Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

129-134

Authors: Cahit GÜRER, Hüseyin AKBULUT, Sedat ÇETİN

ÖZET: Emniyetli bir sürüş güvenliği için yol üst yapılarının yüzeyinde kullanılan agregaların üstün fiziksel ve mekanik özelliklere sahip olması gerekmektedir. Kazaların çoğunluğu sürücü hatalarından kaynaklanmakla birlikte, yol kaplamasının yüzey özellikleri, kazaların oluşmasında önemli pay sahibidir. Yol kaplamalarının trafik kazalarına etki eden en önemli özelliği yol yüzeyinin kayma direncidir. Bu çalışmada Afyonkarahisar bölgesi sıcak karışım asfalt betonu ve sathi kaplamalarında kullanılan dört farklı agrega üzerinde soyulma, yapışma ve hızlandırılmış cilalanma deneyleri yapılmış ve sonuçlar karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Çalışmanın sonucu kireç taşı kökenli agregaların özellikle cilalanma değerleri volkanik kökenli agrega numunesine göre daha zayıf olduğunu göstermiştir. Özellikle aşınma tabakalarında cilalanma direnci daha yüksek agregaların kullanılması sürüş emniyetini arttırıcı bir unsur olacaktır. Anahtar Kelimeler: Agrega, Kayma Direnci, Cilalanma, Yol güvenliği, Trafik. ABSTRACT: For a safe driving, pavement surface aggregates must have superior physical and mechanical properties. Although high rate of accidents is mainly due to drivers errors, pavement surface properties affect significantly occurance of traffic accidents. The most important factor in the highways leading to traffic accidents are the skid resistance. In this study, adherence test with Vialit plate, Nicholson stripping test, accelerated polishing test (PSV) were carried out on four aggregate samples which were used in seal coats and hot mix asphalt in Afyonkarahisar City. Results were compared with values of specification limits. The results showed that particularly limestone aggregates polishing stone values are poorer than volcanic aggregates sample. Especially, use of aggregates having a good polishing resistance, will be an important factor increasing driving safety. Key words: Aggregate, Skid resistance, Polishing, Road safety, Traffic.

145-150

Authors: Ahmet FENERCİOĞLU, İlhan TARIMER

ÖZET: Bu çalışmada bir anahtarlamalı relüktans motorda, (ARM) faz endüktansının değişimine neden olan faktörler incelenmiştir. AR motorunun faz endüktansı, uyartım akımı ve hareket eden rotor pozisyonunun bir fonksiyonudur. ARM’nin doğrusal olmayışı bağ akılarını, ko–enerji değişimini ve her rotor pozisyonundaki endüktansını tahmin etmek için bir analitik yöntem geliştirmeyi zorlaştırır. Ayrıca faz endüktansının değişimi motor geometrisine, ortamın bağıl geçirgenliğine, doyuma, saçaklanma ve uç-sargı alanlarına bağlıdır. Bu çalışmada, 6/4 bir ARM’de geometrik yapı, geçirgenlik, doyum, saçaklanma ve uç-sargı alanları etkileri analitik ve 3 boyutlu sonlu elemanlar yöntemiyle (Ansoft RMxprt, Ansoft Maxwell 3D kullanarak) incelenmek istenmiştir. Yapılan simülasyon ve analitik çözümlerden elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: ARM, ARM faz endüktansı, ARM relüktansı. ABSTRACT: In this study, the factors affecting change of the phase inductance in a switched reluctance motor (SRM) have been investigated. The motor inductance is a function of both excitation current and rotor position and it depends on motor geometry, relative permeability, saturation and fringing and end-turn field. Non-linearity of SRM leads to difficulties for the development of analytical methods for predicting the flux linkages, co–energy change and inductance at all rotor positions these effects in the 6/4 SRM obtained from analytical way and predicted by 3D finite element method (Ansoft RMxprt, Ansoft Maxwell 3D) have been investigated. Results of simulations and analytical solutions have been relatively compared. Key words: SRM, SRM phase inductance, SRM reluctance.

163-172

Authors: Abdullah T.TOLA, Remzi ARSLANALP, Mehmet ÜNAL, Şaziye SURAV YILMAZ

ÖZET: Birinci derece A sınıfı bir alçak geçiren logaritmik ortam süzgeci bilgisayar benzetim programı PSpice kullanılarak tasarlanmış ve laboratuvarda gerçeklenmiştir. Giriş işaretinin logaritmasını alan ve seviye öteleyen kısımlarından oluşan giriş katı için değişik alternatifler vardır. Bu alternatiflerden iki tanesi daha iyidir. Bu çalışmada T tipi kullanılmıştır. Süzgeç yaklaşık olarak 260 kHz kesim frekansına sahiptir, transistörlerin DC akımları 10 mA seviyesindedir. Süzgecin kesim frekansı elektronik olarak ayarlanabilmektedir; yani, akım kaynaklarının değerleri değiştirilerek süzgecin kesim frekansı ayarlanabilmektedir. Süzgecin PSpice varsayılan transistörü BF=10000 alınarak ve BC546B/BC557B tipi transistörler kullanılarak PSpice’da benzetimi yapılmıştır. Benzetim sonuçları teorik sonuçları doğrulamıştır. Süzgeç özellikle logaritmik ortam süzgeçleri için tasarlanmamış bu transistörler ile laboratuvarda gerçeklenmiş ve bir dizi test yapılmıştır. Laboratuvar sonuçları ile bilgisayar benzetim sonuçları karşılaştırılmış ve kabul edilebilir sınırlarda farklılık olduğu gözlemlenmiştir. Bu tür süzgeçlerin transistör uyumsuzluklarına hassasiyeti ve tümdevre teknolojisine ihtiyaç duyduğu bilinmesine karşın, tasarlanan süzgecin laboratuvardaki gerçeklenmesi tatmin edici sonuç verdiği gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Logaritmik ortam süzgeçleri, ELIN süzgeçler, Akım modlu süzgeçler. ABSTRACT: A first order low pass Class A type log domain filter is synthesized by using computer simulation program (PSpice), and realized in laboratory. For front-end circuitry, i.e. input logging and level shifting part, number of alternatives exist. Two of these alternatives are known as better choices. T type is chosen in this work. The filter has approximately the cutoff frequency of 260 kHz and the transistors in the filter have 10mA DC currents. The filter’s cutoff frequency is electronically tunable, i.e. changing the magnitudes of the current sources defines the filter’s cutoff frequency. The filter is simulated in PSpice using ‘ideal’, default PSpice model with BF=10000, and BC546B/BC557B type transistors. Simulation results confirmed with the theoretical results. In laboratory, the filter is realized by using these transistors, not specially designed for log domain filtering, and a number of tests are performed. The laboratory results are compared with those of the simulation results. Due to some nonideal laboratory conditions, some acceptable differences are observed. Although such filters are very sensitive for mismatches and require integration technology, we have observed that realization of this filter in the laboratory has provided satisfactory results. Key words: Log domain filters, ELIN filters, Current mode filters.

181-187

Authors: Varol KOÇ

ÖZET: Bu çalışmanın amacı beton malzeme göçmesinde dağılı çatlakların doğurduğu boyut etkisinin gösterilmesi ve uygulanan yükleme durumu ve eleman geometrisine bağlı olarak, normal betonda boyut etkisi parametrelerinin belirlenmesi, logaritmik eksen takımlı boyut etkisi eğrisinin çizilerek malzeme davranışının lineer elastik kırılma mekaniği (LEKM) ile dayanım kriteri sınırları arasındaki yerinin bulunmasıdır. Bu amaçla normal dayanımlı betondan hazırlanan iki ayrı seri çift konsol elemanlara, konsol eksenlerine paralel basınç yüklemesi uygulanmıştır. Yüklemeler iki farklı dışmerkezlikte uygulanarak birbirleriyle karşılaştırılmış, dışmerkezliğin malzeme gevrekliğine etkisi incelenmiştir. Her bir seri ve dışmerkezliğe ait sonuçlar boyut etkisi eğrileri şeklinde düzenlenmiş ve boyut etkisi parametreleri elde edilmiştir. Sonuç olarak dışmerkezliğin küçülmesinin, elemanı basınç/kesme göçmesi moduna yaklaştırdığı ve davranışın, belirgin olarak LEKM’ne yönelerek, gevrekleştiği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kırılma mekaniği, Boyut etkisi, Çift konsol elemanı, Basınç/kesme göçmesi. ABSTRACT: The aim of this study is to demonstrate the size effect which is resulted from the distributed cracks causing the collapse of concrete material. For this purpose, it is determined the size effect parameters for normal strength concrete depending on applied load state and element geometry and bilogarithmic plots of size effect relating to material behavior, which are assigned by the border between the linear elastic fracture mechanic (LEFM) and strength criteria. For this purpose two series normal strength concrete double cantilever beams are applied the compressive loads parallel to the cantilever axes. The loads are applied at two different eccentricity and compared with each other. In addition, the eccentricity of material brittle effect is investigated. The results for each series and eccentricities are prepared as the size effect curves and the size effect parameters are found. It is seen that, the elements approach the compression/shear failure mode while the eccentricities are small, and the behavior of elements become brittle. Key words: Fracture mechanic, Size effect, Double cantilever beams, Compression/shear failure.

195-201

Authors: Nihat ÖZTÜRK, Cemal YILMAZ, Arslan KAHRAMAN

ÖZET: Bu çalışmada, Profibus ağ tabanlı endüstriyel otomasyon sistemi tasarlanmış ve üç fazlı asenkron motorun ağ omurgası üzerinden denetimi gerçekleştirilmiştir. Ağ üzerinden yapılan hız denetimi esnasında, ağda meydana gelen gecikmeler incelenmiştir. Meydana gelen ağ gecikmesinin, ağ üzerindeki veri trafiğine bağlı olarak değişkenlik gösterdiği tespit edilmiştir. Meydana gelen gecikme, hareket sistemlerinde kabul edilebilir, maksimum ağ gecikmesinin sınırları içerisinde olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Endüstriyel otomasyon ağı, Asenkron motor, Uzaktan denetim, Ağ gecikmesi. ABSTRACT: In this study, a Profibus network based industrial automation system has been designed and it has been controlled on the spinal network of three phase induction machine. Delay occurred on the network has been examined during the speed control via the network. It has been determined that the network delay that occurred changes depending on data traffic on the network. Delay that occurred has been regarded as it is in the acceptable limits of maximum network-induced delay in motion systems. Key words: Industrial automation network, Induction machine, Remote control, Network-induced delay.

213-322

Authors: Şener CERYAN, Şule TÜDEŞ, Nurcihan CERYAN, Ali AYDIN

ÖZET: Kürtün Baraj yeri ve göl alanında (Gümüşhane, KD Türkiye) ve Kürtün-Doğankent (Giresun, KD Türkiye) karayolunda ayrışmış granitik malzemede çok sayıda heyelan gelişmiştir. Bu nedenle, Kürtün Granodiyoriti’nde kaya malzemesinin mühendislik özellikleri üzerindeki ayrışmanın etkisi araştırılmıştır. Bu çalışmada, söz konusu granitik kayaçlardaki ayrışma nedeniyle oluşan mineralojik ve fiziksel değişimler boyuna dalga hızların kullanılarak tanımlanmıştır. Boyuna dalga hızlarına bağlı olarak tanımlanmış Mineralojik Değişim İndeksi ve Fiziksel Değişim İndeksleri seçilen ayrışma profillerinden alınan örneklerin fiziko-mekanik özellikleri üzerindeki ayrışmanın etkilerini tahmin etmek için uygulanmıştır. Mekanik özelliklerin göreceli değişimi ile bu indeksler arasında istatiksel olarak anlamlı ilişkiler vardır. Ayni zamanda, ayrışmanın Kürtün granodiyoritindeki kaya malzemesinin mekanik davranışı üzerindeki etkisini değerlendirmek için örneğin katı kısmımdaki boyuna dalga hız ile Ceryan (1999a) tarafından suda dağılım indeksi, Mineralojik Değişim İndeksi ve Fiziksel Değişim İndekslerine bağlı olarak tanımlanan Sayısal Ayrışma indeksinin birlikte kullanılabileceği gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ayrışma indeksleri, Elastik dalga hızı, Kürtün granodiyoriti, Mühendislik özellikler. ABSTRACT: A great number of landslides occurred in weathered granites outcropped the area in which Kurtun Dams with reservoirs and Gümüshane-Giresun highways pass trough. For this, weathering effect on the rock materials of the Kurtun granodiorite was investigated. In this study, both physical and mineralogical changes on the granitic materials due to weathering are described separately using P- wave velocity in rocks materials. Mineralogical Change Parameter and Physical Parameter defined based on P- wave velocity in rocks materials are applied on the samples from the selected weathering profiles, for the estimation of the effects of weathering on the physicomechanical properties of rock materials. The relative variation of mechanical properties and these indices display a statistically significant correlation. Besides, it is shown that P wave velocity in the solid parts of the samples. and Quantitative Weathering index originally defined Ceryan (1999a) as based on slake-durability index, Mineralogical Change Parameter and Physical Parameter can be used together to evaluate the effect of weathering on the mechanical behavior of rocks material from Kürtün granodiorite. Key words: Weathering indices, Elastic wave velocity, Kürtün granodiorite, Engineering properties.

235-245

Authors: Gürcan SAMTAŞ, Abdulkadir GÜLLÜ

ÖZET: Manyetik yatak, mil ve ekseni etrafında boşlukta asılı kalarak serbest bir şekilde dönen bir yatak sistemidir. Hiçbir şekilde mekaniksel sürtünme ve yağlanmaya maruz kalmadıklarından dolayı, sessiz çalışma ve temizlik gibi birçok avantajlara sahiptirler. Yataklarda oluşan manyetik etkiler, sisteme eklenen stator tarafından sürekli olarak etki altına alınmakta ve bu sayede şaftın boşluk içersinde merkezde tutulması ve radyal olarak havada asılı kalması sağlanmaktadır. Statorun mili manyetik olarak çekme ve itmesi ile meydana gelen elektromanyetik alanın düzenlenmesini ve döngüyü sağlayan elektronik servo devresi kapalı konumdayken bile mil normal durumda eksenel olarak dengede tutulabilmektedir. Rotor ağırlıkları, 1–45400 gr. arasında olabilmektedir. 1985’de yapılan ilk manyetik yatak sadece gaz kompresörleri ve diğer kompresör türlerinde kullanılmaktaydı. Günümüzde ise tıp, ulaşım, makine takım endüstrisi, uzay sanayii, temizlik alanları vb. gibi birçok uygulama alanlarında kullanılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Manyetik yataklar, Manyetik alan, Yataklar, Manyetik, Yatak sistemleri. ABSTRACT: The magnetic bearing consists of levitating a shaft so that it is free to rotate about its axis. The magnetic bearing has the advantages of being very quiet work and very cleanliness because there is no mechanical friction or lubricants. The shaft has two permanent magnets attached to it. These two magnets determine a straight line rotation axis of the rotor shaft. The magnets are radially levitated and centered within a cavity by a passive permanent magnetic field in the adding stator housing assembly. The levitation and centering of the shaft axially is stabilized by a closed loop electronic servo circuit that regulates an electromagnetic field in the stator housing that pushes and pulls on the shaft magnets. The rotor weight can be between one gram and forty five thousand, four hundred grams. In 1985, the first magnetic bearing was developed that it had used to applications of gas turbines and other compressors. In these days, they can be used by many applications which are Medical, Transportation, Machine and Tools Industry, Aerospace, Vacuum and Clean room Environments... etc. Key words: Magnetic bearings, Magnetic field, Bearings, Magnetic, Bearing systems.

257-264

Authors: Mustafa ŞEKKELİ

ÖZET: Reaktif güç kompanzasyonu genellikle, şebekeye paralel bağlı sabit kondansatörlerin reaktif güç kontrol rölesi ile otomatik olarak devreye alınıp çıkarılmasıyla yapılır. Bu çalışmada, yeni bir reaktif güç kontrol rölesi dizaynı yapılarak, kondansatörlerin devreye alınıp çıkarılmalarını optimal olarak gerçekleştiren yeni bir yöntem verilmiştir. Bu yöntemde kondansatörler, tek tek yerine 1, 2 veya 3’lü gruplar halinde devreye alınıp çıkarılabilmektedir. Bunun sonucu olarak ta kontaktör ve kondansatörlerin anahtarlama sayısı minimum yapılmış, şebekenin daha az endüktif akımla yüklenmesi sağlanmış ve kayıplar azaltılmıştır. Tasarlanan röle ile klasik röle ekonomik olarak karşılaştırılmıştır. Bu röle imal edilmiş ve deneylerde uygunluğu kanıtlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kompanzasyon, Reaktif güç kontrol rölesi, Kondansatör, Kayıplar. ABSTRACT: In most cases, reactive power compensation is otomatically achieved with reactive power control relay by switching on and off, stationary shunt capasitors to the electrical network. İn this study , a new relay has been designed and developed. İn this method, capasitors which is switched on and of are optimally choosen. İn classical relay , only one capasitor can be added or extructed to the network. But,in designing new relay, 1,2 or 3 capasitor banks which are nearest value for desired inductive reactive power can be optimally choosen. As a result , switching number of capacitor and contactor is reduced minimum value and line is loaded less inductive current , it means that less active power losses. New designed relay has been compared with classical one economically . This relay has been manufactured and approved experimantally. Key words: Compensation, Reactive power controller, Capacitor, Losses.

273-278

Authors: Nurhayat DEĞİRMENCİ, Arzu OKUCU

ÖZET: Bu çalışmada uçucu kül, kireç ve fosfoalçı kullanılarak uçucu kül-kireç-fosfoalçı esaslı bir bağlayıcı üretilmiştir. 28 günlük numunelerin su emme, kuru birim ağırlık, basınç ve çekme dayanımları tayin edilmiştir. Deney sonuçlarına göre fosfojips basınç ve çekme dayanımını azaltırken, uçucu kül dayanımları arttırmaktadır. Kür koşulları da dayanımlar üzerinde etkili olmaktadır. Uçucu kül-kireç-fosfoalçı esaslı bu bağlayıcı 28 günden sonra dayanım kazanmaktadır. Dayanım gerekliliği nedeniyle fosfoalçı oranı %20 olarak sabit tutulmalıdır. Numunelerin su emmesi ve ısı iletkenliği fosfoalçı oranı ile artmaktadır. Aynı zamanda fosfoalçı oranındaki artış birim ağırlığın azalmasına neden olmaktadır. Deney sonuçları geliştirilen bağlayıcının blok eleman, harç ve düşük dayanımlı malzeme üretiminde kullanılabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Uçucu kül, Fosfoalçı, Kireç, Basınç dayanımı. ABSTRACT: In this study, the class-C fly ash, lime and phosphogypsum were used with water to produce fly ash-limephosphogypsum (FaL-G) based binders. The dry unit weight, water absorption, compressive and flexural strength of the specimens was determined after 28 days of their preparation. On the basis of the test results, it was concluded that phosphogypsum decreased the compressive and flexural strength while fly ash increased. It was also concluded that the curing conditions have an important influence on the strengths of FaL-G specimens. These binders gain furthers strength after 28 days. For the strength requirements, phosphogypsum content should be constant as 20%. The water absorption and thermal conductivity of the specimens increases with the increase in phosphogypsum content. Also the increase in the amount of phosphogypsum addition caused a reduction in the dry unit weight of the specimens. The test results show that these binders may be utilized in production of construction elements such as blocks, masonry mortars and controlled low-strength materials. Key words: Fly Ash, Phosphogypsum, Lime, Compressive strength.

289-296

Authors: İsa YÜKSEL, Ömer ÖZKAN, Turhan BİLİR

ÖZET: Bu çalışmada granüle yüksek fırın cürufunun (GYFC) beton parke ve bordür üretiminde ince agrega olarak kısmi yer değiştirmesini (ikamesini) konu alan bir laboratuar çalışması sunulmaktadır. GYFC, kum ile çeşitli oranlarda yer değiştirilerek beton parke ve bordür numuneleri üretilmiştir. Üretilen bu numunelere kontrol numuneleriyle birlikte dayanım ve dürabiliteyi belirlemeye yönelik bazı testler uygulanmış ve sonuçlar karşılaştırılmıştır. Elde edilen deney sonuçlarına göre, GYFC bu beton elemanların basınç dayanımını bir miktar düşürmektedir. Buna karşın, başta aşınma olmak üzere bazı dayanıklılık özellikleri gelişmekte, bazılarında ise iyi veya kötü yönde bir gelişme görülmemiştir. Bu tür elemanlarda dayanıklılığa yönelik özelliklerin daha önemli olduğu dikkate alınarak GYFC’ nun belirli bir orana kadar kullanılabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Beton, Bordür, Parke, Yer değiştirme, Granüle yüksek fırın cürufu. ABSTRACT: This paper presents results of an experimental study about partial substitution of granulated blast-furnace slag (GBFS) as fine aggregate in production of concrete paving blocks and kerbs. GBFS is replaced sand for different GBFS/sand ratios in concrete during production of kerb and paving block specimens. Some tests orienting towards strength and durability were applied on these specimens including control specimens that are produced with normal concrete. Then, the results of tested properties of GBFS-replaced specimens and control specimens were compared. GBFS decreases the compressive strength of paving blocks and kerbs according to the results. However, some durability properties which are more important than strength for these elements are improved with GBFS replacement. The most improved property was abrasion resistance. It is concluded that it is feasible to use GBFS in paving block and kerb production with an optimum replacement ratio for these specimens. Key words: Concrete, Kerb, Paving block, Replacement, Granulated blast-furnace slag.