Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

167-176

Authors: Banihan GÜNAY

ÖZET: olağı kavramı ve trafik akım denge koşulları kısaca ele alınıp incelenmiştir. Kitleye (örneğin tüm yolağına) Sistem Optimumu yaklaşımının kullanılması ile bazı yararların kazandırılıp kazandırılmayacağı, İstanbul yolağı üzerindeki gerçek veriler kullanılarak irdelenmiştir. Sistemi optimize eden simulasyon, Kullanıcı Dengesi atamasının sonuçlarına nazaran, Boğazici Köprüsü üzerindeki kuyruklanma sürelerinde %12’lik bir düşüş, ortalama araç hızlarında %16’lık bir artış ve ayrıca toplam sistem yolculuk sürelerinde ise yaklaşık %4’lük bir azalma vermiştir. Anahtar Kelimeler: Kullanıcı dengesi, Sistem optimumu, Trafik ataması. ABSTRACT: The concept of road networks and traffic flow equilibrium conditions are briefly reviewed and discussed. In order to see whether some benefits for the society (e.g. whole network) by employing a System Optimum assignment approach can be achieved or not, an assessment study was carried out on the Ystanbul road network using the actual data gathered. As a result of the system optimising simulation, queuing times on the Bosphorus Bridge dropped by 12% and speed of an average car increased by 16%, compared to the results produced by the User Equilibrium assignment. Besides, the total system journey time was also reduced by about 4%. Key words: User equilibrium, System optimum, Traffic assignment.

185-192

Authors: R. Tuğrul OĞULATA, Füsun DOBA

ÖZET: Bu çalışmada atık ısı geri kazanım sistemlerinde verimli kullanımları nedeniyle, çapraz akımlı levhalı tip ısı değiştirgeci araştırılmıştır. Bu amaçla bir ısı geri kazanım sistemi geliştirilmiş ve laboratuvar şartlarında imal edilmiştir. İmal edilen ısı değiştirgeci uygun bir deney düzeneği ile test edilmiş ve sıcaklık, hava hızı ve sistemdeki basınç kayıpları ölçülmüş, sistemin etkinliği belirlenmiştir. Ayrıca tasarım esnasında ısı değiştirgecinin tersinmezliği de gözönünde tutulmuştur. Bunun için Termodinamiğin II. kanununa göre; çapraz akımlı ısı değiştirgecinde, minimum entropi üretim birimi analiz edilmiştir. Minimum entropi üretim birimi; optimum akış yolu uzunluğu, boyutsuz kütle hızı ve boyutsuz ısı transfer alanı gibi parametrelere bağlıdır. Entropi üretim biriminin bu parametrelerle değişimleri incelenerek, grafikleri yorumlarıyla sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Çapraz akımlı ısı değiştirgeci, Entropi üretimi, İkinci kanun analizi. ABSTRACT: In this study, cross-flow plate type heat exchanger has been investigated because of its effective use in waste heat recovery systems. For this purpose, a heat regain system has been investigated and manufactured in laboratory conditions. Manufactured heat exchanger has been tested with an applicable experimental set up and temperatures, velocity of the air and the pressure losses occuring in the system have been measured and the efficiency of the system has been determined. The irreversibility of heat exchanger has been taken into consideration while the design of heat exchanger is being performed. So minimum entropy generation number has been analysied with respect to second law of thermodynamics in cross-flow heat exchanger. The minimum entropy generation number depends on parameters called optimum flow path length, dimensionless mass velocity and dimensionless heat transfer area. Variations of entropy generation number with these parameters have been analysied and introduced their graphics with their comments. Key words: Cross-flow heat exchanger, Entropy generation, Second law analysis.

201-205

Authors: Metin SALTIK, Mustafa KURT, Mehmet KAYMAK

ÖZET: Klasik elektromagnetik teoriye göre, ivmelendirilmiş bir yük veya yük sistemi elektromagnetik radyasyon yayar. Bir radyo vericisinin antenindeki yükler anten boyunca ivmelendirilerek, antenin bulunduğu ortamda, ışık hızıyla yayılan elektromagnetik radyasyon elde edilmektedir ve bugünkü radyo vericilerinn hepsi bu prensibe göre çalışmaktadır. Bu çalışmada ivmelendirilmiş yük sistemlerinin radyasyon yayma ilkeleriyle, ivmelendirilmiş madde sistemleri arasında bir benzetme yapılarak, gravitasyona neden olan sistemler araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gravitasyon, Magnetik dipol, Kütle dipolü, İkili yıldızlar, Kuadripol. ABSTRACT: According to classical electromagnetic theory, an accelerated charge or system of charges radiates electromagnetic waves. In a radio transmitter antenna charges are accelerated along the antenna and release electromagnetic waves, which is radiated at the velocity of light in the surrounding medium. All of the radio transmitters work on this principle today. In this study an analogy is established between the principles by which accelerated charge systems markes radiation and the accelerated mass system, and the systems cousing gravitational radiation are investigated. Key words: Gravitation, Magnetic dipol, Mass dipol, Binary stars, Quadripole.

215-219

Authors: Mehmet ALPASLAN, Süleyman TABAN, Ali İNAL, A. Cihat KÜTÜK, İbrahim ERDAL

ÖZET: Sera koşullarında perlitte Ruakura besin çözeltisiyle yetiştirilen buğday (Triticum aestivum L.) bitkisine, artan düzeylerde uygulanan bor ile azotun, bitkinin gelişmesi ile bor, azot ve nitrat kapsamları üzerine etkileri araştırılmıştır. Ruakura besin çözeltisine bor, borik asitten (H3 BO3) sırasıyla 0.01, 0.1, 1.0 ve 10.0 µg B/ml, azot ise amonyum nitrattan (NH4 NO3) sırasıyla 25, 100, 200 ve 400 µg N/ml düzeylerinde uygulanmıştır. Artan miktarlarda uygulanan bor, buğday bitkisinin kuru madde miktarını ve nitrat kapsamını azaltırken, bor kapsamını artırmıştır. Azot uygulaması ise deneme bitkisinin kuru madde miktarını, azot ve nitrat kapsamlarını artırırken, bor kapsamını azaltmıştır. Bor ve azotun bu etkileri istatistiki yönden önemli olmuştur (P<0.01). Yüksek dozlarda azot uygulaması bitkide bor toksisitesini hafifletmiştir. Düşük bor düzeylerinde ise bitkide nitrat biriktiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Buğday (Triticum aestivum L.), Bor, Azot, Nitrat. ABSTRACT: The effects of boron applied 0.01, 0.1, 1.0, and 10.0 µg B/ml levels as boric acid (H3 BO3), and nitrogen applied 25, 100, 200, and 400 µg N/ml as ammonium nitrate (NH4 NO3), respectively, on the amount of dry matter yield, and boron, nitrogen and nitrate contents of wheat (Triticum aestivum L.) grown in perlite medium with Ruakura nutrient solution under greenhouse conditions were investigated. Dry matter yield and nitrate contents of wheat were decreased and boron content was increased with increasing boron application. Controversially, application of nitrogen increased dry matter yield, nitrogen and nitrate contents of wheat, while decreases in boron contents. Those effects of boron and nitrogen were found to be statistically significant (P<0.01). It was determined that addition of high levels of nitrogen alleviated boron toxicity. Low-level boron application caused in nitrate accumulation in plants. Key words: Wheat (Triticum aestivum L.), Boron, Nitrogen, Nitrate.

227-236

Authors: Mehmet Emin AYDIN

ÖZET: Bu çalışmada yavaş kum filtrelerinin dizayn ve işletme parametreleri, giriş suyu kalitesi ile çıkış suyu kalitesi arasındaki bağıntıyı ifade eden bir regrasyon modeli geliştirmek amaçlanmıştır. Gerekli verileri sistematik ve karşılaştırılabilir şartlar için elde etmek üzere laboratuvar ölçeğinde üç yavaş kum filtresi yapılmıştır. Filtreler iki yılı aşkın bir zaman sürekli olarak çalıştırılmıştır. Her bir filtre değişik etkin dane çaplı kum yatağına sahiptir. Filtreler üç değişik sabit sıcaklıkta ve herbir sıcaklık için 0.1, 0.2, 0.3, 0.4 ve 0.5 m/h olmak üzere beş ayrı filtrasyon hızında çalıştırılmıştır. Filtrelere beslenen dere suyuna az miktarlarda çökelmiş atıksu karıştırılmıştır. Çalışma sırasında üç ayrı kum yatağına sahip filtrelerden elde edilen veriler kullanılarak giriş suyu kalitesi, arıtma hızı ve çalışma sıcaklıklarının filtre çıkış suyu kalitesine etkilerini ifade etmek üzere incelenen dört kalite parametresi için 72 regrasyon modeli geliştirilmiştir. Kum etkin dane çapı, arıtma hızı, yatak derinliği, sıcaklık ve giriş suyu kalitesinin filtre çıkış susyu kalitesine olan etkilerini ifade etmek üzere bir regrasyon modeli geliştirilmek istenmişse de verilerde görülen süreksizlik buna imkan vermemiştir. Ancak geliştirilen regrasyon modellerinden 9 tanesi yavaş kum filtrelerinin tasarımında kullanılabilir. İncelenen kalite parametrelerinin hepsindede bütün sıcaklık ve hızlarda etkin bir iyileşme görülmüştür ancak 5 o C deki yüksek arıtma hızlarında indikatör organizma giderimi relatif olarak düşmüştür. Etkin kum dane çapının filtre çıkış suyu kalitesine önemli bir etkisinin olmadığı gözlenmiştir. Yeni başlatılan yavaş kum filtrelerinin olgunlaşmasının bir hafta içerisinde tamamlandığı gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yavaş kum filtreler, Regrasyon modelleri, Kum yatağı özellikleri, Sıcaklık, Filtrasyon hızı. ABSTRACT: The aim of this research was to obtain a regression model that relates the design and operational parameters and inflow water quality for slow sand filters. Therefore, three laboratory scale slow sand filters with sands of different effective diameters were operated at three different temperatures and at five flow rates. Stream water was used as inflow. Small quantities of settled sewage were added to the feed water. From the data produced, 72 regression models were developed relating inflow water quality and treatment rate to effluent quality for each of four quality parameters, three sand sizes and three temperatures. Attempts to create more complex models linking sand size, treatment rate, bed depth, temperature, inflow quality and filtrate quality were not possible due to the discontinuities in the data. Nine of these simple models can be readily employed in the design of slow sand filters. Effective removal of all four quality parameters was achieved with all flow rates at 25 o C and 15 o C but a definite reduction in the removal of indicator organisms was recorded with the higher flow rates at 5 o C. No significant variation in effluent quality with sand size was recorded. Maturation of the new filters was apparently complete within a week. Key words: Slow sand filters, Regression models, Sand bed properties, Temperature, Filtration rates.