Nevşehir Hacı Bektaş Veli University Journal of ISS

17-37

Authors: Parvana Bayram

Toplumların devamı ve sürekliliği açısından aile, önemli bir kavramdır. Ailenin kurulması toplumumuzda evlilikle gerçekleşmektedir. Evlilik, insan hayatının önemli dönüm noktalarından olup yeni kurulan bir yuva ile toplumda bir ailenin daha temeli atılmış olur. İnsanoğlu evlenerek toplumda yeni bir statü kazanır ve bundan sonra kendi sorumluluklarını yüklenir. Nevşehir’deki evlilik törenleri kız beğenme veya kız arama geleneği ile başlayıp kız arkasından gitme ile son bulur. Bu süreçte, görücülük, nişan, pazarlık bozma, kız başı yıkama, kına, bayrak asma, esvap giydirme, gelin alma vb. uygulamalar gerçekleştirilir. Günümüzde, bilişim teknolojilerinin baş döndüren hızı sonucunda dünyanın en ücra köşesindeki bir yenilik, bir gelişme dünyanın öbür köşesinde duyulur olmuş ve kültür taşıyıcılığı görevini artık sinema, medya, müzik gibi görsel ve işitsel malzemeye dayalı unsurlar üstlenmiştir. Hal böyle olunca, eski gelenek ve göreneklerin uygulanmasında sıkıntı yaşanmaktadır. Gelenek ve göreneklerin unutulması, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Nevşehir’de de yaşanmakta olup eski düğünlere ait bir takım uygulamalar kaybolmaya yüz tutmuştur. Makalede, önce Nevşehir merkezdeki düğün gelenekleri tarandıktan sonra Avanos ve Avanos’a bağlı bazı köylerdeki, Uçhisar ve Göreme’deki düğünler araştırılmış ve bu beldelerdeki evlilikle ilgili gelenekler hakkında kronolojik olarak bilgi verilmiştir. Anahtar kelimeler: düğünler, Nevşehir, Avanos, Uçhisar, Göreme, gelenek ve görenekler.

53-72

Authors: Cemile Şahin, Mustafa Şahin

Türk kadını, gerek Osmanlı son dönemi fikir hayatında gerekse de savaşlarda daima pasif bir alanda tanımlana gelmiştir. Osmanlı döneminde Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarında Türk kadını, hasta bakıcılığı ile levazım malzemeleri tedarikçisi olarak tasvir edilmiş, Milli Mücadele dönemi Türk Kadını ise kağnı üstünde sırtında cephane taşıyan cephe gerisi rolleri ile resmedilmiştir. Ancak cephe gerisinde fişek dolduran kadımız olduğu gibi, cephe hattında muharebe eden kadın kahramanlarımızın yanı sıra; erkeklerin de bulunduğu büyük kıt’alara komuta eden kadın liderlerimiz de azımsanamayacak sayıdadır. Osmanlı son döneminde Fatma Aliye, Nezihe Muhittin gibi hanımlar cemiyetler kurarak orduya ve donanamaya lojistik destek sağlamışlar, şehit çocukları ve kadınlarına meslek kazandırmak için sanat mektepleri kurmuşlardır. Milli Mücadele döneminde Türk kadınlarından Halide Edip, Münevver Saime gibi hanımlar, mitinglerle Milli Mücadeleye gönül desteğini artırmışlardır. Öte yandan Fatma Seher, Kara Fatma, Tayyar Rahmiye, Gördesli Makbule, Ayşe Çavuş (Ayşe Binbaşı), Nezahat Onbaşı gibi kadınlar bizzat cephede mücadele ettikleri gibi Milli Mücadele’nin komuta kadrosu içerisinde yer almışlardır. Anahtar Kelimeler: Türk Kadını, Milli Mücadele, Liderlik, Cemiyet, Kahramanlık.

92-108

Authors: İlyas Gökhan

1072’de Melikşah tahta çıktığında, Selçuklu komutanları Fatımîlerin elinde olan Suriye şehirlerinin fethini gerçekleştirmekteydiler. Bu sırada Fatımî halifesi olan Mustansır (1036–1094) ülkede çıkan iç isyanlar, iktisadî bunalımlar ve salgın hastalıklarla uğraşmaktaydı. Bu yüzden Fatımîler, Selçukluların saldırılarına karşı koyamadılar. Suriye’de faaliyetlerde bulunan Atsız, Artuk, Şöklü ve Kurlu gibi Türk komutanları Fatımîlerin ellerinde bulunan Akka, Şam ve Kudüs gibi şehirleri fethettiler. Atsız Bey, Mısır’ı da fethe girişti. Bu sırada Fatımî orduları başkumandanlığı ve vezirliğe getirilen Bedrü’l-Cemalî, Fatımî Devleti’nde yeniden düzeni sağlayarak, Selçuklulara karşı bir direniş başlattı. Kahire önlerine gelen Atsız Bey, mağlup olarak geri çekildi. Suriye üzerine yürüyen, Fatımî güçleri Selçuklu komutanlarının ellerinde bulunan şehirlere saldırılara başladılar. Bunun üzerine Sultan Melikşah, kardeşi Tutuş’u Suriye meliki olarak atayarak bölgede Fatımîlere karşı başlatılan fetihleri yönetmekle görevlendirdi. Bu arada Atsız Bey’i ortadan kaldıran Tutuş, Dımaşk merkez olmak üzere Suriye Selçuklu melikliğini kurdu. Melikşah, Mısır’ın fethedilerek Fatımî devletinin ortadan kaldırılmasını istemekteydi. 1092’de Bağdat’a gelen Melikşah, Suriye bölgesinde faaliyetlerde bulunan komutanlarını huzuruna çağırarak Mısır’ın fethini emretti. Ancak 1092’de sultanın ölümü ile Mısır’ın fethi gerçekleşemedi

121-130

Authors: Hulusi Yılmaz

Halveti ve Safevi tarikatları silsileleri itibariyle İbrahim Zahid Gilani’de birleşerek Hz.Ali’ye dayanmaktadır. Her ikisi de Ehl-i Beyt sevgisini düstur edinmiştir. Osmanlı Devleti, Safevi Devleti’nin Anadolu’daki Kızılbaş Türkmenler üzerindeki nüfuzunu kırmak için Halveti tarikatına özel ilgi göstermiştir. Bu ilgi gereği Halveti tarikatı hem Sünni akideye uygun davranmaya hem de Kızılbaşları kazanmak üzere hareket etmeye çalışmıştır. Pir Ahmet Efendi günümüze kadar hem Sünnilerin hem de Alevilerin itibar ettiği Halveti tarikatına mensup tasavvuf erbaplarındandır. Tasavvuf hilafeti aldığı şahsiyetlere bakıldığında ve oğlunun müftü olduğu düşünüldüğünde Sünni akideye bağlı olduğu görülür. Ama aynı Pir Ahmet Efendi’nin türbesinde Hz.Ali ve Hacı Bektaş Veli isimleri yazılıdır. Türbesi etrafında cem törenleri yapılır ve talipleri olan Alevi köyler vardır. Ahmet Efendi, Halveti tarikatının siyaset gereği üstlenmiş olduğu görevi başarıyla yerine getirmiş tasavvuf erbaplarından biri olarak düşünülebilir. Anahtar Kelimeler: Halvetilik, Alevilik, Pir Ahmet Efendi

155-176

Authors: Osman Avşar Kurgun, Gürkan Akdağ

Entelektüel sermaye kavramı gerek bilimsel yazında gerekse iş dünyasında son yıllarda önemi gittikçe artan bir kavram olarak ön plana çıkmaktadır. Çalışma, bu önemden hareketle otel işletmelerinde entelektüel sermaye ve örgüt performansı ilişkisini Akdeniz bölgesinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinin yöneticilerinden toplanan veriler ile incelemektir. Çalışmada önerilen modelin Yapısal Eşitlik Model analizi ile test edilmesi sonucunda, diyagramda müşteri sermayesi (MS) ile örgüt performansı (OP) arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (0.56) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapısal sermaye (YS) ve örgüt performansı (OP) arasındaki ilişki incelendiğinde yine pozitif yönlü ve anlamlı ancak daha düşük düzeyde (0.33) bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. İnsan sermayesi (IS) ile örgüt performansı (OP) arasında ise negatif yönlü bir ilişki (-0.14) bulgulanmıştır. Çalışmada müşteri sermayesinin örgüt performansı ile istatistiki açıdan yüksek düzeyde ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılması; başta Bontis (1998) olmak üzere konu ile ilgili önceki çalışmaların doğrulandığı anlamına gelmektedir. Anahtar Kelimeler: Entelektüel Sermaye, Örgüt Performansı, İnsan Sermayesi, Yapısal Sermaye, Müşteri Sermayesi, Yapısal Eşitlik Modeli.

192-206

Authors: Dilek Kılıç, Zafer Çalışkan

Bireylerin temel hakkı olarak tanımlanan sağlık hizmetleri kullanımı sağlık sistemlerinin performanslarının değerlendirilmesinde ve sağlık sektörünün yeniden yapılandırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu çalışmanın amacı sağlık hizmetleri kullanımını Andersen (1968)’nın geliştirdiği davranışsal model çerçevesinde incelemek ve modele getirilen eleştirileri tartışmaktır. Ayrıca çalışma, modelin yıllar içindeki gelişimini ortaya koymayı ve tartışmayı amaçlamaktadır.

12-34

Authors: Murat Alp AHISHALI

Günümüzde enerji kaynakları hayati önem taşımaktadır. Enerji kaynaklarının, sanayinin işlemesi ve teknolojinin ilerlemesi için kullanımının yanı sıra, sosyal hayatın vazgeçilmez olgusu elektriğin üretimi açısından da önemi büyüktür. Bununla beraber, enerji kaynakları sınırlı rezervlerde bulunmaktadır. Petrol, doğal gaz ve kömür gibi birincil enerji kaynaklarının belirli bir rezervde bulunması ve bunların her geçen yıl daha hızlı bir şekilde tüketilmesiyle birlikte, dünyada enerji verimliliği olgusu öne çıkarken, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik arayışlar da hızlanmıştır. Öte yandan, dünya nüfusundaki artış, gelişmekte olan ülkelerdeki sanayileşme ve şehirleşme, enerji kaynaklarının tüketimini daha da arttırmaktadır. Örneğin, 2011 yılında dünya toplam birincil enerji tüketimi 2010’a göre %2,5 artarak 12,3 milyar ton petrol eşdeğerine (tpe) ulaşmıştır. Bu rezerv ve tüketim rakamlarıyla dünya petrol rezervlerinin 54 yılda, doğal gaz rezervlerinin 64 yılda, kömür rezervlerinin ise 112 yılda tükenmesi öngörülmektedir. Ancak, yakın zamanda dünya enerji gündeminde yeni bir enerji kaynağı konuşulmaktadır, kaya gazı. Kaya gazı organik kaya katmanları arasında sıkışmış halde bulunan bir gaz olup, şimdiden enerji politikalarını belirleyen en önemli unsurlardan biri haline gelmiştir. Önümüzdeki yıllarda üretiminin daha da yaygınlaşmasıyla, dünya enerji düzenini ve dolayısıyla dünya siyasi güç dengelerini değiştirme potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada, kaya gazının niteliği, oluşumu ve üretim teknolojisi (fracking) açıklanmış olup, dünyada ve Türkiye’de bulunan kaya gazı rezervleri değerlendirilerek, kaya gazı üretiminin artmasının dünya ve Türkiye ekonomisinde muhtemel etkiler ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Kaya gazı, Fracking, Petrol, Doğal gaz, Ton petrol eşdeğeri.

52-65

Authors: Recep BİLGİN, Fatih SEZGİN, Bilal ALTINER

21.yüzyıla kadar uluslararası ilişkilerde alışılagelen politika; ülkelerin kendi menfaatleri çerçevesinde uluslararası düzene şekil verme ameliyesiydi. Gelinen nokta itibariyle de uluslararası ilişkilere yön veren önemli aktörlerden birisi de enerjidir. Üretimin devamlılığı adına enerjiye ihtiyaç duyan uluslar için sürekliliği olan enerji kaynaklarına sahip olmak en önemli hedeflerden birisidir. Enerjinin uluslararası ilişkileri şekillendirdiği bariz örneklerden birisi de Kafkasya’dır. Dünyadaki enerji rezervlerinin yarıya yakınını barındıran Orta Asya ve Ortadoğu’nun Dünyaya açılan penceresi olan Kafkasya’da, ABD, İran, Rusya ve Türkiye arasında enerjinin arzı noktasında ciddi bir mücadele yaşanmaktadır. ABD; Rusya ve İran’ı devre dışı bırakmak için Türkiye’yi ön plana çıkarmaya çalışırken, Rusya ve İran ideolojileri zıt olmasına rağmen birlikte hareket ederek ABD ve Türkiye ittifakına alternatifler üretme gayretindedirler. İran ve Rusya, Ermenistan’a doğalgazın dünyaya arzı için yatırımlar yapmaktadırlar. ABD, NABUCCO Boru Hattı’nı desteklerken Rusya ve İran buna karşı çıkmaktadır. ABD, Rusya, Türkiye ve İran’ın bölge politikaları geleneksel çizginin dışına çıkıp enerji endeksli bir hal almıştır. Bu çalışmada; ABD, Rusya, Türkiye ve İran’ın Kafkasya’daki klasik dış politikaları incelenerek; günümüz dış politikaları ile mukayese edilmiştir. Elde edilen bulgular, söz konusu ülkelerin mevcut dış politikalarının enerjiye ve enerjinin arzına odaklandıklarını ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Uluslararası ilişkiler, enerji, Kafkasya, ABD, Türkiye, Rusya, İran

78-86

Authors: Volkan GÜNGÖR

94-110

Authors: Songül KAKİLLİ ACARAVCI, İzay REYHANOĞLU

Bu çalışma, enerji fiyatları ile Türk sermaye piyasası arasındaki uzun dönemli ilişkiyi Johansen Eşbütünleşme yöntemi ve Hata Düzeltme Modelini kullanarak araştırmaktadır. 2001/01-2010/12 dönemi için aylık verilerden yararlanılmıştır. Eşbütünleşme testi sonucuna göre İMKB 100 endeksi, petrol fiyatları, doğal gaz fiyatları ve sanayi üretim endeksi değişkenleri arasında uzun dönemli ilişki mevcuttur. İtki-tepki analizi sonuçlarına göre, petrol fiyatlarındaki bir şok, İMKB 100 endeksini ve sanayi üretim endeksini negatif yönde etkilediğini göstermektedir. Ek olarak, doğal gaz fiyatlarından kaynaklanan bir şok, İMKB 100 endeksi üzerinde pozitif yönlü etkisi olmaktadır. Anahtar Kelimeler: Enerji Fiyatları, Sermaye Piyasası, İMKB 100 Endeksi, Johansen Eşbütünleşme Testi. JEL Sınıflandırması: C3, G1, Q4

119-145

Authors: Muammer YAYLALI, Fuat LEBE

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin konut sektörünün elektrik talebini tahmin etmek ve 2010-2020 dönemi için konut elektrik talebini öngörmektir. Bu amaçla, analizde kullanılacak değişkenler iktisat teorisi ve ampirik çalışmalar ışığında belirlenmiştir. Veriler yıllık olup, konut elektrik talebi için 1978-2009 dönemini kapsayan çalışmamızda değişkenler, Türkiye’nin konut sektörünün net elektrik tüketimi, kişi başı gelir, kentleşme oranı ve konut sektörü elektrik fiyatıdır. Ekonometrik yöntem olarak son yıllarda yaygın olarak kullanılan ARDL yaklaşımı tercih edilmiştir. Yapılan analiz sonucu, gerek kısa dönem gerekse uzun dönemde talebin fiyat esnekliği birin altında değerler aldığından, Türkiye’nin konut elektrik talebinin inelastik olduğu söylenebilir. Talebin gelir esnekliği ise kısa dönem için 0.207, uzun dönem için 0.474 olarak tahmin edilmiştir. Son olarak, Türkiye’nin konut elektrik talebinin 2010-2020 dönemi için baz (referans), düşük ve yüksek senaryo varsayımlarına göre öngörülerde bulunulmuş olup, önemli bulgulara ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Konut Elektrik Talebi, Esneklik, Talep Tahmini, ARDL Sınır Testi.

158-173

Authors: Zerrin SAVAŞAN

This article aims to discuss the potential roles of the Kyoto mechanisms to struggle against the challenges of global warming in the context of compliance issue. In this respect, it starts its analysis with making a brief survey on each Kyoto mechanism and types of emission units generated by them. Then, it explains the eligibility requirements which Annex I parties have to fulfil to participate to the Kyoto mechanisms. Thirdly, it studies on the suspension of eligibility within the compliance mechanism under the Kyoto Protocol. Fourthly, based on its examination, it questions what their advantages and potential challenges in ensuring compliance to cope with the problems of global warming. Finally, it provides a concluding assessment on its analysis. Key Words: Global warming, compliance, Kyoto mechanisms, joint implementation, clean development mechanism and emission trading.

189-201

Authors: Menderes ÜSTÜNER, Edip ÖZÇELİK

Örgütlerin yaşamlarını sürdürebilmelerinde en önemli faktör, çevre, ve teknoloji gibi faktörün yanı sıra kaynağınında elde edilmesi elde edilmesi yönünde örgütler açısından çok önemli bir etkendir. Global ekonomi içerisinde, talep ve arzda büyük artışların ortaya çıkması sebep olmuş, bu durum da daha fazla kaynak kullanımını da gündeme getirmiştir. Öz Kaynağa duyulan ihtiyacın artması ve kaynakların sınırlılığı, örgütleri bu kaynaklar için rekabet eder bir pozisyona çekmiştir. Bu çalışma, Türkiye’nin mevcut enerji üretiminin kaynak bağımlılığını yönetmesi ve devletin enerji stratejisi içerisinde özel sektörün enerji sektörüne giriş stratejileri üzerine yapılan bir çalışmadır. Anahtar Kelimeler: Örgüt, Kaynak, Strateji, Enerji

215-235

Authors: Çağla Gül YESEVİ

Enerji, bir ülkenin güvenliğini ve dış politikasını etkileyen ve uzun vadeli kararların alınmasını gerektiren en stratejik sektördür. Bir ülkenin enerji kaynaklarına ulaşabilme yeteneği, çevre politikalarını da belirlemektedir. Hidrokarbon çağının devam ediyor olması, uluslararası aktörlerin stratejilerini belirlemektedir. Türkiye, bir enerji merkezi olmayı hedeflemektedir. Petrol ve doğal gaz ihtiyacı açısından, Orta Doğu ülkelerine ve Rusya’ya bağımlılığından kurtulmayı hedeflemektedir. Dışişleri Bakanlığı’nın Resmi Web Sitesi’nde de (2013) belirtildiği gibi, Türkiye’nin enerji stratejisinin dayandığı 4 temel unsur bulunmaktadır. Bunlar; kaynak ülke ve güzergâh çeşitliliğine gidilmesi, enerji ihtiyacının karşılanmasında yenilenebilir enerjinin payının arttırılması, nükleer enerjiden yararlanılmaya başlanılması, enerji verimliliğinin arttırılması ve Avrupa’nın enerji güvenliğine katkıda bulunulması olarak sıralanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin enerji stratejisini yeniden değerlendirmektir. Çalışmanın ilk kısmında, nükleer enerji ve yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesi amacı üzerinde durulacaktır. Çalışmanın ikinci kısmında ise, boru hatları politikaları konusu değerlendirilerek, Türkiye’nin enerji merkezi olma amacı üzerinde durulacaktır. Bu çalışma, enerji politikalarının, dış politika karar alma sürecinin ve milli güvenlik politikasının, etkili bir unsuru olduğu gerçeği üzerinde temellendirilmektedir.