FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi

29-61

Authors: Mehmet Nafi Arslan

el-Halebî, Halep’te doğmuş ve Mısır’a yerleşip oradaki meşhur âlimlerden ders alarak yetişmiş bir âlimdir. Mısır’da İbn Tolun ve İmam Şâfi‘î camilerinde kıraat ve nahiv dersleri okutmuş, kadılığa niyâbet etmiş, nahiv, sarf, belağât, tefsir ve kıraat ilimlerinde döneminin meşhur âlimleri arasına girmiştir. Bu çalışma onun hayatını ve ilmî yönünü ayrıntılı olarak ortaya koymayı ve böylece onu ilim dünyasına daha iyi tanıtmayı hedeflemektedir. Al-Halebi was born in Aleppo and settled in Egypt. He took lessons from famous scholars there. He taught qiraah and nahiv lessons In mosques Ibn Tolun and Imam Shafi’i in Egypt. He worked as vice-judge. Became famous scholar in Arabic syntax, morphology, commentary of Quran and qiraah. This study aims to elaborate his life and his scientific direction and thus to better introduce him to the world of science.

73-95

Authors: Tuğba Yılmaz Bingöl

İnsanın en önemli özelliklerinden biri toplumsal bir varlık olmasıdır. İnsanoğlu yaşamını büyük ya da küçük birçok grubun üyesi olarak birtakım kurallar dahilinde sürdürür. Adler yaklaşımının temel kavramlarından olan aidiyet ve bağlılık duygularının güçlü olduğu toplumlardan biri olan Çerkezler de tüm diğer kültürler gibi, tarihsel süreç içerisinde kendi kendini yönetmek için birtakım kurallar üretmiş ve bu norm sistemine ‘xabze’ adını vermişlerdir. Bu araştırmada Çerkez toplumuna ait kuralları ifade eden xabze sistemi, Adler’in kişilik kuramı ve bireysel terapi yaklaşımının temel kavramları açısından incelenecektir. Çalışmada öncelikle Adler’in kişilik kuramı ve bireysel terapi yaklaşımı’na değinilmiş, ardından yaklaşımın temel kavramlarına yer verilmiş ve Çerkez toplumlarının etiği Adler yaklaşımının temel kavramları ile incelenmiştir. Sonuç olarak Çerkez toplumlarının etiği ve Adler yaklaşımının temel kavramları arasında paralellik kurulabileceği görülmüştür. Adler yaklaşımının kavramları Çerkez toplumunun oluşturduğu kuralları açıklamakta etkili olmuştur. One of the most important characteristics of humans is that they are social beings. Human beings pursue their lives as a member of small or large communities, with respect of some rules. As a society which has a strong sense of belonging and commitment that Adler’s approach’s basic concepts, Circassians community produced applied and passed down through generations some sort of rules and norms in order to administer itself in the historical process. This rules and systems of norms in a whole is called as “Xabze”. In this resarch, the social rules of Circassian community that is one of the ethnical groups in Turkey, will be analysed using the basic principles of Adler’s Individual Therapy Approach. In this study, firstly Adler’s Individual Therapy Approach is presented and then the ethics of the Circassian communities is investigated using this approach. As a result it is concluded that there is a connection between ethics of Circassian communities and Adler’s approach’s basic concepts.

117-143

Authors: İlhami Danış

XVI. yüzyıl Osmanlı coğrafyacıları için tercüme eserlerin yanında denizcilik alanında, seyahatname türünde ve şehirlere dair eserler te’lif etmişlerdir. Bu yüzyıl Osmanlı coğrafyacılığının gelişimi noktasında ilk basamak olarak da değerlendirilebilir. Yüzyılın sonunda Evzahu’l-mesâlik ilâ ma’rifeti’l-büldân ve’l-memâlik adlı eseri ile şehirler hakkında birçok eserden istifade eden Sipâhizâde Mehmed hakkında bugüne kadar detaylı bir inceleme yapılmamıştır. Bu çalışmada XVI. yüzyıl Osmanlı coğrafyacılığının gelişimi içerisinde Sipâhizâde Mehmed’in yeri incelenmiştir. İncelemede Sipâhizâde Mehmed’in eseri ve eserinde kullandığı kaynaklar üzerinde durulmuş olup, eserin te’lif edilme süreci, eserin önemi ve Osmanlı coğrafyacılığına katkıları üzerinde durulmuştur. In addition to the translations for the Ottoman geography of the 16th century, works on the maritime, travel book and cities have been compiled. This century can be considered as the first step in the development of Ottoman geography. There has been no detailed examination of Sipahizâde Mehmed, who has benefited from many works about the cities with his work entitled “Evzahu’l-mesâlik ilâ mârifeti’l-büldân ve’l-memâlik” at the end of this century. In this study, Sipahizade Mehmed’s place in the development of the Ottoman geography of the 16th century was examined. The sources used by Sipahizâde Mehmed in his work and his work have been emphasized, and the process of compiling the work, the importance of the work and contributions to Ottoman geography have been dwelt upon.

195-217

Authors: Abdulsattar Elhajhamed = عبد الستار الحاج حامد

تتناول ھذه المقالة صورة الأَندَلُس في الأدب التركي الحدیث المكتوب بالحروف العربیة 1928 م) إذ تقدم لمحة عن علاقة الترك بالأَندَلُس التي تمتد إلى زمن الشیخ - "اللغة العثمانیة" ( 1839 الصوفي ابن عربي، وتؤرِّخ لموضوع الأَندَلُس في الأدب العثماني في الحقبة المذكورة بذكر أھم الأدباء الذین تناولوا الأَندَلُس في مؤلفاتھم الأدبیة. وتبحث ھذه المقالة في أسباب استلھام الأَندَلُس وتجلیاتھا في أعمالھم الأدبیة، مُفسِّرة ذلك في ضوء الظروف التاریخیة التي كانت تمر بھا الدولة العثمانیة، فقد وجد الكتّاب العثمانیون في الأَندَلُس ما یلزمھم للدفاع عن الحضارة الإسلامیة في وجھ ھجمات الغرب، فكانت الأَندَلُس وسیلة لرفع معنویات العثمانیین الذین كانوا یعیشون حالة انكسار، وكان مصیر الأَندَلُس درسا لأخذ العبرة. والمقالة تبین صورة المسلمین والإسبان في الأعمال الأدبیة المدروسة، وبشكل عام بدت صورة الأَندَلُسیین مُشرقة أما صورة الإسبان فقد كانت سلبیة. Bu makalede Arap harfleriyle yazılmış olan (1839-1928) yeni Türk edebiyatındaki Endülüs imajı ele alınmıştır. İbnü’l-Arabî’nin yaşadığı döneme dayanan Endülüs-Türk ilişkileri özet bir şekilde verilmiştir. Söz konusu dönemdeki Türk edebiyatçılarının Endülüs’le ilgili vermiş olduğu eserler tanıtılarak Türk edebiyatında Endülüs konusu kronolojik bir şekilde ele alınmıştır. Makalede Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu şartlar göz önünde bulundurularak edebiyatçıların edebî eserlerde Endülüs’ü neden ve nasıl ele aldıkları incelenmiştir. Türk edebiyatçıları, Batı saldırılarına karşı İslâm medeniyetini savunmak için gereken malzemeyi Endülüs’te bulmuşlardır. Endülüs, çöküş dönemini yaşayan Osmanlıların moralini yükseltmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Endülüs’ün akıbeti de Osmanlı için bir ders olarak sunulmuştur. Ele alınmış olan eserlerde Endülüslülerin ve İspanyolların imajları incelenmiştir. Genellikle Endülüslülerin imajı olumluyken İspanyolların imajı olumsuz olmuştur. Andalusia in modern Turkish literature Abstract This article discusses the image of Andalusia in modern Turkish literature written in Arabic script (1839-1928).It provides an overview of the relationship between Ottomans and Andalusia that goes back to the time of mystic sheikh Ibn Arabi. And it chronicles the subject of Andalusia in the Turkish literature in the so-called period by mentioning the most important writers who talked about Andalusia in their literature writings. This article examines the causes of the of authoring on Andalusia and its manifestations in their literary works interpreted in the light of historical circumstances that were experienced by the Ottoman Empire. Turkish writers found in Andalusia what enforces them to defend Islamic sevilaisation against western attacks. Andalusia was a way to inspire Ottomans who were in deteriorated situation. Andalusia end was lesson because of the similar elements between Andalusia and the Ottoman Empire. It also presents an image of Andalusians and the Spanish people in the given literary works. Generally the image of Andalusians seemed bright but the image of Spanish people was negative.

241-266

Authors: Etem Kara

Şirketlerin Yerleşme özgürlüğü, Kurucu Anlaşmanın 49 (Eski 43) ve 54’üncü (Eski 48) maddelerinde ifadesini bulan yerleşme özgürlüğü ilkesi ile de güvence altına alınmıştır. Söz konusu maddeler gerçek ve tüzel kişilere yerleşme özgürlüğünü bahşetmekte, ABAD kararlarıyla da bu haklara açıklık getirerek Birlik şirketleri tanımlamaktadır. Daily Mail, Centros, Überseering, İnspire Art, Sevic ve Cartesio kararlarıyla ABAD; içe göçler ile dışa göçleri ayırmış, üye ülkelerin yerleşme özgürlüğünü sınırlama yetkisi, daha çok dışa göçler açısından kabul etmiştir. İçe göçler açısından ise üye ülkelerin müdahale yetkisi, kamu yararı temelinde sınırlı olarak kabul etmiş ve bu temelde yapılacak düzenlemelerin de Gebhart testi ölçülerini karşılaması gerektiğini ortaya koymuştur. Aday bir ülke olarak Türkiye, şirketler hukukunu Birlik hukukuyla uyumlaştırmıştır. Ayrıca Überseering kararıyla ATAD, “yerleşme özgürlüğünün geçiş döneminden itibaren doğrudan uygulanacağını, bu özgürlüğünün kullanılmasının bir anlaşmaya veya ikincil bir düzenlemeye bağlı olmadığını” açıkça ortaya koymuştur. Türkiye ise geçiş dönemini tamamlamıştır. The principle of freedom of establishment, as a part of the EC Treaty is s laid down in Article 49 (ex 43) and 54 (ex 48). Those articles grant free movement of establishment to natural and legal persons, and state how “a company” or “a firm” is to be defined under Community law. In Cases of The European Court of Justice’s rulings on the Daily Mail, Centros, Überseering, İnspire Art, Sevic and Cartesio, distinction between the “emigration” and “immigration” of the companies were empahsized and restriction by national measures on emigration was mainly accepted. However, restrictions on immigrations by national law is subject to more scrutiny, and depends on meeting the Gebhard test. Turkey, as a candidate country, harmonised its own company law with the Community Law. ECJ, with its Überseering ruling, had clearly expressed that freedom of establishment have been directly applicable as the transitional period had come to an end. It is no longer necessary for Member States to adopt a convention or secondary regulation in order to exercise the right of establistment. Turkey also completed transitional period.

281-311

Authors: Zekeriya Kurşun

Müslümanların iki kutsal kentini (Haremeyn) içine alan Hicaz bölgesi 1517 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ancak Osmanlı sultanları bu tarihten önce de Haremeyn’e yakın ilgi göstermişlerdir. Erken dönemde başlayan bu ilgileri, her yıl Haremeyn ahalisine yardımlar göndermek tarzında gelişmiştir. Sultan I. Selim’den sonra ise durum değişecek ve Osmanlı Sultanları Hicaz bölgesinin bütün sorumluluğunu üstleneceklerdir. Hac ibadetinin sağlıklı yerine getirilmesi için, yol güzergâhlarının bakım ve onarımı, güvenliğin sağlanması Sultanların temel vazifeleri arasına girecektir. Ancak Osmanlı Sultanları bölgenin imar ve gelişmesi için de özel olarak ilgilenmişlerdir. Başka bir ifade ile bölgeyi imar ederek, yatırım yaparak kendi güç ve iktidarları ile hilafet prestijlerini sürekli kılmışlardır. Bu makalede Osmanlı Devleti’nin erken dönemde (16. yüzyıl) Haremeyn’de hayata geçirdiği imar faaliyetleri ve bu konuda Sultanların gösterdikleri hassasiyetler ele alınmaktadır. The Hedjaz region comprising the two sacred cities for the Muslims was annexed to the Ottoman territories in 1517. However, even before that date, the Ottomans paid attention to Hedjaz region. With such interest emerged in an early period, the Ottomans sent aid and presents to the people of Hedjaz in many occassions. After Sultan Selim I, this interest changed its scope and the Ottoman sultans took the responsibility of the whole Hedjaz region. In order to provide good conditions to the pilgrims to Mecca, the Sultans repaired and maintained the roads, ensured security as their primary responsibilities. The Sultans also personally interested in these processes and they invested in these regions with an attemp to perpetuate their power and prestige. This study attempts to examine the reconstruction works accomplished by the Ottomans in Hejaz in the early period (16th century) and analyze the sensibility of the Ottoman sultans shown towards the region.

333-353

Authors: Yunus Emre Özsaray

Edebi eserlerin, edebiyat sosyolojisinin yöntemleriyle incelenmesi, edebi-estetik değerin göz ardı edilmesine sebep olacağı yönünde tartışmaları ortaya çıkarmıştır. Toplumsal bağlama uyumlu olmanın edebi değerle ilişkisi elbette ayrı bir tartışma konusudur. Bu tartışmalar bir kenara bırakılıp edebiyat sosyolojisine odaklanıldığında da bu defa yöntem sorunuyla karşılaşılır. Yöntem için Robert Escarpit, eseri basımından okura ulaşana kadarki tüm yönleriyle incelemeyi teklif eder. Goldmann ise toplumsal bağlam ve eser arasında bir ilişki kurmuştur. Goldmann’ın yönteminin toplumsal değişimle ilgili birden çok eser ve dönem incelemesi için daha elverişli olduğunu düşünülmektedir. Eserlerin incelemesine geçmeden önce Goldmann’ın asıl önemi atfettiği dünya görüşünün bağlamını belirginleştirmek maksadıyla, Türkiye’deki modernleşme döneminden 1980’lere kadar olan toplumsal değişim ele alınacaktır. Çalışmada Goldmann’ın oluşumsal yapısalcılık( genetic structralism) yöntemi çerçevesinde Selim İleri’nin “Pastırma Yazı”, Mustafa Kutlu’nun “Sır” ve Rasim Özdenören’in “Kuyu” hikâyeleri toplumsal değişim bağlamında incelenecektir. Examining the literary works by means of the technics of the literary-sociology has caused the arguments on ignoring the value of its literary esthetic. When we failed to notice these arguments and focused on the literary sociology, we faced to the problem of technic. Robert Escarpit offers to examine the whole aspects of a work until it reaches to the readers. And Goldmann established a relation between the social consistence and the work. We think that Goldmann’s technic is more suitable to examine multi works and ages about social changing. We’re going to study the social changing from the age of the modernization in Turkey to 1980s. In our work, we are going to study Selim İleri, Mustafa Kutlu and Rasim Özdenören’s stories in the technics of Goldmann’s genetic structuralism.

377-394

Authors: Ömer Say

Deleuze ve Guattari toplumsal yapıyı socius olarak adlandırmaktadır. Onlar, ilkel, despotik ve kapitalist olmak üzere üç tip toplumsal biçimlenmenin olduğunu öne sürmektedirler. Tüm toplumsallık tipleri birer kodlama rejimidirler ve dahası hepsi de Saussure’ün göstergebilimiyle aynı bakış açısını yansıtmaktadırlar. Zira Deleuze ve Guattari için gösterge sistemi içinde gösteren ve gösterilen ilişkisi aynı zamanda bir kodlama biçimidir. Tüm kodlama rejimlerinde kişinin özgürlüğü kısıtlanmakta ve insanlar pasif bireylere dönüştürülmektedirler. Bu yüzden de onlara göre sabit bir yapı çerçevesinde açılan bir dil yerine sürekli değişim gösteren dil ilişkileri insan doğasına daha uygundur. Bu, sürekli değişim gösteren dil, minör dil olarak adlandırılmaktadır. Bununla birlikte Deleuze ve Guattari’nin minör dil önerileri de kendi açılarından bakıldığında sabit dil ilişkileri anlamına gelmektedir. Deleuze and Guattari entitles society as socius. They seperate societies into three types as primitive, despotic and capitalist sociuses. They suggest that all types of sociuses are coding regimes These coding regimes have also same views with Saussure’s approach called semiology. According to Saussure language is a system of sign composed from two terms as signifier and signified. In this system relationship between signifier and signified are also a kind of coding in Deleuze and Guattari’s view. Furthermore individuals are converted to passive beings by restricting their independences in all coding regimes. This is the reason that ongoing changes in languages are more convinient to human relations since human nature based on change. According to Deleuze and Guattari this kind of continuously changing languages are called as minor languages. However their proposals are also stable at least in the meaning of language relations.

413-420

Authors: Mehmet Aydın

"Sadettin Özçelik, Dede Korkut: Dresden Nüshası, Giriş-Notlar (c.1); Dede Korkut: Dresden Nüshası, Metin-Dizin (c.2)" bu yayının özetidir.

425-427

Authors: Hasip Saygılı, çeviren Betül Kahriman

"Vasilios Nikoltsios and Yannis Mylonas, Memorabilia of the Balkan Wars, Uniforms, Medals and Heirlooms from the Belligerent Armies of 1912-1913" bu yayının özetidir.