Süleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Sciences

1-8

Authors: Ergün KORKMAZ

Günümüzde binalarda ve endüstride elektrik enerjisi tüketiminin büyük bir bölümü pompa ve fan uygulamalarında gerçekleşmektedir. Dünyada tüketilen elektrik enerjisinin %20'ye yakın bir kısmı pompa sistemlerinde kullanılmakta ve bu oran bazı endüstrilerde %25-50 dolaylarına çıkmaktadır. İyi bir sistem tasarımı ve uygun pompa kullanılarak pompaların tükettiği enerjinin %30'a kadar azaltılabileceğini söylemek mümkündür. Bir pompanın ömür boyu maliyeti içerisinde satın alma maliyetinin yaklaşık %5, enerji maliyetinin ise yaklaşık %85 dolaylarında olduğu düşünüldüğünde bu sektörde kullanılan enerjinin ne kadar önemli boyutlarda olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Kanat sayısı, kanat çıkış açısı ve çark çıkış çapı gibi tasarım parametreleri pompa performansını ve enerji tüketimini etkilemektedir. Bu çalışmada, Z=5 kanat sayısına ve β2k=30o kanat çıkış açısına sahip, tek kademeli bir derin kuyu pompasının Hm=f(Q), Pe=f(Q) ve ng=f(Q) karakteristik eğrilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

19-26

Authors: Önder KIZILKAN, Ecir Uğur KÜÇÜKSİLLE, Ahmet KABUL

The aim of this study is to carry out performance modeling of an experimental refrigeration system driven by variable speed compressor using Data Mining techniques with small data sets. In order to vary the capacity of refrigeration system, one of the best methods is controlling the rotational speed of the compressor motor with a frequency inverter. For this aim, an experimental refrigeration system was designed with a frequency inverter mounted on compressor electric motor. The experiments were made for different compressor electric motor frequencies. Instead of several experiments, the use of data mining technique had been proposed to determine the system performance parameters based on various compressor frequencies and cooling loads using results of experimental analysis.

34-39

Authors: Mehmet FENKLİ, Nuretttin Alpay KIMILLI, İlyas Devran ÇELİK, Mustafa SİVRİ, Zeki AY

Ülkemizde meydana gelen son depremler sebebi ile çelik yapıların, betonarme yapılara göre kullanım oranı özellikle sanayi tipi yapılarda artış göstermiştir. Ancak çelik yapıların tercih edildiği yerler göz önünde bulundurulduğunda gerek mimari ve statik proje, gerekse de imalat ve montaj aşamasında görev alan teknik altyapı ülke geneline eşit oranda hizmet verememektedir. Bu sebeple proje, imalat ve uygulama hizmetleri yerel imkanlar ile çözümlenmeye çalışılmaktadır. Bu durum yapı tasarımında kolay erişilebilir ve işlenebilir olan kutu kesitli profilleri ön plana çıkarmaktadır. Ancak kutu kesitli profiller sahip oldukları kesit geometrisine bağlı olarak özellikle kesme ve eğilme yükleri etkisi altında istenmeyen lokal burkulma problemlerini de beraberinde getirmektedir. Kutu kesitli profiller kullanılarak oluşturulan çerçeve sistemlerde bu lokal burkulma problemleri hesaplarda öngörülmeyen kapasite kayıplarına neden olmakta olup özellikle sanayi tipi yapıları riskli kılmaktadır. Bu durum sismik hareketliliğin etkin olduğu ülkemizde depreme dayanıklı yapı tasarımında yapısal zaafların öngörülmesi ve buna göre dizayn edilmesinde de sayısal analiz programları ve bu programların çözüm algoritmasın doğru yönlendirilmesi ve yorumlanmasını önemli kılmaktadır. Bu çalışmada, Ansys sonlu elemanlar programı ile deneysel analizi tamamlanan bir numunenin sayısal modeli oluşturulmuş ve analiz edilmiştir. Deneysel analize göre doğrulanan sayısal model sabit yükleme düzeneği üzerinde farklı meshleme teknikleri ve çözüm komutları için analiz edilmiş ve gerçek davranış yakalanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda elde edilen sonuçlar karşılaştırılarak mesh tekniği ve mesh kalitesinin düğüm noktası davranışı üzerine etkisi gösterilmeye çalışılmıştır.

47-56

Authors: Abdullah AVEY, İbrahim YILDIZ

Bu çalışmasında, çekirdeği fonksiyonel değişimli malzemelerden (FDM'ler) ve dış katmanları zenginleştirilmiş seramik ve metalden oluşan üç tabakalı silindirik kabukların statik ve zamana bağlı periyodik değişen yükler etkisi altında parametrik titreşimi incelenmektedir. Ara eleman olarak kullanılan fonksiyonel değişimli (FD) çekirdek ve zenginleştirilmiş metal ve seramikten oluşturulan dış tabakalardan oluşan üçlü sistemin analitik modeli sunulmaktadır. Fonksiyonel değişimli çekirdeğe (FDÇ'e) sahip sandviç silindirik kabukların statik ve zamana bağlı periyodik değişen eksenel basınç yükleri altında dinamik stabilite ve deformasyon uygunluk denklemleri türetilmektedir. Temel denklemler, Galerkin Yöntemi uygulanarak Mathieu-Hill denklemine dönüştürülmekte ve çözülerek FDÇ üç tabakalı silindirik kabukların kararsızlık bölgeleri, frekans parametresi ve kritik statik yük için ifadeler elde edilmektedir. Bu ifadelerden pür seramik, pür metal ve pür FD silindirik kabuklar için uygun ifadeler özel olarak elde edilmektedir. Son olarak kararsızlık bölgelerinin sınarlarına, FD çekirdek çeşitlerinin ve hacim kesir bileşenleri değişiminin, kabuk karakteristikleri ve çekirdek-kabuk kalınlıkları oranı değişiminin etkileri kapsamlı bir şekilde incelenmektedir. Elde edilen sonuçlar açık literatürde bulunan sonuçlarla karşılaştırılarak doğruluğu teyit edilmektedir.

63-68

Authors: Mustafa SİVRİ, İlyas Devran ÇELİK, Mehmet FENKLİ, Nurettin Alpay KIMILLI, Zeki AY

Yetersiz ve hatalı inşa edilen betonarme çerçeve yapıların deprem dayanımlarının da zayıf olacağı aşikardır. Son yıllarda yaşadığımız Marmara (1999), Bingöl (2003) ve Van (2011) depremlerinde moment taşıyan betonarme çerçeveli yapıların büyük çoğunluğu hasar görmüş veya yıkılmıştır. Bu yapıların çoğunluğunda taşıyıcı çerçeveler arası dolgu duvarlarla doldurulmuştur. Yapı taşıyıcı elemanı olarak hesaba katılmayan dolgu duvarlar yapı deprem davranışını büyük ölçüde değiştirmektedir. Yapı davranışının daha gerçekçi hesaplanabilmesi için dolgu duvarların dayanım ve rijitliğinin de hesaba katılması gerekmektedir. Çelik çaprazlarla güçlendirme, mekanik özellikleri, kolay ve hızlı uygulanabilirliğinden dolayı oldukça tercih edilen güçlendirme tekniklerinden biridir.

75-82

Authors: Mustafa KORKMAZ, Hasan ÖZÇELİK

Güller 0-3000 m rakımlarda, genelde kireçtaşı ve volkanik arazilerde, drenajı iyi ve gevşek yapılı topraklarda yetişmektedir. Güller Türkiye'nin hemen hemen her yöresinde yetişmekte veya yetiştirilmektedir. Güllerden gıda, tıbbi ve süs başta olmak üzere pek çok şekilde yararlanılmaktadır. Buna karşın insanların güllere olan ilgisinin giderek azalması ve şehirleşme baskısı güllerin genetik çeşitliliğini ciddi olarak tehdit etmektedir. Bunun yanında güllerin yöresel adları ve faydalanma şekilleri de her geçen gün unutulmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'de yetişen Gül taksonlarının yöresel adları ve yetiştikleri yörelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma materyalinin önemli bir kısmını 2006-2009 yılları arasında TUBITAK projesi kapsamında Türkiye genelinden toplanan herbaryum örnekleri oluşturmaktadır. Çalışma sonucu olarak Türkiye'de yetişen güllerden toplam 35 taksona ait 184 kayıt verilmiştir. Güller için toplam 37 farklı isim kullanıldığı ve halkın en çok kullandığı isimlerin Kuşnurnu ve Şilan olduğu belirlenmiştir. R. canina'nın 11 ilden, R. damascena var. trigintipetala'nın 10 ilden ve R. foetida'nın 8 ilden örnekleri toplanmıştır. R. canina türünün doğudan batıya geniş bir yayılışı olduğu, Göller bölgesinde ekonomik amaçla yetiştirilen R. damascena'nın İç Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu'da da yayılış gösterdiği ve Doğal güllerden R. dumalis, R. foetida ve R. hemisphaerica türlerinin ekonomik önem taşıdığı belirlenmiştir. Ayrıca en çok gül taksonunun sırası ile Isparta, Erzincan, Antalya, Artvin, Konya, Gümüşhane ve Van illerinde yetiştiği belirlenmiştir.

91-97

Authors: Sertan ÇEVİK, Serpil ÜNYAYAR

The roles of ascorbate and glutathione as key antioxidant molecules involves in environmental stress responses have already been well indicated. We conducted experiments in order to study the effects of exogenous ascorbate and glutathione treatments on antioxidant enzyme activities and ASC and GSH levels of cultivated and wild type chickpea plants under drought stress. We determined that ASC and GSH accumulation, antioxidant enzyme activities increased due to drought stress, except for CAT activity, in both species. ASC treatment increased ASC level, APX and GR activity in C.arietinum under drought stress, except high concentration of ASC treatment. Antioxidant treatments increased GR activities and antioxidant accumulation of C.reticulatum, except for high concentration of GSH treatment under drought stress. However, exogenous ASC and GSH via eliminating of reactive oxygen species decreased CAT and APX activities in C.reticulatum. The results of present study indicate that ASC and GSH may contribute to the improvement of tolerance against drought stress in chickpea. Also, drought tolerant chickpea C.reticulatum showed a better protection mechanism against oxidative damage than the sensitive chickpea C.arietinum.

103-106

Authors: Ergün KAYA, Emel YILMAZ GÖKDOĞAN

Olive (Olea europea L.) is one of the oldest cultivated plants characteristic in the Mediterranean area, where it is the most important oil-producing crop. The cultivated olive (O. europaea L. var. europaea) is propagated by cutting or grafting, whereas wild olive (O. europaea L. var. sylvestris) is reproduced from seeds. These two olive types are interfertile and have led to a large number of varieties. Morphological descriptions are not entirely reliable, due to numerous synonyms and homonyms in designations, labelling mistakes, the presence of varietal clones, and the uncertain identification methods thus far applied. Molecular markers, as random amplified polymorphic DNA (RAPD) markers, are environment-independent and efficient to identify olive varieties and to detect synonymous and homonymous. In this study, fifteen selected RAPD markers are used for determination of relationships among twenty individuals belonging to four important Turkish olive cultivars. Our results showed that RAPD markers can be used to differentiate olive cultivars.

112-119

Authors: Nur TÜREN, Bülent YAŞAR

Bu çalışma 25±1 °C sıcaklık, % 65 ±5 orantılı nem ve 16/8 saat aydınlık/karanlık koşulları sahip iklim odasında yürütülmüştür. Tuta absoluta'nın, Alegria, Marabel, Marfona ve Lady Olympia patates çeşitleri üzerinde gelişme süreleri, ölüm oranları ve yaşam çizelgeleri çalışılmıştır. T. absoluta'nın ergin öncesi dönemlerinin toplam gelişme süreleri, Alegria, Marabel, Marfona ve Lady Olympia çeşitlerinde sırasıyla 24.22, 21.00, 25.75 ve 27.50 gün olmuştur. Toplam ölüm oranları ise Alegria, Marabel, Marfona ve Lady Olympia patates çeşitlerinde sırasıyla % 26.7, 33.3, 30 ve 40 olarak saptanmıştır. T. absoluta'nın farklı patates çeşitlerinde yaşam çizelgeleri parametrelerinden net üreme gücü (R0), sırasıyla 13.39, 8.31, 8.25 ve 4.98 dişi/dişi/döl, kalıtsal üreme yeteneği (rm) 0.088, 0.081, 0.073 ve 0.056 dişi/dişi/gün, ortalama döl süresinin (T0) 29.6, 25.7, 29.0 ve 28.7 gün bulunmuştur.

124-130

Authors: Sibel YORULMAZ SALMAN, Nimet KARA, Oktay ÖZ

Bu çalışmada, Ocimum basilicum L., Thymus vulgaris L., Mentha spicata L., Melissa officinalis L. ve Matricaria chamomilla L. bitkilerinin hekzan, ethanol ve methanollü ekstraktlarının Leptinotarsa decemlineata'nın değişik dönemleri üzerindeki kontakt toksisiteleri araştırılmıştır. Her üç çözücüde hazırlanan bitki ekstraktlarının tamamı patates böceğinin ergin dönemine göre 3. ve 4. larva dönemlerinde daha etkili bulunmuştur. Ayrıca çalışmada kullanılan bitkilerin ethanollü ve methanollü ekstraktlarının hekzanlı ekstraktlarına göre patates böceğinde kontakt toksisiteleri daha yüksek bulunmuştur. Çalışmada en yüksek etki Thymus vulgaris L. bitkisinin methanollü ekstraktlarından elde edilmiştir. Bu ekstrakt patates böceğinin 3. dönem larvasında %96.45, 4. dönem larvasında % 85.70 ve ergin döneminde ise %53.50 etki göstermiştir. Çalışmada en düşük etki ise patates böceğinin 3. dönem larvasında %32.18, 4. dönem larvasında %24.10 ve ergin döneminde %10.70 ile papatya bitkisinin hekzanlı ekstraktında belirlenmiştir.