Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

581-586

Authors: Muhammet Muaz YALÇIN1 , Kenan GENEL2

Öz Bilindiği üzere metalik tüpler, yüksek enerji absorbe etme kabiliyetleri nedeniyle birçok farklı alanda tercih edilmektedir. Bu özelliklerinin geliştirilmesi amacıyla tüplerin farklı köpük türleriyle içeriden takviye edilmeleri, halen güncelliğini korumaktadır. Bu çalışmada, farklı PVC köpük yoğunlukları ile (60, 80 ve 100 kg/m3) tek tip yoğunluklu, fonksiyonel derecelendirilmiş yoğunluklu ve sandviç yapılı olacak şekilde üç farklı kombinasyonda takviye edilmiş 6063-T5 serisi alüminyum tüplerin enerji absorbe etme kabiliyetleri (EAK) deneysel olarak incelenmiştir. Her bir takviye kombinasyonunda üç tabaka köpük kullanılmış ve köpük yoğunluklarının EAK üzerine etkisinin daha net ortaya konulabilmesi için tabaka kalınlıkları değiştirilmiştir. Deney sonuçları, tüm numune kombinasyonları göz önünde bulundurulduğunda, absorbe edilen enerji değerindeki artışın %18 ile %43 arasında olduğunu, en yüksek enerji değerinin ise sandviç yapılı takviyede elde edildiğini göstermiştir. Tek tip yoğunluklu takviye kombinasyonundaki en yüksek enerji ise orta yoğunluklu (80 kg/m3) köpüğün kullanıldığı numunede, takviyesiz yapıya göre %37 daha yüksek elde edilmiştir. Numunelerin absorbe ettikleri enerjinin ağırlıklarına oranı olarak ifade edilen özgül enerji absorbe etme (ÖEA) değerleri tüm numuneler için hesaplanmış ve en yüksek ÖEA değeri sandviç yapılı takviyede, takviyesiz tüpe göre yaklaşık %11 daha yüksek olarak, 27.71 J/g değerinde elde edilmiştir. Buna mukabil bazı numunelerin ÖEA değerleri, takviyesiz tüp yapıdan daha düşük değerlerde olmuştur. Anahtar kelimeler: Köpük, Özgül enerji, Tüp, Eksenel ezme. Abstract Metallic tubes are preferred in many different fields due to their energy absorbing efficiency. In order to increase the ability to absorb energy, foam filling by using different types of foam is still up to date. In this study, the energy absorbing capability of 6063-T5 aluminum tubes which were filled by using three different foam densities (60, 80 and 100 kg/m3) were investigated experimentally. Base tubes were filled by using three different foam filling models such as uniform density, functionally graded and sandwich model. In addition, in each foam filling models, different sample combinations were obtained by changing the thickness of the foam layers. The highest energy value absorbed in the uniform density foam filling model was obtained in the combination of 80 kg/m3 density foam, which is 37% higher than the base tube. Considering all specimen combinations, the increase in the absorbed energy value is between 18% and 43%, while the highest value was obtained in the sandwich model. In the examination of the test results, the specific energy absorption values of each specimen were also taken into consideration. The specific energy values for some sample combinations were lower than the base tube, while the highest value was obtained in the sandwich model with the value of 27.71 J/g which is about 11% higher compared to the base tube. In contrast, the specific energy absorption values of some specimens were lower than the base tube.

594-598

Authors: Melih ÖZÇATAL1 , Mustafa Serhat BAŞPINAR2

Öz Alüminyum Titanat (Al2TiO5), düşük ısıl iletkenlik katsayısına ve yüksek ısıl şok direncine sahip seramik bir malzemedir. Al2TiO5’in sinterlemesi süresince oluşan mikro çatlaklar düşük mekanik mukavemete yol açmaktadır. Mekanik özelliklerin iyileştirilmesi amacıyla çeşitli oksit katkı malzemeleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada, katkı malzemesi olarak SiO2 kullanılarak gözeneklilik, faz kompozisyonu, eğme mukavemeti ve mikroyapı üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Kompozisyonlar α-Al2O3 ve rutil (TiO2)’nin eş molar karışımına ağırlıkça %10’a kadar kuvars (SiO2) eklenerek hazırlanmıştır. Toz karışımı tek eksenli bir pres vasıtasıyla şekillendirilmiş ve 1450 °C'de 3 sa. sinterlenmiştir. Deneysel sonuçlar SiO2 ilavesi ile gözenekliliğin düştüğünü ve mekanik mukavemetin arttığını göstermektedir. SiO2 ilavesi ile mullit oluşumunun meydana geldiği ve çatlakların azaldığı tespit edilmiştir. Saf Al2TiO5'in eğme mukavemeti 6.80 MPa iken, %10 SiO2 ilavesiyle 38.43 MPa eğme mukavemeti elde edilmiştir. Sonuç olarak, SiO2 ilavesi Al2TiO5 seramiklerinin fiziksel ve mikroyapısal özelliklerinin iyileştirilmesinde etkin bir rol oynamıştır. Anahtar kelimeler: Al2TiO5, Sinterleme, Katkı malzemeleri, SiO2, 3 nokta eğme mukavemeti. Abstract Aluminum Titanate (Al2TiO5) is a ceramic material with coefficient of low thermal conductivity and high thermal shock resistance. The micro cracks formed during the sintering of Al2TiO5 lead to low mechanical strength. Various oxide additives are used to improve mechanical properties. In this study, SiO2 was used as additive and its effects on porosity, phase composition, bending strength and microstructure were investigated. The compositions were prepared by adding up to 10% (by wt.) quartz (SiO2) to the equimolar mixture of α-Al2O3 and rutile (TiO2). The powder mixture was shaped by an uniaxial press and sintered at 1450 °C for 3 hours. Experimental results show that porosity decreases and mechanical strength increases with the addition of SiO2. It was determined that mullite formation occurred and the number of cracks decreased with the addition of SiO2. The bending strength of the pure Al2TiO5 was 6.80 MPa, while the bending strength of 38.43 MPa was obtained by addition of 10% SiO2. As a result, the addition of SiO2 has played an active role in improving the physical and microstructural properties of Al2TiO5 ceramics.

605-612

Authors: Ayça Şahika ŞAHİN1 , Sami SAYER2

Abstract Öz In this study, effects of natural fiber reinforcement on mechanical properties of polyolefin based hybrid composites widely used different industrial areas were investigated. In this context, jute - PP composites having different jute ratios are produced in twin screw extruder on first stage of production. In the second stage, the films are produced at 450 µm thickness of PP material with different jute ratios are placed between HDPE (S 0464) plates with a thickness of 1 mm and are pressed under a pressure of 8.163 bar and temperature of 190 °C and consequently hybrid polyolefin composite sheets are obtained. The improvement of mechanical strength of hybrid composite material is realized 8.6 % ratio as 18.41 MPa in 5% jute reinforced hybrid composite. As a result of FTIR characterization, it is observed that the interface agents affecting the mechanical strength positively are significant. When SEM analysis of fracture surfaces formed after tensile test is performed, it is determined that an effective interface is formed between the fiber and the polymer, wheras the fibers that change direction due to production methods adversely affected the mechanical strength. Bu çalışmada, endüstrinin farklı alanlarında yaygın olarak kullanılan poliolefin esaslı malzemelerde doğal elyaf katkısının malzemenin mekanik özelliklerine etkisi araştırılmıştır. Bu kapsamda, ilk etapta çift vidalı ekstrüderde farklı jüt oranlarında PP kompozit malzeme üretilmiştir. İkinci aşamada ise farklı jüt oranlarındaki PP malzemeden 450 µm kalınlığında üretilen filmler, kalınlığı 1 mm olan HDPE (S 0464) levha arasına yerleştirilerek 190 °C sıcaklıkta ve 8.163 bar basınç altında preslenerek hibrit yapıda poliolefin kompozit levhalar elde edilmiştir. Hibrit kompozit malzemenin mekanik dayanımındaki iyileşme %8.6 oranında, %5 jüt takviyeli hibrit kompozitte 18.41 MPa olarak gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, FTIR karakterizasyonunda, arayüz maddelerinin mekanik mukavemeti olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Çekme testi sonrası oluşan kırılma yüzeylerine SEM analizi yapıldığında elyaf ve polimer arasında etkin bir arayüz oluştuğu, ancak üretim tekniğinden dolayı yön değiştiren elyafların mekanik mukavemeti olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Öz Bu çalışmada, endüstrinin farklı alanlarında yaygın olarak kullanılan poliolefin esaslı malzemelerde doğal elyaf katkısının malzemenin mekanik özelliklerine etkisi araştırılmıştır. Bu kapsamda, ilk etapta çift vidalı ekstrüderde farklı jüt oranlarında PP kompozit malzeme üretilmiştir. İkinci aşamada ise farklı jüt oranlarındaki PP malzemeden 450 µm kalınlığında üretilen filmler, kalınlığı 1 mm olan HDPE (S 0464) levha arasına yerleştirilerek 190 °C sıcaklıkta ve 8.163 bar basınç altında preslenerek hibrit yapıda poliolefin kompozit levhalar elde edilmiştir. Hibrit kompozit malzemenin mekanik dayanımındaki iyileşme %8.6 oranında, %5 jüt takviyeli hibrit kompozitte 18.41 MPa olarak gerçekleşmiştir. Sonuç olarak, FTIR karakterizasyonunda, arayüz maddelerinin mekanik mukavemeti olumlu yönde etkilediği görülmüştür. Çekme testi sonrası oluşan kırılma yüzeylerine SEM analizi yapıldığında elyaf ve polimer arasında etkin bir arayüz oluştuğu, ancak üretim tekniğinden dolayı yön değiştiren elyafların mekanik mukavemeti olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Anahtar kelimeler: Poliolefin, Hibrit kompozit plakalar, Jüt lifi, Mekanik özellikler.

620-627

Authors: Cebeli ÖZEK1, Muhammet BAL2

Öz Sürtünmeli delme, dönen bir takım ile iş parçası-takım ara yüzeyinde sürtünme sonucu oluşan ısının etkisiyle geleneksel olmayan önemli bir imalat yöntemidir. Bu yöntemin amacı, ince cidarlı saclarda, deliğin alt kısmında meydana gelen kovan aracılığıyla bağlantı uzunluğunun arttırılmasıdır. Bu çalışmada, sürtünmeli delme yönteminde malzeme kalınlığının ve takım çapının elde edilen kovan yüksekliğine (ha), kovan çeper kalınlığına (hç) ve mikro sertlik değişimine etkilerinin araştırılması amaçlanmaktadır. Deney çalışmalarında, koniklik açısı φ=36°, çapları Ød=5 mm, Ød=10 mm, Ød=15 mm ve Ød=20 mm olan tungsten karbür (WC) takımlar kullanılmıştır. Sürtünmeli delme işlemleri kalınlığı t=2 mm, t=4 mm, t=6 mm, t=8 mm ve t=10 mm olan St37 çeliğine uygulanmıştır. Deney çalışmaları, devir sayısı n=1120 d/dk. ilerleme miktarı f=25 mm/dk. şartlarında yapılmıştır. Malzeme kalınlığı ve takım çapının, kovan yüksekliği, kovan dış çapı ve kovan biçimleri üzerindeki etkileri araştırılmış ve mikro sertlikte meydana gelen değişiklikler incelenmiştir. En ideal kovan yüksekliği ha=15.30 mm, en ideal kovan çeper kalınlığı hç=4.25 mm ve en yüksek mikro sertlik değeri ise 183 HV olarak elde edilmiştir. Malzeme kalınlığı ve takım çapının kovan çeper kalınlığı ve kovan yüksekliği üzerinde önemli bir etkisinin olduğu, ancak mikro sertlik değerlerinin fazla değişmediği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Sürtünmeli delme, Kovan yüksekliği, Kovan Çeper kalınlığı. Abstract Friction drilling is an important non-traditional manufacturing method with the effect of heat caused by friction on a work piece-tool interface with a rotating tool. The purpose of this method is to increase the length of the connection through the bushing formed in the lower part of the hole in the thin-walled sheets. In this study, it is aimed to investigate the effects of material thickness and tool diameter on bushing height (ha), bushing wall thickness (hç) and micro hardness change in friction drilling method. In experiment studies, tungsten carbide (WC) tools were used with taper angle of φ=36°, the tool diameters of Ød=5 mm, Ød=10 mm, Ød=15 mm and Ød=20 mm. Friction drilling was applied to St37 steel with a thickness of t=2 mm, t=4 mm, t=6 mm, t=8 mm and t=10 mm. The experiments were carried out at a speed of n=1120 rpm and a feed rate of f=25 mm/min. The effects of material thickness and tool diameter on bushing height, bushing outer diameter, bushing shapes and changes in micro hardness were investigated. The largest bushing height of ha=15.30 mm, the lowest bushing wall thickness of hç=4.25 mm and the highest micro hardness of 183 HV was obtained. It was observed that material thickness and tool diameter had a significant effect on bushing wall thickness and bushing height, but micro hardness values did not change much.

634-637

Authors: Sezgin YAŞA1 , Ahmet KABİL2 , Yahya BAYRAK3 , Mustafa ÇİĞDEM4

Abstract The spheroidization of the silicon eutectic phase in aluminum is an important parameter for casting and significantly influences the material properties. Sr has been used for a long time for eutectic modification in aluminum and many researches have been made on this subject. In this study, the effect of holding time after Sr addition on the mechanical properties and eutectic phase modification of the aluminum were investigated. 200 ppm Sr was chosen as the amount of Sr and the holding times were chosen as 20, 40 and 80 minutes. Tensile test was performed for the determination of mechanical properties and ultimate tensile strength and percentage of elongation values were measured. In order to quantify eutectic modification, the length / width (aspect ratio) ratios of eutectic silicon particles were measured. In addition, Bifilm Index of the molten metal was determined with the reduced pressure test (RPT). With the increase in the holding time, an increase in the aspect ratio and in the Bifilm Index was measured. It has been observed that the tensile strength and elongation values have decreased as the holding time has increased. Öz Alüminyumdaki silisyum ötektik fazının küreselleşmesi, döküm için önemli bir parametredir ve malzeme özelliklerini önemli ölçüde etkiler. Sr alüminyumda ötektik modifikasyon için uzun süredir kullanılmaktadır ve bu konuda birçok araştırma yapılmıştır. Bu çalışmada Sr ilavesinden sonra bekletme süresinin alüminyumun mekanik özelliklerine ve ötektik faz modifikasyonuna etkisi incelenmiştir. Modifikasyon için 200 ppm Sr, bekletme süreleri ise 20, 40 ve 80 dk. olarak seçilmiştir. Mekanik özelliklerin tespiti için çekme testi yapılarak çekme dayanımı ve uzama değerleri ölçülmüştür. Ötektik modifikasyonu ölçmek için, ötektik silisyum partiküllerinin boy/en oranları ölçülmüştür. Ek olarak, sıvı metalin Bifilm indeksi vakum altında katılaştırma testi (VAK) ile ölçülmüştür. Bekleme süresindeki artışla birlikte, en boy oranında ve Bifilm indeksinde artış gözlenmiştir. Çekme dayanımı ve uzama değerlerinin ise tutma süresi arttıkça azaldığı gözlenmiştir. Anahtar kelimeler: Ötektik modifikasyon, Sr, A356, Bifilm indeksi.

643-653

Authors: Burak TÜRKAN1 , Akın Burak ETEMOĞLU2

Abstract Modeling of the hot air dehydration period is very important to increase food property and reduce energy consumption. The objective of the study is to examine the drying behaviour of banana slices by using convective hot air drying method. Drying kinetics of the banana slices was investigated experimentally for different air temperatures (40, 50, and 60 °C). The drying models were fitted to the experimental data. The model which gives the nearest results to the experimental information was predicted as the Midilli model (R2=0.99). It was determined that the L (brightness) colour parameter value declined as the moisture content of the food decreased. Effective diffusion coefficients (2.02×10-10, 5.05×10-10, and 8.08×10-10 m2 s-1), activation energy (61.1 kJ (mol)-1) and shrinkage coefficients (23%, 32% and 40%) were calculated and it was seen to be compatible with the data given in the literature on food drying. The temperature and moisture content obtained from the experimental study were compared with numerical analysis and found to be compatible. Öz Sıcak hava ile kurutma modellenmesi, gıda kalitesini arttırmak ve enerji tüketimini azaltmak için çok önemlidir. Çalışmanın amacı, sıcak hava kurutma yöntemi ile muz dilimlerinin kuruma davranışlarını incelemektir. Muz dilimlerinin kurutma kinetiği, farklı hava sıcaklıkları (40, 50 ve 60 °C) için deneysel olarak incelenmiştir. Kurutma modelleri deneysel verilere uygulanmıştır. Deneysel verilere en yakın sonuçları veren model Midilli modeli (R2=0.99) olarak tahmin edilmiştir. Ürünün nem içeriği azaldıkça L (parlaklık) renk değerinin azaldığı belirlenmiştir. Efektif difüzyon katsayıları (2.02×10-10, 5.05×10-10 ve 8.08×10-10 m2 s-1), aktivasyon enerjisi (61.1 kJ (mol)-1) ve büzülme katsayıları (%23, %32 ve %40) hesaplanmış ve sonuçların gıda kurutulması üzerinde literatürde verilen bilgiler ile uyumlu olduğu görülmüştür. Deneysel çalışmadan elde edilen sıcaklık ve nem içeriği değerleri nümerik analiz sonuçları ile karşılaştırılmış ve uyumlu olduğu bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Konvektif kurutma, Büzülme, Muz.

666-673

Authors: Kutay ÇELEBİOĞLU1 , Fatma Zeynep AYTAÇ YILMAZ2

Abstract Francis type hydraulic turbines that have a wide range of operating range for head and flow rates are commonly used in hydropower generation. Every power plant needs its custom designed turbine because the available head and flow rates, which are the main parameters to start the design process, are different for each plant. Guide vanes are the only movable parts of Francis turbines. They control the flow rate through the turbine. In this study, a generalized Computational Fluid Dynamics (CFD) aided design methodology is developed and applied to the design of the turbines of two different power plants. The effects of several parameters, including the shape of the guide vane profile, eccentricity, blade angles, overlapping percentage of the blades, number of guide vanes, and rotor-stator distance are examined. Results are investigated for each parameter in terms of flow physics and important outcomes are determined for turbine designers. Öz Francis tipi su türbinlerinin çeşitli debi ve düşü değerlerini kapsayan geniş bir çalışma aralığı olduğu için güç üretiminde sık kullanılırlar. Her hidroelektrik santralin kendi özelliklerine uygun türbin tasarımına ihtiyacı vardır; çünkü türbin tasarım prosesinin en önemli iki parametresi olan düşü ve debi her santral için farklıdır. Ayar kanatları türbinin tek hareket ettirilebilen parçasıdır. Türbinden geçen debiyi düzenlemeye yararlar. Bu çalışmada, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) bazlı bir genelleştirilmiş tasarım yöntemi geliştirilerek iki ayrı hidroelektrik santralin türbin tasarımına uygulanmıştır. Ayar kanadı profili, merkezden kaçıklık, kanat açıları, kanatların örtüşme yüzdeleri, ayar kanat sayısı, rotor-stator mesafesi gibi tasarım parametrelerinin etkileri incelenmiştir. Sonuçlar her bir parametre için incelenmiş, akış fiziği ve türbin tasarımcıları açısından önemli bulgular belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Simülasyon, Ayar kanadı, Su türbini tasarımı, HAD.

683-688

Authors: İlker Turgut YILMAZ1 , Mustafa YAVUZ2 , Metin GÜMÜŞ3

Öz İçten yanmalı motorların enerji ihtiyaçları genellikle fosil yakıtlardan karşılanmaktadır. Fosil yakıtların gün geçtikçe tükenmelerine bağlı olarak yenilenebilir enerji kaynakları araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Biyogaz organik atıklardan üretilen alternatif bir yakıttır. Bu çalışmada dizel-biyogaz çift yakıtlı bir motorda dizel yakıt miktarının egzoz emisyonlarına etkisi incelenmiştir. Deneyler 1.6 l dört zamanlı, su soğutmalı, aşırı doldurmalı, ortak hatlı yakıt püskürtme sistemine sahip dört silindirli bir dizel motorda gerçekleştirilmiştir. Motorun elektronik kontrol ünitesinin orijinal ayarlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Çift yakıtlı çalışmalarda motorun enerji ihtiyacının %20’si, %30’u, %40’ı ve %50’si dizel yakıt ile karşılanmıştır. Deneylerde motor momenti 40 Nm, 60 Nm ve 80 Nm arasında değiştirilmiş ve motor devri 1750 d/d’da sabit tutulmuştur. HC, CO2 ve NOx emisyonları dizel yakıt miktarının artışına bağlı olarak azalırken is emisyonu artmıştır. Silindire gönderilen biyogaz miktarının artması hem ön karışımlı yanma fazında yanan yakıt miktarını hem de NOx emisyonlarını arttırmıştır. Biyogazın içeriğinde bulunan CO2 ise yakıt hava karışımını seyrelterek HC ve is emisyonlarını yükseltmiştir. Anahtar kelimeler: Biyogaz, Çift yakıt, Egzoz emisyonları. Abstract Fossil fuels generally meet the energy demand of internal combustion engines. Due to the run out fossil fuels day by day, renewable energy sources catch the researchers’ attentions. Biogas is a renewable alternative fuel produced from organic wastes. In this paper, the effect of diesel fuel amount on the exhaust emissions of the biogas-diesel dual fuel engine was investigated. Experiments were carried out on a four stroke, four cylinder, water cooled, turbocharged, common-rail diesel engine. No changes were made on original settings of electronic control unit of the engine. The energy demands of dual fuel engine were supplied by diesel fuel about 20%, 30%, 40% and 50%. All tests were conducted at 1750 rpm constant speed, 40 Nm, 60 Nm and 80 Nm engine loads. Depending on increasing diesel fuel amount, HC, CO2 and NOx emissions decreased but soot emissions raised. The increase in the amount of biogas sent to the cylinders increased both the amount of fuel burned in the premixed combustion phase and the NOx emissions. The CO2 contained in the biogas increased HC and soot emissions by diluting the fuel-air mixture.

700-708

Authors: İlker MERT1 , Cuma KARAKUŞ2 , Ali GENÇOĞLU3

Öz Demir-çelik sektörü günümüzde enerji tüketimi açısından kritik bir öneme sahiptir. Demir-çelik üretim sürecinin yüksek enerji ihtiyacı, beraberinde yüksek maliyetleri de getirmektedir. Bu durum, sektörde ürün kalitesini koruyarak enerji ihtiyacının azaltılması ve enerji tasarrufu yapılması stratejileri geliştirme ihtiyacını doğurmaktadır. Bu çalışmada; demir çelik sektörünün önemli enerji tasarruf yöntemlerinin bir tanesi olan Yüksek Fırın Tepe-Basıncı Türbin sistemi (TBT) incelenmiştir. TBT sisteminin önemi, işletme koşulları, işletme parametreleri ve enerji geri kazanımını etkileyen faktörler ele alınmış olup, örnek bir TBT için işletme parametrelerinin enerji geri kazanımına etkisi araştırılmıştır. Ampirik formüller ile hesaplanan elektrik üretimi değerleri ve parametrelere dayalı çoklu lineer ilişkiyi gösteren bir model ile tahmin edilen üretim değerleri, sistem gözlem değerleri karşılaştırılmıştır. Anahtar kelimeler: Yüksek fırın, Enerji geri kazanımı, Tepe-Basınç geri kazanım türbini. Abstract Today, the iron and steel industry is critical to energy consumption. The high energy demand of the iron and steel production process brings along high costs. This leads to the need to reduce energy demand and develop energy saving strategies while maintaining product quality in the sector. In this study; Blast Furnace Top Pressure Turbine system (TRT) which is one of the most important energy saving methods of iron and steel sector has been examined. The importance of TRT system, operating conditions, operating parameters and the factors affecting energy recovery are discussed and the effect of operating parameters on energy recovery is investigated for a sample TRT. A model showing multiple linear relations based on parameters and electrical generation values obtained by empirical formulas, and observation values were compared.

720-729

Authors: Turgut KARABULUT1 , Selahattin YAVUZ2

Öz Enerji sürekli ihtiyaç ve bu ihtiyaç gittikçe artan bir kaynaktır. Bu enerji kaynaklarından biri olan yenilenebilir enerji, hem temiz hem de sürdürülebilir olması dünyamız için oldukça önemlidir. Dünyada orta kuşak ülkelerden biri olan Türkiye, yenilenebilir enerji kaynakları açısından oldukça şanslı bir ülkedir. Bu çalışmada, Erzurum, Erzincan ve Sivas illeri için güneş enerji kaynağı tesisi kuruluş yeri seçimi ve enerji verimliliği için model önerilmiştir. Bu model deterministik ve robust optimizasyon ile çözülerek en uygun yer belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma sonunda her iki çözüme göre kuruluş yeri seçimi için en uygun ilin Erzurum olduğu belirlenmiştir. Erzurum ili için deterministik çözüme göre verim 83950724.1 ile 87591854.81 arasında bulunurken, robust çözüme göre verim 83416034.92 ile 87065524.19 arasında bulunmuştur. İki çözüm arasında yaklaşık olarak %0.618’lik bir fark bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Güneş enerjisi, Kuruluş yeri seçimi, Robust optimizasyon. Abstract Energy is a constant need and this need is a growing resource. Renewable energy, which is one of these energy sources, is very important for our world to be both clean and sustainable. One of the central belt countries in the world, Turkey is a very fortunate country in terms of renewable energy sources. In this study, a model for solar energy source installation and energy efficiency has been proposed for Erzurum, Erzincan, and Sivas. This model has been solved by deterministic and robust optimization. Pursuant to the results obtained from the solutions with these methods, the most suitable location has been determined. At the end of the study, it has been found out that Erzurum is the most suitable city for the selection of the location according to both solutions. According to deterministic solution for Erzurum, the efficiency has been observed between 83950724.1 and 87591854.81 while it has been between 83416034.92 and 87065524.19 according to robust solution. There has been an approximately 0.618% difference between these two solutions.

737-748

Authors: Gökhan ÜVENÇ1 , Sinem KULLUK2

Öz Hizmet kalitesini arttırmak, günümüzde işletmeler için her zamankinden daha fazla önem arz etmektedir. Bununla beraber hizmet sektöründe, hizmet kalitesine etki eden faktörler hizmetin türüne ve yapısına göre değişkenlik göstermektedir. Kent içi toplu taşımacılık sektöründe de durum diğer hizmet sektörlerinden farklı değildir. EN 13816 Yolcu Taşımacılığında Hizmet Kalitesi Yönetimi Standardı 2002 yılında kent içi toplu taşıma sektöründe bir kalite yaklaşımı geliştirmek amacı ile oluşturulmuştur. Toplu taşımacılık hizmet kriterlerini tanımlamak ve uygunluk noktasında sertifika vermek amacı ile oluşturulan NF 281 Yolcu Taşımacılığı Standardı 2003 yılından itibaren EN 13816 Standardını kılavuz kaynak olarak kullanır hale gelmiştir. EN 13816 standardına göre, müşteri odaklı ve hizmet sağlayıcı odaklı olmak üzere iki çeşit hizmet kalitesi ölçümü yapılmaktadır. Hizmet sağlayıcı odaklı hizmet kalitesi ölçümü, performans ölçümü adını alır. Bu araştırmada, Kayseri Ulaşım AŞ Hafif Raylı Sistem İşletmesi T1 hattı için, hizmet sağlayıcı odaklı hizmet kalitesi ölçüm modelinin tasarımı; bir başka deyişle performans ölçüm modelinin tasarımı ele alınmıştır. Performans ölçüm modelinin tasarımı ile hizmet taahhütleri, hizmet taahhütleri ölçüm ve değerlendirme sistemi, hizmet düzeyi hesaplama yöntemleri, hizmet taahhütleri yönetim unsurları geliştirilmiştir. Bu geliştirmeler NF 281 Standardının gereklilikleri dikkate alınarak yapılmıştır. Anahtar kelimeler: Kent içi toplu taşıma, Hizmet kalitesi, EN 13816 performans ölçümü, NF 281 Standardı. Abstract Increasing the quality of service is more important than ever for companies today. At the same time, the factors affecting service quality in the service sector vary according to the type and structure of the service. In the urban public transport sector, the situation is not different from other service sectors. EN 13816 Standard of Service Quality Management in Passenger Transport was constituted to develop a quality approach in the urban public transport sector in 2002. NF 281 Passenger Transportation Standard, which was created with the aim of defining the criteria of public transport service and certificate at the point of suitability, has been using EN 13816 as a guide resource since 2003. According to the EN 13816 standard, two types of service quality measurements are carried out: customer oriented and service provider oriented. Service provider-oriented service quality measurement is called as performance measurement. In this study, the design of service provider-oriented service quality measurement model, in other words the design of performance measurement model for the T1 line of Kayseri Transportation Inc. Light Rail System was discussed. With the design of performance measurement model, service commitments, service commitments measurement and evaluation system, service level computation methods, service commitments management elements have been developed. These improvements have been made taking into account the requirements of the NF 281 standard.

758-767

Authors: Volkan Soner ÖZSOY1 , Mediha ÖRKCÜ2 , Hasan ÖRKCÜ3

Öz Tedarikçi seçimi tedarik zinciri yönetiminde en önemli stratejik konulardan biridir ve bir organizasyonda kilit bir rol oynar. Uygun bir tedarikçi seçmek satın alma departmanının en önemli kararlarından biridir ve bu karar genellikle çeşitli kriterlere dayanır. Bu çalışmada iki aşamalı üretim süreci olarak ifade edilen bir tedarik zinciri yapısında girdi, ara ürün ve çıktı ile birlikte en iyi (en etkin) tedarikçiyi değerlendirmek ve seçmek için karma-tamsayılı bir Veri Zarflama Analizi modeli önerilmiştir. Hem plastik ambalaj kayışı endüstrisindeki firmaların hem de reçine üreten firmaların tedarikçilerinin seçilmesi probleminde önerilen model uygulanmış ve modelin performansı diğer çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Sonuçlar önerilen karma tamsayılı iki aşamalı modelin karar vericinin tedarikçi seçimini kolaylaştırdığı göstermektedir. Anahtar kelimeler: Tedarikçi seçimi, İki aşamalı üretim sistemi, Veri zarflama analizi, En etkin tedarikçi seçimi. Abstract Supplier selection is one of the most important strategic issues in supply chain management and plays a key role in an organization. Selecting a suitable supplier is one of the most important decisions of the purchasing department, and this decision is usually based on various criteria. In this study, a mixed-integer data envelopment analysis model is proposed to evaluate and select the best (most efficient) supplier with input, intermediate and output in a supply chain structure expressed as a two-stage production process. The proposed model was applied to the problem of selecting the suppliers of both the plastic packing strap industry and the suppliers of the resin manufacturers and the performance of the model was compared with the other studies. The results show that the proposed mixed-integer two-stage model facilitates the decision-maker's choice of supplier.

779-788

Authors: Zeynep ÜNAL1 , Emre İPEKÇİ ÇETİN2

Öz İşletmelerin sürdürülebilirliği açısından müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) ele alınması gereken en önemli konulardan biridir. Faaliyetlerinin merkezine müşteriyi koyan ve müşterileriyle olan ilişkisini verimli bir şekilde kullanan işletmeler rakiplerine göre rekabet üstünlüğü sağlayarak mevcut konumlarını sağlamlaştırmaktadır. Müşteri ilişkileri yönetiminin bir ihtiyaç haline gelmesiyle birlikte ülkemizde ve tüm dünyada teknoloji firmaları tarafından CRM yazılımları geliştirilmektedir. Yazılım alternatiflerinin ve seçim kriterlerinin çokluğu CRM yazılımı seçimi kararını zorlaştırmaktadır. Konaklama işletmeleri gibi aynı anda pek çok departmanda kullanılacak bu yazılımın seçiminde departman yöneticilerinin ortak görüşü de büyük önem kazanmaktadır. Bu çalışmada Antalya’da faaliyet gösteren beş yıldızlı bir konaklama işletmesinin CRM yazılımı seçimi ele alınmaktadır. Çalışmada kriterlerin belirlenmesi ve elenmesinde Delphi tekniğinden faydalanılmıştır. Belirlenen kriterlerin ağırlıklarının hesaplanması DEMATEL yöntemi ile yapılmıştır. Elde edilen ağırlıklar TODIM yöntemine girdi olarak kullanılarak işletme için en uygun CRM yazılımı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: CRM, Delphi tekniği, DEMATEL, TODIM. Abstract Customer relationship management (CRM) is one of the most important issues for business sustainability. Businesses that put the customer at the center of their activities and use their relations with their customers efficiently, provide competitive advantage over competitors and strengthen their current position in the market. As customer relationship management becomes a necessity, CRM software is developed by technology companies around the world. The abundance of software alternatives and selection criteria makes CRM software selection difficult. Being used by many departments in accommodation businesses, selection of this software by the consensus of department managers is gaining great importance. In this study, the selection of CRM software for a five-star accommodation company operating in Antalya is discussed. Delphi technique was used to determine and eliminate criteria. DEMATEL method was used to calculate the weights of the determined criteria. Using the weights obtained as input to the TODIM method the most suitable CRM software for the enterprise has been determined.

799-811

Authors: Menekşe Yeşim ÇAKIRLI1 , Saliha KARADAYI USTA2 , Şeyda SERDARASAN3

Öz Kurumsal Kaynak Planlama (KKP), kurumların tüm iş süreçlerinin bütünleşik bir veri tabanından yönetilmesini sağlamaktadır. Kurulum sürecinde, kurulum yapılan firmanın iş süreçleri ve ilgili KKP sistemi üzerinde karmaşık ve uygulaması zorlu birçok değişiklik yapılması gerekmektedir. KKP yazılımlarının kurulumu esnasında karşılaşılan engeller kurulumun başarısını olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu nedenle KKP kurulum sürecinde karşılaşılan zorluk ve engellerin analiz edilmesi, bu engellerin ortadan kaldırılması için bir ihtiyaç halini almıştır. Bu çalışma Türkiye’deki küçük ve orta ölçekli işletmelerde KKP kurulum sürecinde karşılaşılan engelleri tanımlanmakta ve bunların birbirleri ile ilişkilerini analiz ederek, engelleri anlamamıza katkı sağlamaktadır. Böylece çalışmanın sonunda KKP kurulum sürecinin daha kolay ve sorunsuz yönetilmesine yönelik öneriler sunulmaktadır. Bu amaç doğrultusunda literatür taraması yapılmış ve tespit edilen engeller, uzman akademisyen ve sektör çalışanları tarafından değerlendirilerek güncellenmiş ve bu çalışmada ele alınan engellerin listesi belirlenmiştir. Belirlenen bu engellerin birbirleri ile ilişkilerini tanımlamak için anketler oluşturulmuş ve uzman görüşleri alınmıştır. Toplanan veriler Yorumlayıcı Yapısal Modelleme ve MICMAC (Cross Impact Matrix Multiplication Applied to Classification) yöntemleri ile analiz edilerek engeller arası yapısal ilişki modeli ortaya konmuştur. Modelin işlerliği KKP kurulum sürecinde olan ve soğutucu dolap üretimi yapan orta ölçekli bir firma vakası ile irdelenmiştir. Bu çalışma, KKP kurulum sürecinin önündeki engellerin daha iyi anlaşılması ve süreci sekteye uğratan durumların önüne geçilmesini mümkün kılması ile hem literatüre hem de sektör yetkililerine net katkı sağlamaktadır. Anahtar kelimeler: Kurumsal kaynak planlama, Yorumlayıcı yapısal modelleme, MICMAC, Bariyer/Engel analizi. Abstract Enterprise Resource Planning (ERP) ensures that all business processes in an organization are managed via an integrated database system. During the implementation of an ERP system, many complex and difficult-to-implement changes are required on the company's business processes as well as the ERP system itself. Barriers encountered during the ERP implementation have a negative effect on the success of the implementation process. Thus, understanding these barriers is a key to eliminate the causes behind them. In this study, the barriers encountered in small and medium-sized enterprises in Turkey during ERP implementation are determined and the relationships between them are analyzed in order to contribute to our understanding of the barriers, which will lead to an easier and smooth ERP implementation process. Thus, at the end of the study, suggestions for easier and trouble-free management of ERP installation process are presented. For this purpose, the literature was reviewed to identify the main the barriers, which were then evaluated and updated by experts from academy and practice. In order to define the relationships between the identified barriers, questionnaires were formed and expert opinions were gathered. The collected data was analyzed by using Interpreter Structural Modeling and MICMAC (Cross Impact Matrix Multiplication Applied to Classification) methods. The validity and reliability of the model was investigated by the case of a medium-sized company which is in the process of ERP implementation. This study makes a clear contribution to both the literature and the sector authorities by providing a better understanding of the obstacles to the ERP process and avoiding the disruptions.

823-830

Authors: Özgür YANMAZ1 , Çiğdem KADAİFÇİ2

Öz Futbol karşılaşmalarına yönelik bahislerin dikkate alındığı bu çalışma kapsamında, bahis oynayan kişilerin riske karşı tutumları Beklenti Teorisi’nden (Prospect Theory) yararlanılarak incelenmektedir. Karşılaşmalardan bir süre önce bu bahislerin oranları çeşitli faktörler hesaba katılarak bahis şirketleri tarafından belirlenmekte ve kişilerin oynaması için bahse açılmaktadır. Bazı sonuçlara yüksek miktarda bahis yapıldığı zaman ilgili karşılaşma sonucunun bahis oranları şirket tarafından değiştirilmektedir. Bu değişiklikler, bahisler açık kaldığı sürece oranların güncellenmesi ile sisteme yansıtılmaktadır. Çalışma kapsamında ev sahibi takımın kazanması, beraberlik ve deplasman takımının kazanması şeklinde sadece karşılaşmanın sonucuna yönelik bahisler dikkate alınmıştır. Bu doğrultuda, kişilerin hangi oran ve kazançlar için bu üç tip karşılaşma sonucundan herhangi birine bahis oynamak isteyeceği veya bahis oynamaktan vazgeçeceği sorulmuş, cevaplar Beklenti Teorisi prensipleri doğrultusunda analiz edilmiştir. Anahtar kelimeler: Beklenti teorisi, Futbol bahisleri, Riske karşı tutum. Abstract In this study, bets on football matches are taken into consideration and attitudes of bettors towards risk are examined using Prospect Theory. Before the match, the odds of bets are determined by the betting companies (i.e. bookmakers), considering a variety of factors, and bets are presented for people to play. If people are placing on a particular bet, the odds are instantly revised by the bookmakers. These changes are reflected in the system by updating the odds as long as the bets remain open. In the scope of the study, only bets on the result of the match (i.e. the win of the home team, draw and win of the away team) were considered. Accordingly, the people were asked to indicate the odds and possible earnings attracting them to place a bet on a particular result among those three or result in dropping a bet, and the answers were analyzed in accordance with the Prospect Theory principles.

838-859

Authors: Serap ULUSAM SEÇKİNER1 , Ali KOÇ2

Abstract Healthcare facilities are one of the main buildings that have great energy consumption. This situation reveals the need for good energy planning and management based on the principles of energy efficiency as well as cost-effectiveness for these facilities. In this context, a literature review, between 2006 and 2018, on energy applications realized for healthcare facilities, such as energy planning, energy management, energy efficiency, selection of alternative energy technologies, using of different energy sources, energy renovation/refurbishment activities have been executed. A Systematic Literature Review (SLR) method was used, where research questions and searching stages were defined. This review study has been conducted on energy and healthcare relevant keywords in the Scopus database. After a thorough analysis of the papers retrieved from the Scopus database, a total of 176 primary articles has been categorized according to their relations with energy efficiency, energy planning, and energy management. In each category, major research issues, findings, and important aspects have been analyzed and reported. With this analyzing, developments in the existing literature have been put forth and potential areas for future research have been suggested. Findings pointed out that energy-related studies for healthcare facilities are between trending topics. For ensuring minimum cost and maximum utility for energy, the articles using the solution methods of operations research and engineering economics regarding alternative energy applications are especially popular. As a solution method for energy problems, Mixed Integer Linear Programming (MILP) is widely used in 20 studies. On the other hand, cogeneration and trigeneration applications, which minimize energy costs and waste energy and are very suitable for large buildings, are the most frequently studied alternative energy applications with 83 articles. Öz Sağlık tesisleri, büyük bir enerji tüketimine sahip ana binalardan biridir. Bu durum, enerji verimliliği ilkelerine ve bu tesisler için maliyet etkinliğine dayalı iyi bir enerji planlaması ve yönetimine duyulan ihtiyacı ortaya koymaktadır. Bu bağlamda, 2006 ve 2018 yılları arasında enerji planlaması, enerji yönetimi, enerji verimliliği, alternatif enerji teknolojilerinin seçimi, farklı enerji kaynaklarının kullanılması, enerji yenileme/yenileme çalışmaları gibi sağlık kurumları için gerçekleştirilen enerji çalışmalarına ilişkin literatür taraması gerçekleştirilmiştir. Araştırma sorularının ve arama aşamalarının tanımlandığı bir sistematik literatür taraması methodu kullanılmıştır. Bu literatür çalışması, Scopus veritabanında enerji ve sağlık ile ilgili anahtar kelimeler üzerine yapılmıştır. Scopus veritabanından elde edilen verilerin analizinden sonra, toplam 176 öncellikli çalışma enerji verimliliği, enerji planlaması ve enerji yönetimi ile ilişkilerine göre sınıflandırılmıştır. Her kategoride, önemli araştırma konuları, bulgular ve mühim görülen yönler analiz edilmiş ve raporlanmıştır. Bu analiz ile mevcut literatürdeki gelişmeler ortaya konmuş ve gelecekteki araştırmalar için potansiyel alanlar önerilmiştir. Elde edilen sonuçlar, sağlık tesisleri için enerji ile ilgili çalışmaların trend konular arasında olduğunu göstermektedir. Enerji için minimum maliyet ve maksimum fayda sağlamak amacıyla, alternatif enerji uygulamalarına yönelik olarak yöneylem araştırması ve mühendislik ekonomisinin çözüm yöntemlerini kullanan makalelerin özellikle ön planda olduğu belirlenmiştir. Enerji problemleri için çözüm yöntemi olarak, Karma Tamsayılı Doğrusal Programlamanın 20 makale ile en çok kullanılan yöntem olduğu görülmektedir. Öte yandan, enerji maliyetlerini ve atık enerjiyi mimimize eden ve büyük binalar için oldukça uygun olan kojenerasyon ve trijenerasyon uygulamalarının 83 makale ile üzerinde en çok çalışılan alternatif enerji uygulamaları olduğu görülmektedir. Anahtar kelimeler: Enerji, Enerji yönetimi, Sağlık hizmeti, Hastane.