347-348
Ç. Uygun, Patara IV. 2 Tepecik Kırmızı Astarlı Seramikleri (İ.Ö. 2. yy.- İ.S. 4. yy.), İstanbul, 2011, Ege Yayınları, 300 Sayfa, 61 Levha. ISBN: 9786055607234
Authors: F. Ezgi Çelik
Number of views: 569
Antikçağ seramikleri, üretildikleri dönemin teknik, ekonomik ve kültürel düzeyinin göstergesi olarak, arkeolojinin önemli bir buluntu grubu içerisinde yer almaktadır. Toplumun her sınıfında, farklı işlevler doğrultusunda kullanılan seramiklerin, sayısal yoğunluğu, hamur-astar kalitesi, tipoloji farklılıkları, dönemin iktisadi ve sosyolojik değişimlerini ortaya koymaktadır.
Doktora tezinin kitaplaştırılmış hali olan bu eserde, yazar, ithal ve yerel sigillata örnekle¬riyle yerel kırmızı astarlı seramikleri, hem kentin hem de Lykia Bölgesi’nin Roma Dönemi seramik geleneğini yorumlayabilmek adına çalışmıştır. Aynı zamanda Patara’da Batı Sigillatala¬rına kıyasla belirgin bir yoğunluk gösteren ve üretim merkezlerinin büyük bir kısmı Anadolu’da bulunan Doğu Sigillatalarıyla ilgili güncel verilere de ulaşmayı hedeflemiştir.
Kitap, Giriş (1-2) kısmı ile yapılan bir ön bilgilendirmenin ardından, Terra Sigillata ve Kırmızı Astarlı Seramiklerin Terminoloji Problemleri (3-4) ana başlığı altında, 19. yüzyıldan itibaren kullanılan Latince kökenli terra sigillata teriminin kapsamına değinmiş ve farklı araştırmacıların görüşlerine yer vererek, terra sigillata kullanım alanının genişliğinden kaynakla¬nan bazı terminoloji sorunlarını ele almıştır.
Patara’daki Kırmızı Astarlı Seramik Dağılımı (5-6) kısmında, çalışmaya konu olan seramiklerin yoğun olarak ele geçtiği Tepecik Nekropolü (5) ve Tepecik Bey Evi (6) iki farklı alt başlık altında verilerek, öncelikle Patara içerisindeki konumları belirtilmiş ve bu alanlarda yapılan kazılar sonucu ortaya çıkan malzemenin ait olduğu dönemlere ilişkin bilgiler verilmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda Tepecik Nekropolisi’nde ele geçen seramikleri, Hellenistik ve Roma Dönemlerine tarihlendirilen ve çoğunlukla gündelik işlerde kullanılan ince ve kaba seramik¬lerinden oluşan, Batı ve Doğu Sigilla¬taları, Sagalassos Kırmızı Astarlı Seramikleri ve Geç Roma Dönemi Kırmızı Astarlı Seramikleri olmak üzere üç grupta toplamak mümkündür. Tepecik Bey Evi ise Klasik ve Hellenistik Dönem seramikleriyle kentin erken dönemine ilişkin veriler sunması açısından önemlidir. Bununla birlikte yapının B mekanının kuzeyinde alana topluca atılmış olduğu anlaşılan ve Roma Dönemi’ne tarih-lenen dolguyla karşılaşılmıştır. Bu dolgu içerisinden günlük kullanım seramikleri ve kırmızı astarlı sofra kapları ele geçmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, Tepecik Nekropolisi’ndeki özgün ha-mur/astar yapısı gösteren bir grup kırmızı astarlı seramik ile benzer olduğu görülmüştür. Malze-melerin tek bir başlık altında toplanmasını zorunlu kılan bu benzerlik aynı zamanda Nekropolis örneklerinin yerel üretim olarak değerlendirilmesine neden olmuştur. Bu tespit doğrultusunda da her iki alanda ele geçen malzemeler “Patara Kırmızı Astarlı Seramikleri” olarak tanımlanmıştır. Üçüncü bölümün son alt başlığında (6) ise kentteki diğer çalışma alanlarından ele geçen bir grup kırmızı astarlı seramikten söz edilmektedir.
Tepecik Nekropolü ve Bey Evi’nde Ele Geçen Kırmızı Astarlı Seramik Grupları (7-17) kitabın dördüncü bölümünü oluşturmaktadır. Bu bölümde üretim yerleri doğrultusunda Batı ve Doğu olmak üzere iki ana grupta toplanan sigillatalar, hamur-astar yapısındaki ortak özelliklere göre alt gruplara ayrılmıştır. Atölye farklılığından kaynaklanan bu grupların tanımlanmasında alfabetik kodlama sistemi kullanılmıştır. Doğu Sigillata A Grubu, Doğu Sigillata B Grubu, Doğu Sigillata C Grubu (Pergamon Sigillatası ve Çandarlı Sigillatası), Doğu Sigillata D Grubu, Sagalassos Kırmızı Astarlı Seramiği, Batı Sigillatası (İtalya Sigillatası) ve Patara Kırmızı As¬tarlı Seramiği bu bölümü oluşturan başlıca alt başlıklardır.
Tipoloji sınıflandırmasında kullanılan terimlerin aktarıldığı, Kap Formları Terminolojisi (19) bölümünde, sınıflandırmada kullanılan terimlerin seçilmesinde hangi özelliklerin esas alındığı irdelenmiştir.
Patara Tepecik Nekropolü ve Bey Evi Kırmızı Astarlı Seramik Tipolojisi (21-117) bölü¬münde, Doğu Sigillata A Grubu Seramik Tipolojisi (21-46) alt başlığında, Patara Nekropo¬lisi’nde ele geçen ve Doğu Sigillata seramiklerinin en erken grubu olan DSA seramiklerinin; tabak, kase, krater formlu kase, testi, özgün formlar ve baskılar olmak üzere altı ana başlıkta değerlendirilen seramikleri incelenmiştir. Aynı inceleme, dördüncü bölümde ana başlık olarak verilmiş olan diğer sigillata grupları için de yapılmıştır.
Genel Değerlendirme ve Sonuç bölümünde (119-130) ithal sigillata örneklerinin yoğunluğu, Patara kentinin, Lykia Bölgesi’nin önemli bir ticaret merkezi olmasıyla açıklanmıştır. Bununla birlikte yazar, çalışmasına dair son düşüncelerini, Hamur-Astar Dokusuna Yönelik Değerlen¬dirme (119-122), Tipolojik Değerlendirme (122-126), Sayısal Değerlendirme (126-127), Sigil¬lata Ticareti ve Atölye Lokalizasyonuna Yönelik Değerlendirme(127-130), ana başlıkları altında, bu bölümde top¬lamıştır.
General Assessment And Conclusion (131-143) başlığı altında, Genel Değerlendirme ve Sonuç bölümünün, İngilizce çevirisine yer verilmiştir.
Ek (145-170), Katalog (171-292), Resimler (295-300) bölümlerinde de çalışmaya konu edilen eserlerin ayrıntılı bilgileri, çizimleri ve resimleri yer almaktadır.
Eser, Patara’nın Geç Hellenistik ve Erken Roma Dönemi Kırmızı Astarlı Seramikleri’ne yöne¬lik ilk kapsamlı araştırma olması açısından önemlidir. Lykia Bölgesi genel seramik değer¬lendirme¬sine de dikkate değer katkılar sağlayacağı açıktır.