Manas Journal of Social Studies

19-32

Authors: Ahmet Gürbüz, Evrim Erdoğan

Bilgi teknolojisinin gelişimi ile birlikte satış gücü yönetiminde teknoloji kullanımı satış gücünün performansını ve etkinliğini arttıran önemli bir faktör haline gelmiştir. Satış gücü otomasyonu (SGO) ve müşteri ilişkileri yönetimi, teknolojilerini kapsayan satış personelinin verimliliğini ve etkinliğini arttıran çeşitli teknolojilerin kullanılması ve bu teknolojilere uyum sağlanması artık daha fazla sorgulanmaktadır. Satış gücü otomasyon sistemlerinin karşısında bir çok engel bulunmaktadır. Bu engeller, satış gücü otomasyon sisteminin başarısını büyük ölçüde etkilemektedir. Araştırmalar satış gücü otomasyon projelerinde %55 ile %75 arasında başarısızlıkla karşılaşıldığını gösterdiğini göstermektedir. Bu çalışmada öncelikle satış gücü otomasyonunun ne olduğu, önemi ve faydaları açıklanmaktadır. Son olarak satış gücü otomasyonunda karşılaşılan engeller belirtilerek bu engellerin aşılması için ne gibi önlemlerin alınabileceği hususunda bazı öneriler sunulmaktadır. - Technology usage with the development of information technology, it has become an important factor that increased sales force performance and efficiency in sales force management. Increasingly, salespeople are being asked to adapt and use a variety of technologies to increase their productivity and efficiency, including sales force automation and customer relationship management technologies. Sales force automation (SFA)’s faced various impediments. Researches have shown that 55–75% of SFA projects fail. This paper first identifies and explains what is sales force automation, its importance and utilities. Finally, after SFA’s impediments subject has been explained, it gives some proposals for take over the systems impediments.

45-66

Authors: E.Yasemin Uyar Bozdağlıoğlu

Günümüzde bir çok ülkede istihdamın yapısı ve işsizliğin boyutu, ülkenin ekonomik gelişme ve sosyal kalkınma düzeyinin önemli bir göstergesi olmaktadır. Bugün Türkiye'nin en önemli sosyal ve ekonomik sorunlarından birisi de işsizliktir. Türkiye, ekonomik ve sosyal yapısındaki dengesizliklere ek olarak, uygulan–makta olan makro ekonomik politikaların da etkisiyle her geçen gün daha da ağırlaşan istihdam ve işsizlik sorunuyla karşı karşıya bulunmaktadır. Bu sorunu çözmek için, işsizliğin özelliklerinin ortaya konması ve buna uygun mücadele politikalarının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada işsizlik iktisadi faaliyet kolu, cinsiyet ve yaş, iş arama süresi, eğitim, meslek ve coğrafi bölgeler gibi özellikler dikkate alınarak incelenecek ve bu süreçte işsizlikle mücadele politikalarına değinilecektir. - Today in most countries, the structure of employment and the degree of unemployment become an important indicator of a country’s economic and social development. Unemployment is one of the most important social and economic problems of Turkey today. Turkey, in addition to imbalances in its social and economic structures, is facing worsening employment and unemployment problems due to macro-economic policies that are being implemented. In order to solve this problem, it is of grave importance to bring up the characteristics of unemployment and and to determine appropriate policies for fighting unemployment. In this study, unemployment is analyzed in terms of sectors, gender and age, duration of searching for a job, education, occupation, regional areas and during the process, policies for fighting unemployment are presented.

77-94

Authors: Pınar Seden Meral

Stratejik bir yönetim aracı olarak kurumsal kimlik, bir işletmenin sosyal paydaşlarına, rakiplerine, hedef kitlesine kendisini kabul ettirmek, işletmeye olan inancı oluşturmak itibar kazanmak gibi amaçların gerçekleştirilmesinde en önemli rolü üstlenmektedir. Her işletme, kurumsal kimlik unsularını hedef kitlesine anlatabilmek ve böylece kendisini pazarda tercih edilebilir kılmak amacıyla kurumsal reklam iletişimini kullanmaktadır. İşletmenin kurumsal felsefesine, kurumsal davranışına, kurumsal kültürüne ait bilgiler, kurumsal reklamlar aracılığıyla hedef kitleye ulaşmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de bankacılık sektörünün iki önemli aktörü olan HSBC ve Türkiye İş Bankası’nın 2002–2006 yılları arasında yazılı basında yayınlanan kurumsal reklamları kurumsal kimlik yapıları çerçevesinde analiz edilmiştir. - All corporations use corporate communication to communicate with the stakeholders and target audience. The corporate philosophy, corporate behavior, corporate culture of an organization reaches the target audience by corporate advertisements. In this paper, the printed corporate advertisements of the two very important actor of the Turkish banking sector, HSBC and Türkiye İş Bankası between the years 2002-2006 are going to be analyzed within the context of corporate identity.

115-128

Authors: Muammer Şimşek, Cem Kadılar

Bu çalışmada, uzun dönem faiz oranları (iç borçlanma faiz oranları) ile fiyat düzeyi (logaritmik) arasında güçlü pozitif ilişkinin bulunduğunu ifade eden Gibson çelişkisi, Türkiye Ekonomisi’nin 1987(I)-2004(IV) dönemine ilişkin mevsimsel verileri kullanarak test edilmektedir. Çalışmada, uygulamalı ekonometride Pesaran vd. (2001) tarafından yeni geliştirilen eşbütünleşmeye ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılmaktadır. Elde edilen sonuçlar, Gibson’nın bulgularını desteklemektedir. - In this study, the Gibson paradox, which is the strong positive correlation between the price level measured by a (log) price index and the long-term nominal interest rate measured by the yield to maturity of long-term bonds, has been tested using Turkish quarterly data over the 1987(I)- 2004(IV) periods. Here, ARDL bounds testing approach to cointegration developed by Pesaran et al. (2001) in applied econometrics is used. Results support the Gibson’s findings in Turkey, as well.

147-158

Authors: Huriye Reis

Medieval women’s writing indicates that there is a close link between culture and women’s writing in the Middle Ages. Medieval women lived in a culture which systematically excluded women from the literary world. As a result there are very few women writers in medieval literature. As a response to this cultural exclusion, English medieval women writers, for instance, consider their gender as an obstacle to becoming a writer and express anxiety about their association with literature as authors. Women’s anxiety about their position as writers is closely linked with the culture which others women as secondary to men and excludes them from the intellectual world. Because of the inequality of genders, women also are denied the kind of education available to men. Limited access to education is an important factor to jeopardise women’s aspirations of becoming writers. The need to justify their position as writers is an attempt to offset the cultural impositions that define women as limited and not suitable for the literary world. Mihri Hatun, one of the two medieval Ottoman women poets, points to cultural norms that ostracise women as writers and create conditions to subject women to the dominant norms of the male tradition. In medieval Ottoman society women were considered to be inferior to men as they lacked reason and they were denied the right to formal education on the same basis. However, women develop strategies to claim their place in the literary tradition. Mihri Hatun is one of the few exceptional women who received private education and thus managed to access the literary tradition otherwise closed to women. This paper reads Mihri Hatun’s strategies of development as a poet as subversive of the dominant values and norms. Mihri Hatun does not share the anxiety of women as poets; on the contrary, as a medieval Ottoman woman poet she develops and inscribes her poetic identity in her work. An examination of Mihri Hatun’s life and poetry reveals that Mihri Hatun conforms to male conventions by using a male lover in her love poems, but her poetry also claims recognition for women as poets. As such Mihri Hatun’s poetry helps us to chart the relationship between women and poetry in medieval Ottoman literature. Mihri Hatun as a woman poet bears testimony to the limitations, expectations and frustrations of a woman who wanted to be recognised as a poet in the Medieval Ottoman society. Her story also illustrates the shift in woman’s place in medieval Ottoman lyric poetry as it moves the woman from being the object of poetry to becoming the subject who writes. - Ortaçağ kadın edebiyatı Ortaçağda kadınların yazar olmasının kültürle yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Ortaçağ kadın yazarlar kadını sistematik bir şekilde yazın dünyasından uzak tutan bir kültürde yaşamışlardır. Kadını okur yazarlıktan ve yazarlıktan uzak tutan söylem sonucu Ortaçağ kadın yazar sayısı son derece azdır. Örneğin Ortaçağ İngiliz kadın yazarlar cinsiyetlerini yazarlık yolunda bir engel olarak görürler ve kadın yazar olarak edebiyatla ilişkilendirilmek istemezler. Aslında kadın yazarların bu tür endişeleri onları erkeklere oranla ikinci sınıf sayan ve bu nedenle entellektüel dünyadan uzak tutan kültürle bağlantılıdır. Kadının yazar olma yolunu açacak eğitim hakkının kısıtlanması kadınların yazar olma isteklerinin önünde önemli bir engeldir. Ayrıca, kadınlar baskın söylem sonucu kadınlıkla yazarlığın bağdaşmadığına inandığından yazarlık yönlerini baskılama veya neden yazar olmak istediklerini açıklama eğilimindedirler. Aslında kadınların yazar olma konusundaki sorunları belirli bir kültüre özel bir durum değildir. Osmanlı kadın şair Mihri Hatun’un hayatı ve şiirleri Osmanlı kadın söyleminin kadınların yazar olmalarına engel oluşturan bir söylem olduğunu göstermektedir. Osmanlı toplumunun kadınla ilgili görüşleri kadının yerinin evi olduğu, temel görevlerinin eşlik ve annelik olduğu yönündedir. Yaratılışıyla erkekten aşağı olduğu düşünülen kadının yeterince akıllı olmadığı için sürekli kontrol altında tutulması gerektiği de bu söylemin bir parçasıdır. Mihri Hatun gibi Ortaçağ Osmanlı kadın yazarları özel durumu olan kadınlardır. Resmi eğitim dışında tutulduklarından yazarlıklarına imkan veren eğitimi özel olarak almışlardır. Yine de kadın yazarlar kültürel koşullamanın doğurduğu kısıtlamaları aşmak için bir dizi stratejiler geliştirmeyi başarmışlardır. Bu makale Mihri Hatun’un hayatı ve şiirlerini egemen kültür değerlerini yeniden gözden geçiren ve uyarlayan bir metin olarak incelemektedir. Mihri Hatun’un aslında genel olarak kadın yazarlarda görünen güven eksikliği yaşamadığı, tam aksine kendini bir kadın şair olarak tanıdığı ve tanıtmak istediği anlaşılmaktadır. Aslında Mihri Hatun Divan şiiri geleneğine uyarak erkek aşık olarak konuşmaktadır ancak bu onun kadın şair kimliğini ötelemesine yol açmamamaktadır. Aslında Mihri Hatun Ortaçağ Osmanlı edebiyatında kadın yazar ve edebiyat ilişkisini örnekleyerek bu dönem Osmanlı kadın şairlerinin yaşadığı kısıtlamaları, başarmak istedikleri şeyleri ve yenilgilerini ya da kimliklerinde vazgeçmek zorunda kaldıkları özelliklerine ışık tutar. Resmi eğitimin dışladığı, erkek egemen edebiyat geleneğinin ancak şiir konusu olarak kabullendiği kadının yazar olarak tanınması oldukça zor olmuştur. Mihri Hatun kadının edebiyattaki yerini Ortaçağ Osmanlı şiirinin konusu olmaktan çıkarıp bu şiirin yazarı olması şeklinde değiştiren bir örnektir.

173-190

Authors: Çavuş Şahin, Şerif Korkmaz, Aynur Aytar

Araştırmanın temel amacı, tarih öğretmenlerinin tarih öğretiminde yapılan sınavlara ilişkin görüşlerinin belirlenmesi, bu görüşler arasında mezun olunan okul, kıdem, cinsiyet, çalışılan okul türü arasında fark olup olmadığını saptamaktır. Betimsel nitelikte olan araştırmada amaca en uygun model olan tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini (2006-2007 öğretim yılı) Çanakkale ilinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ortaöğretim okullarında görev yapan tarih öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmamızda 95 öğretmene ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak anketten yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde, tarih öğretmenleri, öğrenci başarısını değerlendirirken ölçme araçlarından en çok yazılı yoklamaları kullandıkları, ölçme –değerlendirme uygulamalarına ilişkin görüşler ile cinsiyetler arasında anlamlı bir farkın olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlara dayalı olarak da önerilerde bulunulmuştur. - The main purpose of this study is to determine history teachers’ views regarding exams in history and whether there is a difference in their views in terms of their graduated schools in which these teachers have received their teaching certificates, their length of service, sex and types of schools where they work. In this study, a survey is used. The population of this study consisted of history teachers who held a teaching position in secondary schools which are under guidance of the Ministry of the National Education in Çanakkale. Ninety-five teachers participated into this study. Data was collected through questionnaire. Results indicated that the history teachers used mostly a written test to evaluate their students’ achievement and there was no correlation between the teachers’ views and their sex. Suggestions are made based on the results.

211-220

Authors: Esra Özay

Bu araştırmanın amacı; mitoz-mayoz öğretiminde farklı öğretim yöntemlerinin öğrenci başarısına etkisini incelemektir. Araştırmada, öntest-sontest kontrol gruplu deneysel araştırma modeli kullanılmış, araştırma gruplarından birisinde kavramsal değişim metinleri, diğerinde geleneksel öğretim yapılmıştır. Araştırmaya Erzurum il merkezinde bulunan 9. sınıf öğrencilerinden oluşan 2 sınıf katılmıştır. Elde edilen bulgulara göre denenen öğretim yöntemleri birbirleri ile karşılaştırıldıklarında ise son test puanlar bakımından anlamlı bir farklılık bulunmuştur. - The purpose of this research is to study effect of conceptual change text and traditional teaching methods on students’ achievement in teaching of mitosis and meiosis. Pretest-posttest experimental design with control group was utilized. The experimental group was taught by conceptual change text and the control group was taught by traditional method. Ninth graders going to secondary school in Erzurum. According to findings, conceptual change text and traditional method groups’ achievementt differ significantly.

227-236

Authors: Musa Çakır

Hızla sanayileşen toplumumuzda insanların çalışma ortamları ve iş yoğunluğu, bir takım dengesiz yaşam anlayışını beraberinde getirmiştir. Bu da sanayi toplumu bireylerinde “boş zaman” kavramını doğurmuştur. İnsanların zorunlu yaşamlarının dışında kalan zamanlarını iyi şekilde değerlendirmeleri, sağlıklı ve stresten uzak kalabilmeleri için günün belli zaman dilimini spora ayırma olgusu, kendiliğinden doğan sosyolojik gerçeklik olarak toplum tarafından kabul görmüştür. Bu sosyolojik gerçeklik toplumsal dinamizm ve ekonomik kalkınma açısından da önem taşıyan bir unsurdur. Boş zamanların değerlendirilmesinde özellikle sporun fonksiyonu çok önemlidir. Eğitim kurumlarında yapılan boş zaman etkinlikleri eğitimcilerimizin ve gençleri-mizin bedenen ve ruhen sağlıklı bireyler olmalarına, iş yaşamında özgüven duygusunun pekişmesine katkıda bulunarak genç nesilleri geleceğe hazırlama hususunda önemli işlev üstlenmektedir. Araştırmada; boş zamanların değerlendirilmesinde etkin rol oynayan spora, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesinde görev yapan akademik ve idari personelin katılım düzeylerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Amaca uygun olarak, veriler Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesinde görev yapan akademik ve idari personele anket uygulanarak elde edilmiştir. Değerlendirme ise tüm maddelerin cevaplarının yüzdesel dağılımlarına göre yapılmıştır. Sonuç olarak, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesinde görev yapan akademik ve idari personelin büyük bir çoğunluğunun boş zamanlarını spor yaparak geçirdikleri ve bu oranın % 83.57 gibi yüksek bir değere ulaştığı görülmüştür. - In rapidly industrialized society in individuals working environment and labor force there is some unbalanced life perception. It has created “leisure time” con-cept for industrialized society members. The fact of highly appreciating the spare time from obligatory life and dividing definite time for going for a sport in order to be more healthy and out of stress, has been shared by society as self formed socio-psychological reality. This sociologic reality is very important from the perspective of social dynamism and economic growth. The sport is very important in appreciating leisure. The leisure activities in edu-cational institutions are important functions in making academicians and students physically and psychologically healthier and stronger, contributing in making stronger the sense of self-confidence in working life and preparing young generation for the future. This paper aims to define how effective and important the sport is in appreciating leisure in the example of Kyrgyzstan-Turkey Manas University staff. Participants consist of academic and administrative staff. Data was collected from questionnaire form answers, which were given by academic and administrative staff. Data handling was finished by taking percentage from every statement. The results has shown that both academic and administrative staff of Kyrgyzstan-Turkey Manas University spend their leisure by go in for a sport activities and 83.57 % of participants answered that they indulged in this or that kind of sport.

251-262

Authors: Faruk Kocacık, Cemal Yalçın

Migration can be dependent on many factors including economic, individual, political, natural disasters, ethnic and other social violence and wars. However, in this paper we mainly examined return migration from the Balkans to Anatolia in the form of escaping from violence and wars which we term forced migration. Towards the end of the Ottoman Empire, there were great conflicts between the central power of the Ottoman Empire and different nations. There were also wars between the Empire and some other countries. These wars and conflicts no doubt created migration of Turkish people and other minority groups who lived in the Balkans and other places. It should be stated that nations in the Balkans were trying to create more homogeneous populations in order to build nation states by forcing minority groups to leave their territories. With the weakening power of Ottoman Empire in the Balkans, it should be said that non-muslim groups were indeed in a life threatening situation created by the gangs of the Balkan nations. In order to provide Muslims with the means of migration, it can be seen that from the beginning of the conflicts, Ottoman Empire tried its best by sending ships and paying the cost of migration to individuals. A similar task was also undertaken by the authorities following the arrivals of migrants in Anatolia. They were settled in different towns and villages under the strict control of authorities. This procedure, no doubt, significantly increased Muslim population in Anatolia. We can say that today’s Anatolian population is a result of these resettlements. In order to find out where the migrants were settled, the Ottoman notebooks called “Şura”, “Dahiliye”, and “Meclis” in the Turkish Prime Ministry Archive were examined. The aim of this paper is to examine the forced migration of Turkish Muslims from the Balkans to Anatolia in the period of 1878-1900 and its effects on the economic and social structure of the Ottoman Empire. - Göç, ekonomik, bireysel, politik, doğal afetler, etnik ve diğer sosyal çatışmaları içeren bir çok faktöre bağlı olabilir. Bu makalede, Balkanlardan Anadoluya 1878-1900 tarihleri arasında şiddetten ve savaştan kurtulmak için kaçanların oluşturduğu ve zorlama göçler dediğimiz dönüş göçleri incelenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun sonlarına doğru, Osmanlı'nın merkezi otoritesi ile egemenliğindeki farklı milletler arasında büyük çatışmalar ve ayrıca Osmanlı ile diğer ülkeler arasında savaşlar vardı. Bu savaşlar hiç şüphesiz, Balkanlarda yaşayan müslüman Türklerin ve diğer bazı azınlık grupların yaşadıkları yerleri terketmesine yol açmıştır. Belirtilmesi gereken önemli bir nokta, Balkanlardaki milletlerin daha homojen bir nüfus yaratma çabası içerisinde kendilerinden olmayan grupları göçe zorladıkları-dır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlarda gücünün azalması ve kontrolü kaybetmesiyle, Müslüman olmayan gruplar kendilerini diğer milletlerin çeteleri tarafından yaratılan büyük bir tehlike içinde bulmuşlardır. Bu süreçte Osmanlı’nın anayurda dönmek isteyen Müslümanlara yardım için elinden geleni yapmaya çalıştığı görülmüştür. Aynı yardım göçmenlerin Anadoluda yerleştirilmesinde de yapılmış ve göçmenler yöneticilerin kontrolünde farklı kasaba ve köylerde yerleşime tabii tutulmuştur. Bu durum ise, Anadoludaki müslüman nüfusun belirgin bir şekilde artmasına yol açmıştır. Bu nedenle, günümüz Anadolu nüfusunun bu yerleşimlerden etkilendiğini ve bu göç hareketleriyle şekillendiğini söyleyebiliriz. Bu makalede, Balkanlardan gelen Müslüman nüfusun Anadoluda nerelere yerleştirildiğine dair bilgilere ulaşmada, İstanbuldaki Başbakanlık Arşivinde bulunan “Şura”, “Dahiliye” ve “Meclis” defterleri incelenmiştir. Bu makalenin amacı, Balkanlardan Anadoluya 1878-1900 yılları arasında yapılan zorunlu göçleri ve bu göçlerin Osmanlı İmparatorluğu’nun ekonomik ve sosyal yapılanmasına olan etkilerini incelemektir.

271-296

Authors: Memet Yetişgin

Foreign interest toward Turkistan was intensive in the nineteenth century. In this, Russian expansion and Anglo-Russian rivalry played important role. Number of the foreign observers and travelers to the region sustained great rise. Despite different goals, these observers inked large works. These works have presented important information about social, political and cultural aspects of the region. As the foreign sources reflected, the Turks of Turkistan had perfectly adopted to their environment, developed good enough economical and cultural wealth to go on living. However, because of shallow knowledge that the foreign observers had about the region, sources failed to present the whole picture. Despite all weaknesses, foreign sources had inspired historians and others to write about the region. - On dokuzuncu yüzyılda Türkistana yönelik yabancı ilgisi oldukça yoğundu. Bunun en önemli nedeni Rus yayılmacılığı ile İngiliz-Rus rekabeti idi. Bölgeye yönelik yabancı gözlemci ve gezginlerinin sayısında büyük artış sağlanmıştı. Amaçları farklı olsa da bu gözlemciler bölge üzerinde geniş bilgiler kaleme aldılar. Bunların ortaya koydukları bilgiler bölgenin sosyal, siyasi ve kültürel yapısı hakkında önemli bilgiler sunmuştur. Yabancıların açıklamalarında bölgede yaşayan Türklerin kendi çevrelerine mükemmel uyum sağladığı, kendi kendilerine yeten bir seviyede kültürel ve ekonomik zenginlik gösterdiği görülmüştür. Ancak, yetersiz bilgilere ve tecrübeye sahip olan birçok gözlemcinin ortaya koyduğu bilgiler bölgenin gerçek yapısını açıklamada kısır kalmıştır. Bununla birlikte, yabancıların Türkistan hakkındaki gözlemleri, tarihçiler ve diğer araştırmacılar için önemli esin ve bilgi kaynağı olmuştur.

325-344

Authors: Bünyamin Ayhan

Bu çalışma Milli Mücadele’nin başlangıcını oluşturan Kuva-yı Milliye hareketinde basının propaganda aracı olarak kullanılmasını, İzmir’e Doğru Gazetesi üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Anadolu’nun önemli bölgelerinin işgal edilmesi, Anadolu’nun bazı bölgelerinin stratejik ve jeopolitik öneminin artmasına neden olmuştur. Balıkesir İli’de bunlardan biridir. Coğrafi olarak iç kesimde yer alan şehir, işgaller üzerine bir anda ön plâna çıkarak diğer bölgelerden kaçan milliyetçilerin durağı haline gelmiş ve şehrin mevcut kültürel ve sosyal yapısı değişmiştir. İzmir’in işgalinden sonra Balıkesir ilinde yayınlanmaya başlayan İzmir’e Doğru, mevcut gazetelere ilave olarak dönemin ve bölgenin en önemli propaganda aracı haline gelmiştir. Balıkesir’in işgaline kadar yayın hayatına devam eden gazete, Kuva-yı Milliyenin sesi olarak toplumsal bütünleşme adına faaliyetlerde bulunmuştur. - This work aims to study, on the daily İzmir’e Doğru- Towards Smyrna, the usage of the press as a propaganda means by the Kuvay-ı Milliye–National Forces movement which consisted the beginnings of the National Struggle for Independence. The occupation of important regions of Anatolia after the armistice at Mondros had increased the strategical and geopolitical significance of some areas in Anatolia which one of them had been the province of Balikesir. Being comparably more in the inner regions, the occupations brought the city into sudden attention as the first stop of the nationalists escaping from the occupated neighbourhood. This process had serious implications for the then existing social and cultural structure of the city. After the occupation of Smyrna, the daily newspaper İzmir’e Doğru began to publish in Balıkesir and became the most important propaganda medium of the era and the region in addition to the other newspapers of the time. The newspaper continued publication until the occupation of Balikesir and served to the social integration-unification as the voice of the National Forces.

13-32

Authors: Haluk Egeli, Ahmet Özen

Bu çalışmada öncelikle Kırgızistan’ın yapısal sorunlarından kaynaklanan çeşitli mali, iktisadi ve idari sorunlar incelenerek mali sistemin yeniden yapılandırıl-masına yönelik uluslararası iktisadi ve mali kuruluşların desteğiyle yürütülen çalışmalara yer verilmiştir. Daha sonra bütçe sisteminin yapısı ve bütçe sürecindeki uygulamalar dikkate alınarak, sistemin modernize edilmesi bakımın-dan getirilen yeni düzenlemeler değerlendirilmiş ve söz konusu düzenlemelerin bütçe sisteminin etkinliğinin sağlanması bakımından yeterli olup olmadığı tartışılmıştır. - In this study, administering studies through the support of international economic and financial institutions towards restructuring the financial system had been included by scrutinizing various financial, economic, and administrative problems which primarily come from Kyrgyzstan’s structural problems. Afterwards, by considering the structure of budgeting system and applications in budgeting process, the new brought-in-regulations from the modernizing point of the system had been reviewed and discussed about whether regulations in question are qualified to provide necessary efficiency with the budgeting system.

43-58

Authors: Erdoğan Haktan Ekiz, Hüseyin Araslı, Guita Farivarsadri, Ali Bavık

Bu araştırmanın temel amacı özellikle Kıbrıs adasında ekonomik, sosyal ve kültürel açılardan çok önemli bir yeri olan yüksek öğrenim kurumlarının hizmet pazarlaması, literatürdeki adalet kavramı perspektifinde incelenmiştir. Ayrıca, bu çalışma söz konusu yaklaşımların öğrenci algılamaları üzerindeki etkilerini ölçmek, şikayet sonrası algılanan adalet duygusunun öğrencinin kurumdan ayrılma niyeti ve kurum hakkında olumsuz mesaj verme eğilimi ile ilişkisini araştırmaktır. Çalışmanın bulguları, dağıtıcı adaletin şikayet tatminini, şikayet tatmininin ayrılma niyetini ve etkileşimsel adaletin de olumsuz söz söyleme niyetini etkileyen en önemli faktörler olduğunu göstermiştir. Çalışmada, üniversite yöneticilerine kurumlarını daha iyi pazarlayabilmeleri için kullanılabilecek öneri¬lere, çalışma limitlerine ve gelecek çalışmalar için belirlemelere de yer verilmiştir. - The main aim of the study is to determine what kind of complaints students have, how universities react to these complaints and how relevant reactions affect justice perceptions, complainant satisfaction, exit and negative word of mouth intensions of the students. Path analysis results show that all justice dimensions exert significant effects on complainant satisfaction, exit and negative word of mouth intensions. Of the three justice dimensions, the effect of distributive justice on complainant satisfaction, exit and negative word of mouth intensions is stronger than those of interactional and procedural justice. Discussions of the results, implications for university administations for better marketing activities, limitations and avenues for future research are also presented in the study.

69-80

Authors: İlhan Atık

Günümüzün rekabete açık sermaye ve para piyasalarında yaşanan ani ve köklü değişimler, özellikle Türkiye gibi spekülatif değişimlere açık ülkelerdeki kurumların, mali bilgilerine hızla, toplu olarak ulaşabilme, hedeflerindeki değişikliklerini süratle yapabilip sonuçlarını görerek tedbirlerini alabilme kabiliyetlerinin gelişmiş olmasını gerektirmektedir. Bu nedenle stratejik ve operasyonel karar verme süreçlerine direkt etkisi olan finansal süreçlerin kontrolü ve entegrasyonunun sağlanması gerekmektedir. Sözü edilen kontrol ve entegrasyonunun sağlanması ancak uygulanan bütçelemenin kurum stratejisi ile eşzamanlı gelişimi ile mümkün olmaktadır. Ulusal ve uluslar arası düzeyde faaliyet gösteren 31 iştiraki ve yatırımıyla 2006 yılında 227. 296 ortağa ulaşan ve yatırımlarıyla geniş bir organizasyona sahip olan Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) , ek bir sosyal güvenlik kuruluşu olarak, modern sosyal güvenlik anlayışıyla, üyelerini hem çalışma hayatlarında hem de emeklilik dönemlerinde, aktuaryel dengelerin olanakları ölçüsünde desteklemek¬tedir. OYAK bu önemli görevi yerine getirebilmek için tüm dünyada rekabet edebilen kurumların kullandığı stratejik bütçeleme uygulamalarını bünyesinde kullanmaktadır. Bu makale ile uluslar arası alanda stratejik bütçeleme yapan Türkiye’deki ilk kurumlardan biri olan OYAK’ın incelenmesi amaçlanmıştır. - Sudden and radical changes in present competing capital and money market require the firms, especially based in countries that are open to sudden speculative changes like Turkey, to possess developed abilities like; accessing financial information quickly as a whole, making target changes quickly and seeing the outcome of changes for to take measures. For this reason, financial processes that have a direct effect on strategic and operational decision processes need to be controlled and integrated. Mentioned control and integration can only be attained if applied budgeting progress is synchronous to firm’s strategy. Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) , having two hundred twenty seven thousand two hundred ninty six member, thirty one national and international participation and investment, supports the members in work life and retirement as an additional social security foundation with a modern social security comprehension as far as the actuarial balance permits. OYAK utilize the same budgeting practices of competing firms all over the world for to accomplish this important mission. In this work, it is aimed to examine OYAK, the one of the first foundation with strategic budgeting on international domain in Turkey.

85-104

Authors: Doğan Yörük

Konya’da Selçuklular ile başlayan kütüphane geleneği, Karamanlılar ve Osmanlılar ile devam etmiştir. Osmanlılar zamanında kurulanın en meşhuru ve en önemlisi ise Yusuf Ağa’nın 1794-1796 yılları arasında kendi adıyla yaptırdığı kütüphanedir. Kütüphanenin kendisi ve kitapları kadar günümüze değin gelebilen inşaat masraf defteri de dikkate değerdir. Buradan dönemin yapı tekniği ve malzemeleri ile bu malzemelerin nereden ve nasıl getirildiği, ne kadar usta ve işçinin istihdam edildiği ve bunlara ödenen ücretlerin tespiti yapılabilmektedir. Buna göre, vasıfsız işçilere verilen yevmiye ücretleri 10-33 pâre arasında değişirken, demirci kalfalarına 30 pâre, demirci ustalarına ise 60 pâre verilmiştir. İnşaatta Müslüman usta ve işçilerin yanında Rum ve Ermeniler, ayrıca İmparatorluğun çeşitli şehir ve kasabalarından gelen arabacı, işçi ve ustalar da istihdam edilmişlerdir. - The tradition of library which started with the Seljuks in Konya continued with the Qaramans and Ottomans. The most important and famous library of the Ottomans period was the one which was built by Yusuf Aga (1794-1796) who also gave his name to it. In addition to the library and the boks an it, the cost register of library construction is remarkable and has reached up to now. By this way, it is possible to figure out the construction techniques and construction materials of the period, how and from where they were provided, how many masters and workmen were employed and how much money was paid to them. According to this daily wage given to unskilled worksmen differs from 10-33 pâre, smiths got 30 pâre and the master-smiths got 60 pâre. In addition to Muslim masters and worksmen, Armenians, Rums and different worksmen from the Empire’s cities and towns like as drivers, worksmen and masters were employed.

117-122

Authors: İbrahim Şahin

Tarihteki adıyla Uç, bugünkü adıyla Uç-Turfan şehri Doğu Türkistan’da eski İpek Yolu üzerinde bulunan önemli şehirlerden birisidir. Eski çağlarda yazılmış birçok kaynakta olduğu gibi, Divanü Lügâti’t-Türk’te de bu şehirden söz edil¬mektedir. Divan üzerine yapılan çalışmalarda, Uç’un günümüzde neresi olduğu konusuna ya değinilmemiş ya da yanlış olarak Fergana bölgesindeki Oş şehriyle denkleştirilmiştir. Yapılan araştırma sonucunda, Divan’da geçen Uç aykoniminin günümüzde Uç-Turfan adıyla bilinen yerleşim birimi olduğu, Kutadgu Bilig’de anılan ‘uç ordu’ ifadesinin de yine Uç şehrini karşıladığı ve son olarak söz konusu şehir adının “uç, ilk (baş), son, sınır” anlamına gelen Türkçe ‘uç’ kelimesiyle ilgili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. - The historical city of Uch, which is today’s Uch-Turfan, was an important city on the Silk Road. We can notice this city in Divan al-Lugat al-Turk as well as other historical sources. Researchers either didnot mention where the place of Uch today or wrongly claimed that it is today’s Osh. In this article I argue that Divan al-Lugat al-Turk’s Uch and Qutadgu Bilig’s Uch Ordu are both today’s Uch-Turfan. The word Uch is from the Turkish word uç which has the meanings of “the end”, “the beginning” and “the boundary”.

129-146

Authors: Itır Aladağ

Sovyetler Birliği’nin dağılması pek çok sosyal, ekonomik ve politik açmazın yanında önemli bir devletler hukuku sorunu olan halefiyet vakalarını da beraberinde getirmiştir. Artıları ya da eksileri ile Sovyet mirasının nasıl paylaşılacağı büyük bir soru işaretiydi. Öyle ki Sovyet sisteminde, bu sistemden sıkılmış olanlar var olduğu gibi, geleneği devam ettirmek isteyenler de mevcuttu. Bu iki uç görüşteki devletler ve nispeten ılımlılar arasında SSCB’nin borçlarının ve mallarının paylaştırılması esnasında; selef devletin dağılması ile ortaya çıkan yeni devletlerin ağır borç yükü altında ezilmemesi gerekliliği kadar; işbu devletlere egemenlikleri için elzem olan finansal desteğin de sağlanması gözetilmeliydi. Ayrıca devlet halefiyetinde neredeyse en hayati sorunu oluşturan “sınırların çizilmesi ve toprak paylaşımı”, SSCB’nin dağılmasının ardından bölgede oluşan güç boşluğunda yeni bağımsızlığına kavuşmuş devletleri tehlikeye atmayacak şekilde halledilmeliydi. Sovyetlerin ardından oluşan bu nispeten “belirsiz” durum, aslında devletlerarası kamuoyu için de rahatsızlık verici idi. SSCB’den alacaklı olan devletler karşılarında bir muhatap bulmak istiyorlardı. Komşuları, zaten “gergin” bir coğrafyada yaşarken yeni bir kaosla karşılaşmak istemiyor, sınırların bir an önce belirlenmesini istiyorlardı. Bir diğer büyük sorun ise SSCB zamanında yapılmış antlaşmaların akıbeti ve bu antlaşmalarla kimin muhatap alınacağı idi. Kısmen “halledilebilir” görülen ekonomik-ticari antlaşmaların yanı sıra, güvenlik- savunma antlaşmaları da mevcuttu. Bu antlaşmaların olası sonuçları, devletlerarası güvenlik açısından hayati önem taşımaktaydı. Bu çalışmada; halefiyet sorunu, SSCB ve onun mirasçılarının oluşturduğu örnekle somutlaştırılarak, devletler hukukunda önem teşkil eden parametreler açısından irdelenmeye ve objektif olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. - In addition to several social, economic and politic impasses, USSR’s dissolution bringed succession case which is a very important and complex international law problem. It was a huge question mark how to share Soviet heritage. Such that, in Soviet system, there were some who got bored of this system and ones who would like to preserve the tradition. While sharing USSR’s debts and properties between these two kinds of extreme thinking states and comparatively moderates, two points had to be considered carefully. First, new states that emerged after predecessor state’s dissolution had to be prevented from being put upon heavy debts; and second, the financial support which was vital for their sovereignty had to be provided. Besides, when it comes to state succession there were two other vital problems too; “defining borders” and “land sharing”. These two had to be handled without endangering newly independent states after Soviet dissolution. This comparatively uncertain situation that occurred after USSR was inconvenient for international community, too. USSR’s creditors wished to see a collocutor. On the other hand, neighbours didn’t like to be drifted through a chaos in this already “nervous” geography. They were waiting borders to be defined as quickly as possible. Another huge trouble was USSR’s treaties fate and about these treaties who would be the collocutor. There were economic- trading treaties, as well as security- defence treaties, which partially seemed to be handled easily. These second kind of treaties’ potential outcomes were vital for international security. In this practice, the author tried to examine succession problem, by embodying it with USSR and its inheritors’ example, in terms of international law’s important parameters.

157-174

Authors: Акматали Алимбеков

В статье на основе изучения наследия выдающихся педагогов прошлого, опыта учительских семинарий дореволюционной России, а также научно-методических поисков советских педагогов и опыта педвузов СНГ, начиная с перестройичных годов до настоящего времени, проанализиро-ваны динамика развития идей и опыта этнопедагогической подготовки будущего учителя. - In this article, historical development of ethnopedagocigal proficiencies of teachers is analyzed in Soviets and beyond. Following resources; the cultural heritage of the famous educators, till the 1917 revolution, the experiences of the Russian teacher training institutions, and the experiences of the current pedagogy universities of independent states were used for analyzing purposes.

185-202

Authors: Mehmet Gültekin, Zühal Çubukçu

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin hizmetiçi eğitime ilişkin görüşlerini ve hizmetiçi eğitimden geçirilmelerini gerekli kılan etmenleri belirlemektir. Tarama modeli kullanılarak desenlenen araştırma, Eskişehir il merkezindeki ilköğretim okullarında görevli 530 öğretmen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Anket yoluyla toplanan verilerin çözümlenmesinde, aritmetik ortalama ve standart sapmaların yanı sıra ikili karşılaştırmalarda bağımsız t testi, çoklu karşılaştırmalarda ise tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Elde edilen veriler sonucunda, öğretmenlerin hizmetiçi eğitimi, gerek kurumsal gerekse bireysel bakımdan kendilerine katkı getiren bir etkinlik olarak gördükleri ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin hizmetiçi eğitimle ilgili görüşlerinin, cinsiyetlerine, kıdemlerine, branşlarına, yönetim görevine sahip olma durumu ile daha önce hizmetiçi eğitim alma durumuna göre değişmediği anlaşılmıştır. Öte yandan, öğretmenlerin hizmetiçi eğitimden geçirilmelerini gerekli gördükleri etmenlerin başında, öğretmenlerin üst görevlere hazırlanma istekleri ile hizmet öncesi eğitimden doğan eksikliklerin olduğu görülmüştür. - The aim of this study is to figure out the perspectives of primary school teachers about in service training activities and to determine the factors that force the teachers to get in-service training. The participants of the study were 530 teachers working in state primary schools in Eskişehir. The data was gathered through using survey method. The gathered data was analyzed by using mean scores, standard variation, independent t-test, and one way ANOVA. The analysis of the obtained data and the findings of the study revealed that the primary school teachers believe that in-service training activities have beneficial contributions for their organizational and individual developments. Additionally, the findings illustrated that there is not any significant differences in the perspectives of the primary school teachers about the in-service training procedures with respect to their gender, their experience in the profession, their branches, their positions in their profession such as being administer or not, and their in-service background. Furthermore, the participants believe that “willingness to be prepared for higher positions in their profession” and “the lack of knowledge due to pre-service education” are the primary grounding factors that cause the teachers to get in-service training.

211-222

Authors: Salih Zeki Genç, Temel Kalafat

Araştırmanın temel amacı, öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesidir. Araştırmada, Çanak¬kale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesinin İlköğretim Bölümü (Sınıf Öğretmenliği ABD ve Fen Bilgisi Öğretmenliği ABD) Yabancı Diller Bölümü (İngilizce Öğretmenliği ABD) ve Türkçe Öğretmenliği bölümlerinde öğrenim gören 360 öğretmen adayı örneklem grubuna alınmıştır. Veri toplamak için Gözütok (1995) tarafından geliştirilen “Demokratik Tutum Ölçeği” ve Dökmen (1988) tarafından geliştirilen “Empatik Eğilim Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek yoluyla elde edilen veriler, t testi ve F testi (One Way Anova) kullanılarak analiz edilmiş ve tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Elde edilen sonuçlar, öğretmen adayla¬rının cinsiyetlerine ve öğrenim şekillerine göre demokratik tutumları ile ilgili görüşleri arasında farklılık olduğunu, öğrenim gördükleri sınıflara, anabilim dallarına, annelerinin ve babalarının öğrenim durumlarına göre ise farklılık olmadığını göstermiştir. Diğer taraftan, öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri anabilim dallarına göre empatik becerileriyle ilgili görüşleri arasında farklılığın olduğu; cinsiyet, öğrenim gördükleri sınıf, öğrenim şekilleri, annelerinin ve babalarının öğrenim durumlarına göre ise farklılığın olmadığı ortaya çıkmıştır. - The aim of this study is evaluation of teacher candidates’ democratic attitudes and emphatic skills in terms of different variables. In this study, 360 students who study Primary School Education (The Division of Primary School Education and The Science Education), The Foreign Language Departmant (The Division of English Language Education) and The Turkish Language Education (The Division of Turkish Language Education) were taken as a sample from Canakkale Onsekiz Mart University. Research data was collected through questionnaires developed by Dökmen (1988) and Gözütok (1995). Data collected was analyzed using t test and Anova and then study results were showed via charts. The study results reveal that there are differences among teacher candidates’ views about self democratic attitudes depending on sex, teaching types but there is no difference between views of teacher candidates’ about self democratic attitudes depending on grade level, their divisions, parents’ academic background. On the other hand, there are differences among teacher candidates’ views about self emphatic skills depending on their divisions but there is no difference among teachers candidates’ views about self emphatic skills depending on sex, grade level, teaching types, parents’ academic background.

235-250

Authors: Esra Aksoy, Halil Işık

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerini hangi düzeyde gerçekleştirdiklerini öğretmen görüşleri açısından belirlemektir. İncelenen bu roller şunlardır: okul amaçlarının belirlenmesi ve paylaşılması; eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi; öğretim süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi; öğretmenlerin desteklenmesi ve geliştirilmesi; düzenli öğretme-öğrenme çevresi ve ikliminin oluşturulmasıdır. Araştırma, 2005–2006 öğretim yılında Aydın il merkezindeki resmi ilköğretim okullarında çalışan öğretmenler ile gerçekleştirilmiştir. Şişman’ın (2004) okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarıyla ilgili araştırmasında kullanılmış anket formu veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistikler ve t-testi ve varyans analisi testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda İlköğretim Okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerini gerçek¬leştirme düzeylerinin düşük çıkmadığı, eğitim programı ve öğretim sürecinin yönetimi ile öğretim süreci ve öğrencilerin değerlendirilmesi boyutlarındaki öğretimsel liderlik rollerini gerçekleştirme düzeylerinin kıdeme ve branşa göre farklılık gösterdiği, öğretimsel liderliğin tüm boyutlarında hizmet içi eğitime katılanlarla ile katılmayanlar arasında anlamlı farkların bulunduğu belirlenmiştir. Okul büyüklüğü ile öğretimsel liderlik davranışları arasında anlamlı bır fark bulunamamıştır. - The purpose of this study is to explore the roles of elementary school principals in terms of instructional leadership according to the perceptions of teachers. Instructional leadership roles can be listed as defining and sharing of school vision and mission, administrating the instructional perogram, evaluating the students and instruction, supporting the professional development of teachers, and establishing an effective school climate. This study is conducted on elementary school teachers in the city center of Aydin in the instructional year of 2006 – 2007. For data collection purpose, Instructional Leadership Inventory of Sisman (2004) is used. For data analysis descriptive statistics, t-tests, and ANOVA tests were conducted. As a result, instructional leadership roles of elementary school principals according to the perceptions of teachers were found highly upper level. Instructional leadership roles and the gender, branches and taking in-service education of the principals have a significant difference. However, school size did not make any difference on instructional leadership roles of elementary school principals.

269-280

Authors: Berrin Burgaz, İlknur Şentürk

Bu araştırma küreselleşmenin Eğitim Fakülteleri üzerinde yönetim boyutundaki beklenen ve gözlenen etkilerini, öğretim elemanlarının görüşlerine dayanarak açıklamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla araştırmada Eğitim Fakültelerinde görev yapan öğretim elemanlarının, küreselleşmenin Eğitim Fakülteleri üzerindeki yönetim boyutunda beklenen ve gözlenen etkilerine ilişkin görüşleri nelerdir ve beklenen/gözlenen etkilere ilişkin görüşleri arasında fark var mıdır? sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye’deki devlet üniversitelerine bağlı 45 adet öğretmen yetiştiren fakültede, Profesör, Doçent; Yardımcı Doçent ve Araştırma Görevlisi olarak, 2005-2006 öğretim yılında görev yapan 2702 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Araştırma evreni 1992’den önce ve 1992’den sonra kurulan Eğitim Fakülteleri olarak iki alt evrene ayrılmıştır. Bu iki alt evrenden, alt evrenlerin büyüklüğü oranında temsil edecek küme örnekleme ile örneklem belirlenmiştir. Araştırma örneklemini 23 adet öğretmen yetiştiren fakültede görev yapan 1627 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen anket formu kullanılmıştır. Öğretim elemanları, yönetim boyutuna ait etkileri, küreselleşmenin beklenen etkileri olarak değerlendirmektedir. Öğretim elemanları, küreselleşmenin yönetim boyutundaki beklenen etkilerinin, görev yaptıkları öğretmen yetiştiren fakültede tam olarak gözlenmediğini belirtmiştir. Araştırma sonuçları Eğitim Fakültelerinin küreselleşmenin yönetim boyutundaki etkilerine kapalı bir yapı ve işleyişe sahip olduğunu ortaya koymuştur. - The purpose of this study was to explain the perceptions of academic staff related to the expected and observed effects of globalization on Teacher Training Institutions at administrational dimension. This research aims to describe the expected and observed administrational effects of globalization over the Education Faculties on the basis of the academic staffs’ opinions. The research is a survey model. The research universe is the 2702 academic staff from 45 Teacher Training Institutions from all over Turkey. For it is thought to be an important variable, in the context of globalization, the research universe is divided in to two sub-universes, namely before 1992 and 1992 onwards, and from these universe a research sample was designated by clustering sampling method. The sample is 1627 academic staff from 23 Teacher Training Institution. The questionnaire form was used in collecting data which is improved by the researcher. The survey items were grouped by administration, with expected and observed influences over which globalization is effective. The reliability and validity analysis was made and Cronbach alfa reliability coefficient was found .94. Mean, paired t tests were used analysis of data. Current academic staffs’ of Teacher Training Institutions have evaluated the effects of administrative dimension as expected effects of globalization. The academics have clarified that the expected effects in administrative dimension of globalization is not properly observed at Teacher Training Institution. According to academic staffs’ observations, teacher training institutions still have a centralist, hierarchic, bureaucratic administrative approach. As a result, this research is considered to be a commencement in determining the effects of globalization over Teacher Training Institutions in our country and will bring important contributions to the field and to reconsturing of Teacher Training Institution according to the international inclinations and principles. According to research findings, Teacher Training Institutions have closed structure and also closed processes at administrational dimension in which globalization is effective. There is a need for the activation of application and becoming widespread comparative researches and applications with the cooperative work about the contemporary administration approaches and organizational models.