştir. Analizler tüm dönemin yanı sıra ICSS algoritmasına bağlı olarak belirlenen farklı volatilite dönemleri dikkate alınarak da yapılmıştır. Modellerin performanslarının analizinde RMSE, ME, MSE, MAE, MAPE ve Theil’s U kriterlerinden yararlanılmıştır. Bulgular, belirgin bir şekilde CIR modelinin performansının Vasicek modelinin performansından daha iyi olduğu sonucuna işaret etmektedir. Çalışma bulgularının para politikası uygulamaları, sabit getirili finansal varlıkların fiyatlanması ve getiri eğrilerinin tahmini gibi konular açısından oldukça önemli bilgiler sunduğu düşünülmektedir.

928-948

Authors: Sera ŞANLI, Tuba KONAK, Mehmet ÖZMEN

Bu çalışmada BIST100 hisse senedi endeksinin faiz, döviz kuru ve altın fiyatları açısından duyarlılığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 4 Ocak 2000-28 Haziran 2021 dönemini kapsayan günlük veriler kullanılarak tüm örneklem dönemine ilişkin değişkenler arasındaki uzun ve kısa dönem ilişkilerinin COVID-19 pandemi dönemi ile kıyaslandığında nasıl seyrettiği Johansen-Juselius eşbütünleşme analizi, Granger nedensellik testi, varyans ayrıştırma ve etki-tepki analizleri uygulanarak araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, eşbütünleşme analizi için bağımlı değişkenin BIST100 endeksi getirisi olduğu durumda değişkenler arasında bir uzun dönem ilişki bulunmuş olup; altın fiyatlarının BIST100 üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Granger nedensellik analizi sonuçları ise ele alınan dönem için BIST 100 endeksi ile hem döviz kuru hem de faiz serisi arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığını saptarken, BIST100 endeksinden altın fiyatlarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi ortaya koymuştur. COVID-19 dönemi ele alındığında %5 anlamlılık düzeyinde seriler arasında bir uzun dönem ilişkisi bulunamamış olup, %10 anlamlılık düzeyinde bulunan bir eşbütünleşik ilişki için ise hata düzeltme mekanizması yalnızca bağımlı değişkenin faiz oranları olduğu durumda çalışmıştır. Ayrıca bu dönemde genel dönemdeki kısa dönem ilişkilerinin tersine BIST100 endeksindeki değişimi serinin kendisinden sonra en çok açıklayan değişkenin altın fiyatları olduğu saptanmış olup, altın fiyatlarından BIST100’e doğru ve BIST100’den faiz oranlarına doğru tek yönlü nedensellik ilişkileri elde edilmiştir.

961 - 979

Authors: Melek AYDIN KANLITEPE, Engin ÖZGÜL

Yaklaşık yüz yıldır var olan planlı eskitme stratejisinin iki önemli güdüleyicisi vardır. Bunlardan biri büyümeci ekonomi ve küresel rekabet koşullarında karar veren işletmelerken diğeri tüketim kültürü içinde sürekli “yeni” beklentileri olan tüketicilerdir. Bu iki karar merkezinin etkileşimi sonucunda sürdürülen planlı eskitme; aşırı kaynak kullanımına ve çevre kirliliğine yol açmaktadır. Günümüzde aşırı tüketimin neden olduğu sorunlara karşı küresel çevrede bir bilinçlenme görülmektedir. İsrafa dayalı tüketimden, tüm insanlığın refahını düşünen, duyarlı tüketime doğru bir yönelim vardır. Bu çalışmanın amacı, işletmeler tarafından uygulanan farklı türlerdeki planlı eskitme stratejilerine yönelik tüketicilerin bilgi, bilinç düzeylerinin belirlenmesi ve tüketicilerin bilinçli tüketim eğilimlerini de göz önünde tutarak sergiledikleri tüketim davranışlarıyla ilişkilerini incelemektir. Araştırmanın amacı doğrultusunda farklı yaş, cinsiyet, eğitim, meslek ve gelir düzeyine sahip kolayda örneklem yoluyla seçilen 28 katılımcıyla yüz yüze derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen bulgular aracılığıyla nitel araştırma soruları cevaplanmıştır. Bu doğrultuda katılımcıların planlı eskitme bilgi, bilinç düzeyleriyle ürünleri uzun ömürlü kullanım davranışları arasında bir ilişki bulgulanmıştır. Araştırmada dört tüketici tipi belirlenmiş ve en fazla katılımcı sayısının planlı eskitme uygulamalarının ve etkilerinin farkında olan ayrıca ürünleri uzun süre kullanma eğilimi olan grupta olduğu saptanmıştır. Bunun yanında katılımcıların ürün değiştirme sürelerinin ürün ömrü beklentilerinden kısa olduğu belirlenmiştir. Bu farkın oluşmasında planlı eskitme uygulamalarının farkında olan katılımcıların tamire ilişkin güvensiz tutumlarının önemli bir etkisi bulunmaktadır.

497 - 516

Authors: Esra YILDIRIM SÖYLEMEZ, Aydın KAYABAŞI, Semra DOĞAN

Günümüz rekabet ortamında küreselleşme ve dış kaynak kullanımı, işletmelerde tedarikçi seçimini önemli bir ortaklık konusu haline getirmiştir. Rekabet üstünlüğü açısından işletmeler, iş birliği içinde olduğu tedarikçiden; gerekli hammadde ve malzemelerin zamanında ve etkili bir şekilde sağlanmasını istemektedir. Üreticilerin rekabetçi pazardaki taleplerinin artmasıyla daha da karmaşık hale gelen tedarikçi seçim süreci; çok sayıda alternatif tedarikçi ile bu tedarikçilerin performanslarının değerlendirilmesinde niteliksel ve niceliksel pek çok kriteri içermesi nedeniyle çok kriterli bir karar verme problemidir. Bunun yanında tedarikçi performansları hakkında bilgi eksikliği veya bulanıklık bulunması, bu sürecin doğasında belirsizliğe- griliğe neden olmaktadır. Bu çalışma, tedarikçi seçim süreci için analitik hiyerarşi süreci (AHP) ve gri ilişkisel analiz (GİA) yaklaşımlarını birleştirerek seramik sektöründe değerlendirmek üzere yapılandırılmış entegre bir karar modeli sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, tedarikçi değerlendirme ve seçim sürecinde kullanılabilecek, sektöre özgü kriter ve alt kriterlerden oluşan bir AHP Modeli geliştirilmiştir. Modelin çözümü, AHP ile tedarikçi seçim kriterleri ağırlıklarının hesaplanması ve GİA yardımıyla da alternatif tedarikçilerin değerlendirilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın temel amacı, özelikle seramik sektörü için alternatif bir tedarikçi seçim modeli geliştirmek; belirsiz ve yetersiz verilerin olduğu koşullar altında bir çözüm sunmaktır. Ayrıca tedarikçilerin değerlendirilmesi ve seçilmesi sürecinde modelin, seramik sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde bir karar destek aracı olarak kullanılması hedeflenmektedir. Böylece satın alma sürecindeki riskleri azaltıp, tedarikçiler ile uzun vadeli, karşılıklı değer yaratmaya odaklanan ve güvenilir ilişkilerin kurulması sağlanacaktır. Çalışmanın, tedarikçi seçim sürecinde fazla vakit ve maliyete katlanmadan; güvenilir, yansız ve bilimsel sonuçlara ulaşılması adına, seramik sektöründeki işletmelere ve bu alandaki literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

535 - 554

Authors: Öznur ÖZDAMAR, Zeliha Semra KILINÇ, Eleftherios GİOVANİS

İşsizliğin yarattığı maddi kayıplar sebebiyle bireylerin yaşamlarında olumsuzluklara neden olduğu düşünülmektedir. Finansal kayıplar nedeniyle, işsizlerin maddi yoksunluğu bir işi olana kıyasla daha yüksek olabilir. Aynı standartlarda yaşayabilmek için işsiz bireyler, çalışanlara nazaran ilave maddi desteğe ihtiyaç duyabilmekte veya ekstra maliyetlere katlanmak zorunda kalabilmektedir. Bu çalışma Türkiye’de işsizliğin maddi yoksunluk üzerine etkisini ve işsiz bireylerin maddi yoksunluğu telafi etmek veya çalışanlarla aynı yaşam standardına sahip olmak için ne kadar ekstra maliyete katlanması gerektiğini ortaya koymayı amaçlamıştır. TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları Anketi (2013-2017) havuzlanmış yatay kesit mikro verilerinin kullanıldığı çalışmada Yaşam Standardı Yaklaşımı takip edilmiştir. Analizlerde Logit ve doğrusal regresyon modelleri tahmin edilmiştir. Bulgular, işsiz bireylerin çalışanlara kıyasla maddi yetersizlikler yüzünden daha az olasılıkla akraba ve aileleri ile sosyal aktiviteler için bir araya geldiği, daha az olasılıkla spor, sinema ve konser gibi aktivitelere para ayırabildiği ve daha az olasılıkla sadece kendileri için bir miktar parayı harcayabildiğini ortaya koymuştur. Bu bulgular bize, çalışmada Türkiye’deki işsizlik yardım ve ödeneklerinin etkinliğini araştırmayı da düşündürmüştür. İlgili sonuçlar yapılan ödemelerin bireylerin maddi yoksunluğunu azaltmada ya da yaşam standardını iyileştirmede etkisinin önemsenmeyecek küçüklükte pozitif olduğunu göstermiştir.

567 - 588

Authors: Derya ÖZARSLAN, Mustafa DOĞAN

Bu çalışmada ihracatın firma göstergeleri üzerindeki etkisi test edilmektedir. Bu amaçla imalat firmalarının 2003-2015 dönemine ait veri seti eğilim skoru eşleştirme ve fark içinde fark tahmincisi yöntemleriyle analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ihracat ile verimlilik arasındaki nedensellik ilişkisini literatürde iki yönlü olarak açıklayan kendi kendini seçim ve ihracat yaparak öğrenme hipotezleri desteklenmiştir. Ayrıca ihracat piyasasına giriş yapmanın firmaların faaliyet ölçeği, sermaye girdisi, işgücü yapısı ve maliyette rekabet edebilme gücü hakkında fikir veren değişkenler üzerinde de istatistiksel olarak anlamlı etkilerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, ihracatın firma üzerindeki etkisini çok sayıda değişken açısından değerlendiren kapsayıcı bir çalışma olarak literatüre katkı sağlamaktadır.

601 - 665

Authors: Esin ASLANPAY ÖZDEMİR, Asuman ALTAY

Bu çalışmanın amacı, toplumsal cinsiyet eşitliği ve ekonomik kalkınma ilişkisinin analiz edilmesidir. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve ekonomik kalkınma ilişkisi, OECD üyesi 36 ülkenin 2010-2017 dönemine ilişkin yıllık verileri kullanılarak, panel veri yöntemi ile incelenmiştir. Bunun yanında 36 ülke, gelir düzeylerine göre iki gruba ayrılarak, toplumsal cinsiyet eşitliği ve ekonomik kalkınma ilişkisi her iki ülke grubu için yeniden analiz edilmiştir. OECD üyesi 36 ülkeyi kapsayan modelden elde edilen ampirik bulgular; eğitimde, işgücüne katılımda ve parlamentoda temsilde toplumsal cinsiyet eşitliği arttıkça ekonomik kalkınma düzeyinin arttığını göstermektedir. Bununla birlikte; ülkelerin iki gelir grubuna ayrıldığı modellerden bazı açıklayıcı değişkenler için farklı bulgular elde edilmiştir.

629 - 649

Authors: Pınar ÖZKAN

Tüketici temelli marka denkliği, işletmelerin, diğer markalara göre rekabet avantajına sahip olmasını sağlayan önemli bir pazarlama stratejisidir. Bu çalışmanın temel amacı tüketici temelli marka denkliğinin tüketicinin yeniden satın alma niyeti üzerindeki etkisini belirlemektir Bu kapsamda, Y kuşağı tüketicileri için cep telefonu alışverişlerinde tüketici temelli marka denkliğinin yeniden satın alma niyeti üzerindeki etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi ile yapılan araştırmada 492 öğrenci ile yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda Y kuşağı tüketicileri için tüketici temelli marka denkliğinin cep telefonları için yeniden satın alma niyeti üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir.

675 - 684

Authors: Nuh Aygün DALKIRAN

Bu makalede gerçek hayatta sık gözlemlenen fakat iktisat kuramı tarafından genelde göz ardı edilen geçişsiz kayıtsızlıklara sahip tercihler ele alınmaktadır. Geçişsiz kayıtsızlıklar detaylı bir şekilde açıklandıktan ve literatür taraması yapıldıktan sonra Nash uygulaması üzerine standart bir sonucun bu tarz tercihlere nasıl genelleşebileceği gösterilmiştir. Geçişsiz kayıtsızlıklar ile ilgili bazı açık problemler sunulmuştur. Bildiğimiz kadarıyla bu çalışma bu konuda yazılan ilk Türkçe makaledir.

695 - 708

Authors: M. Esra ATUKALP

Finansal kırılganlıkların reel sektör üzerinde olumsuz etkilere de neden olabilmesi nedeniyle bu kırılganlıkların öngörülmesi ve önlenebilmesi yönünde çaba sarf edilmesini ve bu amaçla da finansal kırılganlıklarım ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de kredi temerrüt takası, reel efektif döviz kuru, faiz oranı ve enflasyonun finansal kırılganlık üzerine etkisini belirlemektir. Çalışmada, söz konusu ilişki 2009:Q1-2020:Q4 dönemi için gecikmesi dağıtılmış otoregresif model (autoregressive distributed lag - ARDL) yaklaşımı kullanılarak araştırılmıştır. Analiz sonucuna göre, kredi temerrüt takası, döviz kuru ve enflasyonun hem kısa hem de uzun dönemde Türkiye’deki finansal kırılganlığı pozitif etkilediği, faiz oranının ise sadece uzun dönemde pozitif etkilediği, kısa dönemde ise herhangi bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Buna göre kredi temerrüt takasının, döviz kurunun, faiz oranının ve enflasyonun artmasının finansal kırılganlığı artırması söz konusu olmaktadır.

725 - 737

Authors: Muhammed Hanifi VAN

This study sheds light on the linear and nonlinear relationship between financial development level and income inequality across 79 countries within a period of 1995 to 2016. To test this relationship panel the Method of Moments Quantile Regression (MMQR), which was recently published by Machado and Silva (2019), has been employed. Besides Pedroni and GUV cointegration tests, FMOLS and DOLS have been administered. Although traditional mean estimators can explain the heterogonous nature of analysed countries, since their results depend on conditional mean they fall short in making the responses heterogonous. In that sense, the effects of specific factors such as financial and economic developments which also impact income inequality have been inspected via MMQR, which also takes into account certain econometric difficulties such as heterogeneity and endogeneity in various quantiles. Compared to other methods, another advantage of MMQR is that by providing information on how explanatory variables can influence the entire conditional distribution, it allows the use of methods only valid in the estimation of conditional means, such as difficulty in noticing heterogeneity and endogeneity problems in panel data models. According to the results obtained from the MMQR model, Greenwood and Jovanovic’s (1990) inverted U hypothesis was accepted only in countries with an inequality income distribution between financial development and income inequality, whereas in counties with equal income distribution the income inequality widening hypothesis was confirmed. According to Panel FMOLS and Panel DOLS and also coefficient estimations, Greenwood and Jovanovic (1990)’s inverted U hypothesis was confirmed in the relationship between financial development and income.

247 - 258

Authors: Memduh Alper DEMİR

Bu çalışmanın amacı, 1969-2018 dönemi için küresel petrol fiyatları ile Türkiye’nin dış ticaret açığı arasındaki nedenselliği tespit etmektir. Bu amaçla, Hacker ve Hatemi-J bootstrap simetrik nedensellik testi ile birlikte, literatürde kayan pencereler olarak da tanımlanan zamana göre değişen nedensellik testi uygulanmıştır. Analizler sonucunda tüm dönem için nedensellik çıkmamıştır. Ancak, zamana göre değişen nedensellik sonuçlarına göre sadece 1998 yılında yüzde beş anlamlılık düzeyinde dış ticaret açıklarından küresel petrol fiyatlarına doğru bir nedensellik tespit edilmiştir. Bu çalışmanın konu ile ilgili literatüre yöntemsel bir katkı sağlayacaktır. Sonuçlar çerçevesinde, Türkiye’de enerji tasarrufu sağlayan politikaların uygulamalarının artması gerektiği düşünülmektedir. Bu çerçevede özellikle sanayi kesiminde alternatif enerji üretimi (güneş, rüzgar vb.) kullanılmalı, elektrik ile çalışan otomobil üretimi çalışmalara hız kazandırılmalı, toplumda bireysel enerji tüketimini minimize edecek bilinç sağlanmalıdır.

275 - 294

Authors: Hakan ÇAYALAN, Uğur SADİOĞLU

Günümüz teknolojisinin getirdiği hızlı dönüşümler bireylere, örgütlere ve topluma değişim için baskı yapmaktadır. Bu hızlı dönüşüme ayak uydurma noktasında kuşak farkı göze çarpmaktadır. Kamu sektörü de teknolojinin sağladığı bu imkânlardan faydalanmaya çalışmaktadır. Bu reformların oluşturduğu etkilerin ölçülebilmesi için en önemli adımlardan biri söz konusu reformların zihinlerde oluşturduğu yenilik algısının ölçülmesidir. Nicel yöntemin anket tekniği ile veriler toplanmıştır. Yeniliklerin kurum personeli nezdinde ne ölçüde etki ettiğini, bu etkinin kamu personelinin örgütsel sinizm davranışlarına yansımalarını ortaya koymak adına geliştirilen “yenilik algısı ölçeği” ile çalışmaya uyarlanan “örgütsel sinizm ölçeği” Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kamu personeline yüz yüze uygulanmıştır. Bu araştırmada ölçüm yapmak üzere e-Devlet uygulamalarının oluşturduğu yenilik algısı tercih edilmiştir. SGK’nın seçilme sebebi ise e-Devlet uygulamaları içinde en çok kullanılan uygulamanın SGK uygulamalarından 4A Hizmet dökümü uygulamasının olmasıdır. Örgütsel sinizm en basit tanımıyla çalışanların değişime karşı ve kuruma karşı kalıplaşan alaycı, tepkili, olumsuz tutumlarıdır. Örgütlerde yaşanan bu köklü dönüşümlerin örgütsel sinizm olgusuna da etkisinin olacağı öngörülmüştür. Toplanan veriler bu öngörüyü desteklemiş, çalışanların yenilik algısının örgütsel sinizm üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Ayrıca bu değişkenlerin demografik verilere bağlı farklılıkları da sorgulanmıştır. Kadın ve erkeklerin yenilik algılarının ve örgütsel sinizm düzeylerinin anlamlı farklılık gösterdiği, yaş, mesleki kıdem ve eğitim durumuna göre söz konusu değişkenlerin anlamlı farklılıklar gösterdiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca bölgesel karşılaştırmada yenilik algısının farklılık göstermediği ama örgütsel sinizm düzeyinin anlamlı farklılıklar arz ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

315 - 327

Authors: Hayriye Hilal BAĞLITAŞ, Pelin GENÇOĞLU

The interaction between the private and public sectors is one of the main focuses of economics. They affect each other positively or negatively. This paper aims to determine the potential dynamic impacts of the public investments on the private investments in Turkey by running asymmetric causality and to detect a structural relationship of two sectors by using nonlinear and time-varying causality. The result illustrates that there is a crowding-out effect from the public to private investment. On the other side, time-varying and nonlinear causality reach an inverse direction for the causal effects stemming from the private to the public.

355 - 364

Authors: Sultan KUZU YILDIRIM

Ekonomik değişkenler arasındaki dinamik ve karmaşık ilişki araştırmacıların her zaman ilgi odağı olmuştur. Bu çalışmada BİST Banka, Döviz Kuru, Altın Fiyatları (ons) ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) arasındaki ilişki ampirik olarak incelenmektedir. Bu amaçla 2002/Q1 ve 2019/Q4 arasındaki dönem ele alınarak değişkenler arasındaki ilişki Hacker & Hatemi-J (2006) bootstrap nedensellik analizi ve Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik analizi ile test edilmiştir. Serilerin durağanlık dereceleri, öncelikle ADF ve KPSS birim kök testleri ile ardından yapısal kırılmaları göz önüne alan LS (2004) testi ile belirlenmiştir. Bootstrap nedensellik analizine göre %5 anlamlılık düzeyinde sadece GSYİH’dan BİST Banka’ya doğru tek yönlü nedensellik olduğu saptanmıştır. Asimetrik nedensellik analizinin sonuçlarına göre dolar kurundaki negatif yönlü bir şokun, BİST Banka’daki pozitif yönlü şokun nedeni olduğu, BİST Bankadaki pozitif yönlü şokun, GSYİH’daki pozitif yönlü şokun nedeni olduğu gözlenmiştir. Ayrıca BİST Banka ve altın fiyatları arasındaki nedensellik incelendiğinde, altın fiyatlarındaki pozitif yönlü şokun, BİST Banka’nın hem pozitif hem de negatif yönlü şoklarının nedeni olduğu belirlenmiştir.

379 - 397

Authors: Melike ATAY POLAT, Suzan ERGÜN

Ekonomik literatürde çevre vergileri, kirlilik ve iklim değişikliği gibi çevre sorunlarının azaltılmasında temel araçlardan biri olarak önerilmiştir. Bu tür vergiler ekonomik birimlerin dışsal maliyetlerini içselleştirdiği için teşvik temelli mekanizmalar olarak sınıflandırılmaktadır. Bu çalışma 21 AB ülkesi için 1995-2017 yılları arasında çevre vergileri ve hava kirliliği ile ilgili seragazı, karbondioksit, sülfür oksit, nitrojen oksit gibi çeşitli kirlilik emisyonları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır. Panel AMG tahmincisi sonuçları pek çok AB ülkesinde çevre vergilerinin seragazı, karbondioksit, sülfür oksit, nitrojen oksit gibi çevresel kirlilik emisyonlarını azalttığını ortaya koymuştur. Ayrıca, çevre vergisinden seragazı emisyonuna doğru tek yönlü, sülfüroksit emisyonundan çevre vergisine doğru tek yönlü, çevre vergisi ile CO2 emisyonu ve nitrojenoksit emisyonları arasında ise iki yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

409 - 422

Authors: Uğur ELİİYİ

In this study, a novel optimization problem for simultaneous capacity planning and scheduling in reservation scheduling environments is proposed. The problem is important for seasonal reservation systems such as hotel or seat reservations of travel agencies, or operation and treatment reservations in health tourism. The objective of the problem is to maximize the net profit gained from the processed reservations. To the best of our knowledge, the problem was not previously studied. An integer programming model is developed for exact solutions and extensive computational experimentation reveals model performance under different scenarios. The results are analyzed, and managerial implications are discussed.

439 - 459

Authors: Barış ÖVGÜN, Halil Yasin TAMER

Bu çalışma, içerisinde bulunduğumuz Covid-19 salgınının beraberinde getirdiği krizin nasıl yönetilmesi gerektiği ve bu çerçevede nasıl bir kriz yönetimi mekanizması oluşturulmalı sorularına yanıt aramaktadır. Amaç, Covid-19 krizinin kriz yönetiminde yaşattığı koordinasyon eksikliğini gözler önüne sererek etkisiz kriz yönetim mekanizmalarının nasıl etkin hale getirebileceğine ilişkin öneriler geliştirebilmektir. Bu sebeple bu çalışma kapsamında sekiz farklı ülke örneği, Covid-19 kriziyle mücadele politikası bağlamında karşılaştırmalı analize tabi tutulmuştur. Elde edilen bilgiler ışığında, Türkiye özelinde Covid-19 krizi ve sonrasındaki muhtemel krizlere dönük olarak daha hızlı, daha esnek ve daha güçlü kararlar alabilme potansiyeline sahip bir kriz yönetimi ofisinin kurulması önerilmektedir. Bu ofisin nasıl şekilleneceği, yapısal-işlevsel özelliklerinin neler olması gerektiği, devlet kapasitesinin hangi yönlerini geliştirmesi gerektiği ve gelecekteki krizlerle nasıl başa çıkacağının köşe taşlarının reform yaklaşımı ile karşılaştırmalı kamu politikası perspektifinden gerçekleştirilecek analizlerle belirlenmesi bu çalışmanın yöntemini oluşturmaktadır.

479 - 496

Authors: Gülümden ÜRCAN

Alternatif uyuşmazlık çözüm yollarından biri “arabuluculuk”tur. Türkiye‘de 6325 sayılı Kanun özel hukukta arabuluculuk sürecini ve bunun temel ilkelerini düzenlemektedir. Arabuluculuk sayesinde taraflar, uyuşmazlığı kendi kararlarıyla, bir mahkeme hükmüne ihtiyaç olmaksızın çözebilmektedir. Tarafsız bir üçüncü kişi olan arabulucu taraflara uyuşmazlığı müzakere etmede ve bir çözüme ulaşmada yardımcı olmaktadır. Uyuşmazlığın bir özel hukuk uyuşmazlığı olması halinde idare de arabuluculukta taraf olarak yer alabilir. Arabuluculuk sürecinde idareyi üç kişiden oluşan komisyon temsil etmektedir ve komisyon oybirliğiyle karar almak zorundadır.