Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi

19-45

Authors: Suat Donuk

Kaside; Araplarda “bir maksatla söylendikten sonra düzenlenen uzun şiir”, Türklerde “din ve devlet büyüklerini övmek için yazılan şiir” biçiminde tanımlanmaktadır. Bu nazım şekli İslâmî Türk edebiyatına mensup sanatçılar tarafından, dinî-tasavvufî konuları işlemek için de kullanılmıştır. Cemâleddin İshak el-Karamanî bu tür kasideleri olan, mutasavvıf bir şairdir. Onun çeşitli yazma eserlerde iki, en-Nesâ’ihu’s-sûfiyye fî Mevâ’izi’d-dîniyye isimli eserinde bir adet olmak üzere toplam üç Türkçe kasidesinin yanı sıra müstakil bir eser muamelesi gören iki Arapça kasidesi vardır. Türkçe kasidelerinden ilki tasavvufî bir kavram olan etvâr-ı seb‘ayı ele almaktadır. İkincisi ramazâniyye türünde olup ramazan ayının erdemlerinden söz etmektedir. Nasihat-nâme türüne giren üçüncü kaside, müritlere öğüt vermek amacıyla yazılmıştır. Cemâleddin İshak’ın Kasîdetü’l-kâfiyye ve Münâcâtü’l-meymûne isimleriyle bilinen Arapça ilk kasidesi Allah’a yakarışı ihtiva etmektedir. Arapça diğer manzumesi Kasîdetü’l-hâiyye ve Kasîde-i Muhrika isimleriyle bilinmekte olup dünyanın fânîliğini konu edinmiştir. Türkçe şiirlerinde Cemâlî mahlasını kullanan şair, Arapça manzumelerinde İshak mahlasını tercih etmektedir. Bu makalede önce kaside nazım şekli hakkında muhtasar bilgi verilmiş, Cemâleddin İshak el-Karamanî’nin kasideleri şekil ve muhteva bakımından incelenmiş, ulaşılan neticelere yer verilmiştir. Daha sonra el-Karamanî’nin Türkçe kasidelerinin tenkitli metni ile birlikte Arapça kasidelerinin Türkçeye çevirisi ilim âlemine takdim edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kaside, Cemâleddin İshak el-Karamanî, 16. yüzyıl Abstract: An ode is described by the Arabs as “a long poem that is organized after according to a purpose” and as “a poem written for praising religion and statesmen” by the Turks. However this poetry type was also used by artists belonging to Islamic Turkish literature to study religious-sufistic subjects. Cemâleddin İshak el-Karamanî is a sufi poet who wrote this type of odes. He has three Turkish odes, two in his various manuscripts, one in his work named en-Nesâ’ihu’s-sûfiyyefî Mevâ’izi’d-dîniyye besides his two Arabic odes regarded as autonomous. The first of his Turkish odes deals with etvâr-ı seb‘a which is a sufic concept. The second one is Ramazaniyya type which talks about the virtues of Ramadan. The other three odes in advice type that were written in order to advice followers. The first known Arabic ode of Cemâleddin İshak named Kasîdetü’l-kâfiyye and Münâcâtü’l-meymûne contain prayer to God. As his other Arabic poem known by Kasîdetü’l-hâiyye and Kasîde-i Muhrika names, entreated mortality of the world. The poet prefers “Cemâlî” as nickname in his Turkish poems whereas he prefers “İshak” as nickname in his Arabic poems. In this article after giving brief information about “ode” as a poetry type, the odes of Cemâleddin elKaramanî were examined in terms of form and content. Later criticism of Turkish odes of el-Karamanî with Turkish translations of his Arabic odes were also presented to science world.

60-72

Authors: Mustafa Işık

Kili, Tuna Nehri’nin Karadeniz’e döküldüğü bölgede yer almaktadır. Kili bu coğrafi konumundan dolayı Tuna Nehri ve Karadeniz vasıtasıyla Avrupa ile Asya arasında köprü oluşturan önemli bir liman şehridir. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan 25452 numaralı gümrük defterindeki veriler ışığında Kili Nezareti Gümrüğü’nün XVIII. yüzyılın sonlarındaki gelir ve giderleri değerlendirilmiş ve Kili gümrüğünün esir ticaretinde de önemli bir yere sahip olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kili Gümrüğü, Tuna ve Karadeniz ticareti, pençik resmi Abstract: Kili is located in the region where Danube River runs down to Black Sea. Because of its geographical location, Kili is an important port town which forms a bridge between Europe and Asia via Danube River and Black Sea. In this study; in the light of the data acquired from the customs notebook no:25452 in Prime Ministry Ottoman Archive; income and expenses of Kili Nezareti Customs Office in the late 18th century have been evaluated and it has been determined that Kili Customs Office also had an importance place in prisoner trade.