Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

13-23

Authors: Selami Kesler, A.Sefa Akpınar, Ali saygın

ÖZET: Büyük güç gerektiren uygulamalarda yüksek moment üretimi ve rüzgâr santrallerinde sabit frekanslı sabit güç üretimi için kullanılan bilezikli asenkron makinelerde rotor devresi güç akışı farklı yöntemlerle denetlenir. Denetimli yüksek moment üretmek, en uygun güç katsayısı elde etmek ve hız denetimi için rotor devresine bilezikler üzerinden kayma frekanslı gerilim uygulanabilir. Bu çalışmada, öncelikle bilezikli bir asenkron makinede rotor sargılarına bilezikler üzerinden gerilim uygulanmasının dinamik etkileri araştırılmış ve yöntemin sakıncalı yönleri uygulama desteğiyle ortaya konulmuştur. Daha sonra bu dinamik etkileri iyileştirmek üzere, makinenin anlık zorlanmalarda yüksek moment üretimini denetlemek ve hızını ayarlamak için rotor tarafında bulanık mantık denetleyicili bir evirici modeli önerilmiştir. Sürekli çalışma durumunda stator sargıları doğrudan şebekeye bağlı olan sistemin benzetim modeli için C/C++ programı geliştirilmiş ve farklı yük şartları için elde edilen sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilezikli asenkron makine, Güç enjeksiyonu, Bulanık mantık denetleyici, Hız ve moment denetimi. ABSTRACT: The power flow of the rotor circuit is controlled by different methods in induction machines used for producing high torque in applications involved great power and constant output power with constant frequency in wind turbines. The voltage with slip frequency can be applied on rotor windings to produce controlled high torque and obtain optimal power factor and speed control. In this study, firstly, the dynamic effects of the voltage applying on rotor windings through the rings in slip-ring induction machines are researched and undesirable aspects of the method are exposed with simulations supported by experiments. Afterwards, a fuzzy logic based inverter model on rotor side is proposed with a view to improving the dynamic effects, controlling high torque producing and adjusting machine speed in instantaneous forced conditions. For the simulation model of the system in which the stator side is directly connected to the grid in steady state operation, a C/C++ algorithm is developed and the results obtained for different load conditions are discussed. Key words: Slip-Ring induction machine, Power injection, Fuzzy logic controller, Torque and speed control.

33-42

Authors: Abdülkadir ŞENGÜR, İbrahim TÜRKOĞLU, M. Cevdet İNCE

ÖZET: Bu çalışmada, kolonoskopik video görüntülerindeki poliplerin yerlerini belirleyen, hekime yardımcı akıllı bir karar destek sistemi sunulmuştur. Sistem, dalgacık dönüşümü eş oluşum matrislerinden çıkarılan öznitelikler ile yapay sinir ağları sınıflandırıcısından oluşmaktadır. Önerilen sistem polip ve normal dokuların bulunduğu bir dizi kolonoskopik video görüntüsüne uygulanmıştır. Elde edilen deneysel sonuçlar özgüllük ve duyarlılık analizi ile değerlendirilmiştir. Kullanılan değerlendirme kriterince gerçekleştirilen bütün uygulamaların sonucunda ortalama % 90.2 duyarlılık ve % 88.7 özgüllük değerleri elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kolonoskopik görüntüler, Polipli doku, Dalgacık dönüşümü, Eş-oluşum matrisleri, Yapay sinir ağları. ABSTRACT: In this study, a decision support system which helps the physician to determine the location of a polyp on the colonoscopic video images is presented. The system is composed of neural network classifier and features extracted from wavelet transform co-occurrence matrices. The proposed methodology is applied to a sequence of colonoscopic video frames which have normal and abnormal formations. The application results are evaluated with respect to the sensitivity and specificity analysis. As a result of the evaluation criterion, 90.2 % sensitivity and 88.7 % specificity values are obtained by using statistical features of the wavelet transform co occurrence matrices and neural networks. Key words: Colonoscopic images, Polyp, Wavelet transform, Co-occurrence matrix, Artificial neural networks.

49-58

Authors: Niyazi Uğur TERZİ, Sönmez YILDIRIM

ÖZET: Esnek boruların şekil değişimi ve zamana bağlı davranış biçimleri çelik ve betondan malzemelerden üretilen rijit borular ile kıyaslandığında bir çok yönden farklılıklar gösterir. Düşey yükler altındaki deformasyon davranışları; geri dolgu mazlemesi ve yerleştirme koşulları ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmada 100 mm yarıçapındaki bir HDPE esnek borunun düşey yükler altındaki davranışı labaratuvar ortamında incelenmiştir. Çalışmalarda, deney kutusu, şişebilen membran yastıklar, yağmurlama sistemi, pozisyon ve şekil değişimi ölçerler kullanılmıştır. İnceleme kapsamında farklı zemin ortamları dikkate alınmıştır. Matematiksel analizler için Geliştirilmiş Iowa yöntemini temel alan Masada Derivasyonu kullanılmış ve deney sonuçları ile matematiksel sonuçlar birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda geri dolgu malzemesinin boru davranışında önemli bir etken olduğu görülmüş, Masada Derivasyonunun boru dayanımının kestiriminde güvenilir çözümler ortaya koyduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: HDPE gömülü boru, Labaratuvar testi, Masada derivasyonu formülü. ABSTRACT: Deformation characteristics of polyethylene based flexible pipes are different than rigid pipes such as concrete and iron pipes. Deflection patterns and stress-strain behaviors of flexible pipes have strict relation between the engineering properties of backfill and its settlement method. In this study, deformation behavior of a 100 mm HDPE flexible pipe under vertical loads is investigated in laboratory conditions. Steel test box, pressurized membrane, raining system, linear position transducers and strain gauge rosettes are used in the laboratory tests. In order to analyze the buried pipe performance; Masada Derivation Formula which is mostly used by designers is employed. According to the test and mathematical studies, it is understood that relative density of backfill and its settlement method is a considerable effect on buried pipe performance and Masada Derivation method is very efficient for predicting the pipe performance. Key words: HDPE buried flexible pipe, Laboratory test, Masada derivation formula.

69-79

Authors: Meltem BİLİCİ ÇALIŞKAN, Ayşegül PALA

ÖZET: Metal ile ametal arasında bir özelliğe sahip olan arsenik yerkabuğunda en çok bulunan elementlerden biridir. Doğada hem doğal hem antropojenik kaynaklı olarak bulunabilen arsenik toksik ve kanserojen bir maddedir. Suda en çok bulunan inorganik arsenik türleri arsenit (As(III)) ve arsenattır (As(V)). Arseniğin türünü ve dağılımını suyun pH’ı, redoks potansiyeli ve sülfür, demir ve kalsiyum gibi kompleks iyonların varlığı belirler. Dünyada birçok bölgede doğal olarak oluşan yeraltı suyu arsenik kirliliği nedeniyle çok sayıda kişi arsenik zehirlenmesi riski ile karşı karşıya kalmıştır. Türkiye’de de özellikle batı bölgelerde, içme sularında arsenik için belirlenen maksimum kirletici seviyesi olan 10 ?g/L’den daha yüksek miktarda arsenik konsantrasyonlarına rastlanmıştır. Bu çalışma kapsamında ülkemizde arsenik sorununun boyutları ve nedenleri araştırılmıştır. Bu amaçla İzmir’e bağlı bazı ilçelerde yapılan analizler sonucunda standartların üzerinde arsenik bulunmuştur. Kuyu sularında doğal olarak oluşan arsenik kirliliği suyun bulunduğu derinlikteki kaya türü, mineral ve cevher yapıdan kaynaklanmaktadır. Anahtar Kelimeler: İçme suyu, Arsenik, Türkiye, Doğal kirlenme. ABSTRACT: Arsenic is one of the most abundant elements in the earth’s crust and classified as a non-metal or a metalloid. Arsenic is toxic and carcinogen and in the environment occurs from both natural and anthropogenic sources. In the aqueous environment inorganic arsenic appears commonly in forms of arsenite (As(III)) and arsenate (As(V)). pH, redox potential, and the presence of complexing ions such as ions of sulfur, iron, and calcium determine the arsenic valence and speciation. Because of the naturally occurring arsenic contamination in groundwater in many parts of the world many people have faced with risk of arsenic poisoning. In Turkey especially in the west regions, natural water sources contained much higher levels of arsenic than maximum contaminated level (MCL) set (10 ?g/L) were determined. In this study, arsenic problem and its reasons in Turkey were investigated. For this purpose, arsenic analyses were carried out and higher levels of arsenic than MCL was detected in some regions of Izmir. High levels of arsenic in these natural waters were considered to be associated with the dissolution of some minerals and rock formation. Key words: Drinking water, Arsenic, Turkey, Natural contamination.

87-99

Authors: Ramazan BAYINDIR, Alper GÖRGÜN

ÖZET: Bu çalışmada PIC 18F452 mikro denetleyici kullanılarak senkron motorun PI kontrolü gerçekleştirilmiş ve değişik uyartım akımlarında endüktif, kapasitif ve omik çalıştırılması sağlanmıştır. Sayısal sistemlere dönüşümü karışık olan PI kontroldeki integral algoritmasını gerçekleştirmek için integral alma işlemi yerine, belirli bir zaman dilimi içerisinde alınan tüm hata değerlerinin toplamının örnekleme periyodu ile çarpılması kullanılmıştır. Çalışmada PI parametrelerinin referans değerleri Ziegler-Nichols ayarlama yöntemi ile tespit edilmiştir. Sistemin çalışması esnasında bu parametreler, tasarlanan yazılım ile mikro denetleyici içerisinde hesaplanarak belirlenen algoritma çerçevesinde eş zamanlı olarak değiştirilmiştir. Ayrıca kullanıcıya LCD ekran üzerinden anlık olarak sisteme ait akım, gerilim, frekans ve güç katsayısı büyüklüklerin gösterilmesi sureti ile çalışmaya görsel bir boyut kazandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Senkron motor, PI kontrol, Endüktif çalışma, Kapasitif çalışma, Omik çalışma. ABSTRACT: In this paper, PI control of a synchronous motor has been realized by using a PIC 18F452 microcontroller and it has been worked as ohmic, inductive and capacitive with different excitation currents. Instead of solving integral operation of PI control which has difficulties with conversion to the digital system, summation of all error values of a defined time period are multiplied with the sampling period. Reference values of the PI algorithm are determined with Ziegler-Nicholas method. These parameters are calculated into the microcontroller and changed according to the algorithm. In addition, this work designed to provide visualization for the users. Current, voltage and power factor data of the synchronous motor can be observed easily on the LCD instantly. Key words: Synchronous motor, PI control, Inductive working, Capacitive working, Resistive working .

107-117

Authors: Selim BARADAN, Gülben ÇALIŞ

ÖZET: Dünyanın bir çok ülkesinde mühendislerin kamuya hizmet verebilmeleri ve mühendis sıfatını kullanabilmeleri için eğitim ve iş deneyimi gibi kriterlerin istendiği ve yasanın yetki verdiği bir teşkilat tarafından yürütülen bir “lisanslı mühendislik” sistemine kayıt olmaları gerekir. Küreselleşmenin gündemden düşmediği şu günlerde FEANI, APEC ve EMF gibi uluslararası topluluklar mesleğini uluslararası platformda icra etmek isteyen mühendislere bu fırsatı uluslararası tanınmaya dayalı bir sistem dahilinde, Avrupalı, APEC ve Uluslararası Profesyonel mühendis gibi unvanlar vererek sağlamaktadır. Bu makalede, bu uluslararası sistemlerin nasıl yürütüldüğü, hangi kriterler istendiği incelenmiş ve Türkiye’nin Avrupa Birliği gibi uluslararası bir topluluğa girmesi halinde mevcut olan uygulamaların hangi düzeye getirilmesi gerektiği tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Lisanslı mühendislik, Belgelendirme, Mesleki yeterlilik, Serbest dolaşım, Uluslararası anlaşmalar. ABSTRACT: In many countries, engineers are legally required to register to a “licensure” system, which is founded on education and experience criteria and administered by a government body, to use the “engineer” title and offer professional services to the public. In today’s globalized world, international alliances such as FEANI, APEC and EMF award engineers with European, APEC and International Professional engineer titles within a framework of mutual recognition of qualifications enabling them to practice outside their own country. This article examines such international licensure systems, particularly their administration processes and registration criteria, and discusses how current licensure procedures in Turkey should be revamped in case of joining an international alliance such as European Union. Key words: Engineering licensure, Registration, Professional competency, Mobility, International alliances.

129-136

Authors: Gökhan AYDIN, İzzet KARAKURT

ÖZET: Kömür işletmelerinin çok azı kömür damarlarından elde ettikleri gazı kullanmaktadır. Gazın kullanılamaması ekonomik yönden karlı olabilecek bir kaynağın israf edilmesi anlamına gelmesinin yanısıra, küresel ısınmaya da katkıda bulunmaktadır. Kömür damarlarından elde edilen gazlar, metan konsantrasyonuna bağlı olarak doğal gaza alternatif bir kaynak yada elektrik üretimi gibi çeşitli uygulamalarda kullanılabilmektedir. Gazın kullanılmasının ve/veya satışının mümkün olmadığı durumlarda, gaz emisyonunun azaltılması için en iyi yol, gazın yanma yoluyla bertaraf edilmesidir. Bu çalışmada, kömür damarlarından elde edilen metan gazının kullanım teknolojileri detaylı bir şekilde ele alınmış ve uygulamalar hakkında örnekler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kömür kökenli metan, Enerji, Küresel ısınma. ABSTRACT: A few coal mines use coalbed methane recovered from coal seams. As well as being unable to use gas means waste of an economically valuable source, it contributes to global warming. Gases recovered from coal mines can be used for various applications as an alternative source to natural gas or such as generation of power related to methane concentration. In cases the sale and/or use of gas would not be profitable, the best way for decreasing gas emissions is to destroy methane via flaring. In this study, the utilization technologies of methane are defined in detail and the examples being in practice are given. Key words: Coalbed methane, Energy, Global warming.