Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

393-397

Authors: Muhammet YÜRÜSOY, Mehmet YILMAZ, Mehmet PAKDEMİRLİ

ÖZET: Bu çalışmada, non-Newtonyen akışkanların üç boyutlu, laminer sınır tabakası denklemleri incelenmiştir. Bu modelde, kayma gerilmesi hız gradyanının keyfi bir fonksiyonudur. Sınır değer probleminde hareketli yüzey ile beraber emme veya püskürtmeli yüzey üzerindeki akış ele alınmıştır. Benzerlik analizi kullanılarak, keyfi kayma gerilmesi durumunda denklemlerin ölçekleme dönüşümünü kabul ettiği gösterilmiştir. Kayma gerilmesinin özel formlarında daha zengin bir yapının mevcut olduğu yapılar türetilmiştir. Üç bağımsız kısmı diferansiyel denklem sistemi iki bağımsız denklem sistemine indirgenmiştir. Elde edilen denklemler öteleme dönüşümü kullanılarak, sınır değer problemi adi diferansiyel denklem formuna başarıyla indirgenmiştir. Anahtar Kelimeler: Non-Newtonyen akışkanlar, Sınır tabakası. ABSTRACT: In this study, three dimensional, unsteady, laminar boundary layer equations of a general model of nonNewtonian fluids are treated. In this model, the shear stresses are considered to be arbitrary functions of velocity gradients. A general boundary value problem modeling the flow over a moving surface with suction or injection is considered. Using Similarity Analysis, we showed that equations admit scaling transformation for the arbitrary shear stress case. The specific forms of the stress functions where richer scaling symmetries exist are derived. We reduce the three-independent-variable partial differential system to two-independent-variable partial differential system. Using further translation symmetries of the outcoming equations, the boundary value problem is successfully reduced to an ordinary differential system. Key words: Non-Newtonian fluids, Boundary layer.

405-410

Authors: Ali BERKTAY

ÖZET: Bu çalışma, bir biyodisk ünitesi kullanarak sıcaklık değişimlerinin biyolojik atıksu arıtımı üzerine etkisinin belirlenmesi için gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın büyük çoğunluğunda biyodisk ünitesi için optimum işletim şartları belirlenmeye çalışılmış ve bu esnada ünite performansının sıcaklık değişimleri tarafından nasıl etkileneceği araştırılmıştır. Çalışmada atıksu kaynağı olarak laboratuar şartlarında hazırlanmış sentetik atıksu kullanılmıştır. Deneysel çalışmalar üç değişik sıcaklıkta, 10 °C, 20 °C ve 30 °C’ta sürdürülmüştür. Sıcaklığın 10 °C ile 20 °C arasında değişmesi halinde organik madde gideriminde önemli miktarlarda artışlar olmasına rağmen sıcaklığın 20 °C ile 30 °C arasında değişmesi halinde çok fazla olmamıştır. Bu değişimler ünite içerisindeki toplam okside olmuş nitrojen oluşumunun ölçülmesi ile belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Biyolojik atıksu arıtımı, Biyodisk ünitesi, Sıcaklık. ABSTRACT: An investigation was carried out to define the effects of temperature change on the biological wastewater treatment using a Rotating Biological Contactors (RBC). The major investigation was to establish the optimum operational conditions of the unit and to determine how its efficiency was affected by temperature. During the investigation, the substrate employed was a synthetic wastewater made up frequently in the laboratory. Experimental works were conducted at three constant temperature, 10 °C, 20 °C and 30 °C. There was a considerable increase in efficiency of the unit, measured by removal of organic material, between 10 °C and 20 °C, but much less of a change from 20 °C to 30 °C. These variations were reflected by the rate of formation of total oxidized nitrogen in the unit. Key words: Biological wastewater treatment, Rotating biological contactors, Temperature.

415-419

Authors: Muzaffer TOPCU

ÖZET: İzotrop ve ortotropik kompozit malzemeden yapılmış transmisyon zincirleri yan plakasında meydana gelen gerilme yığılması katsayıları sonlu elemanlar metodu ile hesaplanmıştır. İzotrop ve farklı özelliklere sahip ortotropik kompozit (cam-epoksi, boron-epoksi ve grafit-epoksi) zincir yan plakasında gerilme yığılması katsayıları, aynı adımlı üç değişik geometri için elde edilmiştir. Ayrıca her üç tip zincir yan plakaları kompozitin takviye açısını 0 o ve 90 o alarak, gerilme yığılması katsayılarındaki değişim incelenmiştir. Sonlu elemanlar metoduyla (SEM) elde edilen gerilmeler strain-gauge ölçümleriyle kontrol edilmiştir Anahtar Kelimeler: Gerilme yığılması katsayısı, Zincir yan plakası, Kompozit malzeme, SEM. ABSTRACT: The stress concentration factors for transmission roller chain link plates made of isotropic and orthotropic composite materials have been calculated used the finite element method. The stress concentration factors investigated for three different composite materials (fiber-glass, boron-epoxy, graphite-epoxy) and isotropic roller chain link plate and three different geometry. The composite materials of reinforcement angles are fixed 0 and 90 degree. The stress concentration factors the made of different composite materials and several geometry have been compared and controlled by the fotoelastic experiment. Key words: Stress concentration factor, Roller chain, Composite materials, FEM.

429-433

Authors: Ahmet Çetin CAN, Ali Rıza TARAKCILAR, Yılmaz ÖZMEN

ÖZET: Hareket eden makina parçalarının pek çoğu, aşınmasının azaltılması ve yorulma mukavemetinin arttırılması için yüzey sertleştirme işlemlerine tabi tutulmaktadır. Makina parçasının optimum özelliklerde olabilmesi için belirli bir sertlik derinliğine sahip olması gerekir. Gerekli sertlik derinliğinin elde edilmesi, karbürizasyon ortamında belirli bir sıcaklıkta belirli bir süre bekletilmekle olur. Sıcaklık ve süre artarken sertlik derinliği de artmaktadır. Pratikte karbürizasyon 930 °C civarında yapılmaktadır. Bu sıcaklıkta makina parçaları istenilen sertlik derinliğine göre belirli bir süre bekletilir. Halbuki sıcaklığın arttırılması, süreyi önemli miktarda azaltmaktadır. Fakat ısıl işlemciler parçanın çarpılması, mekanik özelliklerinin zayıflaması vs. gibi nedenlerden dolayı daha yüksek sıcaklıklara çıkmamaktadırlar. Bu çalışmada, DIN C20 karbürizasyon çeliği kullanılarak, tuz banyolarında karbürizasyon süresinin kısaltılması için sıcaklığın artırılması ve bunun neticesi mekanik özelliklerdeki değişmeler araştırılmıştır. Deneyler neticesi mekanik özelliklerin olumsuz yönde etkilenmedikleri görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Isıl işlemler, Karbürizasyon, Tane büyüklüğü, Yorulma dayanımı, Sertlik derinliği. ABSTRACT: Machine parts are surface hardened to increase fatigue strength and wear resistance. Carburization is the most common surface hardening process in practice. In order to have optimum properties, a machine part must have certain hardness depth. To obtain required hardness depth, the parts must be kept in a carburizing medium at certain temperature for certain time. As the time and temperature is increased hardness depth increases. In practice, carburization temperature is about 930 °C. Machine parts are kept at this temperature for required time depending on required hardness depth. The increase of temperature reduces treatment time, considerably. But, heat treaters do not tend to use high temperatures due to the concern of distortion of parts, and deterioration of mechanical properties. In this study, the increase of temperature for reducing carburization time in salt bath, and consequently change of mechanical properties have been investigated using DIN C20 case carburization steel. As a result of experiments, it was found that mechanical properties were not effected negatively. Key words: Heat treatments, Carburization, Grain size, Fatigue strength, Hardness depth.

441-445

Authors: Nurettin YAVUZ

ÖZET: Alüminyum birim ağırlık başına yüksek mukavemet özelliği, güvenirliği, uzun ömürlü oluşu, tasarım esnekliği, ısıl performansı, yüksek geri kazanım oranı gibi özellikleri nedeniyle kullanım alanları her geçen gün artmaktadır. Alüminyum ve alaşımlarının kaynak edilebilme özelliklerinin ve kaynaklı parçaların mekanik özelliklerindeki iyileşme kullanım alanını daha da genişletecektir. Bu çalışmada, seçilen Etial 7 alüminyum malzemesine % 1 bakır ve % 2, 3, 4, 5 silisyum ilavesi yapılarak elde edilen parçalar Metal İnert Gaz (MİG) kaynağı ile kaynatıldı. Kaynaklı parçalardan standartlara uygun numuneler hazırlandı. Bu numuneler üzerinde yapılan sertlik, çekme ve çentik darbe deneyleri ile kaynak dikişinin mekanik özellikleri incelendi. Anahtar Kelimeler: Alüminyum alaşımları, Kaynak, Kaynak kabiliyeti. ABSTRACT: Since aluminium is a good heat and electric conductor, opaque and especially has high strength per unit weight when alloyed, it has widespread using areas in industry. The weldeability of aluminium and aluminium alloys and improvement of mechanical properties of welded parts will extend the usage area. In this study, the parts manufactured by adding Cu 1 % and Si 2, 3, 4, 5 % to Etial 7 aluminium material has been welded using Metal Inert Gas (MIG) technique. Mechanical properties of welding joint have been examined by hardness, tension and impact tests. Key words: Aluminium alloys, Welding, Weldability.

457-466

Authors: Süleyman TABAN, Mehmet ALPASLAN, Aioub G. HASHEMI, Dürdane EKEN

ÖZET: Orta Anadolu’da çeltik tarımı yapılan toprakların verimlilik durumunu değerlendirmek amacıyla 40 adet toprak örneği alınarak toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Genel olarak, kil ve siltli kil tekstüre sahip, orta alkali reaksiyonlu ve orta kireçli olan toprakların % 60’ı azot, % 25’i fosfor, % 30’u çinko, % 95’i mangan bakımından yetersiz, % 60’ının ise bor bakımından zengin olduğu belirlenmiştir. Araştırma topraklarında tuzluluk açısından büyük bir sorun olmadığı, toprakların % 90’ında KDK nın >25 me/100 g toprak olduğu ve toprakların % 45’inde organik maddenin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çeltik toprakları, Fiziksel ve kimyasal özellikler, Besin maddesi durumu. ABSTRACT: The aim of this study was to determine the fertility status of the rice grown soils of Central Anatolia region. For this purpose, 40 soil samples were taken and analyzed for some physical and chemical properties. In general, the experimental soils were clay and loamy clay in texture, medium alkaline in reaction (pH) and moderately calcareous. 60, 25, 30 and 95 % of the soils studied were found to be deficient in total-N, plant available phosphorus, zinc and manganese, respectively. On the other hand, 60 % of the soil samples were found to be excess in boron. The salinity levels of the soil samples were seemed to be under salinity limits. 90 % of soils were determined > 25 me/100 g soils in CEC (cation exchange capacity). It was also concluded that 45 % of the soils have low organic matter content. Key words: Rice soils, Some physical and chemical properties, Plant nutrient status of the soils.

323-329

Authors: Durmuş GÜNAY, Muzaffer ELMAS, Alpay AYDEMİR, Naci ÇAĞLAR, Halil ÖZER

ÖZET: Enine dikişli kaynak bağlantıları çekme yüküne maruz kaldığında kaynak bölgesinde doğan gerilmelerin dağılımı sonlu elemenlar yöntemiyle analiz edilmiştir. Enine dikişli kaynak bağlantılarında, kaynak tipine göre, kaynak kökünde, esas itibariyle kesme etkisi veya yırtılma etkisi önem kazanmaktadır. Çalışmada problem düzlem gerilme durumu olarak ele alınmıştır. Kaynak bölgesindeki gerilme dağılımı, kaynak ayakları ve kaynak boğazı boyunca, düzlem gerilme bileşenlerinin ve eşdeğer gerilmenin dağılımları ile temsil edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kaynak bağlantıları, Sonlu elemanlar metodu, Gerilme analizi. ABSTRACT: In the transverse fillet welds under tensile loads, distributions of stresses are analyzed in the weld region by the finite element method. Two types of transverse fillet welds, one is subjected to sliding action at root of the weld, the other is subjected to tearing action at the root. The problem is treated as a plane stress state. Stress distributions in weld regions are presented by distributions of legs and the throat. Key words: Transverse fillet joints, Finite element method, Stress analysis.

337-346

Authors: Birgül EGELİ, Meltem ÖZTURAN, Nuri BAŞOĞLU, Bekir KARA

ÖZET: Çoklu sunu ortamlarının etkin kullanımı için yeni kullanıcı arayüzleri tasarlanmalı ve geliştirilmelidir. Bu yazının amacı, çoklu sunu ortamları için var olan tasarım yol göstericilerini sunmak, tasarım süreci içinde kullanıcılar ile denenmesi gereken tasarım konularını belirlemek, bu amacı gerçekleştirmek üzere hazırlanan deneme ortamını tanımlamak, ve kullanıcılar ile yapılan deneme ile ilgili sonuçları sunmaktır. Yapılan test sonuçları göstermektedir ki var olan yolgöstericileri kullanmak gerekli ama yeterli değildir. Anahtar Kelimeler: Çoklu-ortam, Kullanıcı arayüzü. ABSTRACT: Multimedia environments need new user interface designs in order to be used effectively. The aim of this paper is to present the current design guidelines for multimedia user interfaces, define the design issues which have to be tested by users during the design process, describe such a test environment, and give the results of a usability test. The results of the test show that guidelines for multimedia user interfaces are usually necessary but not sufficient. Key words: Multimedia, User interface.

353-358

Authors: Feramuz ÖZDEMİR, M. İrfan AKSU, Sebahattin NAS

ÖZET: Araştırmada Erzurum ve yöresinde doğal olarak yetişen Kuşburnu (Rosa ssp.) çeşitleri materyal olarak kullanılarak marmelat üretimi gerçekleştirilmiştir. Materyal olarak kullanılan kuşburnu meyvelerinin bazı kimyasal özellikleri tespit edilmiştir. Pulp üretimi ısıl işlem uygulanmadan mekanik karıştırma işlemi ile gerçekleştirilmiştir. Böylece askorbik asit kaybının minimum düzeye indirilmesi amaçlanmıştır. Üretilen pulplardan daha sonra 1/0.33, 1/0.50, 1/0.75 ve 1/1.00 oranlarında meyve pulpu/ticari şeker ilavesi ile marmelat üretilmiştir.Üretilen marmelat örneklerinde çeşitli kimyasal analizler yapılmış ve örnekler normal oda şartlarında 5 ay depolanmış ve bu süre zarfında askorbik asit, titrasyon asitliği ve pH ile renk değerleri olan L, a ve b değerlerinde oluşan değişiklikler belirlenmiştir. Yine, üretilen marmelatların duyusal değerlendirmeleri üretimi müteakiben ve 5 aylık depolama süresi sonunda yapılmıştır. Örneklerin 5 ay depolanmalarından sonra yapılan analizlerde, askorbik asit değerinin en fazla 1/0.50 pulp/ticari şeker muamelesinde korunduğu belirlenmiştir. Ayrıca, duyusal değerlendirmede en yüksek beğeniyi, ortalama 90.1 puan/100 puanla yine 1/0.50 pulp/ticari şeker muamelesi görmüştür. Anahtar Kelimeler: Kuşburnu, Marmelat kalitesi, Isıl işlem. ABSTRACT: In this study, Rose hip (Rose spp), which are wildly grown in Erzurum province, were used to produce marmalade. After determining some chemical properties of fruits, pulp was produced using by mechanical crushing without heat application, in order to keep ascorbic acid level. Then marmalades were produced from these pulps based on the ratio of pulp/sugar as 1/0.33, 1/0.50, 1/.075 and 1/1.00, some chemical analysis were done on the samples of marmalade and they were stored under room conditions for five months. At the end of the storage; ascorbic acid, titration acidity, pH and colour were determined as L, a, b. In addition to these manalysis, organoleptic tests were also made on the marmalade samples just after producing marmalade and at the end of the five months. After five months storage; the ascorbic acid was protected in the one sample marmalade consist of 1/50 pulp/sugar comparing with the other samples. The same sample was the best marmalade according to the organoleptic test having 90.1 points out of the 100 points. Key words: Rose hip, Quality of marmalade, Heat process.

365-369

Authors: Ahmet ÖZTÜRK

ÖZET: Bu çalışma, farklı kalitelerdeki sulama sularının nane verimi ve toplam mineral madde içeriği üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla, plastik saksılarda, tesadüf parselleri deneme tertibine göre, sera şartlarında yürütülmüştür. Araştırmada sulama suyu olarak, 0.25 dS/m elektriksel iletkenliğe sahip şehir şebekesi suyu ile bu suya çeşitli tuzlar katılarak oluşturulan 1, 2, 4 ve 6 dS/m elektriksel iletkenliğe sahip sular kullanılmıştır. Sulama suyu tuzluluğunun artışına bağlı olarak verimde % 1 önemlilik düzeyinde azalmalar gözlenmiştir. Verim değerleri 0.25, 1, 2, 4 ve 6 dS/m tuzluluk seviyeleri için sırasıyla 40.72, 28.46, 25.36, 17.55 ve 14.82 g/saksı olarak elde edilmiştir. Sulama suyu elektriksel iletkenliği-verim ilişkisinden, % 10, % 25, % 50 ve % 100 verim azalmasına neden olacak elektriksel iletkenlik değerleri sırasıyla 0.90, 2.25, 4.50 ve 9.00 dS/m olarak belirlenmiştir.Bitkilerin mineral madde içeriğindeki değişmeler de % 1 önemlilik düzeyindedir. Mineral madde içeriği değerleri 0.25, 1, 2, 4 ve 6 dS/m tuzluluk seviyeleri için sırasıyla % 11.70, % 11.94, % 12.24, % 16.34 ve %18.23 olarak belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Tuzluluk, Sulama suyu kalitesi, Nane. ABSTRACT: This study was carried out to determine the effect of water quality on mentha yield in plastic pots under greenhouse conditions. There were five different treatments as irrigation water quality which were 0.25, 1, 2, 4 and 6 dS/m. An increase in irrigation water salinity decreased mentha yield, dramatically. The average yield obtained from the pots were found as 40.723 g, 28.46 g, 25.36 g, 17.55 g and 14.82 g at 0.25, 1, 2, 4 and 6 dS/m irrigation water salinity levels, respectively. The relationship between electrical conductivity of irrigation water and yield showed that electrical conductivity values of 0.90, 2.25, 4.50 and 9.00 dS/m caused 10 %, 25 %, 50 % and 100 % reduction in the yield, respectively. Total ash contents of plants were affected by irrigation water salinity. Total ash contents were found as 11.70 %, 11.94 %, 12.24 %, 16.34 % and 18.23 % at 0.25, 1, 2, 4 and 6 dS/m irrigation water salinity levels, respectively. Key words: Salinity, Irrigation water quality, Peppermint.

377-381

Authors: Damla BENDER, Abdullah BARAN, İlhami ÖZKAN

ÖZET: Bu araştırmada, killi tınlı bir toprağın toplam boşluklar yüzdesi, yarayışlı su miktarı, havalanma porozitesi ve su iletkenliği gibi fiziksel özelliklerinde farklı sıkıştırma süreleri sonucunda oluşan değişimler incelenmiştir. Toprak örnekleri 1 dakika, 2 dakika ve 4 dakika sürelerde 0 kg/cm2, 1.98 kg/cm2 ve 3.00 kg/cm2’lik sıkışmaya maruz bırakılmışlar ve sıkıştırılan örneklerin değinilen fiziksel özellikleri belirlenmiştir. Sıkışma sürelerine bağlıolarak toprağın toplam boşluklar yüzdesi, yarayışlı su miktarı, havalanma porozitesi ve su iletkenliğinde istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmamış, ancak sıkışma düzeylerine bağlı olarak değinilen özelliklerde azalma meydana geldiği saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Sıkışma, Sıkışma süresi, Fiziksel özellikler. ABSTRACT: In this research, the effect of different compaction durations on changes of total pore spaces, available water content, aeration porosity and hydraulic conductivity of a compacted clay loam soil were investigated. Soil samples were compacted at compaction levels of 0 kg/cm2 , 1.98 kg/cm2 and 3.00 kg/cm2 for 1, 2 and 4 minutes, then, above mentioned physical properties of soil samples were determined. Total pore spaces, available water content, aeration porosity and hydraulic conductivity of soil samples were not significantly affected from the compaction durations, but significantly decreased with increasing compaction levels. Key words: Compaction, Compaction duration, Physical properties.

389-392

Authors: Namık GÜNEŞ, Ata AKÇIL

ÖZET: Günümüzde altın içeren cevher yataklanma tiplerinin, altın ve diğer değerli minerallerin kazanımında cevher hazırlama ve zenginleştirme yönünden çok önemli rol oynadığı yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Son yıllarda, özellikle ülkemizde altın kazanımında gözlenen gelişim, diğer metallerin üretimine yönelik yeni teknolojik gelişime paralel olarak ilerlemektedir. Altın kazanım proseslerinin % 15-20’ye yakınının fiziksel olarak (gravite zenginleştirme vb.), % 80-85’inin ise kimyasal ve biyolojik prosesler şeklinde uygulandığı son yıllarda yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Günümüzde altın kazanımında özellikle kimyasal ve azda olsa biyolojik proseslerin tercih edilmesinin nedeni ise, uygulamasının kolaylığı ve ekonomik olmasından kaynaklanmaktadır. Bu araştırmada, son yıllarda altın kazanımında yaygın olarak uygulanan kimyasal prosesler hakkında bilgi verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Altın kazanımı, Fiziksel proses, Kimyasal ve biyolojik prosesle. ABSTRACT: Currently, investigations undertaken on different types of gold bearing ore deposits show that the type of deposit plays an important role for the selection of mineral processing technologies in gold and other precious metals production. During recent years, studies on the discovery and growth of new gold deposits have been gradually progressing in many provinces of Turkey and this will undoubtedly contribute to development of new technologies in other metal mining industries. Recently, it has been established that approximately 15-20 % of gold recovery is realised by physical and 80-85 % of that is carried out by chemical and biological processes. Chemical and sometimes biological processes are prefered due to low cost and simplicity. This study gives a brief description on gold recovery methods with special reference to currently popular chemical processes. Key words: Gold recovery, Physical process, Chemical and biological processes.

249-254

Authors: Semih ÖTLEŞ, Yeşim ATLI

ÖZET: Karotenoidler bitkilerde bulunan, açık sarı-kırmızı arası renkleri veren pigmentlerdir. Meyve sebze tüketimi sonucu vücuda alınırlar. Suda çözünmezler, alkali ortamda stabildirler ve görünür bölgede 400-450 nm dalga boyunda maksimum soğurma verirler. Bazı karotenoidler A vitamini ön maddesi olarak aktivite gösterirler ve bu nedenle vücut için gerekli olan A vitamininin sentezi açısından önemlidirler. A vitamini eksikliği sonucu oluşabilecek hastalıkların, kroner kalp rahatsızlıklarının ve kanserin önlenmesinde önemli rolleri bulunmaktadır. Sahip oldukları antioksidan özellikleri sayesinde kanseri önleme ya da geciktirmede etkilidirler. Karotenoid alımı ile özellikle akciğer kanseri riskini düşürmede başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Meyve sebze ağırlıklı diyetin sağlık açısından çok büyük önem taşıdığı gerçeği bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Karotenoidler, A vitamini, Kanser, Sağlık. ABSTRACT: Carotenoids are brightly yellow to red pigments occuring in plants and are introduced into humans through dietary intake of vegetables and fruits. They do not dissolve in water, they can give maximum absorption in UV region at 400-450 nm., and they are stable in alkali. Some carotenoids have provitamin A activity and they are important because of the synthesis of Vitamin A needed to be taken into the body. In addition to this function, carotenoids play very important roles in preventing diseases caused by Vitamin A deficiency, coronary heart diseases, and cancer. They are effective in preventing or at least slowering cancer as a result of their antioxidative properties. Studies are shown that cancer risk (especially the lung cancer) decreases with the intake of carotenoids. As a conclusion vegetables and fruits-rich diet is always important and valuable for healty populations. Key words: Carotenoids, Vitamin A, Cancer, Health.

261-266

Authors: Sevinç ARCAK, A. Cihat KÜTÜK, Koray HAKTANIR, Gökhan ÇAYCI

ÖZET: Araştırmada, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (Çaykur)'ne ait fabrikalardan 1992 kampanya dönemi sonunda elde edilen çay atıkları üzerinde çalışılmıştır. Yaş çay yapraklarının fabrikalarda siyah çaya işlenmesi sırasında açığa çıkan kaba ve ince atık ile birlikte, çay atığından hazırlanan kompost ve zenginleştirilmiş kompostun topraktaki enzim aktivitesi ve nitrifikasyon üzerine etkileri bu araştırmada belirlenmeye çalışılmıştır. Çay atıkları, 200 g toprak alabilen saksılara ağırlık esasına göre % 0, % 2.5 ve % 5.0 dozlarında uygulanmıştır. Ayrıca saksılara amonyum sülfat halinde 200 µg/g N verilmiş ve 1., 7., 14., 28. gün inkübasyon sürelerinin sonunda toprağın enzim analizleri yapılmıştır. Nitrifikasyonun belirlenebilmesi için de 1., 7., 14., 28. gün sonunda NH+4-N ve NO-3 -N'u tayin edilmiştir. Toprağın incelenen biyolojik özelliklerinden üreaz enzim aktivitesi, ince ve kaba çay atığı dozlarına ve 1., 2. ve 3. haftalık inkübasyon süresine bağlı olarak artarken 4. haftada azalmış olup, alkali fosfotaz enzim aktivitesi inkübasyon süresi boyunca artmıştır. Toprağın NH+4 -N’u miktarı farklı çay atıkları ve dozlarına bağlı olarak azalmış, buna karşılık NO-3 -N'unda çay atığı ilavesinde zamana bağlı olarak dikkate değer bir artış meydana gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Çay atığı, Üreaz enzimi, Alkali fosfataz enzimi, Toprak, Nitrifikasyon. ABSTRACT: The research was carried out on tea wastes supplied from factories of General Directorate of Tea Enterprises. The aim of this study is to determine the effects of composted, enriched composted tea wastes along with coarse and fine tea wastes released by tea factories processing raw tea leaves into black tea, on soil enzyme activity and nitrification. Tea wastes were applied to pots of 200 g-soil capacity, at the rate of 0 %, 2.5 % and 5.0 % of the pot capacity in addition, 200 µg/g N, in the form of ammonia sulphate, was given to each pot. Soils were analysed for enzyme activities at the end of 1., 7., 14., and 28. day of incubation. Amount of NH+4 N and NO-3 N were determined for nitrification at the end of 1., 7., 14. and 28. day of incubation. Urease enzyme activity increased, depending on coarse and fine tea waste doses at the incubation periods of 1., 2. and 3. weeks, but decrease was monitored at 4.. week of the incubation. Whereas, alkaline phosphatase enzyme activity increased throughout the incubation period. The amount of NH+4 N in the soil diminished depending on different tea wastes and doses, yet NO -3 N in the soil showed no significant augmentation. Key words: Tea wastes, Urease enzyme, Alkaline phosphatose enzyme, Soil, Nitrification.

277-283

Authors: Züheyr KAMACI

ÖZET: Dünyada yenilenebilen enerji kaynaklarından jeotermal enerjinin elektrik üretimi ve merkezi ısıtmada kullanıldığı düşünülürse, günümüzde yıllık 77 milyon varillik petrol eşdeğer tasarruf sağlar. Jeofizik arama yöntemleri, jeotermal alanların hem araştırılmasında hem de geliştirilmesinde ve doğrudan gözlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Sıcaklık anomalilerini doğrudan doğruya gösteren ve mekanik sondaj yerlerinin belirlenmesinde en etkili yöntemler, termal ve jeoelektrik yöntemlerdir. Ancak söz konusu jeotermal alanların araştırılmasında anılan jeofizik arama yöntemlerinden başka Gravite, Manyetik, Sismik, Radyometrik, Kuyu Jeofiziği ve Kuyu Logu ile jeotomografinin birlikte kullanılması halinde daha iyi sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Buradan hareketle, bu makalede jeofizik arama yöntemleri kullanılarak jeotermal alanların saptanması ile ilgili dünyadan ve ülkemizden iki uygulama örneği verilmiştir. Bunlardan Uşak-Banaz jeotermal alanında jeoelektrik yöntemler kullanılarak yapılan çalışma sonucunda 55 °C’de artezyen yapan sıcak su bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Jeotermal enerji, Jeofizik yöntemler ABSTRACT: Geothermal energy which is one of the reuseable energy resources, can save as much as 77 million barrels of petroleum equivalent annually when used in the production of electricity and heating-environment. Geophysical exploration methods plays in important role in the fields of geothermal exploration, development and observational studies. Thermal and geoelectrical methods are the most effective methods which shows the temperature variation anomalies and mechanical drilling places. But, when the other methods of gravity, magnetic, radiometric, well geophysics and well logs can be used in conjunction with seismic tomography, apart from the mentioned geophysical exploration method, better results could be obtained. From the above mentioned facts various case history reports are given from our country and worldwide to determine geothermal energy resources by using geophysical exploration technique application. From these results of studies a 55 °C hot water artessian aquifer is found in the Uşak-Banaz geothermal field by applying geoelectrical methods. Key words: Geothermal energy, Geophysical methods.

293-298

Authors: Cevdet MERİÇ, Enver ATİK, Erdoğan ÖZKAYA

ÖZET: Alüminyum (Al 99.0), çeşitli deformasyon sıcaklığı ve deformasyon hızlarında çekme deneyine tabi tutularak, deformasyon hızı ve deformasyon sıcaklığının bu malzemenin mekanik özelliklerine etkisi incelenmiştir. İnceleme sonucunda; artan deformasyon sıcaklığı ile malzemenin akma ve çekme mukavemeti değerlerinin azaldığı, birim şekil değiştirme ve kopma büzülmesinin arttığı, plastik deformasyon üssü (n)'in azalırken deformasyon hızı duyarlılığı üssü (m)'in arttığı tesbit edilmiştir. Sabit bir sıcaklıkta ise deformasyon hızının artması, tüm mekanik özellik değerlerini arttırmıştır. Anahtar Kelimeler: Al 99.0, Deformasyon hızı, Deformasyon sıcaklığı, Mekanik özellikler. ABSTRACT: The effects of deformation temperature and strain rate to the mechanical properties of Aluminum (Al 99.0) were investigated by tensile experiment at different deformation temperatures and strain rate. At the end of investigation; it was determined that, with increasing deformation temperature, yield and tensile strenghts of the material decrease, strain rate and decrease of area increase, when plastic deformation exponent (n) decreases, strain rate accuracy exponent (m) increases. At a fixed temperature an increase in deformation speed increased all mechanical properties. Key words: Al 99.0, Starain rate, Deformation temperature, Mechanical properties.

305-311

Authors: A. Osman KURBAN, Erdem KOÇ, Fazıl CANBULUT

ÖZET: Bu çalışmada, hidrostatik-hidrodinamik yatakların iyi bir uygulama alanı olan, eğik plakalı eksenel pistonlu pompa ve motorların performansı üzerinde etkili olan kayıcı pabuçlar incelenmiştir. Bununla ilgili olarak viskoz moment kayıpları, viskoz akışkan kaçağı ve güç kayıp denklemleri elde edilip, değişik çalışma ortamlarında bu karakteristik parametrelerin değişimi ve mukayesesi deneysel olarak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Eksenel pistonlu pompa, Kayıcı pabuç, Deneysel, Güç kaybı. ABSTRACT: In this study, the slippers being the most effective on the performance of swash plate type axial piston pumps and motors, which is a good example of hydrodynamic-hydrostatic bearing applications, have been investigated. With respect to this, having derived the viscous moment loss, viscous flow leakage loss and power loss equations, the variations of these parameters under different operating conditions have been examined experimentally. Key words: Axial piston pump, Slipper, Experimental, Power loss.