Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

1-9

Authors: Osman KOPMAZ, Sevda TELLİ

ÖZET: Bu çalışmada kendinden yağlamalı yatak olarak da isimlendirilen sinterlenmiş bronzdan imal edilmiş kaymalı yatakların performans karakteristiklerinin sürtünme katsayısına etkileri bir deney sistemiyle incelenmiştir. Bu deney sisteminde farklı hızlar ve basınçlar için yatağa belirli bir debide ilave yağın gönderildiği ve gönderilmediği hallerde sürtünme katsayısının değişimi ve bundan başka diğer parametrelerin sabit tutulduğu hallerde hızın, basıncın ve sıcaklığın sürtünme katsayısına etkileri ayrı ayrı araştırılıp, sonuçlar diyagramlar şeklinde verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sinterlenmiş bronz yataklar, Gözenekli kaymalı yataklar, Sürtünme katsayısı. ABSTRACT: In this study, the effects of performance characteristics of self-lubricating, sintered bronze journal bearings to the coefficient of friction is investigated via an experimental test rig. In the experiments, the variation of the coefficient of friction for different velocities and pressures has been investigated for the cases in which an additional oil mass is fed and not fed into the bearing. Furthermore, in the cases where the other parameters are kept constant, the effects of velocity, pressure and temperature to the coefficient of friction are separately investigated, and the results are plotted. Key words: Sintered bronze bearings, Porous journal bearings, The coefficient of friction.

17-27

Authors: Aydoğan ÖZDAMAR

ÖZET: Bu çalışmada, rüzgar enerjisi potansiyeli yüksek ve düşük olan alanlarda rüzgar elektriği elde edilmesinde hangi özelliklere sahip olan rüzgar türbinlerinin kullanılmasının daha uygun olacağı sorusuna cevap aranmıştır. Bu amaçla, yaygın olarak kullanılan değişik özelliklere sahip ve anma gücü 500 kW ve üzerinde olan 10 adet rüzgar türbini seçilerek, çeşitli kriterlere göre birbirleriyle karşılaştırılmışlardır. Bu karşılaştırmada objektif olabilmek için, 1999 yılı Ağustos ayında İzmir ili sınırları içinde rüzgar enerjisi potansiyeli yüksek olan ve Aydın ili sınırları içinde rüzgar enerjisi potansiyeli orta düzeyde olan iki referans yerleşim biriminde 10 m yükseklikte rüzgar hız ölçümleri yapılmış ve bu ölçüm değerleri kullanılarak, herbir rüzgar türbininin ölçüm değerleri bilinen bu ayda üretebileceği elektrik enerjisi miktarı hesaplanmıştır. Daha sonra da, Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nin ölçüm alınan alanlardaki mevsimsel rüzgar enerjisi değişimlerine benzer değişim gösteren en yakın ölçüm istasyonlarındaki yıllık rüzgar hız ölçümlerinden yararlanılarak, incelenen rüzgar türbinlerinin bir yılda üretebilecekleri elektrik enerjisi miktarları 10 m ve 70 m kule yükseklikleri için bulunmuştur. Ardından da, rüzgar türbinlerinin birbirleriyle karşılaştırılabilmesi için, incelenen rüzgar türbinlerinin bir yılda üretebilecekleri elektrik enerjisi miktarları, rüzgar türbinlerinin fiyatları, türbin pervanesinin süpürme alanı gibi özellikleri kullanılarak; rüzgar türbininin 20 yıl kullanımı için birim elektrik enerjisi maliyeti, birim nominal güç maliyeti, türbin pervanesi birim süpürme alanı enerjisi, yatırım giderleri geri ödenme süresi, rüzgar türbini kapasite faktörü ve birim enerjiye düşen rüzgar türbini fiyatı kriterleri tanımlanarak hesaplanmıştır. Son olarak da, bu kriterlerden yola çıkılarak, incelenen rüzgar türbinleri, ölçüm alınan her iki alan için birbirleriyle karşılaştırılmış ve bulunan sonuçlar yorumlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Enerji, Yenilenebilir enerji kaynakları, Rüzgar türbinleri. ABSTRACT: In dieser Arbeit wurde die Antwort auf die Frage gesucht, welche Eigenschaften eine Windturbine in den mittelmaßigen und besseren Windstandorten zur Windstromerzeugung haben soll? Zu dem Zweck wurden 10 unterschiedliche in weltweit eingesetzen Windturbinen mit Nennleistung 500 kW und mehr gewählt und nach verschiedenen Beurteilungskriterien verglichen. Für einen allgemeingültigen, einsatzortunabhängigen Vergleich wurden Windmessungen im August 1999 in 10 m Höhe in İzmir, wo das Windenergiepotantial hoch ist, und in Aydın, wo das Windenergiepotantial mittelmäßig ist, durchgeführt. Mit Hilfe dieser Messergebnisse wurde die von den betrachteten Windturbinen zu produzierende Energiemenge berechnet. Danach wurde die zu produzierende Energiemenge der Windturbinen in 10 m und in 70 m Höhe für 1 Jahr ausgerechnet, wobei die jährlichen Messergebnisse von 2 Stationen der staatlichen Behörde für Stromangelegenheiten nahe der Messorten zur Hilfe genommen. Es wurde dabei vorausgesetz, daß die monatlichen Schwankungen des Windenrgiepotantials in Messorten und in Stationen der staatlichen Behörde für Stromangelegenheiten gleich bleibt. Anschließend wurden die Kennwerte wie Energieeinheitskosten, spezifischer Nennleistungspreis, flächen spezifischer Preis, Rückzahlungszeit der Investitionskosten, Kapazitätsfaktor und Turbinkosten pro Jahreskilowattstunde definiert und berechnet. Letzlich wurden die Windturbinen ausgehend von den berechneten Kennwerten untereinander für beide Messorte verglichen und die Ergebnisse interpretiert. Key words: Energie, Erneuerbare energien, Windturbinen.

35-38

Authors: Ali AKBAŞ, Can ÇINAR, Yakup SEKMEN

ÖZET: Bu çalışmada buji ile ateşlemeli motorlarda kullanılan değişken supap zamanlaması mekanizmalarına alternatif bir prototip hazırlanmıştır. Bu prototip ile kam profili sabit kalmak şartıyla emme supabı açılma miktarı ve zamanlaması değiştirilerek motor performansına olan etkileri incelenmiştir. Bu amaçla tek silindirli, dört zamanlı, buji ile ateşlemeli bir motor kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: Değişken supap zamanlaması, Motor performansı, Buji ile ateşlemeli motor. ABSTRACT: In this study, an alternative prototype has been designed and constructed for variable valve timing systems which are used in spark ignition engines. The effects of intake valve timing and lift changing on engine performance have been investigated without changing the opening duration of the valves. A four stroke, single cylinder, spark ignition engine has been used for these experiments. Key words: Variable valve timing, Engine performance, Spark ignition engine.

47-54

Authors: Figen ERTAŞ

ABSTRACT: Konuşmacı tanıma; özellik seçip elde etme, sınıflandırma ve örüntü karşılaştırma olarak üç aşamadan oluşan örüntü tanıma olarak bilinen genel bir alanın, bir alt kümesi olarak düşünülebilir. Geçmişten bu yana, konuşmacı tanımaya elverişli ses karakteristiklerinin bulunması yönünde yoğun çalışmalar yapılmış olmasına rağmen, henüz tüm şartlar için mükemmel ayırt etmeye yarayan bir özellik kümesi bulunamamıştır. Dolayısı ile, özelliklerin sistem başarımına etkisi uygulamanın tipine bağlı olduğundan, has özelliklerin seçimi tanıma işleminin en önemli basamağını oluşturmaktadır. Bu makalede, ses özellikleri ve daha çok metinden bağımsız konuşmacı tanıma için geliştirilmiş en çok bilinen sınıflandırma tekniklerine genel bir bakış verilmiştir. Ayrıca, uygun ses özellikleri ve sınıflayıcıların seçimleri karşılaştırmalı olarak tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Özellik, Sınıflandırma, Doğrusal öngörülü kodlama, Gizli, Markov modeli, Karma Gaussian modeli. ABSTRACT: Speaker recognition can be considered as a subset of the more general area known as pattern recognition, which may be viewed basically in three stages as: feature selection and extraction, classification, and pattern matching. Extensive research in the past has been directed towards finding effective speech characteristics for speaker recognition. But, so far, no feature set is found to be known to allow perfect discrimination for all conditions. As the performance of features depends on the nature of application, the selection of salient features is a key step in the recognition process. In this paper, we present a general view of speech features and well known classifiers originally developed for text-independent speaker recognition systems. A comparative discussion on choice of suitable speech features and classification techniques is also given. Key words: Feature, Classification, LPC, HMM, GMM.

63-69

Authors: Mustafa TÜRKSEVER, R. Cenk ERDUR

ÖZET: Bu çalışmada, günümüzde dağıtık sistemlerin nesneye dayalı olarak modellenmesinde en çok kullanılan standartlardan olan CORBA ve Java RMI farklı bakış açılarından karşılaştırılmaktadır. Bu bakış açıları; performans, dağıtık programlama ve sistem düzeyinde sunulan servislerdir. Anahtar Kelimeler: Java RMI, CORBA, Arayüz tanımlama dili, Dağıtık nesne işlem. ABSTRACT: In this paper, two of the widely used distributed object system standards which are CORBA and Java RMI has been compared from different perspectives. These perspectives are performance, distributed programming and system level services. Key words: Java RMI, CORBA, Interface definition language, Distributed object computing (DOC).

81-86

Authors: Ramazan GÖKÇE, Ahmet Hilmi ÇON, Oğuz GÜRSOY

ÖZET: Araştırmada Denizli şehir merkezinde parekende torba yoğurdu satışı yapan 10 ayrı satış yerinden yaz ve kış mevsimlerinde toplam 57 örnek alınmış ve bunların bazı kimyasal ve mikrobiyolojik özellikleri belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yaz ve kış torba yoğurdu örneklerinde kimyasal ve mikrobiyolojik açıdan istatistiksel manada önemli bir farklılık bulunmamaktadır. Elde edilen verilere göre örneklerin kuru madde açısından, % 98.25; küf-maya açısından, % 85; sodyum benzoat açısından, % 28.07 ve asitlik açısından da % 12.28'i Gıda Maddeleri Tüzüğü'ne uymamaktadır. Özellikle kuru madde açısından çok yüksek oranda tespit edilen Gıda Maddeleri Tüzüğü'ne aykırılık tüzükte bu konuda yeni düzenlemelerin yapılmasını gerektirmektedir. Anahtar Kelimeler: Torba yoğurt, Kimyasal kalite, Mikrobiyolojik kalite. ABSTRACT: In this study some chemical and microbiological analysis of 57 strained (Torba) yoghurt which were taken from 10 different markets during summer and winter seasons in Denizli city centre have been carried out. According to the results, there were no significant statistical differences in chemical and microbiological properties of torba yoghurts. According to Regulations of Food Products of Turkish Republic, analysed samples were not appropriate while considering; dry material, 98.25 %; mould-yeast, 85 %; sodium benzoate, 28.07 % and acidity, 12.28 % point of views. For these reasons, it should be considered some new arrangements in the Regulations of Food Products of Turkish Republic for torba yoghurt. Key words: Strained (Torba) yoghurt, Chemical quality, Microbiological quality.

95-102

Authors: Ayten KARACA

ÖZET: Bu araştırmada Afşin - Elbistan Termik Santralı bacalarından çıkan emisyonların çevre topraklarının fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerine yapmış olduğu etkiler araştırılmıştır. Bu amaçla 2 yıl boyunca, 4 ayrı dönemde, hakim rüzgar yönünde santrale 30 km mesafeden ve santral çevresindeki köylerden toprak örnekleri alınmıştır. Örneklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin yanısıra, toplam ve bitkiler tarafından alınabilir S, Fe, Cu, Zn, Mn, Cd, Pb, Ni ve F, üreaz, asit ve alkali fosfataz enzim aktiviteleri ile karbon dioksit çıkışı miktarları belirlenmiştir. Genel olarak hakim rüzgar yönünden alınan örneklerin iz element ve ağır metal içerikleri, çevre köylerden alınan örneklere kıyasla yüksek bulunmuş, özellikle santrale yakın mesafelerde konsantrasyonlar oldukça artış göstermiştir. Buna karşılık hakim rüzgar yönünde santrale yakın bölgelerden alınan toprak örneklerinin üreaz, asit ve alkali fosfataz aktivitelerinde önemli derecede azalmalar belirlenmiştir (P < 0.05). Yapılan regresyon analizlerine göre de, hakim rüzgar yönünden alınan toprakların üreaz, asit ve alkali fosfataz aktiviteleri ile Fe hariç diğer bütün iz element ve ağır metal, azot, KDK arasında önemli negatif, organik madde ve pH ile de pozitif ilişki belirlenmiştir. Toprakların CO2 çıkışı ile Mn arasında önemli negatif ilişki belirlenirken, diğer iz elementler arasında belirlenen doğrusal ilişki katsayıları istatistiki yönden güvenilir düzeyde olmamıştır. Çevre köylerden alınan toprakların üreaz, asit ve alkali fosfataz aktiviteleri ile KDK ve azot arasında önemli negatif, pH ve kireç ile de pozitif ilişki belirlenmiştir. Bununla birlikte toprakların CO2 çıkışı ile pH ve organik madde arasında da pozitif ilişki belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Uçucu kül, Ağır metal, Enzim aktivitesi, Karbon dioksit çıkışı. ABSTRACT: In this research, the effect of emissions of Afşin - Elbistan Coal - Fired Power Plant on the physical, chemical and biological properties of nearby soils was investigated. For this aim, soil samples were taken from the villages near the central and 30 km away through central in the dominant wind direction during two years and four different periods. Besides the physical and chemical properties of the soil samples, total and available S, Fe, Cu, Zn, Mn, Cd, Pb, Ni, F, urease, acid and alkali phosphatase and carbon diokside evaluation quantities were determined. It was found that, trace element and heavy metal contents of the soil samples taken from the dominant wind direction were higher than the soil samples taken from near central villages, especially concentration at sites closest to the power plant was much higher. On the other hand, urease, acid and alkali phosphatase enzyme activities of soils taken from the dominant wind direction of the central were decreased significantly (P < 0.05). Regreation analysis showed that negative correlation between the urease, acid and alkali phosphatase activities and all trace elements with the exception of iron, heavy metals, nitrate and CEC However, significant positive correlation were found between pH and organik matter of the soil samples taken from the dominant wind direction. There was no correlation between the CO2 evaluation and other elements in spite of negative correlation between CO2 and Mn, organic matter, clay content and CEC. There were negative correlation between the urease, acid and alkali phosphatase activities and CEC, N, correlation between the above-mentioned activities and pH and lime were positive of the soil samples taken from the near-central villages. However, it was obtained positive correlation between CO2 evaluation and pH, organic matter. Key words: Fly ash, Heavy metal, Enzyme activity, Carbon diokside evaluation.

111-115

Authors: Erol İNCE, Umur DRAMUR

ÖZET: Solvent olarak siklopentanol kullanılmak suretiyle asetik asit-su-siklopentanol üçlü sistemi 298.15 K’de incelendi. Asetik asidin su ve siklopentanol arasındaki dağılma katsayısı 298.15 K ve 308.15 K sıcaklıkları için bulundu. Üçlü sisteme ait çözünürlük eğrisi elde edildi. 6 adet bağlantı doğrusu deneysel olarak çalışıldı. Bağlantı doğrularının teorik ve pratik değerleri arasındaki farkı görmek için deneysel olarak elde edilen bağlantı doğrularına Othmer-Tobias korelasyonu uygulandı. Ayrıca bağlantı doğrularının eldesi için seçilen bileşimlerin solvent ve rafinat fazlardaki dağılımının grafiği de çizildi. Anahtar Kelimeler: Dağılma katsayısı, Üçgen diyagram, Çözünürlük eğrisi, Bağlantı doğrusu, Ayırma faktörü. ABSTRACT: Acetic acid-water-cyclopentanol ternary system, cyclopentanol being the solvent was examined at 298.15 K. The distribution coefficient of acetic acid between water and cyclopentanol was determined at 298.15 K and 308.15 K. The solubility curve of the ternary system was graphed. The six tie-lines was experimentally studied. In order to notice the differrence between the theoritical and practical values of the tie-lines, the Othmer-Tobias correlation was applied to the obtained. In addition the graphic of distribution in solvent and raffinate phases of the compositions which were selected for obtaining the tie-lines was introduced. Key words: Distribution coefficient, Ternary diagram, Solubility curve, Tie-line, Separation factor

125-130

Authors: Hafız Hulusi ACAR

ÖZET: Yol yapımı için harcanacak kapitalin yerinde kullanılması, teknik ve ekonomik olması gerekir. Bu nedenle orman yollarının bir projesinin yapılması ve yola ait bütün çalışmaların bu projeye göre yönlendirilmesi gerekmektedir. Mevcut orman yol ağı planı ile yapımı tamamlanmış orman yolları, teknik açıdan ve orman transportu açısından incelendikten sonra olabildiğince yüksek işletmeye açma oranına ulaşılmaya çalışılmalıdır. Yeşiltepe Bölgesi için orman yol yoğunluğu orman alanlarında 11.9 m/ha olarak bulunmuştur. Bu durumda işletmeye açma oranı % 78’dir. Daha sonra optimum yol ağı planlanarak orman yol yoğunluğu 22 m/ha’a, işletmeye açma oranı da % 86’ya ulaştırılmıştır. Zemin örneklerini alma yöntemlerinden güdümlü örnekleme yöntemi kullanılmış ve örnekler karma bir sistem çerçevesinde alınmıştır. Yapılan deney sonuçlarına göre zemin örneği alınan mevcut tüm yolların mukavemet, sıkışma ve taşıma gücü açısından iyi derecede oldukları tespit edilmiştir. Bu sonuçlarla birlikte Doğu Karadeniz Bölgesi gibi dağlık arazide orman yolları planlanırken, heyelanlı bölgelere dikkat edilerek daha yüksek işletmeye açma oranına ulaşmak amaç edinilmelidir. Bu nedenle sürütme ve traktör yolları planlamasına gereken önem verilmelidir. Orman yollarını planlarken mutlaka önceden zemin analizleri yapılmalı ve dikkate alınmalıdır. Anahtar Kelimeler: Orman yolu, Orman işletme şefliği, Orman yol ağı planı, Yol zemini. ABSTRACT: It is required that the capital used for construction of road must be technical, economical and used in its location. For this reason, the projects must be prepared for forest roads and all operations belong to roads must be guided according to these projects. In this investigation, available forest road network plan and constructed forest roads were investigated at the point of view technical and forest transportation. After this, it were studied to reach the highest exploitation rate as can as possible. Available forest road density were found as 11.9 m/ha in forest areas for Yesiltepe District. In this condition, exploitation rate was 78 %. After that, optimum forest road network were planned and road density were reached to 22 m/ha and exploitation rate to 86 %. Directed sample method were used from taking soil sample methods and samples were took in mixed system. According to results of the experiments, available forest roads were found in a good degree at the point of view endurance, pressing and transportation capacity. With these results, it is aimed to reach higher exploitation rate with given attention to landslide areas during planning of forest roads on the mountain areas such as Black Sea Region. For this reason, required importance must be given to planning of truck and logging roads. Ground analysis must be done and took care before during planning process of forest road network. Key words: Forest road, Forest enterprise, Forest road network plan, Road ground

139-143

Authors: Ş. İsmail KIRBAŞLAR, F. Gülay KIRBAŞLAR, Mehmet MAHRAMANLIOĞLU, M. Lütfullah SEVGİLİ, Umur DRAMUR

ÖZET: Bu çalışmada, fındık kabukları, çay ve tütün atıklarındaki nem, kül, yağ ve sellüloz miktarları analiz edilmiştir. Ayrıca, fındık kabukları, çay ve tütün atıklarının içerdiği pentosan, pentos ve furfural miktarları belirlenmiştir. Furfural her üç atıktan destilasyon metoduyla ayrılmıştır. Atıklardan ayrılan furfural örneklerinin IRspektrumları ile standart furfuralin IR-spektrumları karşılaştırılmıştır. Fındık kabuklarından farklı sıcaklıklarda aktif karbon elde edilmiştir. Bu aktif karbon kullanılarak organik ve anarganik atıklar adsorbsiyonla uzaklaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Furfural üretimi, Tarımsal atık, Fındık kabuğu. ABSTRACT: In this study, moisture, ash, oil and cellulose of hazelnut husks, tea and tobacco wastes were analyzed. The amounts of pentosan, pentose and furfural were determined in the hazelnut husks, tea and tobacco wastes. Furfural was produced from each three waste products by a steam distillation method. IR spectra of each furfural product were measured and compared with standard furfural. Activated carbon prepared from the hazelnut husks at the different temperature, and organic and inorganic pollutants were removed by using the adsorbent obtained from hazelnut husk. Key words: Furfural production, Agricultural waste, Hazelnut husks.