Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

1-13

Authors: Fethi Ahmet YÜKSEL

ÖZET: Batı Anadolu Bouguer Gravite haritasının yoruma hazırlanması için iki boyutlu alçak geçişli süzgeçler kullanılmıştır. Elde edilen rejyonal Bouguer gravite anomali haritasından alınan uygun doğrultudaki profillere Talwani yöntemi uygulanarak Batı Anadolu kabuk kalınlığı geometrisi modellenmiştir. Batı Anadolu kabuk kalınlığı kuzeyde Karadeniz sahillerinde ortalama 30 km’den başlayarak Göller Bölgesinde 35-40 km’ye ulaşmakta ve güneyde Akdeniz sahillerinde tekrar 32 km’ye düşerek inceldiği hesaplanmıştır. Ege sahillerinde ise, kabuk ortalama 32 km’den başlayarak Anadolu’nun içlerine doğru B-D doğrultusunda, 40 km. kalınlığa ulaştığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Batı Anadolu, Bouguer gravite haritası, Alçak geçişli süzgeç, Kabuk kalınlığı. ABSTRACT: Two dimensional low-pass filters were used to prepare West Anatolian Bouguer gravity maps for interpretation. Talwani method was applied to the profiles obtained from appropriate directions of the regional Bouguer gravity anomaly map, and West Anatolian crustal thickness geometry has thus been modelled. West Anatolian crustal thickness starts at 30 kms in the north at the Black sea coast and increases to 35-40 kms at the Lake District (Isparta-Turkey). The thickness decreases to 32 kms at the Mediterranean coast. In the West-East direction the crust starts with 32 kms at the Aegean coast and increases to 40 kms towards central regions. Key words: Western Anatolia, Bouguer gravity map, Low-pass filters, Crustal thickness

23-30

Authors: Yakup SEKMEN, Perihan ERDURANLI, Mustafa GÖLCÜ, M. Sahir SALMAN

ÖZET: Buji ile ateşlemeli motorlarda, geometrik sıkıştırma oranının silindirdeki dolgu miktarına göre değiştirilmesi ile motor performansında artış sağlanabilir. Bu motorlarda, gerçek sıkıştırma oranı silindire alınan dolgu miktarına göre değişkenlik gösterdiğinden, geometrik olarak tasarlanan sıkıştırma oranı ancak tam gaz ve tam yük şartlarında gerçek sıkıştırma oranı olarak elde edilmektedir. Bu durum buji ile ateşlemeli motorlarda performansın ve yakıt ekonomisinin iyileştirilmesi için silindir dolgu miktarına göre değişken sıkıştırma oranını gerekli kılmaktadır. Kısmi yüklerde yanma veriminin, yakıt ekonomisinin ve emisyonların iyileştirilmesi için sıkıştırma oranının artırılması, motorun yüksek yük ve düşük hız koşullarında ise olası vuruntu ve sert çalışmayı önlemek için sıkıştırma oranının bir miktar azaltılması gerekmektedir. Bu çalışmada, buji ile ateşlemeli motorlarda güç, moment, özgül yakıt tüketimi, silindir basıncı, egzoz gaz sıcaklığı, yanma odası yüzey hacim oranı, termal verim ve ateşleme avansı gibi motor performans parametrelerinin sıkıştırma oranı ile ilişkileri incelenmiş ve yakıt ekonomisi için değişken sıkıştırma oranlı motorların kullanılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sıkıştırma oranı; Yakıt ekonomisi; Buji ile ateşlemeli motor; Motor performansı. ABSTRACT: Performance of the spark ignition engines may be increased by changing the geometrical compression ratio according to the amount of charging in cylinders. The designed geometrical compression ratio can be realized as an effective compression ratio under the full load and full open throttle conditions since the effective compression ratio changes with the amount of charging into the cylinder in spark ignition engines. So, this condition of the spark ignition engines forces designers to change their geometrical compression ratio according to the amount of charging into the cylinder for improvement of performance and fuel economy. In order to improve the combustion efficiency, fuel economy, power output, exhaust emissions at partial loads, compression ratio must be increased; but, under high load and low speed conditions to prevent probable knock and hard running the compression ratio must be decreased gradually. In this paper, relation of the performance parameters to compression ratio such as power, torque, specific fuel consumption, cylindir pressure, exhaust gas temperature, combustion chamber surface area/volume ratio, thermal efficiency, spark timing etc. in spark ignition engines have been investigated and using of engines with variable compression ratio is suggested to fuel economy and more clear environment. Key words: Compression ratio; Fuel economy; Spark ignition engine; Engine performance.

41-45

Authors: Bekir Sadık ÜNLÜ, Sinan KÖKSAL, Enver ATİK, Cevdet MERİÇ

ÖZET: Bakır esaslı alaşımlardan bronzlar, fiziksel, termal ve tribolojik özelliklerinden dolayı, kaymalı yatak malzemesi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu malzeme tribolojik performans açısından iyi sonuçlar vermektedir. Bu çalışmada; CuSn10 bronzundan üretilen kaymalı yatakların farklı yük ve hızlarda, kuru ve yağlı ortamlarda sürtünme ve aşınma özellikleri incelenerek, birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Karşı aşındırıcı olarak SAE 1050 çelik mil kullanılmıştır. Deneyler radyal kaymalı yatak aşınma test cihazında, 10 ve 20 N yük, 750 ve 1500 d/dak hızları kullanılarak, kuru ve yağlı ortamlarda aşınma deneyleri yapılmıştır. Tarif edilen, kuru ve yağlı ortamlarda yapılan deneyler sonucunda, teknik kuru ortamdaki sürtünme katsayısı ve ağırlık kaybı değerlerinin yağlı ortamdakilere göre daha yüksek olduğu elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tribolojik özellikler, Bronz yataklar, Aşınma. ABSTRACT: Bronzes which copper based alloys is widely used because of properties physical, thermal and tribological as journal bearing material. This material that has tribological performance good conclusions gives at journal bearings. In this study, CuSn10 bronze that were manufactured journal bearings friction and wear properties has been examined and compared. SAE 1050 steel shaft has been used as counter abrader. Experiments have been carried out 10 N and 20 N loads, 750 and 1500 rpm, dry and lubricated conditions by using radial journal bearing wear test rig. As a results, high friction coefficient and weigh loss have been obtained at dry condition more than lubricated condition. Key words: Tribological properties, Bronze bearings, Wear.

53-62

Authors: Ali GÖKGÖZ, Suat TAŞDELEN, Mustafa KAYA, Ali BÜLBÜL

ÖZET: Denizli Belediyesi mücavir alanı ve yakın çevresinde (a) alüvyon, (b) alüvyon yelpazesi ve (c) Neojen yaşlı gölsel çökellerden oluşan üç akifer sisteminin kombinasyonu birleşik bir hidrolik sistem meydana getirmiştir.Bu sistem bazı alanlarda birleşik basınçlı akifer formasyonunu ve basınçlı akiferi, bazı alanlarda ise serbest akiferleri oluşturmaktadır. Yüksek potansiyele sahip bu akiferlerin beslenmesi, güney kesimdeki metamorfik kayalardan yeraltı suyu akımı ve yağıştan süzülme yoluyladır. Akiferlerden artezyen veya pompaj yoluyla önemli miktarda yeraltı suyu çekilebilecek potansiyel vardır. İnceleme alanında yeraltı sularının iyon derişimi akım yönünde artar ve kimyasal kompozisyonu kalsiyum bikarbonatlı tipten magnezyum sülfatlı tipe döner. Bu dönüşüm, Neojen birimleri içindeki tuz oluşuklarının yeraltı suları tarafından yıkanması nedeniyledir. Dolayısıyla su kalitesi akım yönünde bozulur ve içmede kullanılamaz. Anahtar Kelimeler: Birleşik hidrolik sistem, Hidrokimya, Su kalitesi, Denizli Belediyesi. ABSTRACT: Within the urban area of Denizli Municipality and its vicinity, the hydraulic picture is a combination of three aquifer systems in the (a) alluvium (b) alluvial fan and (c) the Neogene lacustrine deposits. At different locations free surface, semi-confined and confined aquifers are observed. These aquifers are recharged by rain water and groundwater flow coming from the metamorphic rocks located at the southern parts of the study area. The groundwater exploitation potential (artesian and pumping) is high. The total ion concentration in the groundwater increases in the flow direction. At the same time, the chemical composition changes from calcium bicarbonate to magnesium sulfate type. This is due to the solution of the salts in the Neogene sediment deposits which get in contact with the groundwater. This brackish groundwater is not potable. Key words: Combined hydraulic system, Hydrochemistry, Water quality, Denizli Municipality.

71-83

Authors: Yıldıray TURHAN, Recep EREN

ÖZET: Bu makalede, dokuma kumaşlarda dokunabilirlik sınırları hakkında geçmişte bazı araştırmacılar tarafından yapılan kuramsal çalışmalar değerlendirildi. İlk olarak, araştırmacıların kabulleri, kabullere dayalı olarak geliştirdikleri geometrik modeller ve bu modellere bağlı olarak oluşturdukları matematiksel bağıntılar sunuldu. Bu bağıntıların içerdiği kumaş parametreleri vurgulandı. Sonra, geliştirilen kuramlar, dokunabilirlik sınırını tahminleme performansları açısından yorumlandı. Sonuç olarak, bu konuda yapılabilecek yeni çalışmalar önerildi. Anahtar Kelimeler: Kumaş geometrisi, Atkı sıklığı, Çözgü sıklığı, Örtme faktörü, Örgü faktörü, İplik çapı. ABSTRACT: In this paper, theoretical works that were done about weavability limits by researchers in the past were critically reviewed. Firstly, researcher’s assumptions, their geometric models that were developed as based on these assumptions and their mathematical equations derived from the geometrical models were introduced. Later, the equations fabric parameters in the equations were pointed. In conclusion, theories were discussed in terms of capable of predicting weavability limits and some new works were advised. Key words: Fabric geometry, Weft density, Warp density, Cover factor, Weave factor, Yarn diameter.

95-102

Authors: Ali AYDIN

ÖZET: Bu çalışmada, Normalize edilmiş Tam Gradyan (NTG), Andreev-Griffin varyasyon ve istatistik yöntemler kullanılarak, gravite verilerinin değerlendirilmesine çalışılmıştır. NTG verilerinin aşağı doğru analitik uzanımı yapılarak teorik anomaliler üzerinde hidrokarbon varlığının NTG kesitlerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Andreev-Griffin varyasyon ve istatistik yöntemlerden, teorik anomaliler üzerinde hidrokarbon varlığının eğri üzerine etkisi ortaya konulmuştur. Ortaya konulan bu yöntemlerin bir uygulaması olarak, Hasankale-Horasan petrol sahası gravite verileri NTG yöntemi, Andreev-Griffin varyasyon ve istatistik yöntemler kullanılarak hidrokarbon içeriği konusunda önemli sonuçlara varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gravite, Normalize edilmiş tam gradyan (NTG), Andreev-Griffin varyasyon. ABSTRACT: In this study, by using Normalized Full Gradyant (NFG), Andreev-Griffin variation and statistical methods, gravity data were evaluated. The influences of hydrocarbon existence on theoretical anomalies were produced by performing analytical downward continuation of the NFG field. With performing Andreev-Griffin variation and statistical methods, the affect of existence of hydrocarbons on curvature of theoretical anomalies was observed. In the study area, Hasankale-Horasan, along the one profile measured gravity data were processed and interpreted by NFG, Andreev-Griffin variation and statistical methods. As a result of this study, by using NFG, Andreev-Griffin variation and statistical methods, potential hydrocarbon existence areas along the profile have been identified. Key words: Gravity anomalies, Normalized Full Gradient (NFG), Andreev-Griffin variation.

115-121

Authors: Kasım HABALI, Hasan GÖKKAYA

ÖZET: Malzemelerde talaş kaldırma sırasında açığa çıkan ısının takım-talaş ara yüzeyinde oluşturduğu sıcaklığın takım ömrü ve iş parçasının yüzey kalitesi üzerinde bir etkisinin olduğu bilinmekte ve bu sıcaklığın ölçülebilmesi için kullanılacak yöntemler sürekli olarak araştırılmaktadır. Bu çalışmada, takım/iş parçası ısıl çift yöntemi ile takımtalaş ara yüzey sıcaklığının ölçülebilirliği araştırılmıştır. Özellikleri iyi bilinen AISI 1040 çeliği üzerinde yapılan talaş kaldırma deneylerinde, kesme hızı ve ilerleme parametrelerine bağlı olarak takım-talaş ara yüzey sıcaklığının değişimi incelenmiştir. Elde edilen grafiklerden, kesme hızının sıcaklık üzerinde daha etkili bir parametre olduğu görülürken, ilerlemenin etkisinin daha az olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kesme sıcaklığı, Isıl çift metodu, Kaplamasız sementit karbür kesici takım. ABSTRACT: It is known that the temperature as the result of the heat developed during machining at the tool-chip interface has an influence on the tool life and workpiece surface guality and the methods for measuring this temperature are constantly under investigation. In this study, the measurement of tool-chip interface temperature using toolworkpiece termocouple method was investigated. The test were carried out on a AISI 1040 steel and the toolchip interface temperature variation was examined depending on the cutting speed and feed rate. The obtained groups show that cutting speed has more influence on the temperature than feedrate has. Key words: Cutting temperature, Thermocouple method, Uncoated cementide carbide cutting tool.

131-135

Authors: Ömer GÜNDOĞDU

ÖZET: Makale, bir dişli kutusuyla tahrik edilen ataletli bir kütlenin kontrolünde kullanılacak PID kazançlarının optimum ayarlanmasına ait bir metodu sunar. Özellikle yöntem, hata kareleriyle kontrolcü çıkışının kararlı haldeki değeri farkının karesi toplamının integralini mizimize ederek optimum kontrolcü parametrelerini tanımlamak için genetik algoritmaları kullanır. Makale, popülasyonun oluşturulacağı kontrolcü parametre aralığını oluşturmak için, Ziegler-Nichols yönteminin önerdiği değerlerin kullanımını önerir. Genetik algoritmalardan elde edilen sonuçlar ile Ziegler-Nichols sonuçları hem tablolar hem de grafikler şeklinde karşılaştırılmıştır. Genetik algoritmalar kullanıldığında daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: ABSTRACT: This paper presents a method of optimum parameter tuning of a PID controller to be used in driving an inertial load by a dc motor thorough a gearbox. Specifically, the method uses genetic algorithms to determine the optimum controller parameters by minimizing the sum of the integral of the squared error and the squared controller output deviated from its steady state value. The paper suggests the use of Ziegler-Nichols settings to form the intervals for the controller parameters in which the population to be formed. The results obtained from the genetic algorithms are compared with the ones from Ziegler-Nichols in both figures and tabular form. Comparatively better results are obtained in the genetic algorithm case. Key words: PID, Controller tuning, Optimal-tuning, Genetic algorithms, DC motor control.

147-152

Authors: Süleyman GÜNDÜZ

ÖZET: Bu çalışmada ticari amaçlı olarak üretilen orta karbonlu ve düşük karbonlu mikroalaşım çelikleri kullanılmıştır. Çelikler % 5 soğuk olarak deforme edildikten sonra 100-450 ºC sıcaklık aralığında 1 saat yaşlandırılmıştır. Deforme edilen ve yaşlandırılan çelikler daha sonra kopuncaya kadar çekilerek mekanik özellikleri ölçülmüştür. Farklı sıcaklıklarda yaşlandırılan çeliklerin çekme ve akma dayanımı gibi mekanik özelliklerinin değiştiği gözlenmiştir. Yaşlanma, arayer atomlarıyla dislokasyonların arasında meydana gelen etkileşim sonucunda oluşmuştur. Sonuçlar dövme amaçlı üretilen orta karbonlu mikroalaşım çeliklerinin akma ve çekme dayanımlarının artmasından dolayı, düşük karbonlu mikroalaşım çeliklerine nazaran daha fazla gerinim yaşlanmasından etkilendiğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Gerinim yaşlanması; Mikroalaşımlı çelikler; Akma dayanımı; Çekme dayanımı. ABSTRACT: Two commercially available medium carbon and low carbon microalloyed steel were evaluated in this study. The steels were cold strained in tension 5 % and were aged at 100-450 ºC for 1 hour. Strained and aged specimens were then retested to fracture and mechanical properties of steels were measured. Changes in mechanical properties such as ultimate tensile strength and yield strength were observed at ageing temperatures. This ageing is assºCiated with interaction between interstitial solutes and dislºCations which are preferential sites for solute atom diffusion. Indications are that the medium carbon microalloyed forging steel is more susceptible to strain ageing than the low carbon microalloyed steel as evidenced an increase in yield strength and tensile strength. Key words: Strain ageing; Microalloyed steels; Yield strength; Tensile strength.