Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

309-316

Authors: Şadi Karagöz, Rıdvan Yamanoğlu, Ş. Hakan Atapek

ÖZET: Atomizasyon teknikleri ile üretilen tozların homojen mikroyapı, düşük empürite içeriği ve arzulanan boyut aralığında üretimi gibi sunduğu birçok avantajlar doğrultusunda endüstriyel uygulamalarda kullanımı söz konusudur. Bu çalışmada santrifüj atomizasyonu ile üretilmiş demir ve demir dışı esaslı bazı alaşım tozlarının katılaşması irdelenmiş olup tüm tozların mikroyapısal karakterizasyonu gerçekleştirilmiştir Anahtar Kelimeler: Toz metalurjisi, Atomizasyon, Katılaşma, Mikroyapısal karakterizasyon. ABSTRACT: Powders produced by atomization techniques are commonly used in many industrial applications due to their many advantages such as homogeneous microstructure, low contamination and production of desired size range. In this study, the solidification of some ferrous and non-ferrous based alloy powders were considered and microstrucural characterization of all powder was carried out. Key words: Powder metallurgy, Atomization, Solidification, Microstructural characterization.

325-335

Authors: Necmi Altın

ÖZET: Bu çalışmada gerilim kaynaklı şebeke etkileşimli evirici MATLAB/Simulink’de modellenmiş ve benzetim çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Evirici akım kontrollü olarak tasarlanmış ve evirici akımını şekillendiren anahtarlama sinyallerinin üretilmesi için bulanık-PI denetim tekniği kullanılmıştır. Şebeke etkileşimli evirici bünyesinde şebeke frekanslı transformatör ve LC çıkış filtresi bulunmaktadır. Şebeke frekanslı transformatör, şebeke ile yenilenebilir enerji kaynağı arasında elektriksel izolasyonun sağlanmasında kullanılmış ve LC filtre ile de akım dalga şeklindeki PWM anahtarlamadan kaynaklanan yüksek frekanslı bileşenler süzülmüş, çıkış akım THD’si azaltılmıştır. MATLAB/Simulink benzetim çalışmalarından elde edilen sonuçlar evirici çıkış akımının sinüsoidal dalga şeklinde ve şebeke gerilimi ile aynı faz frekansta olduğu, akım harmoniklerinin de uluslararası standartlarda belirtilen sınırlar dâhilinde olduğu görülmüştür(<5%). Anahtar Kelimeler: Akım kontrolü, Şebeke etkileşimli evirici, Bulanık-PI. ABSTRACT: In this study, a voltage source grid interactive inverter is modeled and simulated in MATLAB/Simulink. Inverter is designed as current controlled and a fuzzy-PI current controller used for the generation of switching pattern to shape the inverter output current. The grid interactive inverter consists of a line frequency transformer and a LC type filter. Galvanic isolation between the grid and renewable energy source is obtained by the line frequency transformer and LC filter is employed to filter the high frequency harmonic components in current waveform due to PWM switching and to reduce the output current THD. Results of the MATLAB/Simulink simulation show that inverter output current is in sinusoidal waveform and in phase with line voltage, and current harmonics are in the limits of international standards (<5%). Key words: Current control, Grid interactive inverter, Fuzzy-PI.

345-351

Authors: Murat Çolak, Ramazan Kayıkçı

ÖZET: Alüminyum döküm alaşımları, yüksek mukavemet, yüksek korozyon dayanımı, yüksek termal iletkenlik ve düşük yoğunluk gibi üstün özelliklerinden dolayı başta otomotiv olmak üzere birçok endüstriyel alanlarda yaygınca kullanılmaktadır. Ancak gelişen teknolojiyle birlikte alüminyum dökümlerinin kalitesinin artırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Alüminyum dökümlerinin kalitesinin artırılmasına yönelik yeni proses arayışları, son yıllarda yarı katı şekillendirme tekniği gibi üstün mukavemet özellikleri ve düşük maliyet ile ön plana çıkan yeni proseslerin araştırılmasına yol açmıştır. Yarı katı şekillendirme prosesi, çoğunlukla yüksek miktarda Al-Si ötektik fazı içerdikleri için çok iyi akışkanlık ve dökülebilirliğe sahip olan A356 gibi döküm alaşımlarına uygulanır. Bu proseste primer alfa fazının morfolojisi ve tiksotropik özellikteki malzeme üretimi önemli rol oynamaktadır. Tiksotropik özelliğe sahip malzeme üretmek yani katılaşma sırasında dentritik yapının bozulmasını sağlamak için birçok yöntem vardır ve bu yöntemler arasında en etkilisi elektromanyetik karıştırma tekniğidir. Yapılan bu çalışmada hazırlanan deneysel amaçlı elektromanyetik karıştırma düzeneğiyle A356 döküm alaşımına katılaşma esnasında uygulanan farklı şiddetlerdeki karıştırmanın mikroyapı ve mekanik özelliklerine etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Uygulanan elektromanyetik karıştırmayla dentrit kollarının kırılması ve bu prosesin malzeme özelliklerine etkileri incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: A356 alüminyum alaşımları, Elektromanyetik karıştırma, Yarı-Katı şekillendirme. ABSTRACT: Aluminium casting alloys, having high strength, high corrosion resistance, high thermal conductivity and low density, are widely used in automotive and many other industrial areas. However, to meet new demands from the industry for superior properties the conventional cast aluminium alloys still need further improvements. In recent years, the desire of new processes to improve the properties of aluminium casting alloys resulted in new researches into high performance and low cost processes such as semi solid forming. Semi-solid forming processes are widely used for Al-Si casting alloys having large eutectic proportions, high fluidity and good castability such as the A356 alloy. In this process the morphology of the primary alpha phase and the formation of thixotropic material structure play an important role. There are several techniques for producing thixotropic materials through degenerating the dendrites and the most effective of them is electromagnetic stirring. In this study, the effect of electromagnetic stirring on the microstructural and mechanical properties during solidification of A356 alloy which has been produced with electromagnetic stirring has been investigated. Key words: A356 Aluminium alloys, Electromagnetic stirring, Semi–solid forming.

363-369

Authors: Yüksel İkiz

ÖZET: PVA (polivinilalkol) polimerlerinden farklı konsantrasyon ve vizkozitelerde çözeltiler hazırlanarak elektro çekim yöntemiyle nanolif üretimi gerçekleştirildi. Nanoliflerin SEM mikroskopu ile görüntüleri alınarak morfolojileri üzerinde vizkozite, yüksek voltaj değeri, pipet ucu ile toplama yüzeyi arasındaki mesafenin etkileri araştırıldı. Sonuçlar artan vizkozite, azalan pipet ucu ile toplayıcı arasındaki mesafenin lif çaplarını arttırdığı, artan voltaj değeri ve azalan pipet ucu arasındaki mesafenin lif çap değişkenliğini arttırdığını göstermektedir. Pipet ucu ile toplayıcı arasındaki mesafe azaldıkça çözücünün uçması için gerekli süre azaldığından lifler toplayıcı üzerine kurumadan düşmekte ve henüz ivmelenmesi tamamlanmadığından daha ince liflere ayrılması engellenmektedir. Yapılan ölçümler sonucunda en ince lif çapı 85 nm ve en kalın lif çapı 453 nm olarak bulunmuştur. AFM görüntüleri liflerin dairesel kesite sahip olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Elektro çekim yöntemi, PVA, Morfoloji, Nanolif. ABSTRACT: PVA (poly-vinyl-alcohol) solutions in different concentrations and viscosities were prepared and electrospinned to produce nanofibers. SEM images of nanofibers were taken and effect of process parameters (viscosity, voltage and tip to collector distance) were observed. Results showed that increasing viscosity, decreasing tip to collector distance caused thicker nanofiber diameters. Besides, increasing voltage and decreasing tip to collector distance had impact on fiber uniformity causing higher deviations. Decreasing tip to collector distance shortened flying time of the polymer solution, so evaporation of solvent. As a result nanofibers could not dried and branched to produce thinner fiber diameters. The minimum nanofiber diameter 85 nm and the maximum nanofiber diameter 453 nm were measured. AFM images showed that fibers have cylindirical shape Key words: Electrospinning, PVA, Morphology, Nanofiber.

383-393

Authors: Fatih Mehmet Özkal, Habib Uysal

ÖZET: Sayısal tabanlı yapısal topoloji optimizasyonu problemlerinin üstesinden gelmek için 1993 yılında Xie ve Steven tarafından evrimsel yapı optimizasyonu (ESO) yöntemi geliştirilmiştir. Yöntem, esasında basit bir temel üzerine oturtulmuş olmasına rağmen günümüze dek birçok araştırmacı tarafından katkı sunulmuştur. Zaman zaman sezgisel olarak tanımlansa da düşük tasarım değerlerine (gerilme, şekil değiştirme enerjisi, v.s.) sahip elemanların tasarım alanından kaldırılması ile çalışan ve nispeten tam gerilmeli duruma sahip şekil ve topolojileri hedefleyen bir algoritmaya sahiptir. Bu işlem, uygun bir tasarım elde edilene dek tekrarlı olarak gerçekleştirilmekte ve işlem sonucunda ulaşılan nihai tasarımın uygulanabilirliğini değerlendirerek gerçekleştirilmektedir. Bu çalışma ile evrimsel yapı optimizasyonu, genel bir bakış açısı ile incelenmekte ve söz konusu yöntemin bugüne dek gelişimi ortaya konmaktadır. Ayrıca söz konusu yöntemin başarısını göstermek için literatürde yer alan iki örnek çalışma da sunulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yapısal optimizasyon, Sonlu elemanlar yöntemi, Evrimsel yöntem, Bilgisayar uygulamaları. ABSTRACT: Evolutionary structural optimization (ESO) method has been presented by Xie and Steven in 1993 to deal with numerical structural topology optimization problems. Although ESO has appeared on a simple foundation, many contributions have been made by many researchers up to now. ESO has an algorithm -sometimes defined as intuitive- which is running by removing the elements that have lower design values (stress, strain energy, i.e.) from the design domain and attaining the shape and topology of a more fully stressed structure. Such a process is carried out repeatedly until an optimum design is achieved and final decision is made by evaluating the applicability of the last design formed after the process. This study is based on the general aspects of ESO to give information about the development and a clear explanation of the ESO procedure. Also two examples that have part in the literature have been presented to demonstrate the capability of this method. Key words: Structural optimization, Finite element methods, Evolutionary method, Computer applications.

405-416

Authors: Gökhan İmançlı, Mehmet Rifat Kahyaoğlu, Gürkan Özden

ÖZET: Kazıkların performans düzeyleri genellikle maksimum kazık başı deplasmanı ve maksimum eğilme momenti ile ifade edilir. Kazık performansındaki belirsizlikler; zemin özelliklerindeki bölgesel değişiklikler, yetersiz zemin etüd çalışmaları, zemin parametrelerinin belirlenmesinde farklı deney yöntemlerinden oluşabilecek hatalar ve sinirli hesap modelleri gibi etkenlerden kaynaklanabilmektedir. Bu belirsizlikler, uygulamacı mühendislerin yanal yüklü kazık dizaynı için kullanacakları uygun yöntemi seçebilmesini zorlaştırmaktadır. Bu çalışmada, suya doygun homojen aşırı konsolide yerel bir kil zemindeki serbest başlı kazıkların yanal yükler altında maksimum kazık başı deplasmanı ve maksimum eğilme momenti değerlerini belirlemek için yapılmış olan konvansiyonel, sayısal ve iki ve üç boyutlu sonlu elemanlar analizleri gerçekleştirilmiştir. Yerel kil zeminin plastisite indisi ve aşırı konsolidasyon oranı değerleri sırası ile 35 ve 6.1 dir. Tepki yüzeyi yöntemi ile limit durum fonksiyonları geliştirilirken, servis yükleri altında kazığın üç boyutlu davranışını daha iyi yansıtan üç boyutlu sonlu elemanlar analizi ile kazık rijitliği dikkate alınarak belirlenen maksimum moment değerleri kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yanal yüklü kazık, Aşırı konsolide kil, Kazık rijitliği, Üç boyutlu sonlu elemanlar analizi, Tepki yüzeyi yöntemi, Limit durum moment fonksiyonu. ABSTRACT: Performance level of piles is usually expressed with the maximum head deflection and bending moment. Uncertainties in the performance of a pile originates from many factors such as spatial variation of soil properties, inadequate soil investigations, errors taking place in the determination of soil parameters by various testing methods, and limited calculation models. These uncertainties make it difficult for practicing engineers to effectively select the appropriate method when designing laterally loaded piles. In this study, the conventional, numerical, two and three dimensional finite element solutions of free head loading conditions are analyzed for determining the maximum deflection and moment of a laterally loaded single concrete pile in a homogenous fully saturated overconsolidated local cohesive soil. The local clay has PI and OCR values of 35 and 6.1, respectively. While developing limit state functions via response surface method, maximum bending moment data under service load condition computed using 3D finite element analysis, which better represents the three dimensional nature of the soil-structure interaction, was used by considering the pile rigidity. Key words: Laterally loaded pile, Oc clay, Pile rigidity, 3-D Finite element analysis, Response surface method, Limit state moment function.

427-432

Authors: Nesrin Boyabat, A. Kadir Özer, Samih Bayrakçeken, M. Şahin Gülaboğlu

ÖZET: Bu çalışmada pirit mineralinin azot atmosferinde ısıl bozunması üzerine su buharının etkisi yatay bir boru fırın içinde incelendi. Deneysel parametreler olarak sıcaklık, zaman ve su buharı konsantrasyonu kullanıldı. Azot/su buharı ortamında elde edilen verilere göre, piritin bozunması üzerine su buharının bozunma hızını arttırdığı gözlemlendi. Bozunma reaksiyonunun, “büzülen çekirdek modeli” ile iyi uyum sağladığı ve farklı hız kontrol basamaklı iki bölgeye ayrıldığı belirlendi. Hız kontrol basamakları, düşük dönüşümlerde akışkan filminden ısı transfer kontrollü, yüksek dönüşümlerde ise kül filminden difüzyon kontrollü olduğu tespit edildi. Bu gaz ve kül filmi mekanizmalarının aktivasyon enerjileri sırası ile 77 ve 81 kJ/mol-1 olarak bulundu. Anahtar Kelimeler: Pirit, Isıl bozunma, Su buharı, Büzülen çekirdek modeli. ABSTRACT: In this study, the effect of water vapor on the thermal decomposition of pyrite mineral in nitrogen atmosphere has been investigated in a horizontal tube furnace. Temperature, time and water vapor concentration were used as experimental parameters. According to the data obtained at nitrogen/ water vapor environment, it was observed that the water vapor on the decomposition of pyrite increased the decomposition rate. The decomposition reaction is well represented by the “shrinking core” model and can be divided into two regions with different rate controlling step. The rate controlling steps were determined from the heat transfer through the gas film for the low conversions, while it was determined from the mass transfer through product ash layer for the high conversions. The activation energies of this gas and ash film mechanisms were found to be 77 and 81 kJ/mol-1, respectively. Key words: Pyrite, Thermal decomposition, Water vapor, Shrinking core model.

441-446

Authors: Nurullah Kıratlı, Salih Hakan Yetgin, Tuncay Çöğür

ÖZET: Bu çalışmada; alevle toz püskürtme yöntemi kullanılarak 10Al-Cu alaşımı (RotoTec® 19850) ve 15Cr7Fe-Ni alaşım (RotoTec® 19985) tozları ile kaplanan Al5754 (Etial 53) alüminyum alaşımının aşınma davranışları incelenmiştir. Ana malzeme ve kaplama malzemeleri arasında termal genleşmeleri önlemek için Ni-Al RotoTec® 51000 esaslı ara bağlayıcı malzeme olarak kullanılmıştır. Aşınma testleri pim-on-disk sisteminde gerçekleştirilmiştir. Karşı aşındırıcı olarak 800 gridlik SiC zımpara kullanılmıştır. Kaplamaların aşınma testleri oda sıcaklığında, 0.35 ve 0.70MPa basınç altında ve 1.0m/s kayma hızında yapılmıştır. Kaplama numunelerini karakterize etmek için optik mikroskop incelemeleri yapılmıştır. Deneyler sonucunda her iki kaplama malzemesinin de aşınma davranışını geliştirdiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Alevle toz püskürtme, Kaplama, Aşınma. ABSTRACT:: In this study, the wear behavior of aluminum alloy AL 5754 ( Etial 53) coated with powders of 10Al-Cu alloy (RotoTec® 19850) and 15Cr7Fe-Ni alloy (RotoTec® 19985) using powder flame spraying method has been investigated. To avoid thermal expansions between substrate and coating materials, Ni-Al RotoTec® 51000 was used as binding material. The wear test was performed on a pin-on-disc test apparatus. As an abrasive material, a SiC, 800 sandpaper was used. The wear tests of coated materials were carried out at room temperature and at 1.0m/s sliding speed with 0.35 and 0.70MPa pressures. To characterize coated specimens, they have been examined with optical microscope. As a result, it is found that the both coating materials have improved wear resistance. Key words: Powder flame spraying, Coating, Wear.

142-152

Authors: Adnan Akkurt

ÖZET: Kesme teknolojisindeki gelişmelerle birlikte, imalata hazırlık ve özellikle son işlem uygulamalarında elde edilen yüzey özellikleri büyük öneme sahiptir. Kesme yöntemlerindeki işleme kalitesi genel olarak; malzeme özelliklerindeki değişim, kesme kenar deformasyonu, elde edilen yüzey özellikleri ve kesilen kanalın geometrisi ile karakterize edilmektedir. Bir kesme işleminde temelde hedeflenen; en hızlı ve en kaliteli kesik yüzeyin elde edilmesidir. Aşındırıcılı su jetinin dışında birçok yöntemin yaygın kullanımı beraberinde hangi malzemenin hangi yöntemle kesilmesi daha verimli olmaktadır? ve benzeri sorularına yanıt aranmaktadır. Bu çalışma makine imalat sanayinde yoğun kullanılmakta olan AISI 1030 malzemenin yaygın kullanılmakta olan kesme yöntemleri ile kesilmesi ve elde edilen sonuçların malzemenin mekaniksel ve metalürjik özellikleri üzerindeki etkilerini araştırarak, değerlendirilmesini kapsamaktadır. Tüm veriler ışığında; ASJ ile kesmenin en verimli yöntem, oksijen ile kesme yönteminin ise en verimsiz olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Kesme yöntemleri, Kesme yöntemlerinin karşılaştırılması, AISI 1030 malzeme, Yüzey özellikleri, Yüzey kalitesi. ABSTRACT: With the development in cutting operation, the surface properties which get from the the finishing operation and preparation to manifacture applications have a great importance.Generally the variation features of material, the edge cutting deformation, surface properties and the geometry of the canal characterize the processing quality in the cutting methods.In a cutting operation the aim is to get the cut surface in a very short time with high quality.The answer is searching for the question, which technique for which material must be use to get a good efficiency.In this study the aim was to cut the material AISI 1030, which is used very frequently in manifacture industry, with very common methods and to get and evaluate effects of results on mechanic and metallurgic properties of material.So the result of this study is the method in cutting with ASJ is the most efficient and with oxygen is least efficient. Key words: Cutting Methods, Comparison of cutting methods, AISI 1030 material, Surface characteristic, Surface quality.

166-172

Authors: Cemal Yılmaz, İlhan Koşalay, Yusuf Sönmez, Uğur Güvenç, İ. Serkan Üncü

ÖZET: Bu çalışmada, bir binanın aydınlatma sistemi ağ tabanlı olarak tasarlanmıştır. Tasarımda Profibus-DP ağ yapısı kullanılmıştır. Bina aydınlatmasının kontrolünde Bulanık Mantık Denetimi (BMD) kullanılmıştır. BMD uygulamasında, bina aydınlatma seviyelerini ölçen algılayıcılardan gelen bilgiler kullanılmıştır. Bu bilgiler Profibus-DP ağı üzerinden sisteme aktarılmıştır. Aydınlatma armatürlerinin Profibus-DP ağı üzerinden denetimi sağlanmıştır. Tasarlanan sistemde, bina içi aydınlatma ihtiyaç duyulan seviyede kalması sağlanmıştır. Tasarım ile, enerji tasarrufu ve sağlıklı aydınlatma imkanı elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Profibus-DP, BMD, Aydınlatma denetimi. ABSTRACT: In this paper, a network based building lighting system is implemented. Profibus-DP network structure is used in the design and Fuzzy Logic Controller (FLC) is used on control of the building lighting. Informations received from sensors which measures level of the building illumination is used on FLC and they are transferred to the system by Profibus-DP network. Control of lighting luminaries are made via Profibus-DP network. The illuminance inside the bulding is fitted required level. Energy saving and healthy lighting facilities have been obtained by the design. Key words: Profibus-DP, FLC, Lighting control.

181-186

Authors: Ahmet Eryaşar, Günnur Koçar

ÖZET: Biyogaz sistemlerinin kurulu olduğu tesislerde, biyogazın üretimi ve tüketimi eş zamanlı gerçekleşmemektedir. Bu yüzden tüketimin olmadığı zamanlarda üretilen biyogazın depolanması gerekmektedir. Kırsal kesime yönelik uygulamalarda genellikle 1-1,5 kPa değerlerine sahip, düşük basınçlı gazometreler tercih edilmekte, gerektiğinde sisteme basınçlandırıcı ilave edilmektedir. Gaz iletiminin ve kullanımının gerektirdiği basınç, ek bir basınçlandırıcı kullanılmadan biyogaz üretimi sonucunda doğal yollarla sağlandığında, reaktör içerisinde nispeten yüksek bir basınç ortamı sözkonusu olmaktadır. Bu çalışmada, farklı düşük basınçların, sığır atığının anaerobik fermentasyonu üzerine etkileri deneysel olarak incelenmiştir. 19,6 kPa, 9,5 kPa ve 1,5 kPa basınçlarda, 1 lt hacimli kesikli beslemeli tip, üç paralelli, dokuz adet reaktörle yürütülen fermentasyon denemesi, 35 ºC’de 60 gün devam etmiştir. Elde edilen deneysel veriler P<0,05 anlamlılık düzeyinde LSD testine tabi tutulmuş, metan üretim miktarı bakımından, farklı basınçlarda çalıştırılan reaktörler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Biyogaz, Biyogaz depolama sistemleri, Gazometre, Basınç etkisi. ABSTRACT: In facilities in which biogas systems are installed biogas is not produced and consumed simultaneously. Therefore, biogas produced when there is no consumption should be stored. Low pressure gasometers with 1- 1,5 kPa value are preferred in the rural area and when needed pressurizer is added to the system. When the pressure which gas production and usage require is provided by natural ways without usage of an added pressurizer, a respectively high pressure atmosphere can be seen. In this study, the effects of different low pressures on anaerobic fermentation of cattle manure were experimentally analyzed. Fermentation experiment which was carried out with 9 reactors with fed-batch type, 3 parallels in pressures of 19.6 kPa, 9.5 kPa and 1.5 kPa continued 60 days at 35 ºC. The acquired experimental data was subjected to LSD test in P<0.05 significance level and it was observed that there is no significant difference between rectors operated with different pressures in terms of methane production. Key words: Biogas, Biogas storage systems, Gasometer, Effect of pressure.

194-202

Authors: Mehmet Rıfat Kahyaoğlu, Gökhan İmançlı, Gürkan Özden

ÖZET: Şevlerin kazıklı sistemler kullanılarak güçlendirilmesi, şevlerde oluşabilecek hareketleri önlemek için kullanılan en uygun yöntemlerden birisidir.Kazıklara etki eden yüklerin tahmini,şev stabilitesi kazıklarının doğru dizaynı için önemlidir.Bu yüklerin tahminine yönelik literatürde birçok yöntemler bulunmasına karşın, bu yöntemler kullanılarak hesaplanan yükler kazık zemin etkileşimi ve yükleme koşullarına bağlı olarak farklılıklar gösterebilmektedir. Bu analitik yöntemlerin güvenilirliklerden emin olmak için kapsamlı deneysel çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, esnek kazıklara etki eden yüklerin belirlenmesi için tasarlanan deneysel çalışmanın simulasyonu iki boyutlu sonlu elemanlar yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Merkezden merkeze kazık mesafesinin yük aktarma davranışına etkisini belirlemek amacıyla parametrik çalışma gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonlu elemanlar sonuçları ile ilişkili olarak esnek kazıklara etki eden yükler belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yanal zemin hareketi, Şev stabilitesi kazıkları, 2 Boyutlu sonlu eleman analizleri, Kazık mesafesi, Zemin-kazık etkileşimi. ABSTRACT: Slope reinforcement using piled structures is one of the most appropriate methods for preventing slope movements. The prediction of loads acting on piles is important in order to properly design of slope stabilizing piles. Despite, different uncoupled analysis methods to estimate the loads on piles are available in literature; the loads acting on piles predicted using these methods may differ depending on soil-pile interaction and loading conditions. Comprehensive experimental works are needed in order to ensure the reliability of these analytical methods. In this study, the simulations of designed experiment for determining the load acting on the flexible piles were performed via two dimensional finite element methods. The parametric study was carried out to determine the effects of the center to center pile spacing on the load transfer behavior. Corresponding to the numerical results, the load acting on the flexible piles was investigated. Key words: Lateral soil movement, Slope stabilizing piles, 2-D Finite element analyses, Pile spacing ratio, Soil-pile interaction.

215-220

Authors: Özlem Coşkun, Selçuk Çömlekçi, Hasan Rıfat Koyuncuoğlu, Suat Özkorucuklu

ÖZET: İyonize olmayan elektromanyetik radyasyonun insan sağlığı üzerindeki etkileri, son elli yılda manyetik alanların kullanım alanının genişlemesi ile birlikte, büyük bir araştırma konusu olmuştur. Manyetik alanların tabiatı çok iyi bilinmekle beraber, insan vücudunun karmaşık yapısı, bu etkilerin incelenmesini zorlaştırmaktadır. Bununla beraber yapılan deneysel ve teorik çalışmaların sonucunda, manyetik alanların insan sağlığı üzerindeki etkileri konusunda kayda değer bulgular elde edilmiştir. Ancak, henüz bilinmeyen etkilerinin olabileceği konusunda da şüpheler mevcuttur. Bu çalışmanın amacı, insan medyan motor sinir ileti çalışmalarında elde edilen parametrelere, 50 Hz-1 mT manyetik alanın etkisini incelemektir. Bu frekansta 1 mT manyetik alan yoğunluğunun değeri, biyolojik etkileşimin başladığı sınır değer olarak bilinmekte ve kabul edilmektedir. Medyan sinirini değerlendirmek amacı ile, sabit ölçülü mesafelerin kullanıldığı standart iletim teknikleri uygulanmıştır. Sonuç olarak 4 kanal NCS/EMG/EPS cihazı kullanılarak yapılan ölçümlerde, manyetik alan uygulama sonrasındaki motor distal genlik, uygulama sırasındaki motor distal genliğe göre (p=0,000573) ve uygulama sonrasındaki motor distal genlik/proksimal genlik oranı, manyetik alan uygulama öncesindeki motor distal genlik/proksimal genlik oranına göre anlamlı bir azalma göstermiştir (p=0,037418). Anahtar Kelimeler: Manyetik alan, Medyan sinir, Motor distal genlik, Motor proksimal genlik. ABSTRACT: With the increasing use of magnetic fields in recent five decades, the health effects of nonionized electromagnetic radiation is an important investigation subject. While the magnetic field is well known, it is difficult to investigate the health effects of radiation, because of the complex metabolism of human body. However, by the experimental and theorical studies, a lot of significant health effects of magnetic fields have been discovered. But, there are probabilities that can have much more adverse health effects. The purpose of this study is to evaluate the effect of 50 Hz-1 mT magnetic field on human median motor nerve conduction parameters. At this frequency, 1 mT value of magnetic field intensity is known and accepted as the marginal value where biological interaction starts. Standard nerve conduction techniques using constant measured distances were applied to evaluate the median nerve. Consequently in the measures conducted using the device of 4 channel NCS/EMG/ EPS there was a significant decrease in motor distal amplitude after the magnetic field application in comparison to the one during the application (p=0,000573) and also in the motor distal amplitude/ proximal amplitude in comparison to the ones before the application (p=0,037418). Key words: Magnetic field, Median nerve, Motor distal amplitude, Motor proximal amplitude.

227-252

Authors: Mesut Cemil İşler, Bilal Toklu, Veli Çelik

ÖZET: Bir görev veya iş sürekli yapıldığı takdirde belirli bir alışkanlık ve öğrenme olur ve ilerleyen zamanlarda bu işi tamamlamak için gerekli kaynaklara olan (işgücü, malzeme, vb.) ihtiyaç azalır. Bu “Öğrenme Eğrisi” ile ilk kez Wright tarafından tanımlanmıştır. Wright uçakların üretiminde üretilen uçak sayısı artarken direk işçilik maliyetlerinde nasıl bir azalma olduğunu tespit etmiştir. Bu gözlemin doğruluğu uçak üreticileri tarafından da tutarlı bulunmuştur. “Öğrenme Etkisi” ise; aynı veya benzer işlerin tekrarlanmasıyla üretim sürecinde işlerin tekrar sayısı nispetinde daha kısa sürede yapılmasını ifade eden etkidir. Günümüzde klasik üretim sistemlerine yeni yaklaşımlarla çağın gereklerine daha uygun sistemler uyarlanmıştır. Tam Zamanında Üretim Sistemi (TZÜ) felsefesi de en önemli modern üretim felsefelerinden biridir. Stoksuz üretim veya “0” envanter gibi isimlerle de bilinen TZÜ, tüm üretim kaynaklarının optimum kullanımı ilkesine dayanır. Tam zamanında çizelgeleme olarak ta nitelendirebileceğimiz Erken(Earliness)/Geç(Tardiness) tamamlanma cezalarının minimizasyonu problemi TZÜ felsefesinden esinlenerek ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada çizelgelemede erken/geç tamamlanma performans kriteri ve öğrenme etkili işleme özelliğinin dikkate alındığı yayınlara yönelik literatür taraması ve sonucunda literatüre yönelik bazı tespitler yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çizelgeleme, E/G tamamlanma, Öğrenme etkisi, Literatür tarama. ABSTRACT: When a task or work is done continuously, there will be an experience so following times needs of required resources (manpower, materials, etc.) will be reduced. This learning curve described first by Wright. Wright determined how workmanship costs decreased while proceed plain increasing. This investigations correctness found consistent by plain producers. Learning effect is an effect that, works can be done in shorter time in the rate of repeat of work with repeating same or similar works in production process. Nowadays classical production systems adapted more acceptable systems with new approaches. Just in time production system (JIT) philosophy is one of the most important production system philosophies. JIT which is known production without stock stands on using all product resources optimum. Minimization problem of Earliness/Tardiness finishing penalty, which we can describe Just in time scheduling, appeared by inspired from JIT philosophy. In this study, there is literature survey which directed to earliness/tardiness performance criteria and learning effect processing in scheduling and as a result of this it is obtained some establishing for literature. Key words: Scheduling, Earliness/Tardiness, Learning effect, Literature survey.

263-268

Authors: Hakan Gürün, Ahmet Özdemir, Tunahan Acar

ÖZET: Plastik enjeksiyon kalıplarının ve soğutma sisteminin tasarımı, hem ürünün boyut, biçim ve kalitesini, hem de çevrim zamanını ve kalıbın maliyetini doğrudan etkilemektedir. Yapılan çalışmada, plastik enjeksiyon kalıplarının ve soğutma sisteminin katı model olarak tasarımı, mümkün olduğu kadar kullanıcı etkileşiminden uzak olarak gerçekleştirilmiştir. Hazırlanan program, kalıp çekirdeklerinin üç farklı tipte soğutma sistemine, farklı göz yerleşimlerine ve parça sayılarına bağlı olarak tasarımının yapılmasına izin vermektedir. Program akışında, AutoCAD 2007 paket programının yanında Visual LISP ve VBA (Visual BASIC for Application) dilleri de kullanılmıştır. Çalışma kapsamında yürütülen deneme uygulamaları ile plastik enjeksiyon kalıplarının tasarımında hız, esneklik ve tasarım güvenilirliğinin arttığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar destekli tasarım, Enjeksiyon kalıbı tasarımı, Soğutma sistemi tasarımı. ABSTRACT: The design of plastic injection molds and their cooling systems affect both the dimension, the shape, the quality of a plastic part and the cycle time of process and the cost of mold. In this study, the solid model design of a plastic injection mold and the design of cooling sysytem were possibly carried out without the designer interaction. Developed program permited the use of three types of the cooling system and the different cavity orientations and the multible plastic part placement into the mold cores. The program which was developed by using Visual LISP language and the VBA (Visual BASIC for Application) modules, was applicated in the AutoCAD software domain. Trial studies were presented that the solid model design of plastic injection molds and the cooling systems increased the reliability, the flexibility and the speed of the design. Key words: Computer aided design, Injection mold design, Design of cooling system.

278-283

Authors: Yusuf Sönmez, Mahir Dursun, Uğur Güvenç, Cemal Yılmaz

ÖZET: DA motorlar genellikle elektrikli tren, vinçler, yük asansörleri gibi endüstriyel uygulamalarda tercih edilirler. yüksek kalkınma momentine sahip olduğundan dolayı başlangıçta yüksek akımla kalkınırlar. Bu yüksek kalkınma akımı motor sargılarına zarar verdiğinden ve güç tüketimini artırdığından dolayı mutlaka azaltılmalıdır. Bu işlem uygun bir sürücü ve denetleyici sistemiyle gerçekleştirilebilir. Bulanık mantık denetleyici uyarlanabilir özelliklere sahip olduğundan; belirsizliklere, değişken parametrelere ve yük dağılımına sahip sistemlerde güçlü sonuçlar üretebilmektedir. Bu çalışmada Alçaltıcı- Yükseltici Çeviriciden (Buck-Boost Converter) beslenen seri bağlı bir DA motorun bulanık mantık hız denetimi bilgisayar simülasyonu yoluyla incelenmiştir. Bulanık mantık denetimin üstünlüğünü görmek amacıyla aynı motora aynı durumlar altında klasik PI denetimi uygulanmış ve bir karşılaştırma yapılmıştır. Simülasyon için C++ Builder yazılımı kullanılmıştır. Simülasyon sonuçlarına göre bulanık mantık denetimin klasik PI denetime göre daha güçlü cevap verdiği ve motorun kalkınma anında daha düşük akım çektiği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Bulanık mantık denetleyici, PI denetleyici, Seri da motor, Buck-boost çevirici, Akım denetimi. ABSTRACT: Generally, DC motors are given preference for industrial applications such as electric locomotives, cranes, goods lifts. Because of they have high starting moment; they initially start with high current. This high start-up current must be decreased since it may damage windings of the motor and increases power consumption. It could be controlled by an appropriate driver system and controller. The nature of fuzzy logic control has adaptive characteristics that can achieve robust response to a system with uncertainty, parameter variation, and load disturbance. In this paper, fuzzy logic based control of start-up current of a Buck-Boost Converter fed serial DC motor is examined through computer simulation. In order to see the advantages of fuzzy logic control, classical PI control has applied to the same motor, under same circumstances and has been compared. C++ Builder software has been used for the simulation. According to the simulation results, plainly, fuzzy logic control has stronger responses than classical PI control and uses lower current at starting moment. Key words: Fuzzy logic controller, PI controller, Serial DC motor, Buck-boost converter, Current control.

291-299

Authors: Emre Kıyak, Gülay İyibakanlar

ÖZET: Günümüzde, pek çok iş modelleme yapılması sayesinde kolaylaşmaktadır. Gerçek sistemlerle çalışmak yerine, modelleme kullanılarak, gerçek sistem davranışları incelenebilir ve analiz edilebilir. Arıza toleranslı bir yapı gerçek sistem durumlarının kestirilmesine dayanır. Gözleyiciler ve Kalman Filtresi, kestirimde geniş ölçüde kullanılırlar. Bu çalışmada, bir uçağın yanlamasına hareketinde durum tespitlerinin, gözleyiciler ve Kalman Filtresi kullanılarak bir uygulaması gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Gözleyiciler, Kalman Filtresi, Durum kestirimi. ABSTRACT: Nowadays, lots of problems are simplified by modeling. Instead of working with real systems, response of a system may be examined and analyzed by using modeling. A fault tolerant scheme relies on the estimation of true states. Observers and Kalman Filters are widely used in such an estimation. In this study, an application is realized for states estimation of an aircraft in lateral movement by using observers and a Kalman Filter Key words: Observers, Kalman Filter, Estimation of state.

13-23

Authors: Selami Kesler, A.Sefa Akpınar, Ali saygın

ÖZET: Büyük güç gerektiren uygulamalarda yüksek moment üretimi ve rüzgâr santrallerinde sabit frekanslı sabit güç üretimi için kullanılan bilezikli asenkron makinelerde rotor devresi güç akışı farklı yöntemlerle denetlenir. Denetimli yüksek moment üretmek, en uygun güç katsayısı elde etmek ve hız denetimi için rotor devresine bilezikler üzerinden kayma frekanslı gerilim uygulanabilir. Bu çalışmada, öncelikle bilezikli bir asenkron makinede rotor sargılarına bilezikler üzerinden gerilim uygulanmasının dinamik etkileri araştırılmış ve yöntemin sakıncalı yönleri uygulama desteğiyle ortaya konulmuştur. Daha sonra bu dinamik etkileri iyileştirmek üzere, makinenin anlık zorlanmalarda yüksek moment üretimini denetlemek ve hızını ayarlamak için rotor tarafında bulanık mantık denetleyicili bir evirici modeli önerilmiştir. Sürekli çalışma durumunda stator sargıları doğrudan şebekeye bağlı olan sistemin benzetim modeli için C/C++ programı geliştirilmiş ve farklı yük şartları için elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilezikli asenkron makine, Güç enjeksiyonu, Bulanık mantık denetleyici, Hız ve moment denetimi. ABSTRACT: The power flow of the rotor circuit is controlled by different methods in induction machines used for producing high torque in applications involved great power and constant output power with constant frequency in wind turbines. The voltage with slip frequency can be applied on rotor windings to produce controlled high torque and obtain optimal power factor and speed control. In this study, firstly, the dynamic effects of the voltage applying on rotor windings through the rings in slip-ring induction machines are researched and undesirable aspects of the method are exposed with simulations supported by experiments. Afterwards, a fuzzy logic based inverter model on rotor side is proposed with a view to improving the dynamic effects, controlling high torque producing and adjusting machine speed in instantaneous forced conditions. For the simulation model of the system in which the stator side is directly connected to the grid in steady state operation, a C/C++ algorithm is developed and the results obtained for different load conditions are discussed. Key words: Slip-Ring induction machine, Power injection, Fuzzy logic controller, Torque and speed control.

33-42

Authors: Abdülkadir ŞENGÜR, İbrahim TÜRKOĞLU, M. Cevdet İNCE

ÖZET: Bu çalışmada, kolonoskopik video görüntülerindeki poliplerin yerlerini belirleyen, hekime yardımcı akıllı bir karar destek sistemi sunulmuştur. Sistem, dalgacık dönüşümü eş oluşum matrislerinden çıkarılan öznitelikler ile yapay sinir ağları sınıflandırıcısından oluşmaktadır. Önerilen sistem polip ve normal dokuların bulunduğu bir dizi kolonoskopik video görüntüsüne uygulanmıştır. Elde edilen deneysel sonuçlar özgüllük ve duyarlılık analizi ile değerlendirilmiştir. Kullanılan değerlendirme kriterince gerçekleştirilen bütün uygulamaların sonucunda ortalama % 90.2 duyarlılık ve % 88.7 özgüllük değerleri elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kolonoskopik görüntüler, Polipli doku, Dalgacık dönüşümü, Eş-oluşum matrisleri, Yapay sinir ağları. ABSTRACT: In this study, a decision support system which helps the physician to determine the location of a polyp on the colonoscopic video images is presented. The system is composed of neural network classifier and features extracted from wavelet transform co-occurrence matrices. The proposed methodology is applied to a sequence of colonoscopic video frames which have normal and abnormal formations. The application results are evaluated with respect to the sensitivity and specificity analysis. As a result of the evaluation criterion, 90.2 % sensitivity and 88.7 % specificity values are obtained by using statistical features of the wavelet transform co occurrence matrices and neural networks. Key words: Colonoscopic images, Polyp, Wavelet transform, Co-occurrence matrix, Artificial neural networks.

49-58

Authors: Niyazi Uğur TERZİ, Sönmez YILDIRIM

ÖZET: Esnek boruların şekil değişimi ve zamana bağlı davranış biçimleri çelik ve betondan malzemelerden üretilen rijit borular ile kıyaslandığında bir çok yönden farklılıklar gösterir. Düşey yükler altındaki deformasyon davranışları; geri dolgu mazlemesi ve yerleştirme koşulları ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmada 100 mm yarıçapındaki bir HDPE esnek borunun düşey yükler altındaki davranışı labaratuvar ortamında incelenmiştir. Çalışmalarda, deney kutusu, şişebilen membran yastıklar, yağmurlama sistemi, pozisyon ve şekil değişimi ölçerler kullanılmıştır. İnceleme kapsamında farklı zemin ortamları dikkate alınmıştır. Matematiksel analizler için Geliştirilmiş Iowa yöntemini temel alan Masada Derivasyonu kullanılmış ve deney sonuçları ile matematiksel sonuçlar birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda geri dolgu malzemesinin boru davranışında önemli bir etken olduğu görülmüş, Masada Derivasyonunun boru dayanımının kestiriminde güvenilir çözümler ortaya koyduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: HDPE gömülü boru, Labaratuvar testi, Masada derivasyonu formülü. ABSTRACT: Deformation characteristics of polyethylene based flexible pipes are different than rigid pipes such as concrete and iron pipes. Deflection patterns and stress-strain behaviors of flexible pipes have strict relation between the engineering properties of backfill and its settlement method. In this study, deformation behavior of a 100 mm HDPE flexible pipe under vertical loads is investigated in laboratory conditions. Steel test box, pressurized membrane, raining system, linear position transducers and strain gauge rosettes are used in the laboratory tests. In order to analyze the buried pipe performance; Masada Derivation Formula which is mostly used by designers is employed. According to the test and mathematical studies, it is understood that relative density of backfill and its settlement method is a considerable effect on buried pipe performance and Masada Derivation method is very efficient for predicting the pipe performance. Key words: HDPE buried flexible pipe, Laboratory test, Masada derivation formula.

69-79

Authors: Meltem BİLİCİ ÇALIŞKAN, Ayşegül PALA

ÖZET: Metal ile ametal arasında bir özelliğe sahip olan arsenik yerkabuğunda en çok bulunan elementlerden biridir. Doğada hem doğal hem antropojenik kaynaklı olarak bulunabilen arsenik toksik ve kanserojen bir maddedir. Suda en çok bulunan inorganik arsenik türleri arsenit (As(III)) ve arsenattır (As(V)). Arseniğin türünü ve dağılımını suyun pH’ı, redoks potansiyeli ve sülfür, demir ve kalsiyum gibi kompleks iyonların varlığı belirler. Dünyada birçok bölgede doğal olarak oluşan yeraltı suyu arsenik kirliliği nedeniyle çok sayıda kişi arsenik zehirlenmesi riski ile karşı karşıya kalmıştır. Türkiye’de de özellikle batı bölgelerde, içme sularında arsenik için belirlenen maksimum kirletici seviyesi olan 10 ?g/L’den daha yüksek miktarda arsenik konsantrasyonlarına rastlanmıştır. Bu çalışma kapsamında ülkemizde arsenik sorununun boyutları ve nedenleri araştırılmıştır. Bu amaçla İzmir’e bağlı bazı ilçelerde yapılan analizler sonucunda standartların üzerinde arsenik bulunmuştur. Kuyu sularında doğal olarak oluşan arsenik kirliliği suyun bulunduğu derinlikteki kaya türü, mineral ve cevher yapıdan kaynaklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: İçme suyu, Arsenik, Türkiye, Doğal kirlenme. ABSTRACT: Arsenic is one of the most abundant elements in the earth’s crust and classified as a non-metal or a metalloid. Arsenic is toxic and carcinogen and in the environment occurs from both natural and anthropogenic sources. In the aqueous environment inorganic arsenic appears commonly in forms of arsenite (As(III)) and arsenate (As(V)). pH, redox potential, and the presence of complexing ions such as ions of sulfur, iron, and calcium determine the arsenic valence and speciation. Because of the naturally occurring arsenic contamination in groundwater in many parts of the world many people have faced with risk of arsenic poisoning. In Turkey especially in the west regions, natural water sources contained much higher levels of arsenic than maximum contaminated level (MCL) set (10 ?g/L) were determined. In this study, arsenic problem and its reasons in Turkey were investigated. For this purpose, arsenic analyses were carried out and higher levels of arsenic than MCL was detected in some regions of Izmir. High levels of arsenic in these natural waters were considered to be associated with the dissolution of some minerals and rock formation. Key words: Drinking water, Arsenic, Turkey, Natural contamination.

87-99

Authors: Ramazan BAYINDIR, Alper GÖRGÜN

ÖZET: Bu çalışmada PIC 18F452 mikro denetleyici kullanılarak senkron motorun PI kontrolü gerçekleştirilmiş ve değişik uyartım akımlarında endüktif, kapasitif ve omik çalıştırılması sağlanmıştır. Sayısal sistemlere dönüşümü karışık olan PI kontroldeki integral algoritmasını gerçekleştirmek için integral alma işlemi yerine, belirli bir zaman dilimi içerisinde alınan tüm hata değerlerinin toplamının örnekleme periyodu ile çarpılması kullanılmıştır. Çalışmada PI parametrelerinin referans değerleri Ziegler-Nichols ayarlama yöntemi ile tespit edilmiştir. Sistemin çalışması esnasında bu parametreler, tasarlanan yazılım ile mikro denetleyici içerisinde hesaplanarak belirlenen algoritma çerçevesinde eş zamanlı olarak değiştirilmiştir. Ayrıca kullanıcıya LCD ekran üzerinden anlık olarak sisteme ait akım, gerilim, frekans ve güç katsayısı büyüklüklerin gösterilmesi sureti ile çalışmaya görsel bir boyut kazandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Senkron motor, PI kontrol, Endüktif çalışma, Kapasitif çalışma, Omik çalışma. ABSTRACT: In this paper, PI control of a synchronous motor has been realized by using a PIC 18F452 microcontroller and it has been worked as ohmic, inductive and capacitive with different excitation currents. Instead of solving integral operation of PI control which has difficulties with conversion to the digital system, summation of all error values of a defined time period are multiplied with the sampling period. Reference values of the PI algorithm are determined with Ziegler-Nicholas method. These parameters are calculated into the microcontroller and changed according to the algorithm. In addition, this work designed to provide visualization for the users. Current, voltage and power factor data of the synchronous motor can be observed easily on the LCD instantly. Key words: Synchronous motor, PI control, Inductive working, Capacitive working, Resistive working .

107-117

Authors: Selim BARADAN, Gülben ÇALIŞ

ÖZET: Dünyanın bir çok ülkesinde mühendislerin kamuya hizmet verebilmeleri ve mühendis sıfatını kullanabilmeleri için eğitim ve iş deneyimi gibi kriterlerin istendiği ve yasanın yetki verdiği bir teşkilat tarafından yürütülen bir “lisanslı mühendislik” sistemine kayıt olmaları gerekir. Küreselleşmenin gündemden düşmediği şu günlerde FEANI, APEC ve EMF gibi uluslararası topluluklar mesleğini uluslararası platformda icra etmek isteyen mühendislere bu fırsatı uluslararası tanınmaya dayalı bir sistem dahilinde, Avrupalı, APEC ve Uluslararası Profesyonel mühendis gibi unvanlar vererek sağlamaktadır. Bu makalede, bu uluslararası sistemlerin nasıl yürütüldüğü, hangi kriterler istendiği incelenmiş ve Türkiye’nin Avrupa Birliği gibi uluslararası bir topluluğa girmesi halinde mevcut olan uygulamaların hangi düzeye getirilmesi gerektiği tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Lisanslı mühendislik, Belgelendirme, Mesleki yeterlilik, Serbest dolaşım, Uluslararası anlaşmalar. ABSTRACT: In many countries, engineers are legally required to register to a “licensure” system, which is founded on education and experience criteria and administered by a government body, to use the “engineer” title and offer professional services to the public. In today’s globalized world, international alliances such as FEANI, APEC and EMF award engineers with European, APEC and International Professional engineer titles within a framework of mutual recognition of qualifications enabling them to practice outside their own country. This article examines such international licensure systems, particularly their administration processes and registration criteria, and discusses how current licensure procedures in Turkey should be revamped in case of joining an international alliance such as European Union. Key words: Engineering licensure, Registration, Professional competency, Mobility, International alliances.

129-136

Authors: Gökhan AYDIN, İzzet KARAKURT

ÖZET: Kömür işletmelerinin çok azı kömür damarlarından elde ettikleri gazı kullanmaktadır. Gazın kullanılamaması ekonomik yönden karlı olabilecek bir kaynağın israf edilmesi anlamına gelmesinin yanısıra, küresel ısınmaya da katkıda bulunmaktadır. Kömür damarlarından elde edilen gazlar, metan konsantrasyonuna bağlı olarak doğal gaza alternatif bir kaynak yada elektrik üretimi gibi çeşitli uygulamalarda kullanılabilmektedir. Gazın kullanılmasının ve/veya satışının mümkün olmadığı durumlarda, gaz emisyonunun azaltılması için en iyi yol, gazın yanma yoluyla bertaraf edilmesidir. Bu çalışmada, kömür damarlarından elde edilen metan gazının kullanım teknolojileri detaylı bir şekilde ele alınmış ve uygulamalar hakkında örnekler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kömür kökenli metan, Enerji, Küresel ısınma. ABSTRACT: A few coal mines use coalbed methane recovered from coal seams. As well as being unable to use gas means waste of an economically valuable source, it contributes to global warming. Gases recovered from coal mines can be used for various applications as an alternative source to natural gas or such as generation of power related to methane concentration. In cases the sale and/or use of gas would not be profitable, the best way for decreasing gas emissions is to destroy methane via flaring. In this study, the utilization technologies of methane are defined in detail and the examples being in practice are given. Key words: Coalbed methane, Energy, Global warming.