Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

283-287

Authors: Sacit DÜNDAR

ÖZET: Ostemperlenmiş küresel grafitli dökme demirin asiküler ferrit ve karbonca zenginleşmiş ostenitin bir kompoziti olarak tanımlanan bir mikroyapısı vardır. Karbonca zengin ostenitin gerilim altında martensite dönüşebilmesi sonucunda dışı sert, içi tok bir malzeme elde edilir. Bu özellikler vagon tekeri üretimi için alternatif bir malzemeyi ortaya çıkarmaktadır. Anahtar Kelimeler: Ostemperlenmiş küresel grafitli dökme demir, Vagon tekeri. ABSTRACT: Austempered Ductile Iron (ADI) is made up of a composite structure of acicular ferrite and carbon-enriched austenite. The transformation of austenite to martensite under certain stress levels results in a material with a hard rim and a tough internal structure. These properties makes it an alternate material for the production of railcar wheelsets. Key words: Austempered ductile iron, Railcar wheelset.

299-303

Authors: Fuat OKUMUŞ

ÖZET: Bu çalışmada, burulma momenti etkisi altında şekil değiştirmeye zorlanan, dikdörtgen kesitli, dört tabakalı, çapraz takviyeli metal-matris kompozit malzemelerde oluşan gerilmeler incelenmiştir. Problemin çözümünde Elastisite teorisinin analitik çözüm yöntemi ile, homojen ortotropik levhalar için geliştirilen çözüm yöntemleri uygulanmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Çalışma, [0/45]s ve [45/0]s şeklinde düzenlenmiş, dört tabakalı, çelik fiber-alüminyum matristen oluşmuş kompozit malzemeler üzerinde gerçekleştirilmiştir. İnceleme sonucunda, burulma etkisi altındaki homojen ortotropik levhalar için geliştirilen çözüm yönteminin, gerekli dönüşümler yapılarak çok tabakalı çapraz takviyeli kompozit malzemelere uyarlanması sonucunda, analitik çözüme göre daha kullanışlı ve pratik bir çözüm yöntemi olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Homojen ortotropik levha, Burulma momenti, Elastisite. ABSTARCT: In this study, stress analysis has been investigated in the metal-matrix composite materials which has rectangular section, four ply and cross-forced. In the solution of the problem, the method of the analytic solution of the elasticity theory and the solution for torsion of homogeneous orthotropic plates has been used and the results of the study has been evaluated and compared to the other. The study has been realised on the composite materials which has four ply laminate and made of steel fiber–aluminium matrix and in both the [0/45]s and the [45/0]s lay –ups. In the results of the study has been demonstrated that the solution for the torsion of homogeneous orthotropic plates is more convenient and practice than the analytic solution by making requirement modifications. Key words: Homogeneous orthotropic plates, Torsion, Elasticity.

313-317

Authors: Reşat ACAR

ÖZET: Hidrolojik bir sistemdeki girdiler rasgele karakterdedir. Bu rasgele karakter, sistemin girdisi olan yağışın rasgele olmasından kaynaklanır.Yağışın rasgele karakteri, belirlenecek bir olasılık dağılım fonksiyonu ile ifade edilmelidir. Olasılık dağılım fonksiyonunun belirlenmesi ile istatistik karar verme kolaylaşmaktadır. Bu çalışmada Çoruh hidrolojik havzasındaki 34 adet yağış gözlem istasyonuna ait yıllık toplam yağış değerlerinin, model olarak en uygun olasılık dağılım fonksiyonları belirlenmiştir. Modelin uygunluğu, hem nonparametrik testler olan Kolmogorov-Smirnov ve Ki-kare testi, hem de grafik yöntemlerle analiz edilmiştir. Bazı istasyonlar en iyi normal dağılıma, bazıları ise en iyi lognormal dağılıma uymuştur. Yağışlı istasyonların bazıları lognormal dağılıma daha iyi uyarken, az yağış alan istasyonlar ise normal dağılıma daha iyi uymuşlardır. Anahtar Kelimeler: Yağış, Frekans analizi, Normal dağılım. ABSTRACT: Inputs in a hydrologic system are random characteristics. This randomness is due to precipitation which is random. This randomness of precipitation must be stated with a statistical distribution function. Determining of the probability distribution function will be easy by statistical decision making. In this study, it was determined the best fit probability distribution function of annual precipitation records of Çoruh hydrologic basin. There are 34 raingauge stations distributed fairly uniform in the basin. The best fit of the model investigated both graphically and using Kolmogorov–Smirnov, Chi-Square which are nonparametric tests. While set of the data obtained from some stations have best fitted to normal distribution well, whereas some of them have fitted to lognormal distribution. Some of the rainy stations have fitted to normal distribution, whereas some dry stations have fitted lognormal distribution. Key words: Precipitation, Frequency analysis, Normal distribution.

327-332

Authors: Önder YÜCEL

ÖZET: Bu araştırmada, konfeksiyon üretiminde meydana gelen dikim hataları ve bu hataların oluşum nedenleri analiz edilmiştir. Araştırmanın verileri bir konfeksiyon işletmesinden alınmıştır. İşletmenin üç aylık bir periyotta ürettiği 72.945 adet pantolonun dikim hataları pareto analizi tekniğine göre belirlenmiştir. Ayrıca dikim elemanlarının deneyim süreleri ve kumaş ağırlıklarının dikim hatalarına olan etkileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Dikiş, Dikiş hataları, Pareto analizi. ABSTRACT: In thıs study, seam defects and ıts causes that occur in the sewing operations had been analyzed. Data of the research had been taken the factory that produces trousers. Seam defects of 72.945 trousers produced in the factory during the three months were determined by using of pareto analysis technique. In addition to it, effects of experimention periot of workers and fabric weights to seam defects had been exeminated. Key words: Seam, Seam defects, Pareto analysis.

343-347

Authors: Mustafa GÜNEŞ, Nurullah UMARUSMAN

ÖZET: Çok amaçlı karar problemlerinin çözümü için kullanılan Amaç Programlama , enbüyükleme veya enküçükleme maksadı ile kullanılan diğer metodlar arasında daha kapsamlı ve büyük potansiyele sahiptir. Amaç programlamanın esas gayesi, hedeflerin optimizasyonu yerine, hedeflerden sapmaları enküçüklemektir.Charnels tarafından geliştirilen Amaç Programlama, farklı önem seviyelerine sahip birden çok amacın, minumum sapmalarla, aynı anda gerçekleşmesini hedeflemektedir. Bu enküçükleme tekniği, önceliklendirme ve ağırlıklandırma olmak üzere iki kategoride uygulanmaktadır. Bu çalışmada, Bulanık Amaç Programlama tekniği,bir fakültede çalışan personele dağıtılması düşünülen bilgisayar,yazıcı, tarayıcı gibi eğitim araçlarının, bütçe ve makine sayısı kısıtları dikkate alınarak, en iyi tahsisini belirlemek için kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Amaç programlama, Bulanık amaç programlama, Optimizasyon. ABSTRACT: The Goal Programming, which is using to solve the multiple objective decision problems, has wide and great potential among other methods targeting maximization or minimization of goals. The main aim of the goal programming is to minimize the biases from each objective, instead of optimization of goals. Goal Programming algorithms, as originally developed by Charnels, attempts to achieve as many of these goals possible by minimizing deviation variables from the goal levels, depending on their relative weights. This minimization process has been forming in two categories, which involves preemptive and weighted techniques. In this study, Fuzzy Goal Programming has used to determine optimum allocation of education equipment such as computer and laptop to the faculty members and officers at different level of positions. Key words: Goal programming, Fuzzy goal programming, Optimization.

357-367

Authors: Emin GÜLLÜ, Osman KOPMAZ

ÖZET: Bu çalışma, kapsamlı bir araştırmanın ilk aşaması olarak motorlu taşıtlarda yaygın biçimde kullanılan mekanik kavramalarda hareket ve güç aktarımının dinamiğini incelemeye yönelik bir modelin geliştirilmesini ele almaktadır. Modelde sürücünün debriyaj ve gaz pedalları üzerindeki kontrolü yansıtılabilmektedir. Burada baskı plakasının sabit hız ve ivme ile ilerlemesi halleri incelenmektedir. Ayrıca sürücünün gaz kumandası da belirli bir senaryo ile modele dahil edilmiştir. Kavrama sırasında ve kavrama gerçekleştikten sonra farklı gaz verme halleri ile yük momentinin kavrama süresi ve kavrama sonrası taşıt hızına etkileri incelenmektedir. Anahtar Kelimeler: Kavrama dinamiği, Dinamik analiz, Debriyaj. ABSTRACT: In this study as a first step of an ongoing investigation, a dynamic model was developed to analyse motion and power transmission phenomen in mechanical clutches used commonly in motor vehicles . The control of a driver on clutch and speed pedals was reflected in the model. The movement of clutch disk with constant speed and acceleration can be investigated by using the model. In addition, the control of speeding by driver was included to the model via a certain scenario. During clutch engagement and after, the effects of loading torques in different gears on the time of perfect engagement and on the speed of the vehicle were investigated. Key words: Clutch dynamics, Dynamic analysis, Clutch.

379-385

Authors: Yahya CAN, Erhan KIRTAY

ÖZET: Son yıllarda iplik tüylülüğü; tüylülük ölçümündeki gelişmeler sayesinde ve iplikten beklentilerin artması sonucu, önemli bir kalite parametresi halini almıştır. Bu çalışmada; öncelikle iplik tüylülüğünün önemi vurgulanmış daha sonra iplik tüylülüğü tanımlanarak, % 100 pamuk ring ipliklerinde tüylülüğe etki eden faktörler ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. İplik tüylülüğü; lif özeliklerinden, iplik özelliklerinden, eğirme prosesindeki parametrelerden ve eğirme prosesinden sonra gelen işlemlerden etkilenmektedir. İplik tüylülüğüne etki eden faktörlerin çokluğu sebebiyle, tüylülük problemi tamamen çözülememektedir. Anahtar Kelimeler: İplik tüylülüğü, Ring eğirme sistemi. ABSTRACT: Yarn hairiness is important quality parameter thanks to novelty of hairiness measurement and increasing of expectation from yarn, in recent years. In this study; firstly the importance of yarn hairiness was stressed after that yarn hairiness is defined and lastly the factors which effect on 100 % cotton ring yarn hairiness were examined in detail. Yarn hairiness is caused by fibre properties, yarn properties, machine parameters in spinning process and operations after spinning process. Hairiness problem could not be solved completely because of the complexity of the factors affecting on it. Key words: Yarn hairiness, Ring spinning system.

393-401

Authors: Özer KINIK, Oğuz GÜRSOY, Ramazan GÖKÇE

ÖZET: Demir kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve redoks reaksiyonları gibi pek çok biyolojik fonksiyonu olan bir eser elementtir. Bir çok sağlık sorununa neden olan demir eksikliği dünya nüfusunun % 20’sini etkilemektedir. Bundan dolayı gıdaların demirce zenginleştirilmesi etkili ve son derece önemli bir yaklaşımdır. Bu makalede süt proteinlerinin demir ile interaksiyon mekanizmaları, demir biyoyararlılığına etkili faktörler, gıdaların zenginleştirilmesi için kullanılan demir bileşikleri ve süt ve süt ürünlerinin demir ile zenginleştirilmesi yaklaşımı değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: Demir, Süt ürünleri, Zenginleştirme. ABSTRACT: Iron is a trace element which has several biological functions such as production red blood cells and redox reactions. Iron deficiency may cause many health problems and effects approximately 20 % of the world population. For this reason, enrichment of foods with iron is effective and very important concept. This review will focus on interaction mechanisms of milk proteins with iron, effective factors for iron bioavaliability, iron compounds for food enrichment and enrichment of milk and milk product with iron. Key words: Iron, Milk products, Enrichment.

411-417

Authors: Ümran ESENDEMİR, Ayşe ÖNDÜRÜCÜ

ÖZET: Bu çalışmada üçgen yayılı yüke maruz ankastre bir kiriş için analitik elastik-plastik gerilme analizi yapılmıştır. Örnek malzeme olarak 1045 C çeliği alınmıştır. Elastik-plastik çözümde malzeme tamamen plastik kabul edilmiştir. Akma kriteri olarak izotrop malzemeler için geçerli olan Von-Mises akma teorisi kullanılmıştır. Akmanın kirişin üst ve alt yüzeylerinde serbest uçtan itibaren aynı mesafede başladığı görülmüştür. ?x artık gerilme bileşeni en alt ve en üst yüzeylerde maksimum, x ekseninde sıfırdır. Buna karşılık; xy ? artık gerilme bileşeni alt ve üst yüzeylerde sıfır, x ekseninde maksimumdur. Elde edilen ?x ve xy ? artık gerilme değerleri tablolar halinde verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ankastre kiriş, Elasto-plastik analiz, Artık gerilme, Analitik çözüm. ABSTRACT: In this study, an elasto-plastic stress analysis is carried out for a cantilever beam subjected to linearly distributed load. In this solution, 1045 C steel is used. The Von Mises theory is used as a yield criterion. In the elasto-plastic solution, the material is assumed to be perfectly plastic. The yielding begins at the upper and lower surfaces of the beam at the same distances from the free end. The intensity of residual stress component of ?x is maximum at the upper and lower surfaces, however residual stress component of xy? is zero and maximum the upper and lower surfaces and on the x axis of the beam, respectively. The intensity of obtained the residual stress components of ?x and xy ? are given as Tables. Key words: Cantilever beam, Elasto-plastic analysis, Residual stress, Analytical solution.

147-151

Authors: N. Sinan KÖKSAL, B. Sadık ÜNLÜ, Cevdet MERİÇ

ÖZET: Endüstride kullanılan refrakter tuğlaların mekanik ve ısıl özelliklerini bilmek, kullanım koşullarına uygunluğunu saptamak açısından önemlidir. Bu çalışmada, demir-çelik sektöründe kullanılan, % 45 ve % 80 alümina (Al2O3) içeren refrakter tuğlalar kullanıldı. Örneklerin ısıl şok davranışını ve mekanik özelliklerini saptamak için; 500, 700, 900 ve 1000 0 C sıcaklık farklarında, su ortamında soğutularak ısıl şok deneyi uygulandı. Malzeme yapılarında oluşan değişimleri saptamak için üç nokta eğme deneyi yapıldı. Kritik sıcaklık aralığı, kırılma modülü (MOR), elastisite modülü değişimleri (E) ve ısıl şok değişkenlerinden; çatlak oluşumuna karşı direnç (R) ve çatlak ilerlemesine karşı direnç (R’’’) hesaplandı. Isıl işlemsiz tuğlaların da, oda sıcaklığında aynı özellikleri incelenmiş ve sonuçlar karşılaştırıldı. Malzemelerin kritik sıcaklık aralığı 600 0C civarı bulundu. Çatlak oluşumu kenarlardan, tanelerin dökülmesi ile ortaya çıkan bölgelerden veya tanelerin etrafında oluşan mikroçatlaklardan başlamış ve bu çatlakların birbirine bağlanması ile hasar oluşmuştur. Anahtar Kelimeler: Alümina, Isıl şok, Kırılma modülü, R ve R’’’. ABSTRACT: Understanding of mechanical and thermal properties of refractory bricks used in industry is an important aspect to determine appropriate operating conditions. In this study, commercial refractory materials used in the sector of iron steel 45 % and 80 % alumina (Al2O3) of content refractory bricks were investigated. To determinate thermal shock behavior and mechanical properties of samples, thermal shock tests were applied by quenching in the water at the temperature differences of 500, 700, 900 and 1000 0 C. Three point bending test was examined for changes occured in the microstructure of materials. The critical temperature difference, modulus of rupture (MOR), changes of elastic modulus (E), thermal shock parameters such as resistance to crack initiation (R) and resistance to crack propagation (R’’’) were calculated. Not with thermal treatment samples was examined same properties in the room temperature and to compare results of tests. The critical temperature difference of materials was found to be about 600 0 C. Crack start from samples of edges, space of spilling grains and microcracks occured around grains and they cause a damage by connecting to each other. Key words: Alumina, Thermal shock, Modulus of rupture, R and R’’’.

163-169

Authors: Tülay YILDIZ, Cengiz YILDIZ

ÖZET: Türkiye’ de termik santrallerde yılda 10 milyon tonun üzerinde üretilen uçucu kül ve çevreye atılan polipropilen atıkları çevre kirliliğine neden olmaktadır. Yarattığı çevresel problemlerin yanında, hammadde kaynaklarına olan talebin hızla artması ve buna karşılık doğal kaynakların kısıtlı olması, uçucu küllerin ve atık polipropilenin yeniden kullanılabilirliğinin araştırılmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada, Soma Termik Santrali uçucu küllerinin ve polipropilen atıklarının yeni bir kompozit malzeme üretiminde kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaç ile % 10 - %90 hacim oranlarda Soma Termik Santrali uçucu külü içeren dokuz çeşit kompozit malzemelerin üretilmiştir. Üretilen kompozit numunelerin mekanik ve fiziksel özelliklerinin tespiti için ısıl iletkenlik, basma dayanımı, su emme kapasitesi, aşınma deneyleri yapılmıştır. Böyle bir uygulama ile, bu iki atık malzeme, hem çevre probleminin azaltılmasında hem de enerji tasarrufu yoluyla ekonomiye kazanç sağlanmasında değerlendirilebilecektir. Anahtar Kelimeler: Uçucu kül, Polipropilen, Kompozit malzemeler. ABSTRACT: The fly ash that is produced in the amount of up to 10 million tons annually in power stations in Turkey and waste polypropylene cause environmental pollution. In addition to environmental problems, the increasing demand for raw materials and limited availability of natural resources are the reasons to investigate fly ash and polypropylene wastes for their possible reuse. In this study, possible use of Soma Thermal Power Plant fly ash and propylene wastes in a new composite material was investigated. For this purpose, nine kinds of composite materials containing 10%-90% Soma thermal power plant fly ash were produced. Thermal conductivity, compressive strength, water absorption and abrasion tests were applied to investigate the mechanical and physical properties of the fabricated composite material specimens. In this application, these two waste materials can be utilized together, both to eliminate environmental problems and to get economical gains by saving energy. Key words: Fly ash, Polypropylene, Composite materials.

179-184

Authors: Reşat SELBAŞ, A. Kemal YAKUT, Arzu ŞENCAN

ÖZET: Elektrik enerjisine olan ihtiyaç, nüfusun gittikçe artması ve daha hızlı kalkınma talebi yüzünden gittikçe artmaktadır. Enerji ihtiyacı genellikle fosil kökenli yakıtların kullanılmasıyla karşılanmaktadır. Günümüzde mevcut fosil yakıt rezervlerindeki azalma ve bu yakıtların oluşturduğu çevre kirliliği gibi problemler, enerji ihtiyacının karşılanması için alternatif kaynakların kullanılmasını zorunlu hale getirmiştir. Uygulama alanı olarak bir hayli yüksek potansiyele sahip olan güneş enerjisi, elektrik enerjisi üretiminde çevre kirliliği oluşturmayan en bol ve en umut verici enerji kaynağıdır. Bu çalışmada; güneş enerjisinden elektrik elde etme yöntemleri incelenmiş ve Güneş Enerji Santrali için en uygun metot seçilmeye çalışılmıştır. Seçilen metot, literatürde, Güneş Kulesi olarak bilinen bir elektrik üretim metodudur. Çalışmada, bu metotla yapılan bir uygulamanın teknik ve maliyet analizleri yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Güneş enerjisi, Elektrik santrali. ABSTRACT: The requirement of electric energy rises with increasing of the population and faster improvement demands. Energy necessity generally is provided by using fossil based fuel sources. In order to supply energy requirements, today, using alternative sources became necessary because of the problems such as decreasing of available fossil fuel sources and environment pollution from this fuel. The solar energy which has a wide range of application potential is the most hopeful and unlimited energy source without environment pollution in electric energy production. In this paper, the electric production methods from solar energy are studied and the most suitable method for solar energy plant is tried to find out. The selected method, known as Solar Tower in literature is an electric production method. In this study, technical and cost analysis of an application using this method are carried out. Key words: Solar energy, Electrical power plant.

191-199

Authors: Yücel AŞKUN, Hasan HASIRCI, Ulvi ŞEKER

ÖZET: Diğer dökme demirlerle karşılaştırıldığında, Küresel Grafitli Dökme Demirin (KGDD) yüksek süneklik, çekme dayanımı ve tokluğunun yanında işlenebilirliği nispeten düşüktür. Bununla birlikte; bir çelik parçanın yerine küresel grafitli dökme demir kullanıldığı zaman daha iyi işlenebilirlik en önemli kazanç olarak düşünülmelidir. Bu çalışma, değişik oranlarda Ni ve Cu ile alaşımlandırılmış küresel grafitli dökme demirlerin kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğü üzerine onların mikroyapı ve mekanik özelliklerinin etkilerini belirlemek için yapılan işlenebilirlik testlerinin sonuçlarını göstermektedir. Değişik oranlarda nikel ve bakır ile alaşımlandırılmış altı farklı küresel grafitli dökme demire işlenebilirlik testleri uygulanmış ve onların işlenebilirlikleri kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülük temel kriterleri üzerine dayanarak incelenmiştir. Sonuçlar; numunelerin daha önceden belirlenmiş olan mikroyapı ve mekanik özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Bütün kriterlere dayanarak en iyi sonuçlar, % 0.7 Ni ve % 0.7 Cu ilave edilmiş numunede gözlenmiştir. Numuneler mekanik özellikleri açısından değerlendirildiğinde, % 1 Ni ve % 0.65 Cu ilave edilmiş numunede sağlanacağı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Küresel grafitli dökme demir, İşlenebilirlik, Kesme kuvvetleri, Yüzey pürüzlülüğü. ABSTRACT: Due to the enhanced strength, ductility and thoughness of Ductile Iron (DI) when compared to the other types cast iron, its machinability is relatively poor. When a steel part is replaced with ductile iron, however, better machinability is considered to be the most important gain. This study presents the results of machining tests of ductile irons alloyed with Ni and Cu at various contents to determine the effect of their microstructure and mechanical properties on cutting forces and surface roughness. Six different specimen groups of ductile iron alloyed with various amounts of nickel and copper were subjected to machining tests and their machinabilities were investigated based on cutting forces and surface roughness criteria. The results were evaluated according to microstructure and mechanical properties of specimens determined before. In terms of both criterion, the best result obtained was specimen added 0.7 % Ni and 0.7 % Cu. When the specimens were evaluated according to their mechanical properties, the specimens alloyed 1 % Ni and 0.65 % Cu seemed promising. Key words: Ductile iron, Machinability, Cutting forces, Surface roughness.

207-214

Authors: Özgür COŞAR, İlhan KOŞALAY

ÖZET: Elektrik iletim ve dağıtım sisteminde birçok koruma ekipmanı kullanılmaktadır. Bu ekipmanlardan gelen bilgiler SCADA sistemi aracılığıyla görüntülenir ve toplanır. Bununla birlikte birçok dağıtım sisteminde SCADA mevcut değildir. Böyle sistemlerde tüketicilerden gelen telefonlar ihbar olarak kullanılır. Birçok halde kontrol merkezlerindeki personel hata tespiti konusunda tecrübelidir. SCADA’nın mevcut olmadığı hallerde müşterilerden gelen bilgiler ve personelin tecrübesi büyük önem kazanmaktadır. Bu çalışmada deneyimsiz personelin bile kolaylıkla kullanabileceği bir yazılım geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Hata tespiti, Yapay sinir ağları, Uygulama yazılımı. ABSTRACT: There are a lot of protective devices in electrical transmission and distribution systems which are monitored and data are collected from these devices via Supervisory Control and Data Acquisition System (SCADA). distribution systems are more complicated when compared with transmission systems. However, SCADA is not available in most distribution systems where phones from the customers are used as alarms. In the cases where SCADA is not available experiences of the dispatchers and the information from customers becomes important. In this work a user friendly software is developed for even unexperienced dispatchers. Key words: Fault diagnosis, Artificial neural network, Application software.

223-230

Authors: Suat AKBULUT

ÖZET: Katı atık depoları atıkların muhafaza edilmesi, çevre kirliliğinin azaltılması, özellikle toprak ve su kirliliğinin önlenmesi açısından önemli mühendislik yapılarıdır. Atıkların neden olduğu çevre kirliliğini kontrol etmek için atıklar uygun şekilde depolama alanlarında muhafaza edilmelidir. Bu yüzyılın ortalarına kadar atıkların muhafaza edilmesi için kil şilteler kullanılmış fakat bu şilte sistemlerinin yetersiz olduğu gözlenmiştir. Günümüzde sentetik malzemeler kullanılarak daha ince ve daha geçirimsiz şilte sistemleri yapılmaktadır. Bu çalışmada atık depolarının değerlendirilmesi yapılarak sırası ile depo yerinin tespit edilmesi, doğal ve sentetik şilte sistemlerinin yapısı özetlenmiş ve bu sistemlerin tasarım özellikleri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Ayrıca, sızıntı toplama ve uzaklaştırma tesisleri, depo gazı toplama üniteleri ve örtü tabakası birimleri detaylı olarak irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Katı atık depoları, Şilteler, Çöp suyu, Depo gazı, Örtü tabakası. ABSTRACT: Solid waste landfills are important engineering structures for protection of wastes, decrease of environmental pollution, and especially prevention of soil and water pollution. Solid wastes should conveniently be maintained in landfill areas to control environmental pollution caused by waste disposals. Until the middle of this century clay liners were used for maintenance of waste disposal, but it was observed that these liner systems were insufficient. Today thinner and less permeable liner systems are constructed by using synthetic materials. In this study, by evaluating the waste landfills, site assessment of landfills and construction of natural and synthetic liner systems were summarized respectively, and especially the design properties of these systems were examined intensively. Also, leachate collection and removal facilities, landfill gas collection unites, and final cover unites were evaluated in a detailed way. Key words: Solid waste landfills, Liners, Leachate, Landfill gas, Cover layer.

237-244

Authors: Yaşar EREN

ÖZET: Konya havzasını batıdan sınırlayan Konya fay zonunun doğusundaki Yazır fayı (YAF), toplam uzunluğu 10 km ye varan, kademeli olarak sıralanmış ve farklı uzunluklardaki bölümlerden oluşmuş bir faydır. KKD-GGB gidişli Yazır fayı (YAF), yörede yüzeyleyen Miyosen-Pliyosen yaşlı gölsel kireçtaşları ile Kuvaterner yaşlı karasal kırıntılılardan yapılı havza çökellerini kesmektedir. Konya merkeze bağlı Parsana ve Yazır mahalleleri arasındaki taş ocağı yarmalarında, YAF gölsel kireçtaşları ile havza çökellerini yan yana getirmiş ve bu faylanma ile gölsel kireçtaşları göreli olarak yükselirken, Kuvaterner yaşlı çökelleri çökmüştür. YAF, 3 km doğusundaki Çiftlikbaşı fayı ile, Konya havzası içinde üçgen geometrili küçük bir graben yapısı oluşturmuştur. Parsana ile Yazır mahalleri arasında YAF, yaklaşık düşeye yakın eğimli ve KKD-GGB yönelimlidir. Kayma çizikleri fayın çok az sağ yönlü doğrultu atıma sahip, düşeye yakın doğuya eğimli bir normal fay karakterinde olduğunu belgeler. Yüzey verilerine göre YAF, en az 25-30 m’lik bir düşey atıma sahiptir. YAF’nın hareketlerine bağlı olarak biri faya paralel, diğeri ise faya dik olarak yönlenmiş iki takım genişleme kökenli yapılar (ekstensiyonel yarıklar) oluşmuştur. Yaklaşık düşey konumlu yarıkların içi üstteki alüviyal çökeller tarafından doldurulmuştur. Düşey kesitlerinde aşağıya doğru kapanan üçgen geometrili yarıkların genişlikleri 15 cm – 2 m arasında değişmekte, boyları ise 10 m’ye kadar varabilmektedir. Yarıklar K10 D, 90 ve K80 B, 85 GB konumlarında yoğunlaşmıştır. Arazi gözlemleri, bu ekstensiyonel yapıların fayın Kuvaterner esnasında en az farklı iki evredeki hareketlerine bağlı olarak yüzey kırıkları şeklinde geliştiğini ve Konya havzasının söz konusu kesiminin, yaklaşık kuzey-güney ve doğu-batı gidişli birbirine dik iki yönelimde çekme gerilmelerinden etkilendiğini ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Neo-tektonik, Konya fay zonu, Yazır fayı, Yarıklar, Yüzey kırığı. ABSTRACT: The Yazır fault, located to the east of the Konya fault zone bordering west side of the Konya basin, is approximately 10 km in length and is formed by en echelon groupings of the sub-parallel fault sets. NNE-SSW trending Yazır fault cuts the Miocene-Pleistocene aged lacustrine rocks and Quaternary alluvial deposits of Konya basin. In the quarries opened between the Parsana and Yazır districts, the fault brought the lacustrine and Quaternary alluvial deposits side by side. Due to faulting, the lacustrine rocks were moved upwards relative to the alluvial deposits. The Yazır and Çiftlikbaşı faults formed a small triangular shaped graben structure in the area. Between the Parsana and Yazır districts, the fault surface is nearly vertical, and has NNE-SSW orientatiton. Although the slickenlines indicate that the fault has a small right hand strike slip movement, the fault mainly is a high angle east dipping normal fault. Surface data demonstrates that, due to this faulting, at least 25-30 m of vertical displacement was taken place in the area. Depending on the movements of the Yazır fault, two extensional sets of filled fissures were formed, one set is paralel to the main fault plane the other set erpendicular. These fissures are filled by alluvial deposits, and are triangular in shape closing downward. Their width range from 15 cm to 2 m, and their length reach up to 10 m, in vertical plane. The fissures have N10E, 90 and N80 W, 85 SW main orientation. Field observations indicate that these filled fissures were formed as surface cracks during movements of the Yazır fault at least twice. The orientations of these extensional cracks show that this part of the Konya plain was affected by east-west and north-south horizontally oriented tensional stresses. Key words: Neo-tectonic, Konya fault zone, Yazır fault, Fissures, Surface cracks.

253-262

Authors: Recep EREN, Koray SEZEN

ÖZET: Bu makalede kam mekanizması içeren kanca tahrik mekanizmalarının kinematik olarak tasarımı ve analizi amaçlanmıştır. Bu amaçla önce kanca hareket eğrisi belirlenmekte ve sonra kanca tahrik mekanizması üç adet alt mekanizmaya ayrılarak her bir alt mekanizmaya ait tasarım ve analiz denklemleri elde edilmektedir. Bu denklemler kullanılarak elde edilen kanca hareket eğrileri analiz edilmekte ve alt mekanizmaların kanca hareket eğrisine etkileri araştırılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kancalı atkı atma sistemi, Kanca tahrik mekanizması, Kanca hareket eğrisi. ABSTRACT: In this paper, kinematic design and analysis of rapier drive mechanisms which contain cam mechanism are aimed. For this purpose, the rapier motion curve is obtained firstly and then the rapier drive mechanism is divided into three sub mechanisms and the design and analysis equations are derived. Rapier motion curves obtained from these equations are analysed and the effects of sub mechanisms on rapier motion curve are investigated. Key words: Rapier weft insertion system, Rapier drive mechanism, Rapier motion curve.

263-277

Authors: Fatih YİĞİT, Ertan GÜNER

ÖZET: Fabrika otomasyonunun tam otomasyona geçiş aşamasında malzeme taşıma sistemleri oldukça önem taşır. Malzeme taşıma sistemleri arasında en fazla teknolojik gelişmeler otomatik yönlendirmeli araçlar (OYA) üzerinde yoğunlaşmıştır. OYA’lar birim yükü dışarıdan gelen rehber sinyaller vasıtasıyla bir yerden başka bir yere taşıyan sürücüsüz araçlardır. Bu araçlar sahip oldukları esneklik özellikleri ile günümüzde hizmet sektöründen üretim sektörüne bir çok alanda kullanılabilmektedir. Bu çalışmada, hava araçlarına ait parçaların (AH-1W model helikopterin) bakım, onarım ve yenileştirme işlemlerinin yapıldığı depo bakım atölyelerinde (aviyonik atölyeleri) parçaların etkin ve hızlı bir şekilde dağıtılıp toplanması işlemlerinde OYA’ların kullanımı le alınarak OYA tasarımı ve OYA’ların rotalanması problemi incelenmiştir. OYA’ların rotalanması problemi gezgin satıcı problemi ile benzer bir problemdir. Bu problem 0-1 tamsayılı programlama modeli olarak modellenmiş ve LINGO paket programı kullanılarak çözülmüştür. Anahtar Kelimeler: OYA, Depo bakımı, OYA sistem tasarımı, En kısa yol. ABSTRACT: When full automation is realized in factory automation, material handing systems (MHS) have a fairly important role. The most technological development among MHS’s has been concentrated on Automated Guided Vehicle (AGV) systems. An AGV is an unmanned vehicle capable of following an external guidance signal to deliver a unit load from destination to destination. Nowadays, there are a lot of applications lie along service sector to industrial sector because of flexibilities of AGVs. In this study, these subjects have been applied on the Army Aviation Depot Maintenance where aircraft’s and aircraft parts can be maintained and overhauled is an application fields of AGV, requiring AGV numbers and AGV routing. The AGV routing problem and traveling sales person (TSP) problems are identical problems; where the AGV routing problem is formulated as a zero one integer programming. Examples are presented to demonstrate the approach and LINGO has been used to solve the example. Key words: AGV, Depot maintenance, AGV system design, Shortest path.

1-7

Authors: Akgün ALSARAN, Ayhan ÇELİK, Mehmet KARAKAN, Fatih YETİM

ÖZET: Dubleks yüzey işlemleri, imalatta yaygın olarak kullanılan düşük alaşımlı çeliklere ince seramik film kaplamak için geliştirilmiştir. Bu yöntemle, düşük mukavemete sahip az alaşımlı çeliğin ilk olarak plazma ile nitrürasyon işlemi uygulanarak yük taşıma kapasitesi artırılmakta ve sonra üzerine seramik kaplamalar yapılmaktadır. Bu çalışmada, dubleks yüzey işlemleri ana hatları ile ele alınmış, avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dubleks işlem, İyon nitrürasyon, İnce film kaplama. ABSTRACT: Duplex surface process was developed to deposite thin ceramic film coating on commonly manufacturing used low alloy steels. Low alloy steel having low strength by this process was first plasma nitrided with purpose enhancing load bearing capacity and then deposited with such ceramic coating. In this study, the duplex surface treatment was deal with main lines and informed about advantage and disadvantage. Key words: Dublex treatment, Ion nitriding, Thin film coating.

15-21

Authors: Aytunç EREK

ÖZET: Bu çalışmada, bir ısıl enerji depolama sisteminde radyal kanatlı boru kullanılmasıyla ısı transferinde yaratılan artış incelenmiştir. Sistemin çözümü, ısı transfer akışkanı (ITA), boru duvarı ve kanat ve faz değişim malzemesi (FDM) için yazılan denklemlerin bir bütün olarak çözümünü içerir. Bu denklemlerin çözümü için kontrol hacmi sonlu fark yaklaşımı ile yarı kapalı çözücü (SIS) kullanılmıştır. Isı transfer akışkanı içinde tam gelişmiş hız dağılımı alınmıştır. Akış parametreleri (Re sayısı ve soğutkanın giriş sıcaklığı) ve kanat parametrelerinin (kanat sayısı, kanat uzunluğu ve kanat kalınlığı) katılaşma eğrisi ve toplam depolanan enerjiye etkisi bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Isıl enerji depolama, Kanatlı boru. ABSTRACT: This study presents the heat transfer enhancement in the thermal energy storage system by using radially finned tube. The solution of the system consists of the solving the equations of the heat transfer fluid (HTF), the pipe wall and fin, and the phase change material (PCM) as one domain. The control volume finite difference approach and the semi implicit solver (SIS) are used to solve the equations. Fully developed velocity distribution is taken in the HTF. Flow parameters (Re number and inlet temperature of coolant) and fin parameters (the number of fins, fin length, fin thickness) are found to influence solidification fronts and the total stored energy. Key words: Thermal energy storage, Finned tube.

31-36

Authors: Gülabi DEMİRDAL, Durmuş TÜRKMEN

ÖZET: Bu çalışmada; grafit-epoksi düz dişlilerde normal ve kayma gerilmeleri incelenmiştir. Gerilmeler, düz dişlinin dıştan içe doğru ayrılmış üç bölgesinde farklı takviye açılarında hesaplanmıştır. İncelemelerde üç boyutlu (3B) sonlu elemanlar metodu (SEM) kullanılmıştır. Sonlu eleman modeli olarak sekiz düğümlü izoparametrik kübik eleman seçilmiştir. Normal ve kayma gerilmeleri değişik fiber takviye açılarında hesaplanıp grafik olarak gösterilmiştir. Grafikler irdelenerek çeşitli sonuçlar elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Düz dişli, Kompozit malzeme, 3B SEM ile gerilme analizi. ABSTRACT: In this paper; spur gears made from graphite epoxy normal and shear stresses are examined. The stresses of super gears are calculated from outer to interior defines in tree zones for different fibers reinforcement angles. Three dimensionel finite element model (FEM) used in this study. Eight noded three dimensionel izoparemetric elements are chosen as finite element method. Normal and shear stresses are calculated in differrent fiber orientatıons and ploted in graphs. The results of plotted graphies are examinated. Key words: Spur gear, Composite material, Stress analysis with 3D FEM.

47-54

Authors: R. Cenk ERDUR, Mustafa TÜRKSEVER

ÖZET: Bilgisayar ağları teknolojilerinin gelişimi ve İnternet'in sürekli büyümesi sonucunda, İnternet, yakın bir gelecekte yeniden kullanıma dayalı yazılım geliştiren kişi veya kuruluşların ortak yazılım bileşeni deposu durumuna gelecektir. Bu yazılım deposunda bulunan yeniden kullanılabilir kodlar, analizler, tasarımlar, tasarım desenleri (design patterns) gibi bileşenlerin yeni yazılım geliştirme süreçlerinde de kullanılabilmesi için, söz konusu bileşenlerin İnternet üzerinden aranabilmesini sağlayan ortamlara gerek duyulmaktadır. Bu ortamlar; kullanıcıların sorgu girebilmelerini sağlayan arayüzler, bileşen kütüphanelerine erişimi sağlayan bağlayıcı (wrapper) programlar, kullanıcı isteklerini ilgili bileşen kütüphanelerine ileten koordinatör programlar gibi temel elemanlardan oluşmaktadır. Bu çalışmada ilk olarak bu tür bir ortam için CORBA temelli bir mimari ortaya konmaktadır. Daha sonra, aynı ortam için Java 2 platformu teknolojileri kullanımına dayanan alternatif bir mimari verilmekte ve önerilen CORBA temelli mimari ile karşılaştırılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yeniden kullanım, Bileşen üst-bilgisi, Bileşen sınıflandırma, CORBA, Java 2 platformu. ABSTRACT: In a very near future, as a result of the continious growth of Internet and advances in networking technologies, Internet will become the common software repository for people and organizations who employ component based reuse approach in their software development life cycles. In order to use the reusable components such as source codes, analysis, designs, design patterns during new software development processes, environments that support the identification of the components over Internet are needed. Basic elements of such an environment are the coordinator programs which deliver user requests to appropriate component libraries, user interfaces for querying, and programs that wrap the component libraries. First, a CORBA based architecture is proposed for such an environment. Then, an alternative architecture that is based on the Java 2 platform technologies is given for the same environment. Finally, the two architectures are compared. Key words: Software reuse, Component meta-knowledge, Component classification, CORBA, Java 2 latform.

63-72

Authors: Yavuz Selim TAMA

ÖZET: Bu çalışmada, çelik yapılarda yaygın olarak kullanılan “Moment dayanımlı çerçeve” teşkil biçimleri özetlenmiştir. Farklı şekillerde teşkil edilen moment dayanımlı çerçeveler; düzenleniş biçimlerine, kullanılan birleşim eleman türüne, düğüm noktalarının sünekliğine, birleşim bölgesinin ve elemanların rölatif dönme rijitliklerine, birleşim bölgelerinin ve elemanların rölatif moment kapasitelerine göre gruplandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çelik yapılar, Çelik çerçeveler, Moment dayanımlı çerçeveler. ABSTRACT: In this paper, the moment resisting frames which are commonly used on the steel structures are summerized. The moment resisting steel frames which are constructed with different shapes are classified according to the configuration of moment frame, the type of connectors used, the ductility of connection, the relative rotational stiffness of the connection and members and the relative moment capacity of the connection and members Key words: Steel structures, Steel frames, Moment resisting frames.

79-88

Authors: Oğuz GÜRSOY, Özer KINIK

ÖZET: Lezzet gıdanın beğenisini belirleyen başlıca faktördür ve aynı zamanda tüketici tercihlerini de etkilemektedir. Bundan dolayı, lezzet problemleri genellikle tüketici şikayetleri olarak geri dönmektedir ve gıdalardaki lezzet kusurları süt ve süt ürünlerinin de içinde bulunduğu gıdaların tüketiciler tarafından kabul edilmemesinin başlıca nedenidir. Süt ve süt ürünlerinde lezzet ve istenmeyen lezzet son on yılın ilgi çeken araştırma konusu olmuştur; bu bağlamda da lezzet gelişiminin takibi için kullanılan analitik teknikler gelişmiştir ve birçok süt ve süt ürünündeki istenmeyen lezzet bileşikleri halen araştırılmaktadır. Süt ve ürünlerindeki istenmeyen lezzete neden olan kimyasallar; çevresel kaynaklardan bulaşma, hayvan beslenmesi, gıda içinde meydana gelen kimyasal reaksiyonlar ve diğer kaynaklar orijinli olabilir. Bu makalenin amaçlarını, tanımlamaların ardından, istenmeyen lezzet için muhtemel kaynakların ve kimyasal bileşiklerin özetlenmesi ve süt ve süt ürünlerindeki istenmeyen lezzet kavramı ile ilgili farklı yaklaşımların tartışılması oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Lezzet, Süt, Süt ürünü, İstenmeyen lezzet: ABSTRACT: Flavour is the main factor determining the purchase of food and it also effects to consumer preferences. Therefore, flavour problems usually come to light as a result of consumers’ complaints, and flavour defects in food are a major cause of consumer rejection of the food product including milk and milk products. Flavour and off-flavour in milk and milk products have been the subject of active research in the last decade; there have been developments in the analytical techniques used to monitor flavour development, flavour and off-flavour compounds in many dairy product have now been investigated. The chemicals responsible for unacceptable flavours in milk and milk products can originate incidental contamination from environmental sources, from animal feeding, from chemical reactions occuring within the food material itself and from other sources. The objectives of this paper comprise, after definitions, summarizing the possible sources and specific compounds of off-flavours, and discussing different approaches for off-flavour concept in milk and dairy products. Key words: Flavour, Milk, Milk product, Off-flavour.

95-101

Authors: Resul FETTAHOV, Yüksel İKİZ

ÖZET: Bu makalede bobinleme ve OE eğirme makinelerinde kullanılan bobin değiştirme aparatlarının çalışma rejiminin analizi yapılmış ve aparatın çalışma parametreleri ile makinelerin teknolojik parametreleri arasındaki ilişkinin matematik modeli elde edilmiştir. Aparatın performansını değerlendiren yararlı zaman katsayısının tespiti verilmiştir. Araştırma sırasında bobin değiştirme aparatının performansını iyileştirmekle elektrik enerjisine tasarrufu sağlayan “bekleme-çalışma” ve “sinyallerle çalışma” gibi iki çalışma rejimi önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bobin değiştirme aparatı, Bobinleme makinesi, Sarım kafası, Yararlı zaman katsayısı ABSTRACT: On this paper, the analysis of working system of doffer used on OE spinning and packaging machines are studied. In addition, the mathematics model of relation between working parameters of the doffer and technological parameters of machines were obtained. The evaluating “useful time coefficient” of performance on doffer is determined. During the research, the two working systems obtained saving of electrical energy as improving the performance of doffer such as “waiting-working” and “working by signals” was suggested. Key words: Doffer, Packaging machine, Winding head, Using time coefficent.

115-123

Authors: Aynur ŞENOL

ÖZET: Bu çalışmada, dolgu çapı 6.25 mm, ıslanabilen dolgu dış yüzey alanı 2.3 cm2, spesifik yüzey alanı ap = 1037.3 m2/m3 ve boşluk kesri ? = 0.545 m2/m3 geometrik özelliklere sahip halkalı dolgu maddesinin işletme parametreleri 9 cm iç çapındaki cam bir destilasyon kolonunda araştırılmıştır. Trikloretilen/n-heptan sistemini kullanarak, muhtelif kolon basınç düşüşü (buhar hızı) değerlerine karşılık dolgu maddesinin ayırma etkinliği (HETP ve gaz fazı transfer birimi yüksekliği, HOG) sonsuz refluks çalışma koşulları altında test edilmiştir. BravoFair’ın etkin fazlar arası yüzey alanı (ae) yaklaşımı ile Onda’nın ıslak yüzey alanı (aw) ve kütle transfer katsayısımodelleri aracılığı ile, değişik buhar yükü değerlerine karşılık dolgunun ayırma etkinliği teorik olarak analiz edilmiştir. Buhar yükleme faktörü olarak Eckert’in boğulma hızı modeline göre hesaplanan %boğulma oranı(%Fl) niceliği kullanılmıştır. Ayrıca, kolon kuru basınç düşüşü denemelerinde yer alan “orifizmetre” hava debisi ölçü aletinin kalibrasyonuna yönelik olarak, aletteki kapiler (orifiz) çapı (d) ve manometrik cıva seviyesi farkına (?ho) dayalı bir hava hızı korelasyonu türetilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dolgulu kolon, Ayırma etkinliği, Etkin yüzey alanı, Orifizmetre. ABSTRACT: Investigations to develop data for this study were made using a pilot scale glass column of 9 cm inside diameter randomly filled to a depth of 1.90 cm with a Raschig type ring at a slightly modified geometry. The geometrical characteristics of packing are: the total area of a single particle ad = 2.3 cm2; specific area ap = 10.37 cm2/cm3; voidage ? = 0.545 m3/m3. The efficiency tests were run using trichloroethylene/n-heptane system under total reflux conditions. Using the modified versions of the Eckert flooding model and the Bravo effective area (ae) approach, as well as the Onda wetted area (aw) and individual mass transfer coefficient models, it has been attempted to estimate the packing efficiency theoretically. This article also deals with the design strategies attributed to a randomly packed column. Emphasis is mainly placed on the way to formulate an algorithm of designing a pilot scale column through the models being attributed to the film theory. Using the column dry pressure drop properties based on the air flowing it has been achieved a generalized flow rate approach for calibrating of an orifice through which the air passes. Key words: Packed column, Efficiency, Effective interfacial area, Orifice.

129-136

Authors: Murat SARI

ÖZET: Bu makale Sınır Elemanı Metodunun (SEM) kararlılığını konu edinir. Farklı boyutlardaki elemanların ve değişik zaman artımlarının dahili çözüm üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Bunun yapılabilmesi için, bir zamandomeni sınır elemanı metodu kullanılmıştır. Bu çalışma, sınır noktaları için mevcut olan bir SEM programının keyfi sayıdaki dahili noktalara modifiye edilerek başarıya ulaştırılmıştır. Alan değişkenlerinin nümerik hesaplanmasında benimsenen uygun zaman ve geometrik değişimler gözönünde tutularak nümerik kararlılık konusundaki bazı gözlemler kaleme alınmaktadır. Farklı ß değerleri için dahili çözümler sunularak ve ortaya çıkan kararsız çözümlerin nedenleri irdelenmiştir Anahtar Kelimeler: Zaman domenli SEM, Kararlılık, Skalar dalga. ABSTRACT: This paper deals with the stability of the boundary element method. The effects of various element sizes and time increments on the internal solution are analyzed. To this end, a time domain boundary element method is used. To achieve this, an existing BEM code for the boundary nodes is modified to optional internal nodes. Using appropriate time and spatial variations for the field variables, some observations on the numerical stability are reported. The internal solutions are presented for different ß values and discussed the reasons of unstable cases appeared. Key words: Time domain BEM, Stability, Scalar wave.