Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

471-480

Authors: Banihan GÜNAY

ÖZET: Araç trafiğindeki artış, tıkanıklık ve gecikme gibi problemlerin de büyümesine neden olmuştur. Dinamik trafik yönetimi çerçevesindeki anafikir, sürücülere gerekli bilgileri veren ve anlık trafik koşullarını gözönüne alarak en uygun güzergah üzerinden araçları yönlendirebilecek sistemlerin uygulanmasıdır. Klasik trafik mühendisliğindeki sınırlar nedeniyle Enformasyon Teknolojisi önem kazanmıştır. Bu makalede Sürücü Enformasyonu sistemleri tanıtılıp, uygulamada olan tekniklerin kritik bir incelemesi yapılmıştır. Bu tür sistemlere olan gereksinim de ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Enformasyon teknolojisi, Sürücü enformasyonu, Araç rotalama. ABSTRACT: The growth of traffic has exacerbated a number of problems like congestion and delay. In the field of dynamic traffic management, providing systems that disseminate necessary information to drivers and guide traffic according to the most efficient paths considering the current traffic conditions has been a central idea. Information technology gained predominance as the limitations of traditional traffic engineering became apparent. This paper elaborates on Driver Information and reviews critically current technologies available. Need for the applications of such systems is also addressed. Key words: Information technology, Driver information, Route guidance.

487-499

Authors: Cevdet BOZKUŞ

ÖZET: nceleme alanında Geç Kretase ve sonrasında gelişmiş kaya birimleri yüzeyler. Kenet kuşağının en yaşlı kaya birimi, volkanit ara katkılı Geç Kretase (Santoniyen-Maastrihtiyen) yaşlı filiş (Alıcık Formasyonu) dir. Filiş üzerinde tektonik olarak ofiyolitli karışık yer alır. Ofiyolitli karışığın bu alandaki ilk yerleşim yaşı Üst Kretase sonu-Alt Eosen öncesidir. Bu birimleri, açılı uyumsuzlukla Alt-Orta Eosen yaşlı ve karasal-sığ denizel iri-ince kırıntılı çökeller (Dağdibi Formasyonu) örter. Üzerinde ise uyumlu olarak çoğunlukla bazik karakterli (bazalt, bazaltik andezit, tüf) Üst Eosen volkanitleri (Karataş Formasyonu) yer alır. Eosen ve daha yaşlı birimler üzerine açılı uyumsuzlukla gelen Oligosen yaşlı karasal molas çökelleri (Narman gurubu) altan üste doğru incelen ve volkanit ara katkıları içeren karasal kırıntılılar ile en üstte jipslerden oluşan bir istifle temsil edilir. PliyosenPleyistosen yaşlı, alüvyon yelpaze ve akarsu ortamlarında çökelmiş olan çakıltaşları (Kuruçalı formasyonu) kendisinden yaşlı tüm birimleri açılı uyumsuzlukla örter. Günümüz oluşukları ise yamaç molozları ve alüvyonlardır. Pontid/Anatolid kenet kuşağında yeralan ve inceleme alanında yüzeyleyen bu kaya birimleri, bu iki kıtanın Üst Kretase-Günümüz arasında geçirmiş olduğu tektonik süreçle ilişkili olarak gelişmişlerdir. Geç Kretase’de başlayan kuzey yönlü yitime bağlı olarak gelişen hendek içerisinde Üst Kretase flişi çökelmiştir. Kenet kuşağını güneyden sınırlayan Ofiyolitli karışık, yitim sırasında okyanus kabuğunun kuzeye eğimli yitim zonu boyunca dilimlenmesi ve bu dilimlerin hendek çökelleriyle tektono-sedimenter yolla karışması sonucu oluşmuştur. Pontid/Anatolid çarpışması Geç Kretase sonrası-Erken Eosen öncesinde gerçekleşmiş ve kenet kuşağı boyunca gelişen asimetrik yay önü havzada Alt-Orta Eosen (İpresiyen-Lütesiyen) yaşlı karasal-sığ denizel istifler çökelmiştir. Pireniyen fazıyla tamamen su üstü olan kenet kuşağı boyunca, postorojenik bindirmelerle sınırlı dağarası molas havzasında Oligosen yaşlı karasal çökellerle, bunlarla girik ve aynı yaşta olan volkanitler gelişmiştir. Pliyosen-Pleyistosende ise, çoğunlukla fay (doğrultu atımlı) denetimli alüvyal yelpaze ve akarsu ortamlarında iri kırıntılılar (Kuruçalı formasyonu) çökelmiştir. Anahtar Kelimeler: Pontid /Anatolid, Stratigrafi, Yapısal evrim. ABSTRACT: The rock units formed in Late Cretaceous to recent, outcrop in the investigated area. The oldest rock unit of the suture zone is a flysch (Alıcık formatıon) of Upper Cretaceous (Santonıan-Maastrichtıan) age containing volcanic intercalations. Ophiolitic melange tectonically set on the flysch. The initial emplacement of the ophioli- tic melange sheets in this area occur between Late Cretaceous and pre early Eocene. Lower-Midlle Eocene aged, fine grained continental to shallow marine sediments (Dağdibi formatıon) cover all the units with an angular unconformity. On these sediments, Upper Eocene basic (basalt, basaltic andesite, tuff) volcanics (Karataş formatıon) are observed. Oligocene aged continental molasse sediments (Narman group) which lie on the older units with an angular unconformity are; continental clastics, volcanic products and gypsum at the top displaying a thinning and fining upward motif of sequence. Pliocene-Pleistocene aged conglomerates represent river environments, cover all the units with an angular unconformity. Recent deposits are slope debris and alluvium. All the rocks exposed in the investigated area which take place Pontid /Anatolid suture zone and developed under the control of collisional tectonic processes of these two continents. In Upper Cretaceous age, the flysch is formed in a trench developed along a nortward dipping subductıon zone.. Ophiolitic melange which limits the suture zone at the south, is formed by slicing of oceanic crust and mixing of these slices with trench sediments by means of a tectono-sedimentary system.The collosion of Pontid/Anatolid continents (happened) after Late Cretaceous and before Early Eocene. Lower-Mıddle Eocene (Ipresian-Lutetian) aged continental, to shallow marine deposits were formed in an asimetric forearc molassic basin which developed along the suture zone. Oligocene aged continental deposits were developed together with volcanics in continental intermountain molassic environment limited by post-orogenic overthrusts along the suture zone. In Pliocene-Pleistocene age, fault controlled alluvial fans and coarse grained deposits in river environments were formed. Key words: Pontid /Anatolid, Stratigraphy, Structural evolution.

513-517

Authors: Menderes LEVENT, Mustafa BAYRAM

ÖZET: Bu çalışmada, kapilar bir akışmetre setinin dizaynı ve kalibrasyonu incelenmiştir. Kapilar akışmetreler laminer akışa sahip küçük gaz akış debilerinin ölçümü için kullanılmıştır. Gazlar yüksek basınçlı gaz silindirlerinden sağlanmış (azot, argon, metan, hidojen ve karbondioksit, v.s) ve farklı zamanlarda kapilar akışmetrelerden (1’den 3’e kadar) geçirilmişlerdir. Her bir kapilar akışmetre camdan yapılmış olup, bir yada iki gazla kalibre edilmiştir. Kapilar akışmetre çıkışları, kapilar akışmetre gaz akışlarını regüle eden ayar vanalarına birleştirilmiştir. Gazlar sırasıyle bir kabarcık akışmetresine geçirilmişlerdir ve gazların bu akışmetrede kalış süreleri, kronometre yardımıyle kaydedilmiştir. Sonra, biriktirilen deneysel ölçümlerden yararlanarak, kapilar akışmetrelerden geçen gerçek gaz debileri, Hagen-Poiseuille denklemi kullanılarak hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kapilar akışmetre, Küçük gaz akışlarının ölçümü, Kabarcık akışmetresi, Laminer akış. ABSTRACT: In this study, design and calibration of a capillary flowmeter set was represented. The capillary flowmeters will be used for measurements of small gas flows having laminar flow regime. The gases (such as, nitrogen, argon, methane, hydrogen and carbon-dioxide) supplied from high pressure gas bottles and passed through capillary flowmeters (1 to 3) at various times. Each capillary flowmeter was made of glass and calibrated with one or two gases. Outlet of the capillary flowmeters were connected to the needle valves which have been used for regulating gas flowrates of the capillary flowmeters. Gases individually passed to a bubble flowmeter, and residence time of gases are recorded by using a stop watch. Then, from collected experimental results actual gas flowrates through the capillary flowmeters are calculated by using Hagen-Poiseuille equation. Key words: Capillary flowmeter, Measurement of small gas flows, Bubble flowmeter, Laminar flow.

527-535

Authors: Mehmet Emin AYDIN

ÖZET: Tasarım ve çalışma parametrelerinin filtre çıkış suyu kalitesi üzerindeki etkilerinin araştırılması amacıyla değişik etkin dane çaplarında (170, 360 ve 450 mm) kuma sahip üç tane yavaş kum filtresi 100 mm/h den 500 mm/h’e kadar değişen filtrasyon hızlarında ve 25 o C, 15 o C ve 5 o C olmak üzere üç değişik sıcaklıkta çalıştırılmıştır. Araştırma boyunca yüksek koliform bakteri, askıdaki katı maddeler ve bulanıklık giderimine ulaşılmıştır. Kum danesi etkin çapındaki artışla, askıdaki katı maddelerin gideriminde iyileşme olurken artan filtrasyon hızıyla koliform bakteri gideriminde azalma olduğu gözlenmiştir. Filtrelerin giriş ve çıkışında Amonyak, Toplam Organik Karbon (TOK) ve Çözünmüş Oksijen miktarları da ölçülmüştür. Araştırma boyunca azalan çalışma sıcaklığıyla ve artan filtrasyon hızlarıyla amonyak gideriminin azaldığı gözlenmiştir. Toplam organik karbon giderimi ortalama 0.7 mg/l olarak bulunmuştur. Bu TOK giderim değeri yaklaşık olarak filtre yatağı boyunca ortalama olarak kullanılan çözünmüş oksijen miktarına karşılık gelmektedir. Oksijen tüketimine bakılırsa filtrelerde nitrifikasyon olduğu söylenemez, dolayısıyla amonyak giderimi anaboliktir. Anahtar Kelimeler: Yavaş kum filtreleri, Dane çapı, Yatak derinliği, Filtrasyon hızı, Sıcaklık. ABSTRACT: This experimental research was carried out to determine the effects of design and operational parameters on filtrate quality of slow rate sand filters. Three slow sand filters containing sand of different effective sizes (170, 360 and 450 mm) were operated at treatment rates ranging from 100 to 500 mm/h at three temperatures of 25 o C, 15 o C and 5 o C. High percentage removal of coliform bacteria, suspended solids, and turbidity was achieved throughout the investigation. An improved removal of suspended solids with increasing sand grain size was recorded. With increasing flow rates some reduction in the removal of coliforms were observed. Ammonia, TOC and dissolved oxygen contents of influent and the filtrates were also measured. Overall ammonia removal was declined with decreasing temperature and increasing flow rate. TOC removal of overall 0.7 mg/l corresponds about to the reduction in the dissolved oxygen content. By looking at the oxygen consumption, there is no evidence to suggest that nitrification took place in the filters. Thus, the removal of ammonia must be due to the anabolic uptake. Key words: Slow sand filters, Sand size, Bed depth, Rates of filtration, Temperature.

541-550

Authors: Mustafa TEMİZ, Hakan ACER

ÖZET: GaAs - bazlı yarıiletken laserlerin önemi son yıllarda gittikçe artmaktadır. Enjekte edilen akım, taşıyıcıların yeniden birleştiği merkezi bir bölgede, genişliği yüksekliğinden büyük bir yarıiletken ortam içinde tuzaklanmaktadır. GaAs malzemesinin içine katılan aliminyum ile yapılan AlxGa1-xAs formundaki yapılar, kafes sabitleri hemen hemen denk olan yapıları oluşturmakta, enerji-bant yapısında yasak bantı artırmakta, kırılma indisini azaltmaktadır. Bu özellikler, GaAs ve AlxGa1-xAs malzemelerle gerçekleştirilen heterojonksiyon yapıların elde edilmesine, yarıiletken laserlerde olduğu gibi, elektromanyetik enerjinin, özellikle, optik enerjinin kuvvetlendirilmesine, klavuzlanarak fiberoptik hatlarla nakledilmelerine imkan sağlamaktadır. GaAs - bazlı yarıiletken yapılar, özellikle, laserler, ince film katmanlarından (? 40-100 A o ), oluşur. Bu kuantum boyutları, kullanılan dalga boyu ile kıyaslanabilecek derecede küçüktür ve özel etkiler doğurmaktadır. Kuantum - çukurlu yapılar, bu tür etkilerin bir sonucudur. Bu çalışmada yarıiletken katmanlarda tuzaklanan elektromanyetik dalganın şekli ve propagasyon sabitinin davranışı incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Galyum - Arsenit, Hapsedilen elektromanyetik alan, Propagasyon sabiti, Yarıiletken laser ABSTRACT: In the recent years the important of GaAs - based lasers has gradually increased. Injected current are confined, in the central region where the recombination of the carriers takes places in a semiconductor medium whose with is larger than height. The structures in forms of AlxGa1-xAs obtained by inserting Al in GaAs materials give the structure, whose lattices are almost identical constant, and the increased band gap and decreased index of refraction. These features give the possibilities of obtaining heterojunction structures formed with GaAs and AlxGa1-xAs, such as in semiconductor lasers, amplifying the electromagnetic energy, especially optical energy, and transmiting it by guiding in fiberglass. GaAs - based structures, especially lasers, are made very thin layers, (? 40-100 A o ). These quantum sizes are so small, comparable to the used wavelength and give special effects. Quantum - well structures result from these effects. In this work it is investigated the behaviour of electromagnetic wave guided in semiconductor layers and propagation constants. Key words: Gallium-Arsenide, Confined electromagnetic field, Propagation constant, Semiconductor laser.

557-562

Authors: Suzan PASVANOĞLU, Güler GÖÇMEZ, Osman ŞEN

ÖZET: Ilıcapınar (Polatlı)’ın BGB’sında yer alan sıcak ve mineralli su kaynağının hidrojeoloji incelemesini amaçlayan bu araştırmada yaklaşık 50 km 2 ’lik bir alanın 1/25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmıştır. Çatlak ve kırıklar boyunca yerin derinlikerine doğru yer çekim etkisiyle süzülen meteorik sular jeotermik gradyanla ısınmışlardır. Hidrostatik basınç ve sudaki gazların genleşmesi vb. nedenlerle faylar boyunca yükselerek yeryüzüne çıkmışlardır. Sıcak ve mineralli su kaynakları K-G doğrultusunda uzanan fay boyunca çıkmışlardır. Kaynak sıcaklığı 28.5 °C olup debisi 8.4 l/s’dir. Sıcak ve mineralli suların geldiği derinlik 700 m’dir. AIH’a göre Ilıcapınar sıcak ve mineralli su kaynağı Na’lu, HCO3’lu, Cl’lu S’lü, sıcak ve mineralli sudur. Anahtar Kelimeler: Jeotermal gradyan, Sıcak ve mineralli su, Debi. ABSTRACT: In this study aiming the hydrogeological investigation of thermal and mineralized waters of WSW Ilıcapınar (Polatlı) area. 1/25000 scaled geological maps of appoxiamely 50 km 2 area have been done. Meteoric waters infiltrating to ward to the deep level of the ground along fractures and fissures have been warmed up due to geotermic gradient. They have been up rose to the surface throught fault planes a result of leaving of gases in the water and hydrostatic pressure. Thermal and mineralized waters of ılıcapınar spring discharge along the N-Strending fault. The temperature of the spring is 28.5 °C and discharge is 8.4 l/s. It is determined that the hot and mineralized water are come from about 700 m. According to the IAH standarts hot and mineralized water of ılıcapınar spring can be classifid as Na, HCO3, Cl, S bearing hot and mineralized water. Key words: Geotermal gradient, Hot and mineralized water, Discharge.

569-575

Authors: Hasan KAPLAN, Ömer CİVALEK

ÖZET: Yapıların dinamik analizinde herhangi bir yapının deprem etkisindeki davranışını belirleyecek en önemli parametreler, sistemin frekansı ve doğal modlarıdır. Gerçek ortogonal titreşim moduna sahip sistemlerde bu modlar, ya karakteristik değer probleminin çözümüyle yada yaklaşık metotlar ile elde edilir. Ancak her iki çözümde de sistemin kütle ve rijitlik matrisleri bilinmelidir. İteratif çözümlerde pek çok metot kullanılmaktadır. Ancak bunların hepside yaklaşık sonuç vermektedir. Bu çalışmada modların ve frekansların belirlenmesinde Fuzzy tekniği kullanılmış ve elde edilen sonuçlar rijitlik matrisi metodu ile elde edilen sonuçlarla birlikte karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Dinamik analiz, Periyot, Fuzzy mantığı. ABSTRACT: The frequency and natural mode of the system are the most important parameters to determine the behavior of any structure under dynamic effects such as earthquakes and wind forces. These modes can obtain either solving characteristic value problem or using approximate method that the system have real orthogonal vibration mode. Therefore , both mass and stiffness matrix of the system must be known. A great deal of method used on the iterative solutions. But all of these give approximate results. In these study, Fuzzy technique have been used for the definition of the mode and frequency and results have been given as comparative in accordance with the stiffness matrix method. Key words: Dynamic analysis, Period, Fuzzy logic.